Właściwość przemienna w sprawach o zawarcie umowy, ustalenie jej treści i jej zmianę (art. 34 k.p.c.)

W ramach pojęcia ustalenia istnienia umowy zawarte jest również żądanie ustalenia nieistnienia stosunku prawnego powstałego w wyniku zawartej umowy.

Powództwo o ustalenie nieważności umowy jest typem żądania o ustalenie (por. wyrok SN z dnia 27 sierpnia 1976 r., II CR 288/76).

Żądanie unieważnienia umowy, o którym stanowi chociażby art. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, stanowi typ żądania o ustalenie z art. 189 k.p.c. (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 5 listopada 2019 r., VI ACa 542/19). Tym samym nawet w razie poddania w wątpliwość istnienia stosunku prawnego wynikającego z umowy ustawodawca przewidział możność respektowania skutku jej faktycznego zawarcia, jakim było oznaczenie miejsca jej wykonania i możliwe w związku z tym ustalenie sądu właściwego dla rozpoznania sporu. Dlatego też domaganie się w ramach podniesionego roszczenia procesowego ustalenia nieważności umowy, nie może samo przez się świadczyć o nieskuteczności zastrzeżonej w tej umowie klauzuli prorogacyjnej.

Wyrok SO w Warszawie z dnia 21 czerwca 2021 r., XXVIII C 7399/21

Standard: 57962 (pełna treść orzeczenia)

Wyjaśnić należy, iż właściwość miejscową sądu określają przepisy art. 27 i nast. k.p.c., które rozróżniają właściwość ogólną, przemienną oraz wyłączną, przy czym zgodnie z art. 31 k.p.c. powództwo wytoczyć można bądź według przepisów o właściwości ogólnej, bądź przed sąd wyznaczony według przepisów o właściwości przemiennej.

Przepis art. 34 k.p.c.stanowi, iż powództwo o zawarcie umowy, ustalenie jej treści, o zmianę umowy oraz o ustalenie istnienia umowy, o jej wykonanie, rozwiązanie lub unieważnienie, a także o odszkodowanie z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy można wytoczyć przed sąd miejsca jej wykonania. W razie wątpliwości miejsce wykonania umowy powinno być stwierdzone dokumentem.

Miejscem wykonania umowy było miejsce spełnienia świadczenia pieniężnego na rzecz powodów. Takim miejscem była siedziba przedsiębiorstwa powodów, bowiem zgodnie z art. 454 §2 k.c. jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa. Przepis ten przewiduje odmienne reguły ustalenia miejsca spełnienia świadczenia, gdy choćby jedna ze stron wstąpiła w stosunek zobowiązaniowy w ramach działalności swojego przedsiębiorstwa. Z okoliczności podanych przez strony wynika jednoznacznie, iż spór ma związek z przedsiębiorstwem powodów. Zgodnie zaś z informacją z (...) oraz treścią zleceń otrzymanych od pozwanego przez powodów powodowie prowadzili działalność gospodarczą w K. ( k. 9-10), co uzasadnia stwierdzenie, iż właśnie tam znajduje się siedziba przedsiębiorstwa powodów. Tam też właśnie powinno zostać spełnione świadczenie pieniężne na rzecz powodów (art. 454 §1 k.c.), bowiem z treści zleceń nie wynika, że zapłata miała nastąpić w przedsiębiorstwie pozwanego, zaś z faktury i załączonego do pozwu wyciągu z rachunku bankowego (k. 17, 19) wynika, ze sporne wynagrodzenie miało zostać spełnione na ich rachunek bankowy, a pozwany częściowo dokonał zapłaty właśnie w ten sposób.

Postanowienie SO w Szczecinie z dnia 18 września 2017 r., VIII Gz 276/17

Standard: 10581 (pełna treść orzeczenia)