Wyrok z dnia 2017-06-05 sygn. IV SA/Wa 532/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Teresa Zyglewska (spr.), Sędziowie sędzia WSA Kaja Angerman, sędzia WSA Alina Balicka, , po rozpoznaniu w dniu 5 czerwca 2017 r. na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym sprawy ze skargi M. M. na postanowienie Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2016 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia niedopuszczalności odwołania oddala skargę

Uzasadnienie

Zaskarżonym do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego postanowieniem z dnia [...] grudnia 2016 r. Wojewoda [...] stwierdził niedopuszczalność odwołania M. M. od czynności materialno-technicznej dokonanej przez Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego [...] polegającej na wpisaniu do aktu małżeństwa nr [...] sporządzonego na imiona i nazwiska N. A. i M. M. wzmianki dodatkowej o rozwiązaniu przez [...] związku małżeńskiego, którego zawarcie potwierdzał niniejszy akt.

W uzasadnieniu organ wywodził, że pismem z [...] listopada 2016 r. Zastępca Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego [...] przekazał Wojewodzie [...] wystąpienie M. M., zatytułowane "Odwołanie od decyzji administracyjnej Urzędu Stanu Cywilnego [...] Wydział Archiwum", w którym strona domaga się usunięcia z jej aktu małżeństwa nr [...] wzmianki dodatkowej traktującej o rozwiązaniu przez [...] związku małżeńskiego zawartego pomiędzy nią a N. A. [...] września 1982 r. w [...]. Wymieniona wskazała, że rozwód został przeprowadzony bez jej wiedzy i zgody, ponieważ nie doręczono jej stosownego zawiadomienia i nie mogła bronić swoich racji.

Wojewoda [...] wyjaśnił, że zgodnie z art. 134 k.p.a., organ odwoławczy w postępowaniu wstępnym podejmuje czynności mające na celu ustalenie, czy odwołanie jest dopuszczalne oraz czy zostało wniesione z zachowaniem terminu. Niedopuszczalność odwołania może wynikać z przyczyn o charakterze przedmiotowym, jak i podmiotowym.

Zdaniem organu w sprawie zachodzi przypadek niedopuszczalności przedmiotowej polegającej na tym, że kwestionowane przez stronę działanie Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego [...] nie jest decyzją administracyjną, lecz czynnością materialno-techniczną.

Zgodnie z art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego (dalej: Pasc), czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego inne niż sporządzenie aktu stanu cywilnego kierownik urzędu stanu cywilnego dokonuje w formie decyzji administracyjnej lub czynności materialno - technicznej. Czynność materialno-techniczna jest prawną formą działania organu administracji publicznej, mającą wyraźną podstawę prawną, która wywołuje określone skutki prawne. W drodze czynności materialno-technicznej kierownik urzędu stanu cywilnego nanosi w akcie stanu cywilnego wzmianki dodatkowe, przez które rozumie się wpisy mające wpływ na treść lub ważność aktu stanu cywilnego (art. 24 ust. 1 Pasc). Podstawą zamieszczenia wzmianki dodatkowej są m.in. odpisy zagranicznych dokumentów stanu cywilnego lub inne dokumenty pochodzące od organów obcego państwa, niewymagające uznania (art. 24 ust. 2 pkt 5 Pasc).

Z akt zbiorowych do aktu małżeństwa nr [...] wynika, że Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego [...] wpisał wzmiankę o [...] małżeństwa na podstawie przedłożonego przez r. pr. W. K. - pełnomocnika N. A. [...], wyroku Sądu [...] w [...] z [...] marca 2012 r. i jego tłumaczenia przysięgłego. Organ I instancji uznał bowiem, że w badanym przypadku nie zachodzą negatywne przesłanki uznania orzeczenia sądu państwa obcego, określone w art. 1146 k.p.c. Organ zaznaczył, że powyższe działanie nie miało formy decyzji administracyjnej ani innego aktu administracyjnego, lecz czynności materialno-technicznej, od której w administracyjnym toku instancji nie przysługuje środek zaskarżenia.

W związku z powyższym stwierdził, że nieistnienie decyzji organu I instancji skutkuje brakiem podstaw do uruchomienia postępowania odwoławczego i wydania decyzji w drugiej instancji. Zgodnie bowiem z art. 127 § 1 k.p.a., odwołanie służy stronie od decyzji wydanej w pierwszej instancji. Zatem rozpatrzenie sprawy w trybie odwoławczym może nastąpić dopiero po wydaniu decyzji przez organ pierwszej instancji i po wniesieniu odwołania od tej decyzji przez uprawniony do tego podmiot, co w niniejszej sprawie nie ma miejsca.

Zdaniem Wojewody prawidłowo Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego [...] poinformował stronę o właściwości sądu w sprawie unieważnienia w akcie nr [...] wzmianki dodatkowej o [...]. Zgodnie z art. 1148 § 1 i 2 w zw. z art. 11481 § 1 k.p.c., każdy, kto ma w tym interes prawny, może wystąpić do właściwego sądu okręgowego z wnioskiem o ustalenie, że orzeczenie sądu państwa obcego podlega albo nie podlega uznaniu. Jeżeli zatem M. M. kwestionuje skuteczność orzeczenia Sądu [...] w [...] z [...] marca 2012 r., powinna złożyć w trybie ww. przepisów wniosek o ustalenie, czy podlega ono uznaniu w Polsce. W przypadku uwzględnienia przez sąd [...] wniosku, wymieniona będzie mogła skierować, do sądu [...], na podstawie art. 39 ust. 1 Pasc wniosek o unieważnienie wzmianki dodatkowej o [...], w związku z tym, że stwierdza ona zdarzenie niezgodne ze stanem faktycznym.

Odnosząc się natomiast do zarzutu niepoinformowania strony przez Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego [...] o dołączeniu wzmianki dodatkowej do aktu małżeństwa nr [...], organ wskazał, że przepisy Pasc nie nakładają takiego obowiązku na organ. Ustawodawca uznał bowiem, że tego rodzaju zmiany w aktach stanu cywilnego nie wymagają notyfikacji osobom, których akty dotyczą. Naniesienie wzmianki dodatkowej do aktu stanu cywilnego jest konsekwencją wystąpienia zdarzeń mających wpływ na stan cywilny osoby, wynikających z rozstrzygnięć sądów lub organów lub zdarzeń naturalnych (np. śmierć małżonka) i ze swej istoty nie kreują nowego stanu prawnego.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego na powyższe postanowienie wniosła M. M. zarzucając mu naruszenie art. 1146 k.p.c. i wnosząc o nakazanie Wojewodzie [...] wydania decyzji administracyjnej nakazującej usunięcie wpisu tzw. "czynności materialno-technicznej" o [...] z aktu małżeństwa nr [...] z N. A. dokonanego przez Kierownika USC [...] w związku z naruszeniem prawa tj. art. 1146 k.p.c. przy wydaniu orzeczenia o [...] przez sąd [...]

W uzasadnieniu skargi skarżąca wywodziła, że sąd [...] w [...] bez zawiadomienia jej i bez jej udziału wydał orzeczenie o [...] [...].03.2012 r. O wpisie o [...] w [...] akcie małżeństwa w [...]. dowiedziała się z pisma Sądu Ksiąg Wieczystych dla [...] informującego o ustaniu współwłasności małżeńskiej mieszkania, w którym mieszka. Wywodziła, że powyższa wzmianka w akcie małżeństwa nie jest czynnością materialno – techniczną lecz decyzją administracyjną. Argumentowała, że Kierownik USC [...] nie wziął pod uwagę, że wydana przez sąd [...] decyzja o [...] może w [...] nie podlegać uznaniu w przypadku naruszenia art. 1145-1148 k.p.c., a i tak właśnie jest w jej przypadku, ponieważ jestem obywatelem [...].

W ocenie skarżącej Wojewoda [...] powinien naprawić błąd i nakazać Kierownikowi Urzędu Stanu Cywilnego [...] usunięcie wpisu o [...] po weryfikacji dokumentu przedłożonego przez radcę prawnego W. K., a nie ograniczać jej prawa postanowieniem z [...] grudnia 2016 r stwierdzającym niedopuszczalność odwołania od tzw. czynności materialno-technicznej dokonanej jej zdaniem, bezprawnie.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga nie jest zasadna i nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem zaskarżenia w niniejszej sprawie jest postanowienie Wojewody [...] z dnia [...] grudnia 2016 r. w przedmiocie niedopuszczalności odwołania. Wojewoda [...] stwierdził, że wzmianka dodatkowa o rozwiązaniu przez [...] związku małżeńskiego jest czynnością materialno – techniczną, a nie decyzją administracyjną i w związku z tym nie przysługuje od niej odwołanie.

W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego stanowisko to jest prawidłowe.

Aktem regulującym zasady sporządzania aktów stanu cywilnego jest ustawa z dnia [...] listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2016, poz. 2064, zwana dalej P.a.s.c).

Zgodnie z art. 24 ust 1 P.a.s.c. wpis wpływający na treść lub ważność aktu stanu cywilnego dołącza się do aktu stanu cywilnego w formie wzmianki dodatkowej.

2. Wzmiankę dodatkową dołącza się na podstawie:

1) prawomocnych orzeczeń sądów;

2) ostatecznych decyzji administracyjnych i decyzji administracyjnych o zmianie imienia lub nazwiska;

3) odpisów aktów stanu cywilnego;

4) protokołów sporządzanych przez kierowników urzędów stanu cywilnego albo konsulów z czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego, które wymagają dołączenia wzmianek dodatkowych do aktów stanu cywilnego;

5) odpisów zagranicznych dokumentów stanu cywilnego lub innych dokumentów pochodzących od organów obcego państwa, niewymagających uznania;

6) innych dokumentów mających wpływ na treść lub ważność aktu.

Stosownie zaś do art. 2 ust. 6 ustawy odmowa dokonania czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego następuje w formie decyzji administracyjnej.

W świetle przepisu art. 104 k.p.a., organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, która rozstrzyga sprawę co do jej istoty. Decyzja administracyjna jest władczym, jednostronnym oświadczeniem woli tego organu, opartym na przepisach prawa administracyjnego i określającym sytuację prawną konkretnie wskazanego adresata (strony) w indywidualnie oznaczonej sprawie.

Decyzja administracyjna rozstrzygająca sprawę co do istoty odnosi się do sposobu ukształtowania sytuacji prawnej podmiotu administrowanego, na podstawie umocowania zawartego w administracyjnym prawie materialnym. Wydanie decyzji merytorycznej wiąże się z rozstrzygnięciem sprawy, czyli ukształtowaniem sytuacji prawnej podmiotów administrowanych w sferze prawa materialnego.

Ze względu na wyrażoną w przepisie art. 104 k.p.a. zasadę załatwiania indywidualnych spraw administracyjnych przez wydanie decyzji, wyłączenie takiej formy załatwiania określonych spraw musi być wyraźne, natomiast nie można go domniemywać (zob.m.in. wyrok WSA w Warszawie z dnia 13 lutego 2007 r., sygn. akt VI SA/WA 2106/06). Wynika to z tego, że decyzja administracyjna jest kwalifikowanym aktem administracyjnym.

Zauważyć należy, że zgodnie z art. 2 ust. 5 P.a.s.c. czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego innych niż akty stanu cywilnego dokonuje się w formie decyzji administracyjnej albo czynności materialno-technicznej. Odmowa dokonania czynności z zakresu rejestracji stanu cywilnego następuje w formie decyzji administracyjnej. Wzmianka dodatkowa z chwilą jej dołączenia (wpisania) stanowi jego integralną część i nie ma charakteru konstytutywnego, a wyłącznie charakter deklaratoryjny, ponieważ polega jedynie na odnotowaniu zmian wynikających ze zdarzeń stwierdzonych dokumentami, o których mowa w art. 24 ust. 2. (por. Prawo o aktach stanu cywilnego. Komentarz., A. Czajkowska LEX).

Wzmianka dodatkowa o rozwiązaniu małżeństwa przez [...] jest czynnością materialno - techniczną, a nie decyzją administracyjną. Zgodnie z art. 104 k.p.a. w przypadki kiedy sprawa z zakresu aktów stanu cywilnego ma być rozstrzygnięta w drodze decyzji administracyjnej zostały wymienione w przepisach ustawy P.a.s.c. Ustawa przewiduje taką możliwość np. w art. 39b (unieważnienie aktu lub aktu stanu cywilnego, art. 59 ust. 4 wybranie imienia dziecku z urzędu, art. 127 ust. 2, art. 145 ust. 10 zmiana imienia lub nazwiska). W związku z powyższym brak jest wyraźnego określenia, że wzmianka dotycząca rozwiązania małżeństwa wprowadzana jest w drodze decyzji administracyjnej. Jest to czynność materialno – techniczna od której nie przysługuje odwołanie. Zgodnie bowiem z art. 127 § 1 k.p.a. odwołanie przysługuje jedynie od decyzji wydanej przez organ I instancji.

Zasadnie więc Wojewoda uznał, że w rozpoznawanej sprawie zachodzi niedopuszczalność odwołania natury przedmiotowej w postaci braku przedmiotu zaskarżenia.

Okoliczności związane z przywoływanymi nieprawidłowościami związanymi z toczącym się postępowaniem [...] nie mogą być przedmiotem tego postępowania. Zakres powyższego postępowania ograniczał się bowiem do oceny czy od czynności materialno – technicznej jaką jest dokonanie wzmianki o rozwiązaniu małżeństwa przysługuje stronie odwołanie.

Mając na względzie powyższe w oparciu o art. 151 p.p.s.a. skarga została oddalona.