Wyrok z dnia 1995-05-16 sygn. II CRN 34/95

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CRN 34/95

Wyrok z dnia 16 maja 1995 r. 

Rozbieżność między oznaczeniem strony w pozwie, zawierającym wniosek o wydanie nakazu zapłaty, a dołączonymi do niego dokumentami, mającymi uzasadniać, że dochodzone roszczenie jest w całości udowodnione, wyłącza wydanie nakazu zapłaty przed wyjaśnieniem i usunięciem tej rozbieżności.

Przewodniczący: sędzia SN T. Żyznowski (sprawozdawca).

Sędziowie SN: J. Majewska, T. Wiśniewski.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 16 maja 1995 r. sprawy z powództwa Uspołecznionych Zakładów Usług Marketingowych (...) Spółka Akcyjna w Ł. w upadłości przeciwko Kombinatowi Projektowo-Budowlanemu (...) w Ł. - właściciel Henryk K. o zapłatę, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w Łodzi z dnia 8 czerwca 1994 r. sygn. akt (...) uchylił zaskarżony nakaz i sprawę przekazał Sądowi Wojewódzkiemu w Łodzi do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o pobraniu opłaty od rewizji nadzwyczajnej.

Uzasadnienie:

Strona powodowa, Uspołecznione Zakłady Usług Marketingowych (...) S.A. w Ł. w upadłości, żądała w złożonym - w postępowaniu nakazowym pozwie - wydania przeciwko pozwanemu Kombinatowi Projektowo-Budowlanemu (...) w Ł. (właściciel Henryk K.) nakazu zapłaty należności za sprzedane towary w kwocie 191 528 800 zł (w obowiązującej wówczas walucie) z odsetkami i kosztami procesu. Sąd Rejonowy (Gospodarczy w Łodzi) nakazem zapłaty z dnia 8 czerwca 1994 r. sygn. akt (...) orzekł, żeby pozwany w terminie tygodniowym zapłacił powodowi wymienioną w pozwie (w walucie obowiązującej wówczas) kwotę 191 528 800 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 10 grudnia 1993 r. Obciążył stronę pozwaną obowiązkiem uiszczenia wpisu sądowego w wysokości 3 602 000 starych złotych oraz zasądził od tejże strony na rzecz powodowych Zakładów 9 030 000 starych złotych tytułem zwrotu kosztów procesu. Po doręczeniu pozwanemu Henrykowi K. tego nakazu zapłaty wymieniony pozwany w piśmie z dnia 18 lipca 1994 r. stwierdził, że nie jest właścicielem Kombinatu i nakaz ten uważa za bezpodstawny.

W odpowiedzi na wezwanie do uiszczenia wpisu od zarzutów pozwany powtórzył wyrażone zapatrywanie o bezpodstawności wydanego nakazu. Wobec nie uiszczenia wpisu od zarzutów, zostały one odrzucone postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 17 maja 1994 r. Postanowienie to nie zostało zaskarżone. W rewizji nadzwyczajnej, złożonej przez Ministra Sprawiedliwości po upływie sześciu miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia, skarżący zarzucił wydanemu nakazowi zapłaty rażące naruszenie przepisu art. 485 k.p.c. oraz interesu Rzeczypospolitej Polskiej. Wskazując na powyższe skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego nakazu i przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu w Łodzi.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W okolicznościach rozpoznawanej sprawy, gdy strona powodowa powoływała się na przedłożone dokumenty, sąd mógł wydać nakaz zapłaty, gdy roszczenie nadające się do dochodzenia w tym postępowaniu było zasadne w świetle dołączonych do pozwu oryginałów dokumentów. Stosownie bowiem do art. 479²⁴ pkt 2 k.p.c., w postępowaniu nakazowym sąd może ponadto wydać nakaz zapłaty, jeżeli roszczenie jest w całości stwierdzone dokumentem prywatnym nie budzącym wątpliwości. Nie ulega wątpliwości ciążący na stronie powodowej obowiązek prawidłowego oznaczenia strony pozwanej. W myśl art. 126 § 1 pkt 1 w zw. z art. 325 k.p.c. w pismach i orzeczeniach sądu stronę będącą osobą fizyczną należy oznaczyć przez podanie imion i nazwisk osób fizycznych. W wypadku osoby prawnej oraz innych jednostek organizacyjnych (nie wyposażonych w osobowość prawną, lecz będących podmiotami praw i obowiązków), czyli mających zdolność sądową, należy podać nazwę. Także art. 12 ustawy z dnia 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 41, poz. 324 ze zm.) wymaga, aby podmiot gospodarczy był oznaczany przez nazwę (firmę), a w wypadku osoby fizycznej przez wskazanie imienia i nazwiska tej osoby, będącej podmiotem gospodarczym. Dotyczy to także oznaczeń nakładanych na wyroby wprowadzane do obrotu oraz zamieszczanych na drukach i pieczątkach. Dołączone do pozwu o wydanie nakazu zapłaty dokumenty posługują się oznaczeniami strony pozwanej w brzmieniu: "M.S." Ł., ul. Przybyszewskiego 176 lub Kombinat Projektowo-Budowlany (...) Ł., ul. Przybyszewskiego 176/178. W obu wypadkach strona pozwana została oznaczona przez podanie tylko rozbieżnej nazwy zakładu. W oznaczeniach tych nie występuje imię i nazwisko pozwanego. Skoro dłużnik w przedłożonych dokumentach został oznaczony przez podanie nazwy zakładu, w pierwszej kolejności wymagała wyjaśnienia kwestia osobowości prawnej i zdolności sądowej (art. 64 i 479⁷ k.p.c.).

Stosownie do art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c., brak zdolności sądowej jednej ze stron stanowi podstawę odrzucenia pozwu. Treść zaś art. 479⁷ k.p.c. nie może prowadzić do wniosku o możliwości zróżnicowania, czy też złagodzenia przewidzianego w ustawie sposobu oznaczania stron w procesie dlatego, że strona przeciwna jest także podmiotem gospodarczym w rozumieniu obowiązujących przepisów. Jednakże z przyczyny wskazanej w art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. sąd odrzuca pozew dopiero wówczas, gdy brak nie będzie uzupełniony zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego (art. 199 § 2). Przepis ten stosuje się w procesie wówczas, gdy występująca w tym procesie jednostka organizacyjna nie ma zdolności sądowej, lecz może ją uzyskać, np. po zarejestrowaniu. Z postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1987 r. I CZ 47/87 (OSNC 1988, z. 11, poz. 159) wynika, że może on być stosowany także w sytuacji, gdy strona powodowa nie określiła właściwie podmiotu, który mógłby być pozwanym w sprawie. Wówczas sąd powinien wyznaczyć powodowi odpowiedni termin celem wskazania właściwego podmiotu będącego osobą fizyczną lub prawną (art. 70 § 1 k.p.c.).

W postępowaniu nakazowym znajdują zastosowanie przepisy kodeksu postępowania cywilnego dotyczące prawidłowego oznaczania w pozwie i orzeczeniu sądowym (art. 325 w zw. z art. 126 § 1 pkt 1 k.p.c., obowiązujące w zwykłym postępowaniu. Nie można także wykluczyć zastosowania art. 130 k.p.c. w sytuacji, gdy wskazane w pozwie oznaczenie strony wykazuje braki formalne w tym trybie, możliwe do usunięcia. W wypadku, gdy strona powodowa nie dołączyła do pozwu dokumentów potwierdzających, że pozwany jest właścicielem przedsiębiorstwa, przewodniczący może ją wezwać do ich przedłożenia w trybie art. 208 § 1 pkt 5 k.p.c., bez zagrożenia zastosowaniem rygorów. Sąd orzekający z rażącym naruszeniem powołanych przepisów bezpodstawnie przyjął i orzekł, że pozwany Henryk K., jako podmiot gospodarczy, ma obowiązek zaspokoić roszczenie w całości wraz z odsetkami i kosztami procesu. Tenże sąd pominął przy tym zachodzącą rozbieżność między pozwem a załączonymi doń dokumentami, odnośnie do oznaczenia osoby zobowiązanej, co wykluczało możliwość przyjęcia, że spełnione zostały przesłanki warunkujące wydanie nakazu zapłaty (art. 485 k.p.c.). Bezsporne jest bowiem, że pozwany Henryk K. nie był właścicielem Kombinatu, lecz jednym z założycieli Spółki Akcyjnej, której firma brzmi: (...) Kombinat Projektowo-Budowlany "M.S." - Spółka Akcyjna.

Wskazane rażące naruszenie przepisów prawa oraz skutki zaskarżonego orzeczenia uzasadniają zakwalifikowanie ich jako naruszenie interesu państwa i stanowią dostateczną podstawę do uchylenia zaskarżonego nakazu zapłaty (art. 421 § 2 k.p.c.) oraz przekazanie sprawy właściwemu sądowi do ponownego jej rozpoznania (art. 422 § 2 k.p.c.). O obowiązku uiszczenia opłaty odpowiadającej wpisowi należnemu do rewizji orzeczono na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

OSNC 1995 r., Nr 10, poz. 148