Brak zdolności procesowej, sądowej

Art. 199 pkt 3 k.p.c. należy odnosić do art. 64 § 1[1] k.p.c. Oznacza to, że odrzucenie pozwu jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy żaden przepis ustawy nie przyznaje stronie zdolności sądowej.

Wyrok SN z dnia 19 listopada 2020 r., II PK 21/19

Standard: 56792 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. oraz art. 379 pkt 2 k.p.c., w wyniku postępowania prowadzonego wobec jednostki organizacyjnej niemogącej być stroną nie może zapaść wyrok merytoryczny.

Sąd drugiej instancji, ustalając, że po stronie pozwanej nie występuje pracodawca powoda, powinien rozważyć uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji (zgodnie z art. 386 § 2 lub § 4 k.p.c.), bo albo doszło do nieważności postępowania przed sądem pierwszej instancji (z powodu braku zdolności sądowej strony pozwanej), albo do nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy (z powodu braku legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanej), nie zaś oddalenie powództwa z powodu braku legitymacji procesowej biernej.

Wydanie wyroku uwzględniającego lub oddalającego powództwo przeciwko podmiotowi, który nie był pracodawcą powoda, musiałoby być równoznaczne z nierozpoznaniem istoty sporu, ponieważ nierozpoznanie istoty sporu ma miejsce także wówczas, gdy sąd pierwszej instancji orzekł o roszczeniu w stosunku nie do tej osoby (nie do tego podmiotu), która powinna być w sprawie stroną pozwaną (por. postanowienie SN z 22 czerwca 2015 r., I PZ 8/15).

Wyrok SN z dnia 14 lutego 2018 r., I PK 351/16

Standard: 56819 (pełna treść orzeczenia)

Zdolność do czynności procesowych (zdolność procesowa) jest bezwzględną, pozytywną przesłanką procesową, warunkującą dopuszczalność merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy. Zgodnie z art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c. brak zdolności procesowej powoda, jeżeli nie zostanie uzupełniony stosownie do art. 70 k.p.c., pociąga za sobą odrzucenie pozwu. Brak ten, podobnie jak brak zdolności procesowej pozwanego, sąd bierze pod uwagę z urzędu w każdym stanie sprawy (art. 202 k.p.c.).

Unormowanie zdolności procesowej ma szczególne znaczenie w przypadku osób fizycznych, jedynie ta bowiem kategoria podmiotów procesu może być w świetle art. 65 k.p.c. dotknięta brakiem zdolności procesowej.

Brak zdolności procesowej nie oznacza niemożności poszukiwania sądowej ochrony prawnej, lecz konieczność realizowania uprawnień procesowych, w tym inicjowania postępowania, przez przedstawiciela ustawowego (art. 66 k.p.c.). Ponadto, zgodnie z art. 199 § 2 k.p.c. odrzucenie pozwu z powodu braku zdolności procesowej ubezwłasnowolnionego częściowo powoda nie może nastąpić a limine, lecz dopiero wówczas, gdy brak ten nie zostanie uzupełniony przez wstąpienie do procesu kuratora (art. 16 § 2 k.c.; por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 8 września 1970 r., II CZ 115/70, OSNCP 1971, nr 6, poz. 104, z dnia 30 września 1977 r., III CRN 132/77, OSNCP 1978, nr 11, poz. 204, i z dnia 12 maja 2011 r., III CSK 54/10, niepubl.) oraz zatwierdzenie dokonanych czynności. Ustalenie przedstawiciela i wezwanie go do podjęcia decyzji co do wstąpienia do postępowania należy do sądu orzekającego, który w razie potrzeby powinien zwrócić się do sądu opiekuńczego o jego ustanowienie (art. 70 § 1 k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 21 grudnia 2017 r., III CZP 66/17

Standard: 13590 (pełna treść orzeczenia)