Postanowienie z dnia 2017-09-18 sygn. VIII Gz 276/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt VIII Gz 276/17

POSTANOWIENIE

Dnia 18 września 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie Wydział VIII Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący - SSO Patrycja Baranowska

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2017 roku w Szczecinie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) spółki akcyjnej w S.

przeciwko Przedsiębiorstwo (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w T.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanej na postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 10 maja 2017 roku w przedmiocie oddalenia wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, sygn. akt X GC 1968/16

postanawia:

oddalić zażalenie.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie oddalił wniosek pozwanej Przedsiębiorstwo (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. od obowiązku ponoszenia kosztów postępowania sądowego w zakresie opłaty od apelacji.

Powołując się na brzmienie art. 103 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd Rejonowy zaznaczył, że obowiązek wykazania braku dostatecznych środków na koszty sądowe spoczywa na osobie prawnej, która z takiego zwolnienia zamierza skorzystać. Wskazując na obciążający wnioskodawcę obowiązek przedstawienia dowodów w tym zakresie, Sąd podkreślił również, że dla określenia zdolności przedsiębiorcy do uiszczenia kosztów sądowych zasadnicze znaczenie ma wysokość uzyskiwanych wpływów (przychodów) a nie wysokość dochodów i nie jest wystarczające wykazanie jedynie wysokich kosztów prowadzonej działalności gospodarczej, czy też zmniejszenia się (nawet znacznego) przychodów czy dochodów, przy jednoczesnym wykazaniu osiąganego przychodu.

Dalej, Sąd zauważył, że z przedłożonych dokumentów wynika, iż pozwana posiada aktywa trwałe, a nadto należności długoterminowe oraz krótkoterminowe – w szczególności z tytułu dostaw i usług, nadto na dzień 31 marca 2016 roku posiadała środki pieniężne w kasie oraz na rachunkach bankowych w kwocie 1.384,49 zł. Z rachunku zysków i strat za okres od kwietnia 2015 roku do końca marca 2016 roku wynika, iż prowadzona przez spółkę działalność gospodarcza wykazywała stratę, jednakże co istotne spółka uzyskiwała duże przychody. W deklaracji dla podatku od towaru i usług za kwiecień 2016 roku spółka wykazywała przychody związane z dostawą towarów oraz świadczeniem usług na terytorium kraju. Z dokumentów przedłożonych odnośnie rachunku bankowego prowadzonego przez Bank Spółdzielczy w T. wynikało natomiast, że saldo na dzień 19 kwietnia 2016 roku wynosiło 1.914,46 zł - jednak nie wystarcza ono na pokrycie wszystkich egzekwowanych należności na rzecz wymienionych w tym piśmie organów egzekucyjnych. Natomiast z zeznania podatkowego za okres od dnia 1 kwietnia 2015 roku do dnia 31 marca 2016 roku wynika, iż spółka osiągnęła przychody w kwocie 2.023.128,33 zł.

Pozwana wywiodła zażalenie na powyższe postanowienie domagając się jego zmiany i zwolnienia od kosztów sądowych w postaci opłaty od apelacji. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzuciła naruszenie art. 101 i 102 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i wniosła o jego zmianę i udzielenie zwolnienia. Nie zgadzając się z zaskarżonym rozstrzygnięciem pozwana wskazała, iż Sąd całkowicie błędnie ocenił sytuację majątkową spółki, która od niemal 2 lat nie prowadzi żadnej działalności. Wskazała też, że dane widoczne w sprawozdaniu finansowym od 1.04.2015 do 31.03.2016 zahaczają jeszcze o ostatnie tygodnie prowadzonej działalności, natomiast od przełomu maja i czerwca 2015 r. cały dostępny majątek spółki został zajęty, a obecnie jest praktycznie wyprzedany. Spółka nie dysponuje wolnymi od zajęcia środkami, wszelkie kwoty wypłacane do wierzycieli są wypłacane przez komornika. W tej sytuacji spółka nie może się bronić przed sądem inaczej jak tylko występując o zwolnienie od kosztów sądowych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Kierując się ustawowymi przesłankami z art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd podziela stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia, zgodnie z którym brak jest podstaw do zwolnienia strony pozwanej od kosztów sądowych.

Zauważyć należy, iż zasadą polskiego modelu procesu cywilnego jest obowiązek ponoszenia przez stronę dochodzącą swoich praw w postępowaniu przed sądem związanych z nim kosztów sądowych, natomiast zwolnienie od ich ponoszenia przewidziane w powołanym przez sąd art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jest instytucją wyjątkową, która powinna znaleźć zastosowanie jedynie w szczególnie uzasadnionych wypadkach, przy spełnieniu przez stronę ustawowych przesłanek zwolnienia.

Dokonując oceny możliwości finansowych w kontekście wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych niewątpliwie należy brać pod uwagę całokształt istniejących okoliczności, w których wnioskodawca funkcjonuje, a zatem także możliwość pozyskania środków finansowych niezbędnych na pokrycie kosztów sądowych przez stronę będąca osobą prawną ze środków pochodzących od wspólników. (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są bowiem zobowiązani do świadczeń pieniężnych i niepieniężnych obejmujących jednorazowe świadczenia, świadczenia powtarzające się, dopłaty itp. Świadczenia wspólników mogą przybrać postać jednorazowych bądź powtarzających się pożyczek oprocentowanych lub nieoprocentowanych. Dopłaty mogą być wnoszone m.in. w związku z czasowymi trudnościami finansowymi spółki, potrzebą jej dokapitalizowania, koniecznością poniesienia dodatkowych nakładów inwestycyjnych. Istotne przy tym jest to, że przepisy kodeksu spółek handlowych przewidują możliwość ponoszenia przez wspólników świadczeń pieniężnych na rzecz spółki. We wniosku - złożonym w oparciu o regulację zawartą w art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - chodzi więc również o wykazanie, że spółka nie może pozyskać środków od swoich wspólników na uiszczenie obciążającej jej opłaty. Wprawdzie wspólnicy zobowiązani są tylko do takich świadczeń, które są określone w umowie spółki, pozwana w niniejszej sprawie jednak ani we wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych ani w zażaleniu nie wykazała, ani też nie twierdziła, że umowa pozwanej spółki wyłącza możliwość dopłat wspólników. Przeciwny wniosek można wyprowadzić zaś z treści pisma dnia 13 kwietnia 2017 roku zatytułowanego „uzupełnienie apelacji z dnia 17 marca 2017 roku”, w którym pozwana wskazała, że od marca 2015 roku uzyskiwała zwolnienie od kosztów bądź też wymagane opłaty pokrywali wspólnicy.

Sąd Okręgowy podziela również pogląd, że koszty sądowe są zwykłym wydatkiem związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą (min. SA w B. w post. z 14.11.1994 r., w sprawie o sygn. akt I ACr 277/94, lex nr 24855). Nie ma też przeszkód, aby przedsiębiorca pokrył koszty prowadzenia procesu z przychodów, podobnie jak z przychodów pokrywa inne koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa. Odmienna interpretacja sprowadzałaby się zaś w praktyce do sytuacji, że strona będzie uiszczała koszty sądowe, po wywiązaniu się z zobowiązań w stosunku do innych podmiotów, w tym tytułu zobowiązań publicznoprawnych i cywilnoprawnych uiszczanych samodzielnie bądź w drodze egzekucji. W tym stanie rzeczy - jak słusznie zauważył Sąd Rejonowy - skoro skarżąca mimo deklarowanej ciężkiej sytuacji finansowej nie zaprzestała prowadzenia działalności, nie jest w stanie likwidacji, a zatem nadal funkcjonuje, to winna ponosić koszty związane jej prowadzeniem, a w świetle powyższego również w zakresie kosztów sądowych.

Nie należy ponadto zapominać, iż należną opłatę sądową strona ponosi „tymczasowo”, gdyż o tym, kto ostatecznie zostanie obciążony kosztami sądowymi, Sąd zdecyduje w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie.

Prawo pomocy nie jest bezwarunkowe i zależy od spełnienia wskazanych w powołanym powyżej oraz art. 103 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przesłanek. Na Państwie nie ciąży więc absolutny obowiązek zapewnienia za pomocą funduszy publicznych dostępu do sądu, (por. wyrok (...) z 15.02.2005 r., J (...), LEX nr 148018). Dostęp do sądu może podlegać rozmaitym ograniczeniom, również o charakterze finansowym (por. wyrok (...) z 19.06.2001 r., (...), LEX nr 47549). Nałożone na stronę - w wyniku dokonanej przez sąd oceny jej sytuacji finansowej oraz istoty żądań - koszty sądowe stanowią uzasadnione prawnie ograniczenie dostępu do sądu i ta forma regulacji dostępu do sądu nie może zostać uznana za sprzeczną z Konwencją Europejskiej o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (por. wyrok (...) z 16.12.2003 r., J (...), lex 101042).

Reasumując, stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy orzekł w przedmiocie wniosku pozwanej o zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych, które na obecnym etapie stanowi opłata od apelacji w wysokości 30 zł.

W tym stanie rzeczy na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił zażalenie.

Sygn. akt VIII Gz 276/17

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)