Wyrok z dnia 2003-02-12 sygn. II AKa 562/02

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II AKa 562/02

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2003r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Lech Magnuszewski (spr.)

Sędziowie: SA Dariusz Malak

del. SO Wiesław Juchacz

Protokolant Ewa Antoniów

przy udziale Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w Gdańsku

Ireneusza Tomaczewskiego

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2003 r.

sprawy D i G

oskarżonego, z art. 223 kk

na skutek apelacji, wniesionej przez Prokuratora Rejonowego w Elblągu i obrońcę oskarżonego

od wyroku Sądu Okręgowego w Elblągu

z dnia 18 listopada 2002 r. sygn. akt II K 113/02

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Okręgowemu w Elblągu do ponownego rozpoznania.

Sygn. akt II AKa 562/02

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Elblągu rozpoznawał sprawę M^_

G'         oskarżonego o to, że: w dniu 19 lutego 2002 r. w

G                    działając wspólnie i w porozumieniu z

inną osobą używając niebezpiecznego przedmiotu poprzez bicie po głowie i kopanie po całym ciele, dopuścił się czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego - wójta K

W      -----w związku z pełnieniem przez niego obowiązków

służbowych, na skutek czego w/w doznał obrażeń ciała w

postaci

powodujących rozstrój jego zdrowia na okres powyżej 7 dni, przy czym K — W          podczas zdarzenia był narażony

na bezpośrednie niebezpieczeństwo nastąpienia skutku określonego w art. 156 § 1 kk, tj. o czyn z art. 223 kk.

Sąd Okręgowy w Elblągu wyrokiem z dnia 18 listopada 2002 r. oskarżonego D> . G        d uznał za winnego

tego, że w dniu 19 lutego 2002 r. w miejscowości Jt gm. G                   i działając gm. G.

działając wspólnie i w porozumieniu z nieustaloną osobą wziął udział w pobiciu K'*       W            j uderzając go

kilkakrotnie bliżej nieustalonym przedmiotem w głowę oraz kopiąc po całym ciele wskutek czego pokrzywdzony doznał obrażeń ciała w postaci

powodujących rozstrój zdrowia na okres powyżej 7 dni, narażając wyżej wymienionego na bezpośrednie niebezpieczeństwo nastąpienia skutku określonego w art. 156 § 1 kk - ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, tj . popełnienia przestępstwa z art. 158 § 1 kk i za to na mocy art. 158 § 1 kk skazał go na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Na mocy art. 63 § 1 kk oskarżonemu na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczył stosowny okres rzeczywistego pozbawienia wolności.

Wyrok zawiera ponadto rozstrzygnięcie o dowodach rzeczowych i kosztach sądowych.

Apelację od powyższego wyroku wniósł prokurator i obrońca oskarżonego.

Apelacja prokuratora zaskarżyła wyrok w całości, zarzucając mu obrazę przepisów prawa materialnego - art. 223 kk poprzez błędne zakwalifikowanie czynu zarzuconego oskarżonemu jako przestępstwa określonego w art. 158 § 1 kk, podczas gdy w rzeczywistości czyn ten należało zakwalifikować z art. 223 kk.

W motywach wniesionego środka odwoławczego autor apelacji powołując liczne orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądów Apelacyjnych oraz odnosząc się do zeznań świadków, w tym i pokrzywdzonego oraz biegłego, uznał, iż podczas zdarzenia sprawcy posługiwali się niebezpiecznymi narzędziami.

W konkluzji apelacji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uznanie oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanego mu aktem oskarżenia przestępstwa z art. 223 kk i wymierzenie kary 3 lat pozbawienia wolności.

Obrońca oskarżonego wniesioną apelacją zaskarżył wyrok w całości, zarzucając mu:

• obrazę przepisów postępowania - art. 4, 5, 410 i 424 kpk mogącą mieć wpływ na treść wyroku, wynikającą z jednostronnej oceny dowodów oraz rozstrzygnięcia nie dających się usunąć wątpliwości na niekorzyść oskarżonego,
• błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę wyroku mogący mieć wpływ na jego treść przez niesłuszne uznanie, że oskarżony dopuścił się przypisanego mu przestępstwa.
• rażącą niewspółmierność (surowość) kary pozbawienia wolności wymierzonej oskarżonemu.

W konkluzji apelacji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez uniewinnienie oskarżonego Dć

G ______ od popełnienia zarzucanego mu czynu, ewentualnie o

znaczne złagodzenie wymierzonej mu kary pozbawienia wolności i warunkowe zawieszenie jej wykonania.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Co do apelacji prokuratora

Apelacja okazała się w jakiejś mierze zasadna, choć nie z przyczyn w niej wskazanych.

Na wstępie, wbrew twierdzeniom skarżącego należy podzielić stanowisko Sądu Okręgowego, iż zebrany w sprawie

materiał dowodowy nie pozwolił na jednoznaczne i precyzyjne

ustalenie jakiego przedmiotu użyto wobec pokrzywdzonego, a w

szczególności, czy była to broń palna lub inny podobny niebezpieczny przedmiot.

Autor apelacji nie zauważa, iż pokrzywdzony K

W------- l praktycznie tylko podczas pierwszego

przesłuchania w dniu 20.02.2002 r. - k.16, m.in. zeznał „on

w prawej dłoni trzymał przedmiot w postaci metalowego młotka". Ponadto w ramach tych samych zeznań stwierdził -„ja widziałem w jego ręku przedmiot przypominający broń palną lub gazową".

Co warte podkreślenia, w następnych zeznaniach złożonych zarówno w postępowaniu przygotowawczym, jak i na rozprawie, pokrzywdzony w tym zakresie wypowiadał się całkowicie niejednoznacznie opierając je na przypuszczeniach:

• k.54v  - „...bili mnie po głowie jakimś nieznanym przedmiotem, ...widziałem u niego przedmiot przypominający pistolet",

• k. 282 - „...trzyma w ręku przedmiot przypominający pistolet",

• k. 284 - „miał przedmiot przypominający pistolet z długą lufą"

• k. 287 - „...trzymał w ręku jakiś przedmiot, mnie się wydawało ..., że przedmiotem jest albo pistolet albo młotek, oskarżony trzymał ten przedmiot za lufę pistoletu. Być może była to metalowa rurka,

• k.290 - „na pewno nie mogę zeznać, że był to młotek ale że był to przedmiot przypominający młotek, w tej chwili nic bliżej nie mogę powiedzieć na temat tego przedmiotu",

• k. 291 - „... przedmiot kojarzyłem sobie z pistoletem ... przedmiot zacząłem kojarzyć z innymi przedmiotami jak rurka, lufa. Nie wiem dlaczego w dniu dzisiejszym ten przedmiot kojarzyłem z młotkiem".

• k.293 - „przypuszczalnie zostałem uderzony młotkiem w

tył głowy, było to jedynie moje przypuszczenie, czy zostałem faktycznie uderzony młotkiem, tego nie wiem, czy był to faktycznie młotek nie wiem"

Podobnie zeznał świadek M      P         - k.301 - „z ręki

napastników wystawało coś mający kształt owalny. Nie pamiętam czy pokrzywdzony mówił, że został uderzony młotkiem w głowę ... przedmiot kojarzył mi się z pistoletem lub młotkiem ... nie wiem co to był za przedmiot i nie potrafię go bliżej określić."

W tej sytuacji należy jednoznacznie podkreślić, iż w żaden sposób przedmiot lub przedmioty używane podczas przestępstwa nie zostały w sposób nie budzący wątpliwości zidentyfikowane i szczegółowo opisane. Odczucia pokrzywdzonego, jak i świadka zdarzenia o używaniu przez sprawców broni lub młotka, bądź obu tych przedmiotów, oparte na skojarzeniach i przypuszczeniach, w żadnym przypadku nie mogą być wystarczające, by przypisać sprawcy używanie takiego narzędzia lub narzędzi.

Nietrafny jest pogląd autora apelacji, iż o uznaniu przedmiotu czyniącego go podobnie niebezpiecznym, świadczy sposób jego użycia. Po raz wtóry należy stwierdzić, iż istotna jest jedynie właściwość przedmiotu, czyniąca go podobnie niebezpiecznym do broni palnej lub noża, a nie sam sposób jego użycia podczas pobicia.

Ponad wszelką wątpliwość, ustawodawca mówiąc o niebezpiecznym przedmiocie wyraźnie odwołuje się do jego cech, a nie sposobu jego użycia. Tym samym chodzi o przedmioty niebezpieczne same w sobie, które w ręku sprawcy mogą stać się narzędziami tak niebezpiecznymi jak broń palna czy nóż.

Przypomnieć w tej mierze należy trafne stanowisko Sądu Apelacyjnego w Katowicach zawarte w wyroku z 4.11.1999 r. II AKa 289/99, w którym m.in. stwierdził, iż „z treści art. 223 kk wynika, iż „inny przedmiot" użyty przez sprawcę, by mógł być uznany za „podobnie niebezpieczny" musi obiektywnie posiadać takie cechy, iż użycie go stwarza podobny stopień zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego, jak wynika z użycia noża lub broni palnej. Tak więc zagrożenie wynikłe z użycia danego przedmiotu musi być porównywalna z zagrożeniem, jakie niesie użycie noża lub broni palnej, przy

czym zagrożenie to musi wynikać z cech danego przedmiotu, bez względu na sposób jego użycia. Art. 223 kk nie dopuszcza, odmiennie niż norma z art. 280 § 2 kk dokonywania oceny przez pryzmat sposobu użycia danego przedmiotu".

Podobnie wypowiedział się Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 15.11.2000 r. - II AKa 199/00 m.in. stwierdzając - „potencjał niebezpieczeństwa przedmiotu ograniczony jest do jego właściwości sprawiających, że normalne wykorzystanie zagraża bezpośrednim niebezpieczeństwem dla zdrowia. Krytykowany zarówno w doktrynie i orzecznictwie jest pogląd, wedle którego o niebezpieczeństwie przedmiotu decydują nie jego obiektywne cechy, lecz sposób użycia.

Z takiego punktu widzenia zaś każdy przedmiot może być niebezpieczny".

W tej sytuacji Sąd Okręgowy trafnie przyjął, iż nie sposób przypisać oskarżonemu popełnienia przestępstwa kwalifikowanego z art. 233 kk. Pomimo zaaprobowania stanowiska Sądu I instancji w tej mierze, wątpliwości sądu odwoławczego budzi przyjęta kwalifikacja prawna czynu przypisanego oskarżonemu z art. 158 § 1 kk.

Należy Zauważyć, iż Sąd I instancji w sposób zbyt uproszczony podszedł do kwalifikacji prawnej czynu, nie rozważając kwestii czy działanie oskarżonego, o ile nie wypełnia znamion przestępstwa z art. 223 kk, wypełnia znamiona innego przestępstwa zawartego w rozdziale XXIX Kodeksu karnego - art. 222 § 1kk.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, jeżeli czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego dopuszcza się jeden lub dwóch sprawców, bez zastosowania środków, o których mowa w art. 233 kk, to takie zachowanie należy kwalifikować z art. 222 § 1 kk.

Przypomnieć należy, iż przestępstwo z art. 222 § 1 kk jest przestępstwem formalnym. Dokonanie przestępstwa nie zależy od nastąpienia skutku, tzn. doznania przez funkcjonariusza publicznego uszczerbku od fizycznych oddziaływań na jego ciało. Naruszenie nietykalności cielesnej nie wymaga naruszenia czynności narządu ciała lub

rozstroju zdrowia. Jeżeli taki skutek nastąpi, możliwy jest zbieg przepisów z art. 222 § 1 i np. art. 157 § 1 kk, bowiem czyn zabroniony określony w art. 222 § 1 kk pozostaje w zbiegu właściwym (art. 11 kk) z typami czynów zabronionych określającymi przestępstwa przeciwko zdrowiu, np. art. 156, 157, 160 kk.

Trudno zgodzić się też z poglądem Sądu Okręgowego iż przyjęta kwalifikacja z art. 158 § 1 kk była wynikiem niemożności ustalenia  na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego, który z uczestników zajścia zadał ciosy, pociągające za sobą skutki decydujące o innej kwalifikacji prawnej .

Na tym tle należy za słuszny uznać pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 29.12.1994 sygn. II Akr 432/94, aprobowany przez doktrynę, iż „niemożność ustalenia, które z konkretnych obrażeń należy wiązać z konkretnym uczestnikiem pobicia (a więc indywidualizacji działania co do spowodowania konkretnych obrażeń) sama w sobie nie eliminuje możliwości przypisania każdemu z nich przestępstwa znamiennego skutkiem...

W każdym przypadku obowiązkiem sądu orzekającego jest rozważyć, czy skutek nastąpił w wyniku wspólnego działania mającego cechy współsprawstwa".

Te stwierdzone uchybienia spowodowały konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd orzekający powinien przeprowadzić postępowanie dowodowe w całości, mając na uwadze wskazane zastrzeżenia i uwagi.

Z uwagi na treść rozstrzygnięcia jakie zapadło w niniejszej sprawie, Sąd Apelacyjny uznał, iż rozpoznawanie zarzutów - uchybień podniesionych w apelacji obrońcy oskarżonego byłoby przedwczesne dla dalszego toku postępowania.