Wyrok z dnia 2017-03-21 sygn. XVIII C 1201/15

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygnatura akt XVIII C 1201/15

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 21 marca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XVIII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Agnieszka Śliwa

Protokolant:p.o. stażysty Edyta Budzińska

po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2017 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa R. L.

przeciwko M. L. (1)

o zapłatę

1.  Powództwo oddala.

2.  Kosztami procesu obciąża powódkę i z tego tytułu:

a)  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 7.217 zł (siedem tysięcy dwieście siedemnaście złotych),

b)  nakazuje ściągnąć od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 412,88 zł (czterysta dwanaście złotych osiemdziesiąt osiem groszy) nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSO Agnieszka Śliwa

UZASADNIENIE

Powódka R. L. pozwem skutecznie złożonym 9 lipca 2015 r. (k. 128) wniosła o zasądzenie od pozwanego M. L. (1) na swoją rzecz kwoty 3.169.710 zł, a także zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu wg norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że jest właścicielem nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości B., gmina M. stanowiącej obecnie działkę gruntu o nr 14/13 o pow. około 19 ha, dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy w Środzie Wielkopolskiej IX Zamiejscowy Wydział Ksiąg Wieczystych we Wrześni prowadzi KW o nr (...). Powódka w sierpniu 2014 roku uzyskała informację zarówno od organów publicznych, jak i osób prywatnych, że pozwany w okresie lipca/sierpnia 2014 roku bez jej wiedzy i zgody naruszył własność w/w nieruchomości. Naruszenie to polegało na zniszczeniu terenów ornych, wywiezieniu ziemi ornej na terenie ok. 8 ha, wywiezieniu żwiru w ilości ok. 100.000 ton, naruszeniu struktury w/w gruntu, w tym jego znaczne przekształcenie, albowiem po wywiezieniu żwiru zasypano powstałe obniżenie znajdujące się na hałdach ziemią i gliną mieszając je w sposób przypadkowy, co w efekcie doprowadziło do zmian ukształtowania terenu, dewastacji gruntu, jak i przyległego otoczenia, zniszczeniu zbóż, które były gotowe do żniw, dewastacji istniejącego stawu. Pozwany dopuścił się w/w czynów przy pomocy swoich pracowników jako przedsiębiorca budowlany. Zdaniem powódki, pozwany uzyskał żwir znajdujący się na w/w nieruchomości, aby sprzedać go na rzecz (...) Sp. z o.o. Sp. k. jako wykonawcy robót ziemnych inwestycji, której inwestorem jest (...) Sp. z o.o., na potrzeby przygotowania placu budowy dla powstającej fabryki (...) w B.. Powódka wskazała, że wartość wydobytego i odsprzedanego przez pozwanego żwiru wynosi 2.091.000 zł. Podmiotem, który świadczył usługi transportowe i przewoził żwir był J. B. (1). Powódka wskazała, że pozwany swoim bezprawnym zachowaniem dopuścił się deliktu z art. 415 k.c. Powódka podała, że na szkodę składa się: zdjęcie warstwy wymieszanej ziemi i gliny 60.000 zł, uzupełnienie brakującego żwiru 1.700.000 zł, pokrycie całości ziemią z gliną wraz z zagęszczeniem 120.000 zł, nawiezienie na całą powierzchnię około 40 cm warstwy humusu 600.000 zł, wartość zniszczonych plonów 42.000 zł, usunięcie płyt na utworzonych drogach 20.000 zł, usunięcie gliny ze stawu i przywrócenie jego dawnego kształtu 35.000 zł, tj. łącznie 2.577.000 zł netto czyli 3.169.710 zł brutto. Wezwania do zapłaty kierowane do pozwanego pozostały bez odpowiedzi.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, a także o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwany wskazał, że aktem notarialnym z dnia 20 marca 2014 roku (rep. A nr (...)) powódka zawarła umowę przedwstępną sprzedaży pod warunkiem – nieruchomości gruntowej położnej w miejscowości B. gm. M.. Zobowiązanym do nabycia nieruchomości na podstawie w/w umowy był M. S. (1), a termin zawarcia umowy przyrzeczonej wyznaczono na dzień 30 czerwca 2014 roku. W paragrafie 4. umowy powódka oświadczyła, że wydała przedmiot umowy stronie kupującej oraz, iż dniem wydania przedmiotu umowy w posiadanie stronie kupującej, przechodzą na nią wszelkie korzyści i ciężary związane z nabytym przedmiotem umowy. Dnia 30 czerwca 2014 roku powódka oraz M. S. (1) zawarli w formie aktu notarialnego umowę będącą aneksem do umowy przedwstępnej, w której postanowili, że termin do zawarcia umowy przyrzeczonej zostanie przesunięty do dnia 30 września 2014 roku. Do zawarcia umowy ostatecznej nie doszło. W dniu 4 lipca 2014 roku M. S. (1), posiadający już w/w nieruchomość oraz G. i A. G. (1) (którzy ostatecznie nabyli nieruchomość) zawarli z pozwanym umowę o roboty budowlane polegające na budowie stawu wodnego na w/w gruncie. Do obowiązków pozwanego należało usunięcie powstałego w związku z wykonywaniem zleconego zbiornika wodnego odpadu, jednocześnie zastrzeżono, iż w związku z tym własność odpadu przechodzi na pozwanego. Tego samego dnia pozwany zawarł umowę ze spółką (...) sp. j. reprezentowaną przez M. S. (1), w której spółka wydzierżawiła sprzęt niezbędny do segregacji i magazynowania materiału. Takie działania były wskazane przede wszystkim ze względu na fakt, że sprzęt wydzierżawiającej spółki wykonywał wcześniejsze prace na nieruchomości i stacjonował na spornym gruncie, co wyeliminowało koszty jego transportu na miejsce prac. W dniu 7 lipca 2014 roku pozwany przystąpił do wykonywania powierzonego zlecenia. Prace trwały do 2 sierpnia 2014 roku. Stan nieruchomości w związku z działaniami pozwanego uległ polepszeniu. Pozwany zakwestionował też wysokość roszczenia powódki i w wskazał, że nie ma wiedzy na temat faktycznego wykonania przez powódkę prac wskazanych w pozwie, których kosztów tytułem naprawienia szkody się domaga.

W dalszym toku procesu strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka R. L. była właścicielem nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości B., gmina M., powiat (...) stanowiącej działkę gruntu o nr 147/9, dla której Sąd Rejonowy we Wrześni prowadzi księgę wieczystą o nr (...). Powódka nabyła ją w dniu 10 czerwca 2014 r. od M. C. w wykonaniu umowy przedwstępnej sprzedaży z dnia 16 kwietnia 2013 r. M. C. nabył z kolei nieruchomość w dniu 13 sierpnia 2010 r. Część nieruchomości dzierżawił K. S. na podstawie ustnej umowy. K. S. zajmował się na niej uprawą warzyw i zboża.

Działka (...) w czasie, gdy powódka była jej właścicielem została podzielona geodezyjnie na dwie działki – niezabudowaną o nr 147/13 i powierzchni 19,1443 ha oraz zabudowaną o numerze 147/14 i powierzchni 3,1636 ha.

Dowód: zeznania świadka M. C. e – protokół rozprawy z dnia 17 maja 2016 roku, zeznania świadka K. S. e – protokół rozprawy z dnia 5 stycznia 2016 roku,

zeznania powódki e – protokół rozprawy z dnia 13 października 2015 roku i z dnia 7 marca 2016 roku, umowa przedwstępna z dnia 20 marca 2014 roku akt notarialny Rep. A Nr (...) (k. 207 – 217), umowa warunkowa sprzedaży z dnia 26 maja 2014 roku Rep. A. (...) (k. 298 – 309) wraz z porozumieniem w sprawie przeniesienia własności nieruchomości (k. 310 – 316), elektroniczna księga wieczysta (...)

W dniu 6 marca 2008 roku G. i A. G. (2) uzyskali pozwolenie wodnoprawne na wykonanie urządzenia wodnego – budowę stawu ziemnego z zakresu melioracji wodnej szczegółowej dla regulacji stosunków wodnych w gruncie, z możliwością chowu ryb i rekreacji, a to dla potrzeb gospodarstwa agroturystycznego położonego na działce o nr ewidencyjnym nr 147/9.

Dowód: decyzja z dnia 6 marca 2008 roku (k. 224), zeznania świadka G. G. (1) e – protokół rozprawy z dnia 17 maja 2016 roku, z

Aktem notarialnym z dnia 20 marca 2014 roku, Repertorium A nr (...), powódka R. L. zawarła umowę przedwstępną sprzedaży niezabudowanej części nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości B. gmina M. o powierzchni około 17,5000-18,0000 ha, powiat (...), która wówczas nie posiadała jeszcze oznaczenia geodezyjnego (a stanowiącej obecnie działkę gruntu o nr 147/13), dla której Sąd Rejonowy we Wrześni prowadzi księgę wieczystą o nr (...) – pod warunkiem nabycia przez powódkę tej nieruchomości i podziału geodezyjnego działki (...). Zobowiązanym do nabycia nieruchomości na podstawie w/w umowy (stroną kupującą) był M. S. (1), a termin zawarcia umowy przyrzeczonej ustalono na dzień 30 czerwca 2014 roku. Cenę ustalono na 2.600.000 zł. Powódka oświadczyła, że jest jako kupująca zobowiązana do nabycia od M. C. nieruchomości obejmującej działkę gruntu o nr 147/9, dla której Sąd Rejonowy we Wrześni prowadzi księgę wieczystą o nr (...) i że jest w posiadaniu tej nieruchomości. W paragrafie 4. przedmiotowej umowy z dnia 20 marca 2014 r. strony umowy oświadczyły, że wydanie przedmiotu umowy stronie kupującej już nastąpiło i że z dniem wydania przedmiotu umowy w posiadanie stronie kupującej przechodzą na nią wszelkie korzyści i ciężary związane z nabytym przedmiotem umowy.

Zgodnie z uzgodnieniami stron ww. umowy, M. S. (1) mógł nieruchomość użytkować jak właściciel.

W dniu 10 czerwca 2014 r. powódka nabyła nieruchomość o KW nr (...) od M. C., za cenę 2.770.000 zł, a w dniu 12 czerwca 2014 r. sprzedała z niej zabudowaną działkę gruntu nr (...) córce G. G. (1), tj. D. J. za cenę 800.000 zł. Obecnie dla działki (...) prowadzona jest księga wieczysta nr (...). W umowie zawartej przez powódkę z M. C. w dniu 10 czerwca 2014 r. zaznaczono, że na nieruchomości rozpoczęto prace związane z wykonaniem stawu przeznaczonego pod hodowlę ryb, co powódka jako kupująca przyjęła do wiadomości.

Dowód: wydruk e –kw (k. 13 – 19), umowa przedwstępna z dnia 20 marca 2014 roku akt notarialny Rep. A Nr (...) (k. 207 – 217), wydruk e – kw (...) (k. 219 – 223), umowa warunkowa sprzedaży z dnia 26 maja 2014 roku Rep. A. (...) (k. 298 – 309) wraz z porozumieniem w sprawie przeniesienia własności nieruchomości z dnia 10 czerwca 2014 r. (k. 310 – 316), umowa przedwstępna z dnia 20 marca 2014 r. Rep. A (...) (k. 330-341), umowa z dnia 12 czewca 2014 r. Rep A (...) (k. 346-357), zeznania powódki e – protokół rozprawy z dnia 13 października 2015 roku i 7 marca 2016 roku, elektroniczna księga wieczysta (...)

Dnia 30 czerwca 2014 roku powódka oraz M. S. (1) podpisali w formie aktu notarialnego aneks do w/w umowy przedwstępnej z dnia 20 marca 2014 roku, w którym postanowili, że termin do zawarcia umowy przyrzeczonej zostaje przesunięty do dnia 30 września 2014 roku.

Dowód: aneks do umowy przedwstępnej akt notarialny Rep. A. (...) (k. 218 – 218v), zeznania świadka M. S. (1) r – protokół rozprawy z dnia 22 marca 2016 roku

Do zawarcia umowy przenoszącej własność pomiędzy powódką a M. S. (1) nie doszło. M. S. (1) poinformował powódkę w październiku 2014 roku, że nie jest zainteresowany zakupem nieruchomości.

Powódka w dniu 16 grudnia 2014 roku zawarła umowę sprzedaży spornej nieruchomości obejmującej wówczas niezabudowaną działkę gruntu 147/13 z małżonkami G. i A. G. (1). Cenę ustalono na 700.000 zł.

Dowód: umowa z dnia 16 grudnia 2014 roku zapisana Rep. A (...) (k. 287 – 297), zeznania powódki e – protokół rozprawy z dnia 13 października 2015 roku, zeznania świadka M. S. (1) r – protokół rozprawy z dnia 22 marca 2016 roku, zeznania świadka G. G. (1) e – protokół rozprawy z dnia 17 maja 2016 roku, zeznania powódki e – protokół rozprawy z dnia 13 października 2015 roku i z dnia 7 marca 2016 roku,

Pozwany M. L. (1) prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...) w zakresie m.in. produkcji wyrobów budowlanych z betonu.

Bezsporne, a nadto dowód: informacja z (...) k. 206, umowy (k. 330 – 357),

Spółka (...) Sp. z o.o. Sp.k. w L. dostarczała kruszywo na budowę fabryki (...). Pozyskiwała materiał m.in. ze spółki (...) Sp. z o.o., której poddostawcą była (...) Sp. z o.o. Materiał ze złóż (...) i (...) wymagał jednak uszlachetnienia (doziarnienia), gdyż nie spełniał wymogów zamówienia. R. K. reprezentujący te spółki uzyskał od znajomego, który pracował w formie S. informację, że materiał potrzebny do uszlachetnienia można zakupić od G. G. (1) z nieruchomości w B.. Okazało się jednak, że jej właścicielem jest R. L., która zamierza sprzedać nieruchomość M. S. (1), który już nią dysponował na podstawie umowy przedwstępnej. G. G. (1) skontaktował więc R. K. z M. S. (1) i M. L. (2) – przedstawionym jako mąż R. L. i jej pełnomocnik. W wyniku spotkań, w których udział brali G. G. (1), M. L. (2), M. S. (1), prezes firm (...) i (...) A. M. oraz R. K. ustalono, że materiał potrzebny (...) i (...) będzie uzyskiwany z nieruchomości powódki w ramach wykonywania prac związanych z budową stawu w oparciu o pozwolenie wodnoprawne z dniu 6 marca 2008 roku (opisane powyżej), a wykonawcą prac będzie firma (...), która już wcześniej współpracowała z (...) i (...).

Przed zawarciem umowy w tym przedmiocie i przystąpieniem przez firmę pozwanego do prac, na nieruchomości powódki trwały już prace ziemne w okolicach rozpoczętej już budowy stawu, były hałdy materiału, grunt był nierówny, rozkopany, ze skarpami ziemi, znajdował się sprzęt budowalny. (...) i (...) miały zakupić materiał pozyskiwany przy budowaniu stawu jako odpad, tj. niepotrzebny do wykonania skarp, niwelacji i wyrównania terenu.

Dowód: pismo z dnia 23.06.2016 r. (k. 571), pismo z dnia 16.11.2015 r. (k. 383) pismo z dnia 15.01.2016 r. (k. 417-418), pismo z dnia 4.02.2016 r. (k. 419), zeznania świadka R. K. – protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2016 r., zeznania świadka A. M. – protokół rozprawy z dnia 18 października 2016 roku, zeznania świadka J. L. (1) e – protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2016 roku, zeznania świadka W. P. e – protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2016 roku, zeznania świadka C. C. e – protokół rozprawy z dnia 18 października 2016 roku, zdjęcia (k. 233-249), akt notarialny z dnia 10 czerwca 2014 r. (k. 310 – 316),

Po przeprowadzeniu powyższych rozmów i uzgodnień, w dniu 4 lipca 2014 roku M. S. (1) oraz G. i A. G. (1) jako inwestorzy zawarli z pozwanym M. L. (1) umowę o roboty budowlane polegające na budowie stawu wodnego na nieruchomości.

Inwestorzy przedstawili do umowy ww. akt notarialny umowy przedwstępnej z dnia 20 marca 2014 roku wraz z aneksem.

Zgodnie z zapisem paragrafu 2. umowy, powstały w związku z budową zbiornika odpad przechodził na własność wykonawcy tj. pozwanego. W umowie wskazano także, że wyżej opisana nieruchomość stanowi wyłączną własność powódki i stanowi przedmiot przedwstępnej umowy sprzedaży zawartej dnia 20 marca 2014 roku. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa właściciel wyraził zgodę na dysponowanie gruntem na cele budowlane (paragraf 2 ustęp 2 umowy).

Ponadto inwestorzy zapewnili, że mają zgodę właściciela na rozporządzenie w jego imieniu odpadem powstającym przy budowie przedmiotu umowy oraz nie ma żadnych przeszkód fizycznych i prawnych do załadunku oraz transportu z przedmiotowej nieruchomości wydobytego odpadu określonego decyzją Starosty (...) o kodzie odpadowym nr (...).

Według zapisu paragrafu 3 ustęp 1c pozwany zobowiązał się do wzmocnienia placu budowy odpowiednim kruszywem i płytami drogowymi, tak aby umożliwić wywóz odpadów powstałych w wyniku budowy zbiornika.

M. S. (1) oraz G. i A. G. (1) jako inwestorzy zobowiązali się wydać pozwanemu teren budowy wraz z wszelkimi dokumentami najpóźniej do dnia 7 lipca 2014 roku.

Firma (...) zawarła z kolei z firmą (...) umowę, na mocy której zbywała tej ostatniej odpad powstały w związku z budową zbiornika i uszlachetniała przy jego pomocy materiał pochodzący ze złóż Spółek (...) i (...).

Dowód: umowa z dnia 4 lipca 2014 roku (k. 228 – 227, 228 - 232), zeznania świadka R. K. – protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2016 r., zeznania świadka A. M. – protokół rozprawy z dnia 18 października 2016 roku, zeznania świadka J. L. (1) e – protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2016 roku, zeznania świadka W. P. e – protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2016 roku, zeznania świadka M. S. (1) r – protokół rozprawy z dnia 22 marca 2016 roku, zeznania świadka G. G. (1) e – protokół rozprawy z dnia 17 maja 2016 roku

Pozwanemu jako wykonawcy robót nie pozostawiono dokumentacji, w tym dotyczącej usytuowania stawu. Z dokumentacją przyjeżdżał na nieruchomość G. G. (1) i wskazywał miejsce wykonywania prac. G. G. (1) na nieruchomości był codziennie. Udostępnił też ze stajni na sąsiedniej nieruchomości prąd potrzebny do wykonywania prac. Na nieruchomość przyjeżdżał też M. L. (2) i często przebywał tam także M. S. (1), akceptując decyzje G. G. (1). Pracownicy M. S. (1) zajmowali się mieszaniem i przesiewaniem piasku w oparciu o własny sprzęt, który jeszcze przed podjęciem prac przez pozwanego znajdował się na nieruchomości. Za prace te M. S. (1) wystawiał faktury, obciążające pozwanego w oparciu o umowę o wydzierżawieniu sprzętu zawartą również dnia 4 lipca 2014 r. między M. L. (1) a M. S. (1). Pozwany przywoził materiał z firmy (...) Sp. z o.o. z Ł. tj. piasek ilasty, kamienisty, gdzie później na ternie spornej nieruchomości był dostosowywany na potrzeby budowy fabryki (...) poprzez wymieszenie go z materiałem z nieruchomości niepotrzebnym do wykonania skarp przy zbiorniku, niwelacji i wyrównania terenu.

Rozliczeniami z umowy z dnia 4 lipca 2014 roku pomiędzy M. L. (1) a M. S. (1) zainteresowana była powódka. W tym celu kontaktowała się z J. L. (1) – ojcem pozwanego i jego pełnomocnikiem w sprawach prowadzonej działalności gospodarczej, chcąc, aby przekazał on wynagrodzenie dla M. S. (1) na jej rzecz w związku z zapłatą za nieruchomość, a po odmowie, prosząc J. L. (2) o informację o dokonanej na rzecz M. S. (1) zapłacie.

Najbardziej intensywna faza prac wykonywanych przez firmę pozwanego przypadła na lipiec 2014 roku.

Dowód: zeznania świadka H. G. e – protokół rozprawy z dnia 22 marca 2016 roku, zeznania świadka R. K. – protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2016 r., zeznania świadka A. S. e – protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2016 roku, zeznania świadka M. B. (1) e – protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2016 roku, zeznania świadka A. M. – protokół rozprawy z dnia 18 października 2016 roku, zeznania świadka J. L. (1) e – protokół rozprawy z dnia 2 sierpnia 2016 roku, częściowo zeznania świadka M. S. (1) e – protokół rozprawy z dnia 22 marca 2016 roku, częściowo zeznania świadka G. G. (1) e – protokół rozprawy z dnia 17 maja 2016 roku, umowa z dnia 4.07.2014 r. (k. 225-227)

W okresie od lipca do sierpnia 2014 roku (...) Sp. z o.o. dostarczyła spółce (...) Sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w L. 81.994,54 zł ton żwiru za cenę łączną 1.393.907,18 zł netto.

J. B. (2) wykonał na rzecz (...) Sp. z o.o. usługi transportowe materiału do i z nieruchomości powódki w lipcu i sierpniu 2014 r. za cenę: 11.343,34 zł, 21.261,74 zł, 21.904,52 zł, 27.811,47 zł, 30.785,63 zł.

Dowód: faktury (k. 392 – 394), dokumenty (k. 417 - 419), pismo (k. 551), zeznania świadka J. B. (2) e – protokół rozprawy z dnia 5 stycznia 2016 roku, zeznania świadka A. M. – protokół rozprawy z dnia 18 października 2016 roku,

Duże natężenie ruchu po lokalnych drogach pojazdów ciężarowych wożących materiał z i do miejsca wykonywania prac przez pozwanego, powodowało znaczne uciążliwości w postaci hałasu i zniszczenia nawierzchni drogi, co zaniepokoiło mieszkańców, którzy w dniu 4 sierpnia 2014 roku przeprowadzili protest na drodze wojewódzkiej (...) polegający na nieustannym przechodzeniu po przejściu dla pieszych.

Dowód: pismo KPP we W. z dnia 5 sierpnia 2014 roku (k. 21), zeznania świadka E. D. e – protokół rozprawy z dnia 22 marca 2016 roku, zeznania świadka Z. S. e – protokół rozprawy z dnia 22 marca 2016 roku.

Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego przeprowadził w dniu 7 sierpnia 2014 roku kontrolę legalności budowy stawu ziemnego oraz budowy fundamentu wagi samochodowej znajdujących się na działce nr (...) obręb B..

W wyniku kontroli Starostwa Powiatowego we W. ustalono, że:

- urobek pochodzący z budowy stawu jest wywożony poza teren budowy,

- na skutek prowadzonych prac przy budowie stawu widoczne jest znaczne przekształcenie terenu, wykraczające poza parametry stawu określone w pozwoleniu,

- na obszarze nieobjętym pozwoleniem wodnoprawnym prowadzone są czynności poniżej powierzchni terenu przy użyciu koparek,

- na terenie budowy znajduje się waga samochodowa trwale związana z gruntem.

Dowód: pismo (...) z dnia 7 sierpnia 2014 roku (k. 22), pismo Starostwa Powiatowego we W. z dnia 6 sierpnia 2014 roku (k. 24), notatka służbowa (k. 25), fotografie k. (26 – 32, 233 - 249).

W trakcie prac zniszczono część upraw K. S.. W sprawie wypłaty odszkodowania kontaktował się K. S. zarówno M. S. (1), jak i M. L. (2).

Dowód: zeznania świadka K. S. e – protokół rozprawy z dnia 5 stycznia 2016 roku.

M. L. (2) to były mąż powódki. Po rozwodzie, również w 2014 r. M. L. (2) pomagał powódce w prowadzeniu działalności gospodarczej. Powódka prowadzi działalność budowlaną, tak jak jej były mąż. M. L. (2) od 2011-2012 r. ma pisemne pełnomocnictwo powódki do jej reprezentowania w ramach jej działalności, w tym podpisywania w jej imieniu umów, wystawania faktur, które nie zostało odwołane. M. L. (2) wiedział o zawartej przez powódkę z M. S. (2) umowie przedwstępnej.

Powódka nie była zainteresowana tym co dzieje się na nieruchomości, gdyż od początku miała zamiar jej sprzedaży.

Dowód: zeznania powódki e – protokół rozprawy z dnia 13 października 2015 roku i z dnia 7 marca 2016 roku

Pismem z dnia 6 października 2014 roku powódka wezwała pozwanego do zapłaty na jej rzecz kwoty 2.577.00 zł tytułem odszkodowania za naprawienie wyrządzonej czynem niedozwolonym szkody i to w terminie 7 dni pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania cywilnego, jak i karnego.

Pismem z dnia 28 października 2014 roku powódka wystosowała do pozwanego ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty.

W piśmie z dnia 19 listopada 2014 roku pozwany oświadczył, że nie łączył go z powódką żaden stosunek umowny. Prace na nieruchomości prawdopodobnie wykonywał M. S. (1).

Dowód: wezwania do zapłaty (k. 34 – 36), odpowiedź na wezwanie do zapłaty (k. 266).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o:



częściowo zeznania powódki,



zeznania świadka K. S.,



zeznania świadka J. B. (2),



częściowo zeznania świadka M. L. (2),



częściowo zeznania świadka E. D.,



zeznania świadka Z. S.,



zeznania świadka H. G.,



częściowo zeznania świadka G. G. (1),



zeznania świadka M. C.,



zeznania świadka W. P.,



zeznania świadka J. L. (1),



zeznania świadka R. K.,



zeznania świadka A. S.,



zeznania świadka M. B. (1),



zeznania świadka A. M. ,



zeznania świadka C. C.,



dokumenty wyszczególnione powyżej.

Sąd ocenił jako wiarygodne jedynie w części zeznania powódki R. L.. Sąd odmówił im wiarygodności w zakresie, w jakim nie znajdują one potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym zebranym w sprawie. Sąd nie dał im wiary w części, w której powódka twierdziła, że M. S. (1) nie zna się z małżonkami G., a zwłaszcza G. G. (1). Postępowanie dowodowe przeprowadzone w sprawie wykazało, że G. G. (1) z M. S. (1) prowadzili wspólnie przedsięwzięcia biznesowe. M. S. (1) razem z G. G. (1) podpisali w dniu 4 lipca 2014 roku umowę o realizację stawu wodnego z pozwanym M. L. (3). Całkowicie niewiarygodne były także twierdzenia, że powódka dowiedziała się o prowadzonych na nieruchomości pracach dopiero po protestach lokalnej społeczności w sierpniu 2014 roku i z to z pisma ze Starostwa Powiatowego. Jak wynika m.in. z niekwestionowanych w sprawie zeznań J. L. (3) – ojca pozwanego - powódka interesowała się wzajemnymi rozliczeniami stron umowy z 4 lipca 2014 roku. Jak wynika ponadto z zeznań A. M., M. L. (2) (były mąż powódki) uczestniczył m.in. przy zawieraniu porozumienia z (...) i (...), starał się wynegocjować takie warunki współpracy, na podstawie których wynagrodzenie trafiałoby do rąk powódki, w ramach rozliczeń z M. S. (1). Powódka sama przy tym zeznała, że M. L. (4) jest jej pełnomocnikiem i pomaga jej przy prowadzeniu działalności gospodarczej. W tych okolicznościach nielogicznym i niegodnym z doświadczeniem życiowym jest zatem to, że jak twierdziła powódka, nie widziała nic o umowie pomiędzy M. S. (1) i pozwanym, a także o pracach, jakie były wykonywane na jej nieruchomości. Całkowicie niewiarygodne były także twierdzenia powódki, że nie miała nigdy kontaktu z J. L. (1) – przeczą temu zeznania ww. i A. M. oraz R. K.. Powódka nie zaprzeczyła też w toku zeznań, aby kontaktowała się ona, czy jej sekretarka z J. L. (1).

Podobnie Sąd ocenił zeznania świadka M. L. (2) – byłego męża powódki. Powódka nie zaprzeczała, że udzieliła świadkowi pełnomocnictw. Z przesłuchanych w sprawie świadków wielu z nich wskazuje, że M. L. (2) był aktywnie zaangażowany w sprawy związane z nieruchomością (vide: zeznania świadka M. S. (1), A. M., R. K.). Ponadto sam świadek wskazuje, że od lutego do sierpnia 2014 roku na nieruchomości był parokrotnie.

Sąd jako jedynie częściowo wiarygodne ocenił zeznania świadka M. S. (1) . Sąd nie znalazł podstaw, by odmówić zeznaniom świadka wiarygodności w zakresie, jakim twierdził on, że świadek mógł nieruchomość użytkować. Świadek podał, że w umowę przedwstępnej co prawda nie określono zakresu użytkowania, jednak z treści zeznań powódki wynika, że świadek miał dostęp do nieruchomości jak właściciel i mógł na niej robić wszystko (vide e – protokół rozprawy z dnia 13 października 2015 roku). W ocenie Sądu całkowicie niewiarygodne były twierdzenia świadka o wskazywanych przyczynach odstąpienia od zawarcia umowy przyrzeczonej z powódką we wrześniu 2014 roku, kwestia ta nie miała jednak zasadniczego znaczenia dla zapadłego w sprawie rozstrzygnięcia.

Ograniczoną moc dowodową miały zeznania świadka E. D. – stróża na spornej nieruchomości. Świadek wskazał, że na nieruchomości pozyskiwano żwir, który następnie był wywożony. Świadek nie wskazywał jednak na żadne konkretne okoliczności mogące przybliżyć wyjaśnienie sprawy.

Wiarygodne, choć nie wnoszące istotnych okoliczności do sprawy były zeznania świadka K. S. . Żadna ze stron postępowania nie kwestionowała, że świadek na podstawie ustnej umowy dzierżawy zawartej z poprzednim (...) uprawiał na części nieruchomości warzywa i zboże, które na skutek prac prowadzonych przez M. S. (1) i G. G. (1) zostały częściowo zniszczone.

Wiarygodne były zeznania świadka Z. S. . Zeznania świadka były spójne, logiczne i rzeczowe. Burmistrz gminy wskazał, że latem 2014 roku zwracała się do niego A. M. prezes spółki (...) o możliwość korzystania z drogi gminnej na dojazd do nieruchomości położonej w osadzie F., B.. Ze względu na zły stan drogi poruszać się nią miały puste samochody. Wywóz urobku miał odbywać się droga powiatową i wojewódzką. W zamian spółka miała wykonać nawierzchnie drogi gminnej. Ostatecznie do porozumienia nie doszło. Prace na ternie inwestycji były nadal prowadzone, co doprowadziło do protestów lokalnej społeczności. Podobnie Sąd ocenił zeznania świadka H. G. , który uczestniczył w protestach mieszkańców. Świadek potwierdził, że w sprawie interweniowała spółka (...).

Zeznania świadka R. B. zmierzające do potwierdzenia wysokości doznanej przez powódkę szkody były pozbawione mocy dowodowej, a to z uwagi na odpisane poniżej przyczyny oddalenia powództwa.

W przeważającym zakresie niewiarygodne były zeznania świadka G. G. (1) . W trakcie rozmów z przedstawicielami Spółek (...) i (...) świadek oczekiwał, że w zamian za przekazanie materiału na uszlachetnienie materiału ze złóż spółki zostanie wyprofilowany staw i wyrównany teren nieruchomości. Nie było zatem tak, że świadek był stroną umowy tylko i wyłącznie ze względu na posiadanie w/w pozwolenia i nie miał w tym zakresie żadnego interesu. Twierdzeniom świadka przeczą także zeznania świadka W. P., R. K., czy A. M..

Wiarygodne w sprawie były zeznania M. C. – byłego właściciela nieruchomości. Sąd nie znalazł podstaw by zakwestionować ich wiarygodność choćby w części. Podobnie Sąd ocenił zeznania świadka W. P. (pracownika L.), A. S. , M. B. (1) i C. C., nie znajdując podstaw do odmówienia im wiarygodności.

Wiarygodne były zeznania świadka J. L. (1) z przyczyn opisanych powyżej, przy ocenie zeznań powódki. Nadto próby nawiązania kontaktu ze świadkiem przez powódkę potwierdzała przesłuchiwana w sprawie świadek A. M. i R. K., a powódka jednoznacznie im nie zaprzeczyła.

Wiarygodne były także zeznania świadka R. K. – z firmy (...) i (...). Świadek szukając właściwego materiału trafił do G. G. (1), za pośrednictwem pracownika firmy (...). Świadek nawiązał współpracę z G. G. (1) i M. S. (1). To świadek wytypował firmę pozwanego do pracy przy zbiorniku wodnym. Z zeznań świadka wynika, że mąż powódki umożliwił stronom umowy z lipca 2014 roku zorganizowanie terenu prac. Sąd nie znalazł podstaw, by kwestionować zeznania świadka o braku wzajemnych rozliczeń M. S. (1) z G. G. (1) i M. L. (2) działającym w imieniu powódki.

Świadek A. M. – prezes firm (...) i (...) zeznawała w sposób spójny i logiczny. Świadek szczególnie zaakcentowała, że w negocjacjach co do zasad uszlachetniania materiału brał udział także mąż powódki, który proponował, aby wynagrodzenie należne M. S. (1) było przekazywane powódce w ramach rozliczeń z umowy przedwstępnej. Spółka (...) nie zaakceptowała jednak takiego rozwiązania.

Całkowicie niewiarygodne były zeznania świadka D. J. . Świadek nie umiała wskazać od kogo dokładnie otrzymała część zabudowaną przedmiotowej nieruchomości. Świadek miała także problem ze wskazaniem dokładnej daty przeprowadzenia się na nieruchomości. Nabycie przez świadka nieruchomości miało miejsce w czerwcu 2014 roku, a zatem nie na tyle w odległym czasie, by brak wiedzy świadka w tym zakresie mógł usprawiedliwiać upływ czasu.

Nieprzydatne były zeznania świadka A. G. (1) , która nie posiadała żadnych szczegółowych wiadomości niezbędnych do ustalenia kluczowych elementów stanu faktycznego.

Na rozprawie z dnia 17 maja 2016 roku cofnięto wniosek o przesłuchanie świadka P. J. (1).

Sąd pominął dowód z zeznań pozwanego z uwagi na nieusprawiedliwione niestawiennictwo na rozprawie (art. 302§1 k.p.c.).

Sąd oddalił wniosek o przesłuchanie świadka A. D., gdyż w zakreślonym terminie pełnomocnik powódki nie wskazał aktualnego adresu świadka. Sąd oddalił też wniosek o zeznania świadków K. M., Ł. D., S. P. z uwagi na złożenie tych wniosków po terminie z art. 207§6 k.p.c. Nadto z uwagi na omówione poniżej podstawy oddalenia powództwa przeprowadzenie tych dowodów nie miało znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd oddalił wniosek powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego geologa, zawnioskowany na okoliczność czy zostały poczynione na gruncie należącym do powódki szkody, a jeśli tak to jakiego rodzaju, typu oraz jaka jest wartość poczynionych szkód. Wniosek strony powodowej był bezprzedmiotowy z uwagi na omówione poniżej podstawy oddalenia powództwa.

Sąd dał wiarę powołanym wyżej dokumentom stanowiącym podstawę ustaleń faktycznych, gdyż nie były przez strony kwestionowane, jak również nie budziły wątpliwości sądu co do ich prawdziwości i autentyczności. Podkreślić przy tym należy, że zgodnie z art. 244 § 1 k.p.c. dokumenty urzędowe, sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy władzy publicznej i inne organy państwowe w zakresie ich działania, stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Z kolei w świetle art. 245 k.p.c. dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Nie stanowiło natomiast podstawy ustaleń faktycznych zawnioskowane przez stronę pozwaną wyliczenie ilości mas ziemnych dokonane przez R. B. i P. J. (2). Przedmiotowy dokument jest jedynie dokumentem prywatnym, a więc stanowi jedynie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie w nim zawarte - art. 245 k.p.c. i należy go traktować jedynie jako wyjaśnienie stanowiące poparcie stanowiska strony (sygn. akt: II Cr 260/1974, jak i również wyroku z dnia 8 listopada 1988 r., II CR 312/88, wyroku z dnia 12 kwietnia 2002 r., I CKN 92/00).

Sąd zważył, co następuje:

Powódka domagała się zasądzenia od pozwanego odszkodowania za wyrządzoną szkodę na skutek, zdaniem powódki, zniszczenia przez pozwanego jej nieruchomości poprzez wywiezienie ziemi ornej na terenie ok. 8ha, wywiezienie żwiru w ilości ok. 100.000 ton, naruszenie struktury gruntu, co doprowadziło do zmian ukształtowania terenu, dewastacji gruntu, jak i przyległego otoczenia, zniszczenia zbóż, dewastacji istniejącego stawu. Powódka domagała się w związku z tym naprawienia szkody w postaci kosztów przywrócenia gruntu do stanu sprzed wyrządzania szkody, w tym kosztów: zdjęcia warstwy wymieszanej ziemi i gliny - 60.000 zł, uzupełnienia brakującego żwiru - 1.700.000 zł, pokrycia całości ziemią z gliną wraz z zagęszczeniem - 120.000 zł, nawiezienia na całą powierzchnię około 40 cm warstwy humusu - 600.000 zł, usunięcia płyt na utworzonych drogach - 20.000 zł, usunięcia gliny ze stawu i przywrócenia jego dawnego kształtu - 35.000 zł, a nadto wartości zniszczonych plonów - 42.000 zł. Powódka określiła łączą wysokość tak określonej szkody na 2.577.000 zł netto czyli 3.169.710 zł brutto.

Roszczenie powódki oparte jest na podstawie art. 415 k.c. Powódka wskazując ten przepis jako podstawę swojego roszczenia, określiła tym samym zakres okoliczności faktycznych istotnych dla zgłoszonego żądania.

Ogólnymi przesłankami odpowiedzialności deliktowej zgodnie z tym przepisem są: szkoda (majątkowa lub niemajątkowa), wina sprawcy, bezprawność czynu, a także związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy szkodą a czynem zobowiązanego.

W konsekwencji na stronie powodowej spoczywał, zgodnie z ogólną regułą rozkładu obowiązku dowodowego (art. 6 k.c.) ciężar wykazania okoliczności uzasadniających odpowiedzialność pozwanego, tj. szkody, winy, bezprawności czynu, a także związku przyczynowo – skutkowego pomiędzy szkodą a czynem zobowiązanego.

Zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. na stronie postępowania cywilnego spoczywa obowiązek przedstawiania dowodów celem wykazywania okoliczności, z których strona wywodzi skutki prawne. Strona ma zatem obowiązek wyraźnego powołania konkretnego środka dowodowego, a w konsekwencji Sąd nie podejmuje tu działań z urzędu. Proces cywilny toczy się bowiem w oparciu o zasadę kontradyktoryjności. Przy tym w niniejszej sprawie strona powodowa była reprezentowana przez pełnomocnika – adwokata, a zatem osobę dysponującą wiedzą o powyższych obowiązkach dowodowych, co sprawiało, że Sąd tym bardziej nie powinien w niniejszej sprawie przełamywać tej zasady i podejmować z urzędu działań celem zgromadzenia materiału dowodowego dla poczynienia ustaleń w sprawie.

W konsekwencji, zgodnie z powyższą regułą z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., powódka powinna wykazać istnienie przesłanek deliktowej odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego. Powinna więc udowodnić, że istnieje szkoda, której naprawienia się domaga, oraz że stanowi ona normalne następstwo – pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym, ze zdarzeniem, za które odpowiedzialność ponosi pozwany z uwagi na bezprawność i zawiniony charakter swego działania lub zaniechania.

Bezprawność pojmuje się w prawie cywilnym szeroko jako niezgodność zachowania się sprawcy z porządkiem prawnym. Zakresem bezprawności nie są więc objęte tylko naruszenia zawartych w przepisach - różnych zresztą gałęzi prawa - zakazów czy nakazów, adresowanych do ogółu lub określonych podmiotów, ale ponadto naruszenia zasad współżycia społecznego. Ogólny zakaz niewyrządzenia szkody drugiemu uzasadnia - w konkretnych okolicznościach sprawy - podjęcie niezbędnych czynności zapobiegających możliwości powstania szkody na osobie lub w mieniu.

Odnośnie winy zauważyć należy, że w obszarze deliktów prawa cywilnego rozróżnia się dwie postacie winy, tj. winę umyślną i nieumyślną. Przy winie umyślnej sprawca ma świadomość szkodliwego swojego zachowania się i przewiduje jego nastąpienie, celowo do niego zmierza lub co najmniej się na wystąpienie tych skutków godzi. Z kolei przy winie nieumyślnej sprawca wprawdzie przewiduje możliwość wystąpienia szkodliwego skutku, lecz bezpodstawnie przypuszcza, że zdoła go uniknąć, albo też nie przewiduje możliwości nastąpienia tych skutków, choć powinien i może je przewidzieć. W obu formach winy nieumyślnej mamy do czynienia z niedbalstwem. Pojęcie niedbalstwa wiąże się w prawie cywilnym z niezachowaniem należytej staranności. Dla oceny, kiedy mamy do czynienia z winą w postaci niedbalstwa, decydujące znaczenie ma miernik staranności, jaki przyjmuje się za wzór prawidłowego postępowania. W tej kwestii podstawowe znaczenie ma art. 355 k.c. Zgodnie z tym przepisem, dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju. Zarzut niedbalstwa będzie więc uzasadniony wówczas, gdy sprawca szkody zachował się w sposób odbiegający od modelu wzorcowego, ujmowanego abstrakcyjnie. Ustalenie, że w konkretnych okolicznościach sprawca szkody mógł się zachować w sposób należyty, uzasadnia postawienie mu zarzutu nagannej decyzji. Niedbalstwo polega więc na niedołożeniu wymaganej w stosunkach danego rodzaju staranności, niezbędnej do uniknięcia skutku, którego sprawca nie chciał wywołać.

W okolicznościach niniejszej sprawy uznać należy, że powódka nie wykazała wymienionych przesłanek.

Zaznaczyć należy, że M. S. (1), na zlecenie którego jako inwestora pozwany wykonywał prace na nieruchomości stanowiącej wówczas własność powódki, w których powódka upatruje źródła szkody, wszedł w posiadanie nieruchomości w oparciu o umowę przedwstępną z dnia 20 marca 2014 r. i korzystał z niego, w tym w zakresie zleconym pozwanemu, w okresie kiedy jeszcze mógł liczyć na zawarcie umowy przenoszącej własność.

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20.3.2002 r. V CKN 948/00 wyraził pogląd, którego Sąd w niniejszym składzie nie podziela i które spotkało się z krytyczną oceną w piśmiennictwie i późniejszym orzecznictwie, że uprawniony z umowy przedwstępnej, któremu zobowiązany do zbycia rzecz udostępnił do korzystania jest dzierżycielem tej rzeczy. Odmienny pogląd zaprezentował Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 24 marca 1999 r. I CKN 1081/97 i w wyroku z dnia 27 listopada 2002 r. IV CKN 1297/00 stwierdzając, że osoba, która uzyskała posiadanie nieruchomości na podstawie sporządzonej w formie aktu notarialnego, umowy zobowiązującej do przeniesienia jej własności, może być uznana za samoistnego posiadacza. Oceny jakiego rodzaju uprawnienie w stosunku do nieruchomości objętej umową przedwstępną nabywa strona tej umowy, której udostępniono grunt, należy jednak dokonywać w oparciu o okoliczności konkretnej sprawy, biorąc pod uwagę w pierwszej kolejności postanowienia tej umowy. W wypadku ich braku lub dużego stopnia ogólnikowości, należy brać pod uwagę cel jaki przyświecał stronom tej umowy oraz inne okoliczności faktyczne, w których ten stosunek został nawiązany i był następnie realizowany. Przyszyły nabywca z umowy przedwstępnej ma otrzymać najszersze z możliwych prawo własności, zatem między stronami może dojść do przeniesienia posiadania samoistnego (świadczenia na poczet umowy przyszłej) lub posiadania zależnego (np. dzierżawy).

Z treści umowy przedwstępnej z dnia 20 marca 2014 r., jak i z poczynionych w sprawie ustaleń, w tym w oparciu o zeznania powódki i świadka M. S. (1) wynika, że M. S. (1) posiadał nieruchomość, wydaną mu przez R. L., jak posiadacz samoistny. Nieruchomość została mu wydana przez powódkę, mógł pobierać z niej wszelkie korzyści i ponosił związane z nią ciężary, a przy tym, jak stwierdziła sama powódka, mógł korzystać z nieruchomości jak właściciel, „mógł robić wszytko” .

W tych okolicznościach czynności podjęte przez pozwanego na zlecenie M. S. (1) na gruncie stanowiącym wówczas własność powódki, a będących w samoistnym posiadaniu M. S. (1) nie można uznać za bezprawne i zawinione. Pozwany co prawda wiedział, że właścicielem nieruchomości jest powódka, która nie była stroną umowy, w oparciu o którą wykonywał prace. Jednak w umowie tej, zawartej przez pozwanego z M. S. (1) i małżonkami G. jako inwestorami wskazano, że nieruchomość stanowi przedmiot przedwstępnej umowy sprzedaży zawartej dnia 20 marca 2014 roku i że właściciel wyraził zgodę na dysponowanie gruntem oraz wyraził zgodę właściciela na rozporządzenie w jego imieniu odpadem powstającym przy budowie przedmiotu umowy. Pozwany w oparciu o umowę na wykonanie przez niego prac z dnia 4 lipca 2014 r. oraz treść umowy przedwstępnej z dnia 20 marca 2014 roku zawartej między R. L. a M. S. (1), aneksowanej w dniu 30 czerwca 2014 r. nie miał żadnych podstaw, by dojść do przekonania, że M. S. (1) nie może wykorzystywać nieruchomości dla celów ustalonych w umowie z dnia 4 lipca 2014 r., czy że powódka mogłaby być przeciwna wykonywaniu prac określonych w umowie z dnia 4 lipca 2014 r., a działania związane z wykonaniem umowy z dnia 4 lipca 2014 roku mogą wyrządzić jakąkolwiek szkodę w majątku powódki. M. S. (1) posiadał nieruchomość, wydaną mu przez R. L., co miało potwierdzenie w umowie przedwstępnej z dnia 20 marca 2014 r. i to z nim pozwany zawarł umowę na wykonywanie prac. Nadto z umowy z dnia 20 marca 2014 r. wynikało, że M. S. (1) z dniem objęcia nieruchomości w posiadanie miał prawo do wszelkich korzyści, jakie przynosiła nieruchomość. Przy tym termin zawarcia umowy przyrzeczonej, na mocy której M. S. (1) miał nabyć od powódki nieruchomość, został ustalony przez powódkę i M. S. (1) ostatecznie na 30 września 2014 r., a M. S. (1) w czasie wykonywania przez pozwanego prac na nieruchomości powódki podtrzymywał wolę zawarcia z powódką umowy przyrzeczonej. Ponadto z zeznań przesłuchanej w sprawie powódki wynika, że M. S. (1) mógł korzystać z nieruchomości w oparciu o umowę przedwstępną z dnia 20 marca 2014 roku, jak właściciel. Powyższe okoliczności nie pozwalają na przypisane pozwanemu bezprawności działania i winy. W szczególności w przedstawionych okolicznościach nie można zarzucić pozwanemu niedbalstwa co do tego, ze przed przystąpieniem prac nie zweryfikował w rozmowie z powódką, czy wyraża na nie zgodę. Twierdzenie to jest tym bardziej zasadne, jeśli wziąć pod uwagę, że w czasie ich wykonywania powódka kontaktowała się telefonicznie z J. L. (1) – zajmującym się prowadzeniem działalności pozwanego. Powódka wiedziała zatem o pracach wykonywanych przez pozwanego na zlecenie M. S. (1), skoro chciała, aby pozwany zamiast M. S. (1) jej przekazywał należne temu ostatniemu środki w ramach wzajemnych rozliczeń, które mogłaby zaliczyć na poczet ceny za nieruchomość od M. S. (1). Nie negowała ich wykonywania przez pozwanego, co tym bardziej nie pozwala na zarzucenie pozwanemu niedbalstwa. Nadto w rozmowach dotyczących wykonywania tych prac brał udział M. L. (2) – były mąż powódki, który pomagał powódce w prowadzeniu działalności gospodarczej i miał pisemne pełnomocnictwo powódki do jej reprezentowania w tym zakresie, w tym podpisywania w jej imieniu umów, wystawania faktur.

Powódka nie wykazała też poniesionej szkody. Ustawodawca nie zdefiniował pojęcia szkody, które w doktrynie definiuje się niejednolicie. Przeważa stanowisko, że szkoda majątkowa to różnica między stanem majątkowym poszkodowanego, który powstał po nastąpieniu zdarzenia powodującego uszczerbek, a stanem jaki by istniał, gdyby to zdarzenie nie nastąpiło. Pojęcie szkody było przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego m.in. w uzasadnieniach wyroku z dnia 16 maja 2002 r., V CKN 1273/00 ("Izba Cywilna" 2002, nr 12, s. 40) oraz uchwały z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01. Sąd Najwyższy - odwołując się do przeważającego stanowiska wyrażanego w doktrynie - stwierdził, że szkodą jest uszczerbek w prawnie chronionych dobrach majątkowych, wyrażający się w różnicy między stanem tych dóbr, jaki istniał i jaki następnie mógłby istnieć w ramach normalnej kolei rzeczy, a stanem jaki powstał na skutek zdarzenia wywołującego zmianę polegającą na uszczupleniu aktywów lub zwiększeniu pasywów. Sąd Najwyższy podkreślił, że w takim rozumieniu szkodę ujmuje przepis art. 361 § 1 k.c. Przepis ten wprowadza zasadę pełnego odszkodowania, ale jednocześnie należy z niego wyprowadzać zakaz przyznawania odszkodowania przewyższającego wysokość faktycznie poniesionej szkody.

Powódka domagała się naprawienia szkody w postaci kosztów przywrócenia gruntu do stanu sprzed wyrządzania szkody, w tym kosztów: zdjęcia warstwy wymieszanej ziemi i gliny - 60.000 zł, uzupełnienia brakującego żwiru - 1.700.000 zł, pokrycia całości ziemią z gliną wraz z zagęszczeniem - 120.000 zł, nawiezienia na całą powierzchnię około 40 cm warstwy humusu - 600.000 zł, usunięcia płyt na utworzonych drogach - 20.000 zł, usunięcia gliny ze stawu i przywrócenia jego dawnego kształtu - 35.000 zł, a nadto wartości zniszczonych plonów - 42.000 zł. Powódka określiła łączą wysokość tak określonej szkody na 2.577.000 zł netto czyli 3.169.710 zł brutto. Do czasu zamknięcia rozprawy powódka nie zmieniła swojego żądania. Koszty przywrócenia gruntu do stanu poprzedniego nie są jednak szkodą w majątku powódki. Bezsprzecznie, z zebranego materiału dowodowego, w tym z zeznań powódki, umowy przedwstępnej zawartej z M. S. (1) przez powódkę jeszcze przed ostatecznym nabyciem własności nieruchomości przez powódkę wynika, że powódka nie chciała korzystać z nieruchomości, nie zamierzała podjąć działań naprawczych na nieruchomości, a zamierzała od początku nieruchomość zbyć, co też uczyniła w grudniu 2014 r., a więc jeszcze przed skutecznym wniesieniem pozwu w dniu 9 lipca 2015 r. Mając na uwadze poczynione uwagi co do pojęcia szkody stwierdzić trzeba, że w tej sytuacji szkodą powódki jest ewentualna różnica w wartości rynkowej nieruchomości powódki z chwili jej zbycia w grudniu 2014 r., a wartością nieruchomości jaką miałaby, gdyby nie działania podjęte przez pozwanego na zlecenie M. S. (1) i G. oraz A. G. (1) i za jaką mogłaby sprzedać nieruchomość. Powódka nie domagała się jednak naprawienia tak określonej szkody. Powódka wskazała co prawda w pismach procesowych, że zakupiła nieruchomość za 2.770.000 zł, planowała ją sprzedać łącznie za 3.400.000 zł, a ostatecznie sprzedała obie wydzielone z nieruchomości działki za 1.500.000 zł, jednak do zamknięcia rozprawy nie zmieniła podstawy faktycznej roszczenia określonej w pozwie, w tym co do określenia szkody, jakiej naprawienia się domaga i jej wysokości. Powódka nie domagała się też naprawienia szkody w postaci wartości materiału, jaki został z jej nieruchomości nabyty od pozwanego przez Spółki (...) i (...). Granice rozpoznania sprawy wyznacza natomiast nie tylko wskazana jako wartość przedmiotu sporu suma pieniężna, ale również przytoczona, stosownie do wymagań art. 187 § 1 pkt. 2 k.p.c., podstawa faktyczna roszczenia. Orzekanie co do przedmiotu, który nie został nią objęty, jest niedopuszczalne (art. 321 § 1 k.p.c.). Nadto powódka nie wykazała wysokości szkody określnej jako różnica ww. wartości nieruchomości czy wartości rynkowej materiału pochodzącego z jej nieruchomości. Powoływany przez powódkę dowód z opinii biegłego dotyczył zupełnie innych okoliczności. Treść umów – przedwstępnej zawartej przez powódkę dnia 20 kwietnia 2014 r. z M. S. (1), umowy nabycia przez powódkę w dniu 10 czerwca 2014 r. nieruchomości od M. C. i umowy zbycia nieruchomości z dnia 16 grudnia 2014 roku zawartej przez powódkę z G. i A. G. (1) wskazują jedynie na ustaloną między stronami cenę. Nie dowodzą natomiast ani faktu poniesienia szkody wywołanej działaniami pozwanego, ani jej wysokości, gdyż nie są dowodem na wartość rynkową nieruchomości. Przy tym pozwany kwestionował wysokość cen ustalonych w tych umowach. Wobec tego nie sposób wykluczyć, że wartość nieruchomość po pracach wykonanych przez pozwanego w ogóle nie uległa zmianie lub jej zmiana jest inna niż dochodzona przez powódkę kwota. Z kolei z informacji ze Spółki (...) wynika jedynie, za jaką kwotę nabyła ona od (...) Sp. z o.o. materiał, nie wynika z niego natomiast wartość materiału zbytego przez pozwanego na rzecz (...) Sp. z o.o.

Istotnym jest również, że przed przystąpieniem przez firmę pozwanego do prac, na nieruchomości powódki trwały już prace ziemne w okolicach rozpoczętej wcześniej budowy stawu, były hałdy materiału, grunt był nierówny, rozkopany, ze skarpami ziemi. Materiał dowodowy zebrany w sprawie nie pozwala natomiast na jednoznaczne ustalenie zakresu wpływu wyłącznie działań pozwanego na stan nieruchomości.

W tym stanie rzeczy z przyczyn wskazanych i opisanych wyżej powództwo oddalono.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. i obciążono nimi w całości powódkę, jako stronę przegrywającą proces. Na koszty procesu poniesione przez stronę pozwaną złożyły się koszty zastępstwa procesowego w kwocie 7.200 zł i 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Koszty zastępstwa procesowego ustalano w oparciu o przepisy obowiązujące na dzień wniesienia powództwa (w dniu 9 lipca 2015 r.), tj. § 6 punkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu, mającego w sprawie zastosowanie zgodnie z §21 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Nadto na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazano ściągnąć od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 412,88 zł nieuiszczonych kosztów sądowych tj. wydatków związanych ze zwrotem stawiennictwa świadków na rozprawie (świadek M. B. (2) 142,08 zł, świadek A. S. 137,07 zł, świadek J. B. (1) 133,73 zł).

SSO Agnieszka Śliwa