Wyrok z dnia 2019-06-12 sygn. II SA/Łd 276/19

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Dnia 12 czerwca 2019 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Paweł Janicki (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Jolanta Rosińska, Sędzia WSA Joanna Sekunda- Lenczewska, , Protokolant Pomocnik sekretarza Aleksandra Banasiak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 czerwca 2019 roku sprawy ze skargi B. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania pomocy w formie usług opiekuńczych oddala skargę. A.B.

Uzasadnienie

Decyzją z [...], nr [...], Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 2096 ze zm.) - w skrócie: "k.p.a." - oraz art. 50 ust. 1, ust. 3, ust. 5 i ust. 6 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz.1508 ze zm.) - zwanej również: "u.p.s." - utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta Ł. z [...], nr [...] w sprawie odmowy przyznania B.G. pomocy w formie usług opiekuńczych w miesiącu grudniu 2018 r.

Kolegium przedstawiło ustalenia organu I instancji, z których wynikało, że B.G. prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Z osób zobowiązanych do alimentacji posiada syna, który zapewnia pomoc usługową w zakresie o który strona się ubiega oraz wnuczkę. Wnioskodawczyni utrzymuje się z renty rodzinnej po zmarłym mężu w wysokości 1.291,93 zł. Na dochód składa się również 1/2 dodatku mieszkaniowego tj. kwota 146,60 zł. Ze względu na stan zdrowia wnioskodawczyni wymaga wzmożonej opieki.

Organ odwoławczy stwierdził, że B.G. z uwagi na stan zdrowia niewątpliwie potrzebuje pomocy, ale za organem I instancji uznał, że pomoc tę w pierwszej mierze powinna zapewnić jej rodzina, a dopiero w braku takich osób konieczne jest wynajęcie usług opiekuńczych osób trzecich. Syn wnioskodawczyni J.G., odwiedza matkę codziennie, robi zakupy, pierze, sprząta aczkolwiek, jak oświadcza nie będzie mógł tej pomocy kontynuować, bowiem cierpią na tym jego relacje z żoną. Nie bez znaczenia jest okoliczność, iż oprócz syna, wnioskodawczyni posiada także wnuczkę.

W ocenie Kolegium, rodzina strony może pomóc w prowadzeniu gospodarstwa domowego wnioskodawczyni, co mimo zajęć własnych w postaci pracy czy nauki, przy wzajemnym podziale obowiązków jest jak najbardziej wykonalne. W pełni uzasadnione jest zatem w świetle przepisów ustawy stwierdzenie MOPS, iż Ośrodek w pierwszej kolejności zobowiązany jest do zabezpieczenia pomocy usługowej osobom samotnym, nie posiadającym osób zobowiązanych do alimentacji. Przy jednoczesnych ograniczonych możliwościach finansowania usług opiekuńczych ze strony gminy, wydana decyzja odmowna jest uzasadniona. Nie sposób nie zauważyć, analizując materiał dowodowy sprawy, że ta konkretna sytuacja rodzinna, w porównaniu z sytuacjami innych podopiecznych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej jest dobra. Strona posiada własne, choć niewysokie, ale stałe dochody w postaci renty, może korzystać z pomocy syna i wnuczki, którzy powinni opiekować się matką i babcią. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej nie jest w stanie zabezpieczyć potrzeb wszystkich osób potrzebujących. Stąd też, musi części wnioskodawcom odmówić pomocy i wybierać osoby znajdujące się w najgorszej sytuacji życiowej. Podejmując przedmiotowe rozstrzygnięcie, organ pomocowy miał na uwadze przede wszystkim sytuację życiową wnioskodawczyni, rozpatrywaną pod kątem jej możliwości samodzielnej egzystencji, sytuację materialną i rodzinną oraz własne możliwości finansowe.

Zdaniem organu II instancji, bezspornym jest, że stan zdrowia B.G. wymaga pomocy w formie opieki, jednakże nie może to pozostawać w oderwaniu od możliwości finansowych pomocy społecznej. Zgodnie bowiem z art. 3 ust 4 u.p.s., potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej. W tej sytuacji, z uwagi na ograniczone środki finansowe z jednej strony i konieczność zapewnienia pomocy wzrastającej liczbie podopiecznych Ośrodki pomocy zmuszone są do ograniczeń w przyznawaniu tej formy pomocy, w szczególności, tak jak to ma miejsce w przedmiotowej sprawie, wobec osób posiadających rodzinę zobowiązaną również do pomocy w świadczeniu opieki. Pomoc państwa, zgodnie z założeniami ustawy i pomocy społecznej ma charakter subsydiarny i wspierający.

Kolegium stwierdziło, że odmowa przyznania stronie pomocy poprzedzona została bardzo obiektywną oceną sytuacji życiowej i rodzinnej strony w szerokim kontekście sytuacji środowiskowej. Organ I instancji odmawiając przyznania pomocy w formie usług opiekuńczych był zobowiązany do uwzględnienia nie tylko słusznego interesu strony, a więc miarkowania środków pomocy w jak największym wymiarze, lecz również własnych możliwości finansowych i interesu społecznego, czyli możliwości objęcia tą pomocą jak największej liczby osób potrzebujących tej pomocy oraz oceny całokształtu sprawy. Powszechnie znany jest fakt, iż ośrodki pomocy społecznej nie dysponują środkami pieniężnymi, które umożliwiłyby zaspokojenie potrzeb wszystkich osób, które o tę pomoc się zgłaszają, dlatego też nawet gdy przyznawana jest pomoc, nie zawsze zadawala ona wnioskujących o tę pomoc.

W ocenie organu odwoławczego organ pomocowy działając w granicach uznania administracyjnego, granic tych nie przekroczył.

Odnosząc się natomiast do zarzutów odwołania organ II instancji uznał je za nieuzasadnione. Przede wszystkim nie zgodził się z twierdzeniami odwołującej jakoby przyznanie usług opiekuńczych było obligatoryjne. Przeczy temu treść przytoczonego już przepisu art. art. 50 ust. 2 u.p.s., z którego jednoznacznie wynika, że usługi opiekuńcze są świadczeniem o charakterze fakultatywnym, przyznawanym w ramach "uznania administracyjnego" (ze względu na użycie zwrotu "mogą być przyznane") przez organ administracji w miarę jego możliwości finansowych i posiadanych środków. Organ I instancji wziął pod uwagę zarówno trudną sytuację materialną, zdrowotną i rodzinną Wnioskodawczyni, jak i własne możliwości finansowe. Bez znaczenia dla wyniku sprawy, pozostaje również okoliczność wystąpienia bądź jego braku przez syna B.G. z wnioskiem o zasiłek dla opiekuna. Ustalenia organu w zakresie posiadania przez odwołującą stałego dochodu oraz członków rodziny zobowiązanych do alimentacji i pomocy są wystarczające do tego, by w świetle przepisów ustawy, przyznania usług opiekuńczych odmówić.

Na ostateczną decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. skargę do sądu administracyjnego złożyła B.G. , zarzucając obrazę przepisów postępowania art. 6 , art. 1 i art. 11 k.p.a. oraz naruszenie przepisów ustawy o pomocy społecznej. Skarżąca zarzuciła błędną ocenę stanu faktycznego poprzez zaniechanie przez organ decyzyjny podjęcia czynności zmierzających do zebrania pełnego materiału o stanie rzeczywistym.

Skarżąca podniosła m.in., że organ nie poczynił żadnych ustaleń co do stanu zdrowia jej syna, a mianowicie, czy z uwagi na swój stan zdrowia jest on w stanie na obecnym etapie opiekować się skarżącą. Skarżąca podkreśliła, że syn zajmował się nią po co najmniej 12 godzin dziennie już od marca 2018 r., tj. od chwili kiedy objawił się u niej niedowład. To doprowadziło do sytuacji, że u syna doszło do zerwania więzi rodzinnych i szczególnej więzi emocjonalnej między członkami jego rodziny w skutek wywołanego u mnie nieodwracalnego uszczerbku na zdrowiu.

Mając powyższe na uwadze skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji w całości i przekazania sprawy organowi administracji do ponownego rozpoznania.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie jest zasadna.

Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona, przysługuje pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych. Z treści tego przepisu wynika, że organ ma obowiązek przyznania pomocy w postaci usług opiekuńczych osobie samotnej. W myśl art. 6 punkt 9 cytowanej ustawy za osobę samotna uważa się osobę samotnie gospodarującą, niepozostającą w związku małżeńskim i nieposiadającą wstępnych ani zstępnych.

Skarżąca posiadająca syna i wnuczkę nie spełnia warunków uznania ją za osobę samotną. Wskazany wyżej stan rodzinny skarżącej sytuuje ją w kręgu adresatów normy przewidzianej w art. 50 ust. 2 u.p.s., zgodnie z którym usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być przyznane również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, a także wspólnie niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić. Przepis ten wskazuje, że osoba ubiegająca się o przyznanie usług opiekuńczych na podstawie cytowanego przepisu musi spełnić dwa warunki. Po pierwsze musi to być osoba wymagająca pomocy innych osób, co w rozpoznawanej sprawie nie jest kwestionowane. Po drugie musi wykazać, że rodzina, a także wspólnie niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić.

W rozpoznawanej sprawie ten warunek nie został spełniony, wobec czego brak jest podstaw do uwzględnienia skargi. Cytowany przepis posługuje się pojęciem ostrym i jednoznacznie zdefiniowanym. Niemożność zapewnienia pomocy osobie jej wymagającej zachodzi np. wówczas, gdy osoba, która miałaby jej udzielić, mieszka lub pracuje na stałe poza granicami kraju lub w znacznej odległości od miejsca pobytu osoby uprawnionej. Dotyczyć może również takiej sytuacji której osoby zobowiązane z uwagi na własne schorzenia lub przypadłości nie są w stanie udzielić pomocy osobie uprawnionej. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie w mieście, w którym przebywa osoba uprawniona mieszkają 2 osoby zobowiązane do opieki. Są to niepracujący syn skarżącej i jej wnuczka, która przez określony czas mieszkała razem ze skarżącą, lecz od października 2018 r. przeniosła się do rodziców. Nie do przyjęcia jest przy tym argumentacja strony skarżącej, że dotychczasowa opieka nad skarżącą sprawowana przez jej syna w znacznym wymiarze czasowym od marca 2018 r. nie może być kontynuowana gdyż źle wpływa na jego relacje z żoną. Pogorszenie relacji z żoną lub nawet zerwanie szczególnej więzi emocjonalnej miedzy członkami rodziny syna skarżącej nie jest przesłanką przyznania opieki na podstawie art. 50 ust. 2 cytowanej ustawy bowiem nie oznacza niemożności sprawowania opieki, a jedynie poważne trudności we jej sprawowaniu.

W tej sytuacji uznać należało, że zaskarżona decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja organu I instancji odpowiada prawu mimo częściowo błędnego uzasadnienia akcentującego ponad miarę wymiar finansowy usług opiekuńczych w sytuacji, gdy istotą jego stanowiska jest niespełnienie przesłanki niemożności sprawowania opieki nad skarżącą przez członków jej najbliższej rodziny to jest syna i wnuczkę.

Gwoli wyjaśnienia podnieść należy, że kierunek rozstrzygnięcia zaproponowanego w zaskarżonej decyzji jest prawidłowy i wbrew zarzutom skargi materiał dowodowy uznać należy za kompletny i wystarczający do poczynienia istotnych ustaleń faktycznych w sprawie.

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności i nie znajdując podstaw do uwzględnienia skargi na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2018 r., poz. 1302 ze zm.) należało orzec jak w sentencji.

IB