Postanowienie z dnia 2009-04-01 sygn. II Akz 145/09

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II Akz 145/09

POSTANOWIENIE

Dnia 1 kwietnia 2009 r.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu, w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: SSA Ryszard Ponikowski

Sędziowie: SSA Grzegorz Kapera (spr.)

SSA Robert Wróblewski

Protokolant: Iwona Łaptus

przy udziale Prokuratora Prok. Okręg. (del. do Prok. Apel.) Jarosława Gajka

po rozpoznaniu w sprawie K. J. (1), A. C., J. P. oraz M. R. i innych

oskarżonych o przestępstwa z art. z art. 258§1 k.k., art. 258§3 k.k. oraz z art.18§3 k.k. w zw. z art.53 ust.2 i art. 56 ust.3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz.U. nr 179, poz.1485) w zw. z art. 11§2 k.k. i art.12 k.k. w zw. z art.65 k.k. i inne

na skutek zażaleń wniesionych przez obrońcę oskarżonego K. J. (1), obrońcę oskarżonego A. C., obrońcę oskarżonego J. P., a także przez oskarżonego A. C., skarżonego J. P., oskarżonego M. R. oraz Prokuratora Prokuratury Krajowej we Wrocławiu

na Postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 26 lutego 2009 r. III K 16/08

w przedmiocie zmiany środka zapobiegawczego

po wysłuchaniu wniosku prokuratora

na podstawie 437 k.p.k.

p o s t a n a w i a:

1. uchylić zaskarżone postanowienie w części dotyczącej K. J. (1), A. C. oraz J. P.,
2. utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie w części dotyczącej M. R.. UZASADNIENIE

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 26 lutego 2009 r. (sygn. akt IIIK 16/08) Sąd Okręgowy w Świdnicy postanowił:

uwzględnić zażalenia: I. obrońcy M. R. oraz oskarżonego; II. obrońcy J. P. oraz oskarżonego; III. obrońcy A. C. oraz oskarżonego; IV. obrońcy K. J. (1),

na postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 9 lutego 2009 r. i zmienić środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania, stosując w jego miejsce wobec:

1. M. R.
2. poręczenie majątkowe w wysokości 50.000 złotych, które winno być uiszczone w terminie 14 dni w kasie Sądu Okręgowego w Świdnicy,
3. dozór policji polegający na:

• obowiązku zgłaszania się w Komendzie Miejskiej Policji w G. w każdy wtorek i czwartek, pomiędzy 17.00 a 18.00,
• na zawiadamianiu oficera dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w G. o każdym zamierzonym, krótkotrwałym wyjeździe poza miejsce zamieszkania oraz o terminie powrotu,
• obowiązku uzyskania zgody na opuszczenie miejsca zamieszkania na okres dłuższy niż 3 dni, lub też na wykonywanie pracy poza miejscem stałego zamieszkania, której udzielenie winno zostać udzielone akceptacją Sadu Okręgowego w Świdnicy;

1. zakaz opuszczania kraju połączony z zatrzymaniem paszportu polskiego oraz amerykańskiego,
2. J. P. i A. C.
3. poręczenia majątkowego w wysokości 50.000 złotych, które winny być uiszczone w terminie 14 dni w kasie Sadu Okręgowego w Świdnicy
4. dozór policji polegający na:

• obowiązku zgłaszania się w Komendzie Powiatowej Policji w K. – w stosunku do J. P., w Komendzie Miejskiej Policji w G. – w stosunku do A. C., w każdy wtorek i czwartek pomiędzy 17.00 a 18.00,
• na zawiadomieniu oficera dyżurnego Komendy Powiatowej Policji w K. oraz Komendy Miejskiej Policji w G. o każdym zamierzonym krótkotrwałym wyjeździe poza miejsce zamieszkania oraz o terminie powrotu,
• obowiązku uzyskania zgody na opuszczenie miejsca zamieszkania na okres dłuższy niż 3 dni, lub też na wykonywanie pracy poza miejscem stałego zamieszkania, której udzielenie winno zostać udzielone akceptacją Sądu Okręgowego w Świdnicy,

1. zakaz opuszczania kraju połączony z zatrzymaniem paszportu,
2. K. J. (1)
3. poręczenie majątkowe w wysokości 5.000 złotych, które winno być uiszczone w terminie 14 dni w kasie Sądu Okręgowego w Świdnicy,
4. dozór policji polegający na :

• obowiązku zgłaszania się w Komendzie Miejskiej Policji w G. w każdy wtorek i czwartek pomiędzy godz. 17.000 a 18.00,
• na zawiadamianiu oficera dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w G. o każdym zamierzonym krótkotrwałym wyjeździe poza miejsca zamieszkania oraz o terminie powrotu,
• obowiązku uzyskania zgody na opuszczenie miejsca zamieszkania na okres dłuższy niż 3 dni, lub też na wykonywanie pracy poza miejscem stałego zamieszkania, której udzielenie winno zostać udzielone akceptacją Sadu Okręgowego w Świdnicy,

1. zakaz opuszczania kraju połączony z zatrzymaniem paszportu.
2. wniosku E. B. nie uwzględnić,

III. zażalenie K. R. i A. R. na postanowienie Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 20 stycznia 2009 roku w przedmiocie przedłużenia tymczasowego aresztowania nie uwzględnić.

Na to postanowienie zażalenie wnieśli: obrońca oskarżonego K. J. (1), obrońca oskarżonego A. C., obrońca oskarżonego J. P., a także oskarżony A. C., oskarżony J. P., oskarżony M. R. oraz Prokurator Prokuratury Krajowej we Wrocławiu.

Obrońca oskarżonego K. J. (1) zaskarżył powyższe postanowienie w części dotyczącej K. J. (1), na jego korzyść: zarzucając obrazę przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść zaskarżonego postanowienia, tj. art.253§1 k.p.k., art. 257§1 k.p.k. i art. 258§2 k.p.k., art.92 k.p.k., art. 463§1 k.p.k. przez to, że mimo braku podstaw do dalszego stosowania tymczasowego aresztowania, jako najsurowszego środka zapobiegawczego, wiosek o jego zmianę na dozór policji nie został uwzględniony i przekazany według właściwości do rozpoznania. Wskazując na powyższe, na podstawie art.427§1 k.p.k. wniósł o: zmianę zaskarżonego postanowienia przez dokonanie zmiany

środka zapobiegawczego, polegającego na uchyleniu tymczasowego aresztowania i oddanie K. J. (2) pod dozór Policji oraz uchylenie orzeczenia o zastosowaniu wobec niego poręczenia majątkowego.

Obrońca oskarżonego A. C. zaskarżył powyższe postanowienie w całości zarzucając obrazę przepisów postępowania mogącą mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia, a to art.463§1 k.p.k. przez wydanie przez Sąd I instancji postanowienia merytorycznego pomimo faktu, że Sąd ten jedynie w części uwzględnił zażalenie obrońcy oskarżonego A. C. z dnia 11 lutego 2009 r., co w istocie – zgodnie z treścią w/w przepisu – obligowało go do wydania postanowienie formalnego o przekazaniu sprawy Sądowi Apelacyjnemu we Wrocławiu. Wskazując na powyższe wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.

Oskarżony A. C. zaskarżył powyższe postanowienie w części dotyczącej ustalenia kwoty poręczenia majątkowego. Zdaniem skarżącego Sąd Okręgowy nie uwzględnił jego rzeczywistej sytuacji materialnej i majątkowej. Podał, że przed aresztowaniem pozostawał po opieką Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, nie posiada majątku, ani oszczędności, zaś czynsz za utrzymanie wynajmowanego mieszkania opłacają jego rodzice. Wskazując na powyższe wniósł o zmianę wysokości poręczenia majątkowego ustanowionego przez Sąd Okręgowy, poprzez dostosowanie jego wysokości do „życiowych realiów” i przede wszystkim do jego możliwości finansowych i sytuacji materialnej.

Obrońca oskarżonego J. P. zaskarżył powyższe postanowienie w części dotyczącej zastosowania wobec oskarżonego poręczenia majątkowego w kwocie 50.000 zł. zarzucając obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na treść zaskarżonego postanowienia, a mianowicie: przepisu art. 266 § 2 k.p.k. w zw. z art.253 § 1 k.p.k. polegający na nienależytym ustaleniu wysokości poręczenia majątkowego na kwotę 50.000 zł, przy uwzględnieniu przez Sad sytuacji majątkowej przed aresztowaniem, w czasie gdy oskarżony prowadził ożywioną działalność gospodarczą w formie gospodarstwa agroturystycznego, uzyskując dochody w wysokości 4.000 zł miesięcznie i w oparciu o to przyjęcie, że suma ta odpowiada obecnym możliwościom finansowym oskarżonego, podczas gdy sytuacja majątkowa oskarżonego z uwagi na znaczny okres stosowania tymczasowego aresztowania uległa radykalnemu pogorszeniu. Wskazując na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i uchylenie środka zapobiegawczego w postaci poręczenia majątkowego, ewentualnie o orzeczenie poręczenia majątkowego w kwocie nieprzekraczającej kwotę 5.000 zł.

Oskarżony J. P. zarzucił powyższemu postanowieniu obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na jego treść oraz błąd w ustaleniach faktycznych. Oskarżony podniósł, że Sąd Okręgowy jedynie w części podzielił argumentację jego oraz jego obrońcy zawartą w zażaleniach na postanowienie o przedłużeniu tymczasowego aresztowania z dnia 12 lutego 2009 r., gdyż wprawdzie odstąpił od stosowania tymczasowego aresztowania, jednocześnie uwarunkował powyższe zastosowaniem kumulatywnym środków zapobiegawczych o charakterze nieizolacyjnym, a to poręczania majątkowego w wysokości 50.000 zł, co zdaniem skarżącego narusza przepis art.266§2 k.p.k., bowiem nie uwzględnia sytuacji majątkowej oskarżonego. Wskazując na powyższe wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w zakresie wysokości poręczenia majątkowego na kwotę 5.000 zł.

Oskarżony M. R. zarzucił naruszenie przepisu art. 266§2 k.p.k. poprzez przyjęcia kwoty 50.000 zł tytułem poręczenia majątkowego, podczas gdy jego sytuacja materialna uzasadnia zastosowanie poręczenia majątkowego jedynie w wysokości 10.000 zł.

Prokurator Prokuratury Krajowej we Wrocławiu zaskarżył powyższe orzeczenie na niekorzyść oskarżonych M. R., J. P., A. C. i K. J. (1), w części dotyczącej uchylenia wobec wyżej wymienionych osób środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania i zastosowania wobec nich środków zapobiegawczych w postaci poręczenia majątkowego z zakazem opuszczania kraju. Postanowieniu temu zarzucając błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść – skutkujący uznaniem, iż wobec oskarżonych

1. R., J. P., A. C. i K. J. (1) na aktualnym etapie postępowania nie ma przesłanek skutkujących koniecznością stosowania tymczasowego aresztowania i że wystarczającym będzie stosowanie wobec nich środków zapobiegawczych w postaci:
2. M. R.
3. poręczenie majątkowe w wysokości 50.000 złotych, które winno być uiszczone w terminie 14 dni w kasie Sądu Okręgowego w Świdnicy,
4. dozór policji polegający na:

• obowiązku zgłaszania się w Komendzie Miejskiej Policji w G. w każdy wtorek i czwartek, pomiędzy 17.00 a 18.00,
• na zawiadamianiu oficera dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w G. o każdym zamierzonym, krótkotrwałym wyjeździe poza miejsce zamieszkania oraz o terminie powrotu,
• obowiązku uzyskania zgody na opuszczenie miejsca zamieszkania na okres dłuższy niż 3 dni, lub też na wykonywanie pracy poza miejscem stałego zamieszkania, której udzielenie winno zostać udzielone akceptacją Sadu Okręgowego w Świdnicy;

1. zakaz opuszczania kraju połączony z zatrzymaniem paszportu polskiego oraz amerykańskiego
2. J. P. i A. C.
3. poręczenia majątkowego w wysokości 50.000 złotych, które winny być uiszczone w terminie 14 dni w kasie Sadu Okręgowego w Świdnicy
4. dozór policji polegający na:

• obowiązku zgłaszania się w Komendzie Powiatowej Policji w K. – w stosunku do J. P., w Komendzie Miejskiej Policji w G. – w stosunku do A. C., w każdy wtorek i czwartek pomiędzy 17.00 a 18.00,
• na zawiadomieniu oficera dyżurnego Komendy Powiatowej Policji w K. oraz Komendy Miejskiej Policji w G. o każdym zamierzonym krótkotrwałym wyjeździe poza miejsce zamieszkania oraz o terminie powrotu,
• obowiązku uzyskania zgody na opuszczenie miejsca zamieszkania na okres dłuższy niż 3 dni, lub też na wykonywanie pracy poza miejscem stałego zamieszkania, której udzielenie winno zostać udzielone akceptacją Sądu Okręgowego w Świdnicy,

1. zakaz opuszczania kraju połączony z zatrzymaniem paszportu,
2. K. J. (1)
3. poręczenie majątkowe w wysokości 5.000 złotych, które winno być uiszczone w terminie 14 dni w kasie Sądu Okręgowego w Świdnicy,
4. dozór policji polegający na :

• obowiązku zgłaszania się w Komendzie Miejskiej Policji w G. w każdy wtorek i czwartek pomiędzy godz. 17.000 a 18.00,
• na zawiadamianiu oficera dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w G. o każdym zamierzonym krótkotrwałym wyjeździe poza miejsca zamieszkania oraz o terminie powrotu,
• obowiązku uzyskania zgody na opuszczenie miejsca zamieszkania na okres dłuższy niż 3 dni, lub też na wykonywanie pracy poza miejscem stałego zamieszkania, której udzielenie winno zostać udzielone akceptacją Sadu Okręgowego w Świdnicy,

1. zakaz opuszczania kraju połączony z zatrzymaniem paszportu.

Wskazując na powyższe prokurator wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienie z dnia 26 lutego 2009 r. w części dotyczącej uchylenia tymczasowego aresztowania oskarżonym M. R., J. P., A. C. i K. J. (1) i utrzymanie w mocy postanowienia Sądu Okręgowego w Świdnicy z dnia 9 lutego 2009 r. o przedłużeniu stosowania tymczasowego aresztowania od dnia 14 maja 2009 r. wobec wyżej wymienionych oskarżonych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Zażalenia obrońcy oskarżonego K. J. (1), obrońcy oskarżonego J. P. oraz oskarżonego J. P. zasługiwały na uwzględnienie.

Rację mają wymienieni skarżący wskazując na zarzut obrazy art. 463 k.p.k.

Przepis art. 463 k.p.k. konstytuuje tzw. względną dewolutywność zażalenia, co oznacza, że zażalenie nie zawsze rozpoznawane jest przez organ wyższej instancji w stosunku do tego, który wydał zaskarżone postanowienie, ale przy spełnieniu przesłanek przewidzianych tym przepisem, także przez organ, który to postanowienie wydał. Uzasadnienie tej konstrukcji leży w dążeniu do przyspieszenia i usprawnienia postępowania w tych sytuacjach, w których jest to możliwe bez szkody dla gwarancji procesowych jego uczestników. Zasadą jest rozpoznanie zażalenia przez sąd wyższej instancji, wyjątkiem zaś uwzględnienie tego zażalenia przez sąd, który zaskarżone postanowienie wydał. Dopuszczalne jest to tylko wówczas, gdy sąd orzeka w tym samym składzie, w którym wydał zaskarżone postanowienie oraz gdy uwzględnia je w całości. Co prawda przepis art. 463§1 k.p.k. stanowi jedynie o uwzględnieniu zażalenia, to jednak w doktrynie jednogłośnie wskazuje się, że przez owo uwzględnienie należy rozumieć jedynie takie rozstrzygnięcie, które w swej istocie odpowiada w całości żądaniu zgłoszonemu w środku odwoławczym (tak J.Grajewski, L. Paprzycki, S. Steinborn, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Tom II (art.425-473). Zakamycze, 2006 oraz T. Grzegorczyk, Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Zakamycze, 2003, wyd.III) lub nawet orzeka w sposób bardziej dla skarżącego korzystny, niż wnoszono o to w środku odwoławczym (tak J. Bartoszewski, L. Gardocki, Z. Gostyński, S. Przyjemski, R.Stefański, S. Zabłocki, Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom II, Dom wydawniczy ABC, 1998). Również Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że uwzględnienie zażalenia w trybie przewidzianym przepisem art. 463 k.p.k. polegać może jedynie na jego całościowym uwzględnieniu, w szczególności warto w tym miejscu wskazać na treść uchwały SN z dnia 24 sierpnia 2001 r. (sygn. akt I KZP 12/01,publ. OSNKW 2001/9-10/73, Biul. SN 2001/8/8, Prok. i Pr. 2001/10/10, OSP 2002/3/42) wedle, której „ustosunkowując się do wniesionego zażalenia, sąd który wydał zaskarżone postanowienie, wydaje postanowienie merytoryczne jedynie wówczas, gdy uwzględnia zażalenia w całości. W przypadku zaś gdy uznaje, że brak jest ku temu podstaw, nie wydaje postanowienia ustosunkowującego się do zażalenia, lecz postanowienie formalne o przekazaniu go do rozpoznania „sądowi powołanemu do rozpoznania zażalenia””. Z przedstawionych wypowiedzi doktryny oraz z przywołanej uchwały Sądu Najwyższego wynika, że uwzględnienie zażalenia w trybie art. 463 k.p.k. polegać może, jedynie na jego uwzględnieniu w całości, co oznacza, że organ orzekający w trybie cytowanego unormowania związany jest treścią wniosku (lub wniosków) zawartych w treści środka odwoławczego i nie może orzec inaczej, aniżeli żądał tego jego autor, chyba że orzeka w sposób bardziej dla skarżącego korzystny, niż wynikałoby to z treści wniesionej przez niego skargi.

Sąd Okręgowy postąpił zatem wadliwie uwzględniając zażalenia wszystkich wymienionych w postanowieniu oskarżonych, w tym również M. R., bowiem nie uwzględnił ich w zgodzie z postulowanym żądaniem zmiany zaskarżonego orzeczenia.

I tak, obrońca oskarżonego K. J. (1) w zażaleniu z dnia 11 lutego 2009 r. (k.20736) domagał się zmiany postanowienia z dnia 9 lutego 2009 r. przez dokonanie zmiany środka zapobiegawczego, polegającego na uchyleniu tymczasowego aresztowania i oddanie oskarżonego K. J. (1) pod dozór policji.

Obrońca A. C. w zażaleniu z dnia 11 lutego 2009 r. (k.207839) domagał się zmiany zaskarżonego postanowienia z dnia 9 lutego 2009 r. przez zastosowanie innego środka zapobiegawczego, w tym poręczenia majątkowego w kwocie do 10.000 zł.

Oskarżony A. C. w zażaleniu z dnia 11 lutego 2009 r. (k.20971), uzupełnionym wnioskiem z dnia 16 lutego 2009 r. (k.20974) domagał się uchylenia tymczasowego aresztowania.

Oskarżony J. P. w zażaleniu z dnia 12 lutego 2009 r. (k.20771) domacał się zmiany zaskarżonego postanowienia z dnia 9 lutego 2009 r. przez uchylenie tymczasowego aresztowania, ewentualnie o zastosowanie wobec niego łagodniejszego środka zapobiegawczego w postaci dozoru policji połączonego z zakazem opuszczania kraju.

Obrońca oskarżonego J. P. w zażaleniu z dnia 12 lutego 2009 r. (k.20793) wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uchylenie w stosunku do oskarżonego J. P. tymczasowego aresztowania i zastąpienie go innym środkiem zapobiegawczym o charakterze wolnościowym, z możliwością kumulacji nieizolacyjnych środków zapobiegawczych.

Oskarżony M. R. w zażaleniu z dnia 16 lutego 2009 r. (k.20976) domagał się zmiany środka zapobiegawczego w postaci aresztu tymczasowego na mniej dolegliwy, poręczenie majątkowe w kwocie 10.000 zł.

Obrońca oskarżonego M. R. w zażaleniu z dnia 16 lutego 2009 r. domagał się zmiany zaskarżonego postanowienia z dnia 9 lutego 2009 r. przez uchylenie w stosunku do oskarżonego M. R. tymczasowego aresztowania, przez jego zmianę na inne środki zapobiegawcze.

Wszyscy, poza A. C. oraz obrońcą oskarżonego M. R., domagali się konkretnego rozstrzygnięcia polegającego na zmianie tymczasowego aresztowania we wskazany w skardze sposób. Tym samym Sąd Okręgowy, chcąc uczynić zadość tym żądaniom i orzekając w trybie art. 463 k.p.k. winien uwzględnić je w całości, tj. zgodnie z postulowanym sposobem korekty zaskarżonego postanowienia. Natomiast uznając, że postulowany sposób zmiany kwestionowanego orzeczenia jest nie wystarczający dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania, winien przekazać sprawę sądowi odwoławczemu lub też podjąć decyzję w trybie art. 253 k.p.k., wedle którego organ procesowy obowiązany jest uchylić lub zmienić stosowany środek zapobiegawczy, jeśli tylko ustaną przyczyny, wskutek których został on zastosowany. Dodać w tym miejscu należy, iż zastosowanie przez sąd I instancji środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania z zastrzeżeniem, że środek ten ulegnie zmianie na określone poręczenie majątkowe złożone w wyznaczonym przez ten sąd terminie oznacza, że nadal istnieją wszelkie przesłanki do stosowania wobec oskarżonego tymczasowego aresztowania (tak tut. S.A. w post. z dnia 28 listopada 2006 r., II Akz 598/06, pub. OSA 2007/9/45).

Jeśli zatem wymienieni na wstępie skarżący (poza oskarżonym M. R.) zasadnie wskazali na naruszenie przepisu art. 463 k.p.k., które to naruszenie niewątpliwie niewątpliwie miało wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, to tym samym rzeczone postanowienie w części dotyczącej K. J. (1), A. C. oraz J. P. należało uchylić. Natomiast, co się tyczy M. R., mimo, że również i w jego wypadku Sąd Okręgowy orzekł z obrazą art. 463 k.p.k., to jednak wobec braku skargi w powyższym zakresie, nie można było uchylić zaskarżonego orzeczenia z powołaniem się na naruszenie tego przepisu, a więc z tych samych powodów, jakie legły u podstaw uchylenia postanowienia odnośnie współoskarżonych. Na takie rozstrzygnięcie nie pozwala przepis art. 440 k.p.k., który daje podstawę do orzekania jedynie na korzyć oskarżonego, natomiast uchylenie zaskarżonego postanowienia, sanowałby wcześniejsze postanowienie, w którym Sąd Okręgowy rozstrzygnął o dalszym stosowaniu tymczasowego aresztowania i niewątpliwie stanowiłoby orzeczenie na niekorzyść oskarżonego.

Odnosząc się zatem do zażalenia oskarżonego M. R., stwierdzić należy, że nie zasługuje na uwzględnienie. Autor kwestionuje wysokość zastosowanego wobec niego poręczenia majątkowego twierdząc, że jest w stanie ponieść ciężar poręczenia majątkowego jedynie do wysokości 10.000 zł, nie zaś jak wskazał to Sąd Okręgowy w kwocie 50.000 zł. Argumentacja skarżącego nie zasługuje na uwzględnienie.

Wedle art. 266§2 k.p.k. wysokość, rodzaj i warunki poręczenia, a w szczególności termin złożenia przedmiotu poręczenia, należy określić w postanowieniu, mając na względzie sytuację materialną oskarżonego i składającego poręczenie majątkowe, wysokość wyrządzonej szkody oraz charakter popełnionego czynu. Z przywołanego unormowania wynika, że przy ustalaniu sumy poręczenia uwzględnia się sytuację materialną oskarżonego, w orzecznictwie tego kryterium nie uznaje się za decydujące, bowiem za takie uznaje wagę przestępstwa, wysokość szkody oraz sposób działania sprawcy (tak m.in. S.A. w Krakowie w post. z dnia 22 kwietnia 2008 r., sygn. akt II Akz 207/08, KZS 2008/6/43). Mając zatem na względzie wagę stawianych oskarżonemu zarzutów, w szczególności zaś zarzut kierownictwa zorganizowaną grupą przestępczą oraz udziału w obrocie znacznymi ilościami prekursora – BMK, popełnionym m.in. w celu osiągnięcia korzyści majątkowych, nie ulega wątpliwości, że ustalona przez Sąd Okręgowy wysokość poręczenia majątkowego nie uchybia wskazaniom zawartym w przepisie art. 266§1 k.p.k. Przy ocenie zakresu poręczenie majątkowego nie można bowiem pomijać charakteru przestępnej działalności oskarżonego, w szczególności tego, że działalność ta pozwalała na osiąganie istotnych korzyści majątkowych. Dla oceny argumentów przytoczonych w treści zażalenia, nie bez znaczenia jest fakt, że w wykonaniu zaskarżonego postanowienia, w dniu 6 marca 2009 r. M. S., imieniem oskarżonego złożył na rachunek Sądu Okręgowego w Świdnicy poręczenie majątkowe w kwocie 50.000 zł (k.21114) i tegoż samego dnia zarządzono zwolnienie oskarżonego z Aresztu Śledczego we W.. Oznacza to zatem, że wyznaczona przez Sąd I instancji wysokość poręczenia majątkowego, nie okazała się barierą niemożliwą do pokonania, skoro wskazana w zaskarżony postanowieniu suma poręczenia została w całości uiszczona.

Nie znajdując zatem podstaw do uwzględnienia zażalenia oskarżonego M. R. orzeczono jak w pkt. II sentencji.

Natomiast odnosząc się do zażalenia Prokuratora Krajowego (które z oczywistych względów dotyczyć może wyłącznie oskarżonego M. R.) stwierdzić należy, iż także to zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawową zasadą stosowania wszystkich środków zapobiegawczych jest reguła umiaru. Definiuje się ją jako dyrektywę sięgania po środki zapobiegawcze jedynie wtedy, gdy jest to niezbędne dla zabezpieczanie prawidłowego toku postępowania, zaś jej realizacja polega na trafny zastosowania środków najmniej dolegliwych (tak Hofmański, Sadzik, Zgryzek, KPK. Komentarz, t.I, wyd. 3, Warszawa 2007, s. 1114). Przepis art. 257§1 k.p.k. statuuje zasadę wyjątkowości tymczasowego aresztowania, która stanowi, że tymczasowe aresztowanie nie powinno być stosowane, jeżeli wystarczający jest inny środek zapobiegawczy. Oznacza to, że organ procesowy winien niezwłocznie zmienić stosowany w sprawie środek zapobiegawczy na mniej dolegliwy lub nawet odstąpić od jego stosowania, jeśli tylko okaże się, że jest to wystarczające dla zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania.

Rację ma autor zażalenia wskazując, że potrzeba zabezpieczenia prawidłowości postępowania odnosi się do jego całości, nie zaś tylko do poszczególnych jego etapów. Nie sposób jednak podzielić jego oceny odnośnie potrzeby dalszego stosowania tymczasowego aresztowania wobec oskarżonego M. R.

Zdaniem skarżącego, w sprawie istnieje bardzo wysokie prawdopodobieństwo utrudniania przez oskarżonego toku dalszego postępowania, chociażby przez sam fakt działania w zorganizowanej grupie przestępczej, pogłębiony istnieniem rozbieżności pomiędzy depozycjami poszczególnych oskarżonych i zeznaniami świadków. O ile w orzecznictwie niemal powszechnie akceptuje się pogląd wedle, którego w przypadku działań przestępnych podejmowanych w zorganizowanej grupie przestępczej, sam fakt uczestnictwa w takiej grupie uzasadnia istnienie obawy matactwa bez konieczności wskazywania innych konkretnych zachowań oskarżonego mogących taką tezę dodatkowo uzasadniać (tak m.in. przywołane przez autora zażalenia orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 stycznia 2007, sygn. akt II AKz 21/07), to jednak pogląd ten nie może być odczytywana w oderwaniu od konkretnych okoliczności sprawy. Trzeba bowiem pamiętać, że obawa matactwa, rozumiana jako działalność polegająca na bezprawnym utrudnianiu zbierania i utrwalania dowodów (tak Hofmański, Sadzik, Zgryzek, KPK. Komentarz, t.I, wyd. 3, Warszawa 2007, s. 1165) stanowi również przesłankę stosowania nieizolacyjnych środków zapobiegawczych (art.258§4 k.p.k.). Wybór pomiędzy potrzebą zastosowania konkretnego środka zależy m.in. od stopnia owej obawy. Nie może przy tym budzić wątpliwości fakt, że im bardziej zaawansowane jest postępowanie dowodowe, tym obawa bezprawnego utrudniania postępowania jest mniejsza, gdyż w miarę postępu czynności procesowych, zmniejsza się pole możliwego bezprawnego oddziaływania oskarżonego. Oczywiście w miejsce obawy matactwa lub obok niej, występować mogą także pozostałe przesłanki, o których stanowi przepis art. 258 k.p.k., jednakże w żadnym razie nie może prowadzić to do wniosku, że zasadą będzie stosowanie tymczasowego aresztowania, zaś wyjątkiem zastosowanie któregoś z nieizolacyjnych środków zapobiegawczych.

Przeprowadzenie szeregu czynności procesowych, w tym zwłaszcza odebranie wyjaśnień od wszystkich istotnych dla oceny odpowiedzialności oskarżonego M. R. współoskarżonych (w tym zwłaszcza T. L. oraz K. K.) sprawia, że na obecnym etapie postępowania obawa matactwa nie stanowi już tak istotnego znaczenia dla potrzeby zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, jakie miała jeszcze na jego początku.

Zagrożenie karne, choć istotne dla potrzeby stosowania środków zapobiegawczych, nie może być zasadniczym elementem przesądzającym o stosowaniu tymczasowego aresztowania. Jak to już wielokrotnie wskazywał Europejski Trybunał Praw Człowieka, tymczasowe aresztowanie w żadnym razie nie może być nadużywane i winno być ograniczonej jedynie do niezbędnego minimum.

Truizmem jest twierdzenie, że okres dotychczasowego stosowania tymczasowego aresztowania, ma takie znaczenie, że nie może przekraczać czasu niezbędnego dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania. Jak już wskazano Sąd Okręgowy przeprowadził wszystkie dowody niezbędne dla oceny odpowiedzialności oskarżonego. Na ich podstawie doszedł do przekonania, że na obecnym etapie postępowania, możliwe jest zastrzeżenie zmiany tymczasowego aresztowania pod warunkiem złożenia odpowiedniego poręczenia majątkowego oraz przez zastosowanie obok poręczenia dozoru policji oraz zakazu opuszczania kraju połączonego z zatrzymaniem paszportu (w tym paszportu amerykańskiego). W żadnym razie nie jest to ocena dowolna, ani tym bardziej pozbawiona słuszności. Sąd Okręgowy szczegółowo i przekonująco uargumentował motyw, które legły u podstaw podjętej decyzji. Stosowanie tymczasowego aresztowania, stanowi najdalej idącą ingerencję w sferę praw i wolności obywatelskich, stąd też zawsze powinno być stosowane z wymaganą w takich okolicznościach ostrożnością i każda możliwość jego zamiany na środek mniej dotkliwy powinna być niezwłocznie podejmowana.

Wbrew twierdzeniom skarżącego, zastosowana wobec oskarżonego kwota poręczenia majątkowego w wysokości 50.000 zł nie może być uznana za symboliczną. Sąd Okręgowy prawidłowo wskazał okoliczności jakie legły u podstaw jej wyznaczenia, w szczególności trafnie wskazał na wagę zarzucanych oskarżonemu przestępstw, zwracając uwagę na cel działalności polegającej udziale w obrocie znacznymi ilościami prekursora BMT służącego do wytwarzania substancji psychotropowych w postaci amfetaminy, w ilości co najmniej 4800 litrów (oskarżony miał działać w celu osiągnięcia znacznych korzyści majątkowych oraz czyniąc sobie z tego źródło dochodu). Jak już wyżej wskazano nie jest to kwota niemożliwa do uiszczenia przez oskarżonego, skoro w dniu 6 grudnia została złożona na rachunek Sądu Okręgowe w Świdnicy.

Prawdą jest, że przepis art. 249§4 k.p.k. pozwala na stosowanie środków zapobiegawczych do rozpoczęcia wykonywania kary, nie mniej jednak pamiętać należy, że ich podstawowym celem, jest zapewnienie prawidłowego toku postępowania karnego, zaś celem jedynie ubocznym prawidłowa realizacji ewentualnej przyszłej kary pozbawienia wolności.

W żadnym razie areszt nie może stanowić dolegliwości wykraczającej ponad miarę konieczną dla zapewnienia prawidłowego toku postępowania.

To, że w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sad Okręgowy wskazał, że waga zarzucanych oskarżonemu czynów, uzasadniać może obawę podjęcia działań zmierzających do obstrukcji postępowania, nie stanowi o istnieniu wewnętrznej sprzeczności zaskarżonego postanowienia. Przeciwnie. Jak już wskazano przepis art. 258§4 k.p.k. nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów art.258§1-3 k.p.k. do pozostałych środków zapobiegawczych. Warunkiem dopuszczalności zastosowania któregokolwiek środka zapobiegawczego jest istnienie przynajmniej jednej z wymienionych w tym przepisie okoliczności (np. obawy matactwa, ukrycia się lub ucieczki oskarżonego). To stopień tej obawy decyduje o potrzebie zastosowania konkretnego środka zapobiegawczego.

Prawdą jest, że zastosowanie przez sąd I instancji tymczasowego aresztowania z zastrzeżeniem, że środek ten ulegnie zmianie na określone poręczenie majątkowe złożone w wyznaczonym przez sąd terminie oznacza, że nadal istnieją wszelkie przesłanki stosowania wobec oskarżonego tymczasowego aresztowania. Jednakże oznacza to również, że uiszczenie poręczenia majątkowego we wskazanym przez sąd terminie oraz dopełnienie innych wymaganych przez ten sąd obowiązków, zapewni taki poziom bezpieczeństwa procesu, jaki na obecnym etapie postępowania daje tymczasowe aresztowanie, jednocześnie spełniając postulat umiaru i proporcjonalności stosowania środków zapobiegawczych.

Na koniec dodać należy, iż nie sposób zgodzić się z ogólny twierdzeniem autora zażalenia, że „znaczny okres” tymczasowego aresztowania, nie może tworzyć stanu, uniemożliwiającego dalsze stosowania tymczasowego aresztowania. Twierdzeniu temu przeczy treść art. 259§2 k.p.k. zgodnie, z którym tymczasowego aresztowania nie stosuje się, gdy na podstawie okoliczności sprawy można przewidywać, że jego okres przekroczy przewidywany wymiar kary pozbawienia wolności bez warunkowego jej zawieszenia.

Mając to wszystko na względzie oraz nie znajdując podstaw do uwzględnienie zażalenia prokuratora orzeczono jak w sentencji.