Wyrok z dnia 2024-04-24 sygn. III SA/Kr 13/24

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Elżbieta Czarny-Drożdżejko Sędziowie WSA Katarzyna Marasek-Zybura Asesor WSA Magdalena Gawlikowska (spr.) Protokolant st. sekr. sąd. Anna Boczkowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 kwietnia 2024 r. sprawy ze skargi S. P. na postanowienie Komendanta Wojewódzkiego Policji w Krakowie z dnia 20 listopada 2023 r. nr AL.-L.630.4.2023.POF-13126/MB w przedmiocie nie posiadania nienagannej opinii skargę oddala

Postanowieniem z 20 listopada 2023 r., nr AL-L.63.4.2023/POF-13126/MB Komendant Wojewódzki Policji w Krakowie utrzymał w mocy postanowienie Komendanta Miejskiego Policji w Tarnowie z 27 kwietnia 2023 r. l.dz. TAP. 630.95.2023 o nie posiadaniu nienagannej opinii przez S. P. (dalej: skarżący).

Zaskarżone postanowienie zapadło w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych.

Komendant Wojewódzki Policji w Krakowie działając na podstawie art. 26 ust. 5 w związku z ust. 3 pkt 6 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (t.j. Dz.U z 2021 r., poz. 1995), wystąpił z wnioskiem do Komendanta Miejskiego Policji w Tarnowie o wydanie opinii w przedmiocie posiadania lub nieposiadania nienagannej opinii przez skarżącego, ubiegającego się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej.

Komendant Miejski Policji w Tarnowie postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2023 r. stwierdził, że skarżący nie posiada nienagannej opinii.

Organ pierwszej instancji przywołując ustalenia w sprawie wskazał, że skarżący posiada dobrą opinię w miejscu zamieszkania, sąsiedzi wypowiadali się o nim pozytywnie. Aktualnie skarżący przestrzega porządku prawnego i ogólnie przyjętych norm współżycia społecznego, zaś Komisariat Policji w Tuchowie, na przestrzeni ostatnich lat, nie podejmował w stosunku do niego interwencji policyjnych. Nie ustalono także, aby opiniowany miał skłonności do nadużywania alkoholu lub środków odurzających. Organ pierwszej instancji wskazał natomiast, że skarżący posiada liczne rejestracje procesowe w latach 1996-2013, w tym odbywał wieloletnią karę pozbawienia wolności za dokonanie zabójstwa. Ponadto, w toku czynności ustalono, że skarżący uchylał się od zastępczej służby wojskowej, był oskarżony o dokonanie kradzieży z włamaniem, dwukrotnie zaboru mienia w celu przywłaszczenia, zniszczenia mienia ruchomego i prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości. W 2018 r. i dwukrotnie 2021 r. popełnił dwa wykroczenia drogowe polegające na przekroczeniu dopuszczalnej prędkości.

W tak ustalonych okolicznościach faktycznych organ pierwszej instancji uznał, że skarżący z uwagi na swoją przeszłość kryminalną nie ma nienagannej opinii. Uznano przy tym, że upływ czasu od popełnienia przez skarżącego przestępstw nie może mieć znaczenia z uwagi na ich wielość, a w szczególności duży ciężar gatunkowy (przestępstwa przeciwko życiu i mieniu). Okoliczności te nie dają zdaniem organu pierwszej instancji, rękojmi wykonywania zadań pracownika ochrony, a zwłaszcza dysponowaniem środkami przymusu bezpośredniego, bronią lub powierzonym mieniem.

Na ww. postanowienie skarżący wniósł zażalenie. Podniósł w nim, że organ opiniujący naruszył art. 26 ust. 3 pkt 6 ustawy o ochronie osób i mienia poprzez uznanie, iż całokształt jego aktualnej sytuacji życiowej oraz postawa nie pozwalają na wydanie wobec niego pozytywnej decyzji w przedmiocie nienagannej opinii. Stwierdził, że niezasadnie uwzględniono czyny popełnione w dalekiej przeszłości, co do których odbył karę i nastąpiło zatarcie skazania, za rzutujące na jego postawę życiową, system wartości i stosunek do porządku prawnego, którymi aktualnie się kieruje. Zdaniem skarżącego postępowanie w spawie wydania opinii naruszyło art. 106 k.k. gdyż skarżący został obciążony skutkami przestępstw popełnionych wiele lat temu, co do których zachodzi instytucja zatarcia skazania, a zatem niebyłych. W ocenie skarżącego organ Policji winien wspierać osoby, które po poniesieniu prawnych konsekwencji za popełnione czyny chcą powrócić do życia społecznego, podejmować zatrudnienie, zarabiać uczciwie i co więcej, pracować w zawodach, które mają charakter publicznej posługi. Taką sytuacje organy ścigania winny traktować w kategorii swojego sukcesu bowiem ich działania odniosły zamierzony skutek.

Postanowieniem z 20 listopada 2023 r. Komendant Wojewódzki Policji w Krakowie utrzymał w mocy postanowienie organu pierwszej instancji. W motywach postanowienia, powołując się na treść art. 26 ust. 3 pkt 6 i art. 26 ust. 5 ustawy organ odwoławczy przedstawił rozumienie pojęcia "nienaganna opinia" oraz charakterystykę pracy pracownika ochrony. Następnie organ odwoławczy przywołał istotne okoliczności faktyczne sprawy.

Podał, że wobec skarżącego zapadł wykrok skazujący wydany przez Sąd Wojewódzki w Tarnowie z dnia 7 września 1998 sygn. [...] w sprawie o przestępstwo z art. 148 § 1 k.k. (zbrodnia zabójstwa), który został utrzymany w mocy przez wyrok Sąd Apelacyjny w Krakowie z 10 grudnia 1998 r. sygn. [...], na mocy którego wobec strony orzeczono karę 11 lat pozbawienia wolności. Odbywanie kary skarżący zakończył w 11 lipca 2008 r., więc sprawa ta podlega obecnie instytucji zatarcia skazania. Ponadto wskazano, że podczas pierwszego zwolnienia z wykonania kary, w okresie od 2 października 2002 r. do 3 października 2003 r., dopuszczał się licznych kradzieży z włamaniem oraz kradzieży, za co został ukarany wyrokami Sądu Rejonowego w Dębicy Wydział II Karny sygn. akt [...] oraz przez Sąd Rejonowy w Jaśle Wydział II Karny sygn. akt [...], tj. o przestępstwa z art. 279 § 1 kk oraz art. 278 § 1 kk, które również uległy zatarciu. Dalej wskazał, że w 2018 r. i dwukrotnie 2021 r. popełnił dwa wykroczenia drogowe polegające na przekroczeniu dopuszczalnej prędkości.

Ponadto ustalono, że aktualnie skarżący przestrzega porządku prawnego i ogólnie przyjętych norm współżycia społecznego, nie były podejmowane w stosunku do strony, na przestrzeni ostatnich lat interwencje policyjne. Nie ustalono także, aby opiniowany miał skłonności do nadużywania alkoholu lub środków odurzających. Również pracodawca skarżącego opisał skarżącego jako pracownika sumiennego, zdyscyplinowanego. Wskazał, że powierzone mu obowiązki służbowe są wykonywane wzorowo, pracownik jest odporny na stres związany z pracą oraz łatwo nawiązuje relacje z współpracownikami, co przekłada się na bardzo dobrą pracę całego zespołu. Nigdy nie było na niego żadnych skarg ze strony klienta, jak również innych pracowników zespołu.

W tak ustalonych okolicznościach faktycznych organ odwoławczy stwierdził, że uprzednie ukaranie za czyn umyślny, popełniony przeciwko życiu, zdrowiu lub mieniu, dowodzi, że kandydat na kwalifikowanego pracownika ochrony swoim zachowaniem zaświadczył, że jego postawa wraz z prognozą w zakresie przestrzegania norm odnoszących się do dbałości o życie, zdrowie lub mienie, czy bezpieczeństwo publiczne, nie jest nienaganna. Organ uznał, że okoliczności czynów popełnianych przez niego w przeszłości nie dają gwarancji należytego wykonywania zadań kwalifikowanego pracownika ochrony w przyszłości i nie zmienia tego pozytywnej oceny skarżącego w miejscu zamieszkania oraz obecnej pracy. Organ wskazał też, że kwestia nienagannej oceny jest odrębna od niekaralności. Wskazano, że na gruncie prawa administracyjnego, zatarcie skazania określone w art. 106 k.k. nie oznacza szczególnie przy badaniu przesłanki rękojmi należytego wykonywania zawodu publicznego, a do takiego zawód kwalifikowanego pracownika ochrony należy zaliczyć, że czyn nie został popełniony, a wyrok nie został wydany.

Na powyższe postanowienie skarżący wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie. W skardze zaskarżonej decyzji zarzucił:

I. naruszenie prawa materialnego, mające wpływ na treść opinii, tj.:

a/ naruszenie art. 26 ust. 3 pkt 6 ustawy o ochronie osób i mienia poprzez uznanie, iż całokształt aktualnej sytuacji życiowej skarżącego oraz postawa nie pozwalają na wydanie wobec niego pozytywnej decyzji w przedmiocie nienagannej opinii i uznanie czynów popełnionych przez niego w dalekiej przeszłości, co do których odbył kary, a co więcej podlegają one zatarciu skazania, za rzutujące na jego postawę życiową, system wartości i stosunek do porządku prawnego, którymi aktualnie się kieruje;

b/ naruszenie art. 26 ust. 3 pkt 6 ustawy o ochronie osób i mienia poprzez wadliwą wykładnię i uznanie, iż fakt odbycia kary, pozytywny wynik resocjalizacji i zatarcie skazania przy aktualnie pozytywnej opinii nie jest wystarczający do wydania postanowienia o posiadaniu nienagannej opinii, co skutkuje wtórną penalizacją za czyny, w stosunku do których odbyto karę, a jej cele zostały w pełni osiągnięte wskutek powrotu do społeczeństwa i respektowania norm prawnych w długiej kilkunastoletniej perspektywie czasowej;

c/ naruszenie art. 106 k.k. poprzez obciążanie skarżącego skutkami przestępstw przez niego popełnionych wiele lat temu, co do których zachodzi instytucja zatarcia skazania, wbrew ustawowej dyspozycji obowiązku uznawania je za niebyłe, zatem nie mogą one dyskwalifikować skarżącego jako osobę godną zaufania i wydania co do niego nienagannej opinii, zwłaszcza że inne wypracowane przez doktrynę przesłanki zostały przez niego spełnione, a nadto od popełnienia czynów minęło kilkadziesiąt lat;

II. naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy:

a/ naruszenie art. 7, 77 § 1 i art. 80 k.p.a., polegające na niewyczerpującym zebraniu i rozpatrzeniu całego materiału dowodowego i niepodjęciu wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy, naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów i zastąpienie jej dowolnością, poprzez dokonanie ustaleń, które są oderwane od zaistniałego stanu faktycznego, a to przyjęcie, iż pozytywna opinia sąsiedzka oraz fakt nie utrzymywania przez skarżącego kontaktów z osobami naruszającymi porządek prawny, przestrzeganie norm prawa, nie wchodzenie w konflikty z prawem, chęć podjęcia legalnego zatrudnienia, mają nieistotną rangę dowodową i popełnienie przez niego czynów zabronionych przed ponad 20 laty dyskwalifikuje ww. ustalenia uniemożliwiając mu podjęcia zatrudnienia w spełniającym aspiracje skarżącego zawodzie;

b/ naruszenie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 104 § 1 k.p.a. w zw. z art. 107 § 1 k.p.a. w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. w zw. z art. 7 k.p.a, poprzez utrzymanie w mocy postanowienia organu pierwszej instancji, w sytuacji gdy wiele istotnych okoliczności dotyczących skarżącego, takich jak: poziom umiejętności, kultura osobista, pozytywna ocena w pracy, pozytywna opinia w środowisku, ustabilizowany tryb życia, zatrudnienie w firmie ochroniarskiej i pozytywna opinia dotycząca tej pracy, wola rozwoju zawodowego, kilkunastoletnia perspektywa odbycia kary i kilkudziesięcioletni okres od popełnienia czynów zabronionych przemawiało za tym, że skarżący daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu kwalifikowanego pracownika ochrony, a negatywne okoliczności z odległej przeszłości nie mogą przekreślać wszystkich pozytywnych czynników mających znaczenie dla oceny z punktu widzenia rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu, w szczególności w kontekście upływu znacznego czasu od popełnienia przestępstw ale i też konieczności aplikowania o uzyskanie nienagannej opinii w maksymalnym interwale 3 letnim, co również uznać należy za period czasowy, który wskazać można jako perspektywę budowania pozytywnej prognozy w kontekście powrotu do społeczeństwa i respektowania zasad i norm je tworzące.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

W toku postępowania skarżący wniósł pismo z 10 kwietnia 2024 r., w którym podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko. W piśmie podkreślił, że genezą jego problemów z prawem był fakt nadużywania alkoholu jednak jak podał, problem ten został już wyrugowany z jego życia. Aktualnie manifestuje ugruntowane postawy, które ujawniają się przestrzeganiem porządku prawnego. Podał, że od wielu lat pracuje w ochronie i ma pod swoją pieczą dobra, które kiedyś naruszał, a jego nienaganna praca świadczy o permanentnej, długotrwałej, nieodwracalnej i fundamentalnej zmianie postawy. Wydanie postanowienia o braku nienagannej opinii poczytuje jako wtórna penalizacja i forma stałej dożywotniej stygmatyzacji.

Do pisma dołączył kserokopię odpisu postanowienia z 9 lipca 2008 r. o warunkowym przedterminowym zwolnieniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie zważył, co następuje.

Stosownie do art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2492) w zw. z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.), dalej p.p.s.a., sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, co oznacza, że sąd zobowiązany jest zbadać, czy organy administracji w toku postępowania nie naruszyły przepisów prawa materialnego w sposób, który miał wpływ na wynik sprawy, bądź przepisów postępowania w stopniu, który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a także stosują środki określone w ustawie. Sąd administracyjny, zgodnie z art. 134 § 1 p.p.s.a., rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną, z zastrzeżeniem art. 57a p.p.s.a., co oznacza, że jeżeli sąd administracyjny dostrzega naruszenie prawa w zaskarżonej decyzji, to niezależnie od argumentów skarżącego, tenże sąd administracyjny uprawniony jest do uwzględnienia skargi.

Dokonując kontroli zaskarżonego postanowienia w tak zakreślonych granicach, Sąd doszedł do przekonania, że skarga nie zasługiwała na uwzględnienie.

Postępowanie w przedmiocie wydana opinii jest prowadzone w trybie przewidzianym w art. 106 k.p.a. i w tym zakresie stanowi ono postępowanie administracyjne, podlegające wszelkim jego regułom. Skoro postępowanie to jest częścią postępowania głównego, mają do niego zastosowanie przepisy art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a., jak również art. 10 k.p.a., gwarantujące czynny udział strony w każdym stadium postępowania, w tym także w postępowaniu opiniującym (por. wyrok NSA z dnia 29 września 2011 r., sygn. akt II GSK 963/10, dostępny w Internecie). Organ administracji publicznej zobowiązany jest zatem do wyczerpującego zbadania wszystkich okoliczności faktycznych związanych z rozpoznawaną sprawą. W ramach tego obowiązku organ powinien przeprowadzić dowody istotne dla ustalenia stanu faktycznego, a następnie wszechstronnie rozpatrzyć materiał dowodowy. Z kolei odzwierciedleniem procesowym wykonania obowiązku prawidłowego i wszechstronnego przeprowadzenia postępowania dowodowego jest uzasadnienie rozstrzygnięcia spełniające warunki określone w art. 107 § 3 k.p.a. w zw. z art. 126 k.p.a.

Nie budzi wątpliwości, że zaskarżone postanowienie w przedmiocie wyrażenia opinii o skarżącym ma charakter uznaniowy. Tym samym, kontrola sądu administracyjnego jest w stosunku do takich rozstrzygnięć ograniczona. Sprowadza się bowiem do badania, czy w toku postępowania w sposób wyczerpujący zebrano materiał dowodowy, czy dokładnie zostały wyjaśnione istotne w sprawie okoliczności, a zatem, czy prowadząc postępowanie organ rozpoznający sprawę nie uchybił przepisom art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a. oraz czy w sposób wszechstronny i wnikliwy rozważył cały zebrany w sprawie materiał dowodowy i czy po wszechstronnym i wnikliwym jego rozważeniu dokonał prawidłowej oceny istnienia przesłanek warunkujących zastosowanie przepisu przewidującego możliwość przyznania określonego uprawnienia i zakresu tego uprawnienia.

W okolicznościach niniejszej sprawy spór zasadniczo sprowadzał się do tego czy organy Policji przy wydawaniu postanowienia w przedmiocie posiadania "nienagannej opinii" zasadnie wzięły pod uwagę ten okres życia skarżącego, w którym popełniał on liczne przestępstwa, w stosunku do których nastąpiło zatarcie skazania i czy okoliczności te zasadnie zaważyły na wyniku opinii skoro od popełnienia czynów karalnych minęło ok 20 lat, a aktualnie skarżący przestrzega porządku prawnego.

Materialnoprawną podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia stanowiły przepisy ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz.U. z 2021 r., poz. 1995).

Zgodnie z treścią art. 26 ust. 3 pkt 6 ustawy o ochronie osób i mieniana na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej wpisuje się osobę, która posiada nienaganną opinię wydaną przez właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji, sporządzoną na podstawie aktualnie posiadanych przez Policję informacji albo – w przypadku obywatela innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz obywatela polskiego zamieszkałego na terenie tych państw - przez organ odpowiedniego szczebla i kompetencji tych państw, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby.

Z kolei zgodnie z art. 26 ust. 5 powołanej ustawy opinię, o której mowa w ust. 3 pkt 6, wydaje się nie rzadziej niż co 3 lata, w formie postanowienia, na które służy zażalenie, a w przypadku opinii dotyczącej obywatela innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz obywatela polskiego zamieszkałego na terenie tych państw, w formie przyjętej w tym państwie.

Jednocześnie zgodnie z treścią art. 26 ust. 3 pkt 5 cyt. ustawy jednym z wymogów wpisania na listę kwalifikowanych pracowników ochrony jest brak skazania kandydata prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne i nie toczy się przeciwko kandydatowi postępowania karnego o takie przestępstwo.

Ustawa o ochronie osób i mienia nie definiuje pojęcia "nienaganna opinia", nie określa też kryteriów, jakimi kierować ma się organ opiniujący osobę posiadającą, czy też ubiegającą się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony. Słownik synonimów wskazuje, że nienaganny to inaczej min. wzorowy, perfekcyjny, doskonały, idealny, znakomity, bezbłędny, pokazowy, nieposzlakowany, nieskazitelny, bez zarzutu, pierwszej klasy/wody, najwyższej próby (https://www.synonimy.pl/synonim/nienaganny).

Odwołując się do orzecznictwa wypracowanego w tym zakresie, gdzie "naganne" rozumiane jest jako zachowanie lub postępowanie zasługujące na krytykę lub karę, zaś "nienaganne" to zachowanie, któremu nie można nic zarzucić. Naczelny Sąd Administracyjny akcentuje, że generalnie na nienaganną opinię zasługuje człowiek prawy, uczciwy, solidny, o nieskazitelnym charakterze, niedający powodów do krytyki (por. cyt. wyrok NSA z 4 lutego 2009 r., sygn. akt II GSK 1066/08). Przy ocenie, czy osobie opiniowanej można przypisać walor "nienaganności", istotny jest cel wydawanej opinii, co – w przypadku pracownika ochrony – oznacza, że nie można nie wziąć pod uwagę charakteru powierzonych mu zadań (np. ochrona przed niezgodnym z prawem działaniem osób trzecich, czy odpowiedzialność za powierzone mienie). Decydujące znaczenie ma więc w takim przypadku zachowanie się opiniowanego wobec innych osób, w różnych sytuacjach, prawidłowość oceny sytuacji konfliktowych, prawidłowość i adekwatność reakcji na różne czynniki i zagrożenia (por. wyrok NSA z 29 września 2011 r., sygn. akt II GSK 963/10).

Ustawodawca, nie bez przyczyny, do art. 26 ust. 3 pkt 6 cyt. ustawy wprowadził wymóg posiadania "nienagannej opinii", a nie "opinii pozytywnej". Rozróżnienie to nie pozostaje bowiem bez wpływu na sposób ostatecznej oceny opiniowanego. Wymóg posiadania "nienagannej opinii" jest bowiem dalej idący i bardziej rygorystyczny, aniżeli wymóg posiadania tylko "opinii pozytywnej". "Nienaganna opinia" jest nijako kwalifikowaną postacią "pozytywnej opinii". Dlatego też przy ustalaniu, czy osoba pretendująca do reglamentowanego zawodu, jakim jest zawód kwalifikowanego pracownika ochrony, ma "nienaganną opinię", kryteria oceny muszą być odpowiednio rygorystyczne. W takim kontekście "nienaganną opinię" może mieć więc osoba, która nie tylko postępuje według prawa i przestrzega zasad współżycia społecznego, ale także co do której nie ma obaw, że zachowa się nieodpowiedzialnie w sytuacji kryzysowej. (por. wyrok WSA w Warszawie z 23 sierpnia 2019 r., sygn. akt VI SA.Wa 1073/19, wyrok NSA z 12 marca 2020 r. sygn. akt II GSK 1537/19).

Wydając opinię w trybie art. 26 ust. 3 pkt 6 cyt. ustawy niezbędne jest uwzględnienie zakresu zadań i związanych z tym uprawnień, jakie pełni pracownik ochrony. Z ustawy o ochronie osób i mienia wynika, że kwalifikowany pracownik ochrony m.in.: wykonuje czynności w ramach specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych, konwojuje wartości pieniężne oraz inne przedmioty wartościowe lub niebezpieczne, wykonuje czynności związane z ochroną osób, stosuje środki przymusu bezpośredniego, może też używać broni palnej (por art. 26 i art. 36 cyt. ustawy). Nie ulega wątpliwości, że pracownik ochrony ma za zadanie zapewnić bezpieczeństwo osób i mienia, a zatem przy ocenie kryterium nienaganności zachowania należy przyjąć najwyższy standard zachowania, jaki ma spełniać pracownik ochrony osób i mienia. Pracownicy ochrony winni dawać rękojmię prawidłowego wykonywania swej pracy. Niezbędne jest zatem przed uzyskaniem ww. uprawnień, dokonanie oceny zachowania kandydata na pracownika ochrony wobec innych osób i zdarzeń, w różnych sytuacjach i środowiskach, poszanowanie powszechnie uznawanych wartości, prawidłowość i adekwatność reakcji na różne czynniki i zagrożenia. Surowe kryteria oceny nienaganności i wymagania względem kandydata na pracownika ochrony, jako mające stanowić gwarancję właściwego wykonywania zadań, obligują organ aby przy wydawaniu opinii wziąć pod uwagę postawę kandydata w jak najszerszym obszarze aktywności życiowej. (por. wyrok WSA we Wrocławiu z 16 maja 2023 r., sygn. akt III SA/Wr 88/22) .

Jednocześnie wskazać należy, że przesłanka nienagannej opinii jest odrębna od przesłanki niekaralności.

Zatarcie skazania, niewątpliwie świadczy o spełnieniu przesłanki niekaralności.

Natomiast w kontekście przesłanki posiadania nienagannej opinii, w ocenie Sądu, zatarcie skazania nie oznacza, że popełnione przestępstwo nie miało miejsca. Jak wskazuje Jacek Gizek z komentarzu do art. 106 k.k. (Giezek Jacek (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz Opublikowano: WKP 2021)" (...) za niebyłe przyjmuje się "skazanie", nie zaś samo popełnienie danego czynu. Z tego względu nie sposób zgodzić się z utożsamianiem ze sobą tych dwóch stanów, a tym samym ze stwierdzeniem, że również popełnione przestępstwo uważa się za niebyłe.(...) Należy się przychylić do krytyki poglądów o rzekomej fikcji, że do popełnienia przestępstwa w ogóle nie doszło (trafnie B.J. Stefańska [w:] Kodeks..., red. R.A. Stefański, 2020, art. 106; B.J. Stefańska, Skutki zatarcia skazania, Prok. i Pr. 2007/10, s. 54–57; R. Krajewski, Zatarcie skazania w prawie karnym, PiP 2007/11, s. 104; G. Bogdan [w:] Kodeks karny. Część ogólna, t. 1, cz. 2, red. W. Wróbel, A. Zoll, 2016, s. 865; D. Kwiatkowski, Wpływ zatarcia skazania na fakt popełnienia przestępstwa oraz fakt skazania, CzPKiNP 2019/1, s. 107 i n.), co zresztą znajduje najlepsze potwierdzenie w ograniczonej relewancji zatarcia skazania na gruncie innych dziedzin prawa niż prawo karne. W orzecznictwie NSA podkreśla się, że zatarcie skazania "nie może usunąć obiektywnie istniejących faktów – a więc nie niweczy ani popełnionego przestępstwa, ani wydanego wyroku" (wyrok NSA z 16.03.2018 r., II GSK 1686/16, LEX nr 2495416) oraz że "zatarcie skazania nie stwarza niewzruszalnego prawnego domniemania niewinności w stosunku do danego czynu i nie oznacza anulowania treści wyroku, tj. usunięcia go z mocą wsteczną z porządku prawnego jako w ogóle niewydanego oraz nie niweluje też całkowicie wszystkich skutków skazania" (wyrok NSA z 11.04.2014 r., II GSK 279/13, LEX nr 1485533; zob. też wyrok WSA we Wrocławiu z 7.08.2017 r., II SA/Wr 128/17, LEX nr 2402278). Tym samym zatarcie skazania nie wpływa również na skutki, jakie skazanie wywołuje na gruncie postępowania sądowoadministracyjnego w świetle art. 11 ustawy z 30.08.2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2019 r. poz. 2325 ze zm.) – wyrok NSA z 18.01.2017 r., II OSK 1036/15, LEX nr 2358068".

Podobnie Jarosław Majewski w Komentarzu do art. 106 Kodeksu karnego (Opublikowano: WKP 2024) w tezie 6 podaje, że z mocy art. 106 k.k. za niebyłe uważa się skazanie i tylko skazanie. Działanie fikcji prawnej przewidzianej w tym przepisie nie rozciąga się na fakt popełnienia czynu stanowiącego podstawę tego skazania ani na to, że ów czyn stanowił przestępstwo.

Przedstawiciele doktryny wskazują też, że "(...) zatarcie skazania nie musi automatycznie usuwać zastrzeżeń co do wysokich walorów etycznych lub nieposzlakowanego charakteru sprawcy" (Wróbel Włodzimierz (red.), Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część II. Komentarz do art. 53-116, wyd. V Opublikowano: WK 2016).

W powołanym wyżej wyroku z dnia 11 kwietnia 2014 r. o sygn. akt II GSK 279/13 Naczelny Sąd Administracyjny wyjaśnił, że zatarcie skazania według art. 106 k.k. nie oznacza na gruncie postępowania administracyjnego, szczególnie przy badaniu przesłanki dawania rękojmi należytego wykonywania obowiązków, że czyn nie został popełniony, a wyrok skazujący nie został wydany. Zatarcie skazania jest pewną fikcją prawną i oznacza, że skazanemu ponownie przysługuje status osoby niekaranej, bowiem przyjmuje się, że skazanie jako zdarzenie historyczne nie miało w ogóle miejsca. Nie oznacza to, że zatarcie skazania stwarza niewzruszalne prawne domniemanie niewinności w stosunku do danego czynu. Nie chodzi tu bowiem o domniemanie, lecz o fikcję prawną. Trudno mówić o domniemaniu, skoro zostało ono już wcześniej obalone prawomocnym wyrokiem. Zatarcie skazania nie oznacza więc anulowania treści wyroku, tj. wyeliminowania go z mocą wsteczną z porządku prawnego jako w ogóle niewydajnego i nie niweluje też całkowicie wszystkich skutków skazania.

Z powyższego wynika, że zatarcie skazania w rozumieniu prawnokarnym, nie uniemożliwia dokonania oceny posiadania nienagannej opinii przy uwzględnieniu znanych Policji okoliczności, które legły u podstaw wydania wyroku skazującego, mimo iż skazanie uległo zatarciu. W ocenie Sądu uwagi na funkcję i cel wydania opinii zasadnym jest więc branie pod uwagę całokształtu zachowań i postaw skarżącego w jego dorosłym życiu.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt kontrolowanej sprawy Sąd doszedł do przekonania, że organy dopełniły wszelkich wymogów prawidłowego prowadzenia postępowania administracyjnego zarówno w zakresie zebrania materiału dowodowego, jego oceny, zapewnienia stronie czynnego udziału oraz uzasadnienia skarżącego rozstrzygnięcia. Przy wydaniu opinii uwzględniono nie tylko wydarzenia wcześniejsze ale również dane świadczące o prawidłowym funkcjonowaniu skarżącego w środowisku i w pracy. Uwzględniono, że brak jest danych wskazujących aby nadużywał alkoholu lub utrzymywał kontakty z osobami ze świata przestępczego. Niemniej jednak organ uznał, że ze względu na wagę popełnionego czynu jakim jest morderstwo oraz popełnienie innych przestępstw min. przeciwko mieniu, skarżący mimo respektowania prawa w ostatnim czasie – nie daje gwarancji należytej ochrony dobra, na straży którego ma stać jako kwalifikowany pracownik ochrony. Zdaniem Sądu takiej oceny nie można uznać za dowolną. Sąd zauważa, że w aktach sprawy widnieją uzasadnienia wyroków karnych skazujących skarżącego za morderstwo, wydanych przez sądy obu instancji. Z zawartych w nich opisów zdarzeń wynika, że skarżący dopuścił się morderstwa pod wpływem alkoholu, a przebieg zdarzenia był drastyczny (por. k. 83 i k. 89 akt adm.). W tych okolicznościach, w ocenie Sądu, trudno zarzucić organom Policji braku podstaw do przyjęcia, że skarżący nie może dać gwarancji, że w sytuacji kryzysowej gdzie trzeba będzie chronić powierzono dobro (w tym życie ludzkie) - zaprezentuje właściwą postawę. Sąd zaznacza przy tym, że przesłanką wydania negatywnej opinii względem skarżącego, nie był sam fakt uprzedniego skazania, które uległo zatarciu. Organ zważył bowiem na wagę naruszonego dobra, czyli życie ludzkie i mienie w kontekście funkcji gwarancyjnej regulacji dotyczącej wydania "nienagannej opinii".

Odnosząc się do argumentacji skarżącego odnośnie znacznego upływu czasu, od popełnienia przez skarżącego ww. przestępstw Sąd wskazuje, że ocenę rozmiarów odległości tych czynów w czasie zawsze należy odnieść do wagi popełnionego czynu. W tym kontekście organ Policji zasadnie podkreślił tę wagę jako czynnik kluczowy i w konsekwencji nie uznał, że upływ czasu i właściwa obecnie postawa skarżącego nie pozwala na wydanie postanowienia o posiadaniu nienagannej opinii.

W kontekście podnoszonej przez skarżącego woli rozwoju zawodowego w branży ochroniarskiej oraz jego – jak to ujął - "stygmatyzacji" poprzez uwzględnienie czynów, w stosunku do których doszło do zatarcia skazania, Sąd wskazuje, że argumentacja ta jest o tyle nietrafna, że pomija cel i funkcję omawianej instytucji, która musi być uwzględniona przez organy Policji. Sąd dostrzega znaczną dysproporcję dóbr między rozwojem zawodowym skarżącego, a gwarancją ochrony mienia i życia ludzkiego powierzanego kwalifikowanemu pracownikowi ochrony. Zatem także i w tym znaczeniu zaskarżone rozstrzygnięcie jest słuszne albowiem daje wyraz właściwego wyważenia dóbr i objęcia ochroną tych o najwyżej randze.

Wobec niezasadności zarzutów skargi oraz niestwierdzenia przez Sąd z urzędu tego rodzaju uchybień, które mogłyby mieć wpływ na treść rozstrzygnięcia, a które Sąd ma obowiązek badać z urzędu - skargę należało oddalić na podstawie art. 151 p.p.s.a.

Zdanie odrębne

Zdanie odrębne Sędziego WSA Elżbiety Czarny-Drożdżejko do wyroku WSA w Krakowie z dnia 24 kwietnia 2024 r. III SA/Kr 13/24.

W sprawie ze skargi S. P. na postanowienie Wojewódzkiego Komendanta Policji w Krakowie z dnia 20 listopada 2023 r. utrzymującego w mocy postanowienie Komendanta Miejskiego Policji w Tarnowie z dnia 27 kwietnia 2023 r. w przedmiocie nieposiadania nienagannej opinii, nie zgodziłam się z większością składu Sądu z rozstrzygnięciem oddalającym skargę i na podstawie art. 137 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2019.2325 z późn. zm.) składam następującej treści zdanie odrębne do wskazanego wyroku:

Zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1995) na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej wpisuje się osobę, która:

1) posiada obywatelstwo polskie lub obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;

2) ukończyła 21 lat;

3) ukończyła co najmniej gimnazjum lub ośmioletnią szkołę podstawową;

4) ma pełną zdolność do czynności prawnych;

5) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne i nie toczy się przeciwko niej postępowanie karne o takie przestępstwo;

6) posiada nienaganną opinię wydaną przez właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji, sporządzoną na podstawie aktualnie posiadanych przez Policję informacji albo - w przypadku obywatela innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz obywatela polskiego zamieszkałego na terenie tych państw - przez organ odpowiedniego szczebla i kompetencji tych państw, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby;

7) posiada zdolność fizyczną i psychiczną do wykonywania zadań, stwierdzoną orzeczeniami lekarskim i psychologicznym, których ważność nie upłynęła;

8) posiada przygotowanie teoretyczne i praktyczne w zakresie wyszkolenia strzeleckiego, samoobrony, technik interwencyjnych oraz znajomość przepisów prawa związanych z wykonywaniem ochrony osób i mienia.

Z kolei ust 4 art. 26 powołanej ustawy wprowadza regulację, że na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej wpisuje się również osobę, której uznano kwalifikacje do wykonywania zawodu pracownika ochrony fizycznej na podstawie ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz. U. z 2021 r. poz. 1646). Dalej stwierdza się, że opinię, o której mowa w ust. 3 pkt 6, wydaje się nie rzadziej niż co 3 lata, w formie postanowienia, na które służy zażalenie, a w przypadku opinii dotyczącej obywatela innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz obywatela polskiego zamieszkałego na terenie tych państw, w formie przyjętej w tym państwie.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie jest czy okoliczność popełnienia przestępstwa, co do którego skazanie uległo zatarciu może być ponownie uwzględniana w ramach procedury wydawania, bądź odmowy wydawania opinii o nienaganności. Należy przy tym podkreślić, że procedura opiniowania prowadzona ma być po pierwsze, na podstawie aktualnie posiadanych informacji oraz po drugie, odrębność przesłanek dotyczących z jednej strony, braku skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne lub braku toczenia się postępowania o takie przestępstwo, a z drugie strony, posiadania nienagannej opinii.

Na wstępie należy zaznaczyć, że Naczelny Sąd Administracyjny nie wypowiadał się wprost w odniesieniu do wskazanego problemu prawnego. Wyrok wydany w sprawie o sygn. II GSK 1066/08 dotyczył popełnienia przez skarżącego wykroczeń w 2005r., podczas gdy postanowienie o braku nienagannej opinii zostało wydane przez organ I instancji w 2006r. Tak więc nie dotyczył kwestii zatarcia skazania w kontekście braku nienagannej opinii. Z kolei wyrok o sygn. II GSK 963/10 dotyczył sytuacji faktycznej, w której skarżący aktualnie zachowywał się niewłaściwie w miejscu swojego zamieszkania. Jedynie wyrok w sprawie o sygn.. II GSK 1537/19 pośrednio dotyczył sytuacji zatartego skazania, ale Naczelny Sąd Administracyjny nie pochylił się nad tym problemem, gdyż stwierdził, że "autor skargi kasacyjnej nie polemizuje jednak z argumentacją WSA, lecz ze stanowiskiem organu administracji zawartym w decyzji, co w świetle wyżej omówionych zasad kontroli sądowoadministracyjnej decyzji nie może być trafne, ani skuteczne". Nie rozstrzygnął więc merytorycznie rysującego się w analizowanej sprawie problemu. Natomiast w sprawie o sygn. II GSK 279/13 stan faktyczny zdecydowanie odbiegał o tego będącego przedmiotem niniejszego postępowania, gdyż dotyczył ponownego wpisu skarżącego na listę egzaminatorów, podczas gdy półtora roku wcześniej z listy tej został skreślony z uwagi na popełnienie przestępstwa polegającego na poświadczeniu nieprawdy poprzez wystawienie zaświadczenia o ukończeniu kursu na prawo jazdy kat. C. Było to więc przestępstwo nie tylko bezpośrednio związane z wykonywanym zawodem egzaminatora ale i popełnione w związku z wykonywaniem wyżej wymienionego zawodu, to jest poprzez wykorzystanie sposobności, które zawód ten daje.

Z kolei liczne wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego dotyczą kwestii odmowy wpisu na listę osób wykonujących takie zawody jak zawód radcy prawnego, czy adwokata z uwagi na popełnione przestępstwa, które uległy już zatarciu. Badano wówczas spełnianie przez kandydata przesłanki dawania rękojmi prawidłowego wykonywania tychże zawodów. Wskazuje się, że badając, czy kandydat daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu zaufania publicznego, organ korporacyjny oraz organ nadzoru są zobowiązane brać pod uwagę wszystkie okoliczności składające się na wizerunek kandydata, a tym również znane im zdarzenia, które stanowiły podstawę wydania wyroku skazującego, mimo że skazanie uległo zatarciu (por. np. wyroki NSA z dnia: 11 kwietnia 2018 r., sygn. akt II GSK 1791/16; 16 marca 2018 r., sygn. akt II GSK 1686/16; 11 marca 2014 r., sygn. akt II GSK 2052/12; zob. również wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 września 2017 r., sygn. akt SNO 26/17; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 stycznia 2011 r., sygn. akt SDI 32/10; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2009 r. sygn. akt I KZP 24/09, por. również wyrok NSA z dnia 26 listopada 2019 r., sygn. akt II OSK 24/18 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 października 2015 r., sygn. akt I CSK 893/14, Wyrok NSA z 22.11.2022 r., II GSK 1127/19, LEX nr 3479032).

Należy jednak zauważyć, że nie są to sprawy adekwatne na tle niniejszego stanu faktycznego. Przede wszystkim ani art. 65 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1184 z późn. zm.), ani art. 24 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 499) nie zawiera warunku uprzedniej niekaralności w stosunku do osób ubiegających się o wpis na listę osób wykonujących te zawody. Jest aktualny na gruncie wzmiankowanych ustawy jedynie warunek posiadania przez kandydata nieskazitelnego charakteru i dawania swoim dotychczasowym zachowaniem rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata, czy radcy prawnego. Na te okoliczność kandydat przedkłada między innymi informację o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego opatrzoną datą nie wcześniejszą niż miesiąc przed złożeniem wniosku. W tym miejscy należy wskazać, że czymś innym jest okoliczność dawania stosownej rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu na przyszłość, a czymś innym posiadanie nienagannej opinii na podstawie posiadania aktualnych informacji. Nienaganna opinia odnosi się bowiem do okoliczności, które występują w momencie jej wydawania. Nie jest kwestią prognozowania na przyszłość, co do tego w jaki sposób konkretna osoba będzie wykonywała zawód kwalifikowanego ochraniarza. Stąd konieczność aktualizowania tejże nienagannej opinii co trzy lata. Natomiast ani ustawa o adwokaturze, ani ustawa o radcach prawnych nie zawiera obligatoryjnego warunku ponawiania badań nad nieskazitelnością charakteru i dawania swoim dotychczasowym zachowaniem rękojmi prawidłowego wykonywania w ściśle określonych okresach w stosunku do osób, które już zostały wpisane na stosowne listy osób wykonujących wzmiankowane zawody. Jedynie w razie popełnienia deliktu dyscyplinarnego przez osoby wpisane na listy odpowiednie organy pochylają się nad tym zagadnienie.

Jeśli chodzi o znaczenie instytucji zatarcia skazania, która funkcjonuje na gruncie prawa karnego (art. 106 k.k. z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe; wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych) trafnie w orzecznictwie (postanowienie SN z 22.10.2020 r., I KS 13/20, LEX nr 3070152, postanowienie SN z 10.04.2019 r., IV KK 606/18, LEX nr 2647196) wskazuje się, że zatarcie skazania jest jedynie pewną fikcję prawną i oznacza, że skazanemu ponownie przysługuje status osoby niekaranej, bowiem przyjmuje się, że skazanie jako zdarzenie historyczne nie miało w ogóle miejsca. Trafny jest jednak pogląd, że nie oznacza to, że zatarcie skazania stwarza niewzruszalne prawne domniemanie niewinności w stosunku do danego czynu. Nie chodzi tu bowiem o domniemanie, lecz o fikcję prawną. Trudno mówić o domniemaniu, skoro zostało ono już wcześniej obalone prawomocnym wyrokiem (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2009 r., IV KK 164/09, LEX nr 512114; B. J. Stefańska, Skutki zatarcia skazania, Prok. i Pr. 2007, nr 10, str. 54-57; R. Krajewski, Zatarcie skazania w prawie karnym, Prok. i Pr. 2007, nr 11, str. 104 oraz cytowane tam piśmiennictwo). Zatarcie skazania nie oznacza więc anulowania treści wyroku tj. wyeliminowania go z mocą wsteczną z porządku prawnego jako w ogóle niewydanego i nie niweluje też całkowicie wszystkich skutków skazania, bowiem skazany nie odzyskuje wszystkich utraconych np. praw, urzędów, orderów czy też odznaczeń. Skazanie jest bowiem uważane za niebyłe, ale dopiero z chwilą jego zatarcia i od tego momentu dopiero funkcjonuje fikcja prawna i od tej też chwili nie może wywoływać żadnych negatywnych skutków prawnych dla skazanego. Podkreślić jednak należy, że wcześniej skazanie to istniało i wywoływało określone skutki wynikające z treści wyroku (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 października 2009 r., I KZP 24/09, OSNKW 2009, z. 12, poz. 105; Kodeks karny. Komentarz. pod redakcją Mariana Filara, Warszawa 2010, str. 543-545). Jest to bowiem pewna fikcja prawna, która umożliwia pełną resocjalizację skazanego i przywrócenie go z powrotem społeczeństwu. Z uwagi bowiem na upływ czasu, który nastąpił od wykonania kary i brak powrotu skazanego do popełniania przestępstw, daje on gwarancje, że więcej nie naruszy przepisów prawa, a społeczeństwo wprowadzając instytucję zatarcia daje takiej osobie szanse na to, że jego czyn zostanie zapomniany, a on sam będzie miał prawo do życia bez konieczności ciągłego pokutowania za zachowania, co do których kara dawno temu została wykonana. Oczywiste jest, że samo popełnienie czynu zabronionego jest faktem historycznym i nie podlega wymazaniu – fakt ten bowiem nastąpił. Tym niemniej w momencie zatarcia skazania taka osoba nie powinna ponosić negatywnych konsekwencji prawnych związanych z popełnieniem zatartego przestępstwa. Nie można bowiem akceptować w demokratycznym państwie prawa sytuacji, że osoba taka przez całe swoje życie będzie ponosić konsekwencje związane z dawno temu popełnionym przestępstwem.

Należy również zauważyć, że nieporozumieniem jest powoływanie się przez doktrynę i orzecznictwo na uchwałę SN z 27.11.1984 r. (III AZP 6/84, OSNC 1985, nr 8, poz. 105), która przewiduje iż fakt uprzednio popełnionego przestępstwa i prawomocnego skazania nie jest obojętny w tej sferze stosunków społecznych, w których znaczenie ma nie tylko ocena prawna, lecz także, a nawet przede wszystkim, ocena etyczno-moralna danej osoby. Uchwała ta miała bowiem wydźwięk polityczny i związana była z promowanym ustrojem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Z zaprezentowanego w niej stanu faktycznego wynikało, że Zarząd Główny ZBoWiD decyzją z dnia 5 lutego 1984 r. utrzymał w mocy decyzję Zarządu Wojewódzkiego ZBoWiD w K. z dnia 8 lutego 1983 r. odmawiającą przyjęcia skarżącego w poczet członków Związku oraz wydania zaświadczenia stwierdzającego uprawnienia do świadczeń określonych ustawą z dnia 26 maja 1982 r. o szczególnych uprawnieniach kombatantów. Uzasadniając swoją decyzję Zarząd Główny wskazał, że skarżący jako członek ruchu oporu uczestniczył w morderstwie członka AL, w związku z czym nie odpowiada warunkom członka ZBoWiD, co wynikać miało z wykładni do niektórych przepisów regulaminu weryfikacyjnego ZBoWiD. Uchwała ta wydana została w określonym kontekście historycznym i nie powinna być stawiana na piedestale w demokratycznym państwie prawa, jakim obecnie jest Rzeczypospolita Polska.

Analiza z kolei poglądów doktryny prawa karnego wskazuje na zbieżne z orzecznictwem podejście do kwestii zatarcia skazania, a więc że jest to pewna fikcja prawna, która jednak nie eliminuje faktu historycznego, jakim jest popełnienie przestępstwa. "Instytucja ta ma na celu eliminację trwałego charakteru negatywnych następstw skazania (a głównie efektu stygmatyzacji) i umożliwienie sprawcy powrotu do pełnoprawnego funkcjonowania w społeczeństwie (bliżej o istocie zatarcia skazania por. Stefańska [w:] Stefański, Kodeks, s. 732–733). Skazanie zatarte nie może rodzić żadnych konsekwencji prawnych ani ograniczać praw osoby, której skazanie uległo zatarciu. Osoba taka może twierdzić, że nie była karana, a wszelkie informacje o jej karalności winny być usunięte z dokumentów, w których je zamieszczono" (M. Mozgawa [w:] M. Budyn-Kulik, P. Kozłowska-Kalisz, M. Kulik, M. Mozgawa, Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2024, art. 106, zob. również: D. Gruszecka [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, red. J. Giezek, Warszawa 2021, art. 106, G. Bogdan [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część II. Komentarz do art. 53-116, wyd. V, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016, art. 106).

Z punktu widzenia niniejszej sprawy istotne jest, że art. 26 ust. 3 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia wskazuje dwie niezależne przesłanki:

- brak skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne i nie toczenie się przeciwko danej osobie postępowania karnego o takie przestępstwo oraz

- posiadanie nienagannej opinii.

Niewątpliwie brak skazania występuje zarówno w sytuacji, gdy dana osoba w ogóle nie popełniła czynu zabronionego i nie została za niego skazana, jak i w sytuacji, gdy wprawdzie popełniła czyn zabroniony i została za niego skazana, ale skazanie to uległo zatarciu. Stąd zatarcie skazania zawsze związane jest z określonym zachowaniem danej osoby, które wcześniej poddane zostało karnoprawnemu wartościowaniu i następnie zostało ocenione poprzez wydanie stosownego wyroku karnego. Nie można więc oddzielać od siebie kwestii samego zachowania realizującego znamiona typu czynu zabronionego oraz wydania wyroku skazującego za popełniony czyn zabroniony. Owo więc bezprawne zachowanie zostało już ocenione przez sąd karny i została za nie wymierzona określona kara. Skazany odbył te karę, następnie z upływem określonego ściśle okresu czas – skazanie to uległo zatarciu. Skazany odpokutował więc za czyn naruszający dobra prawnie chronione. Nie jest więc moim zdaniem dopuszczalne wartościowanie i uwzględnianiem tego samego zachowania zarówno na gruncie zarówno przesłanki niekaralności (art. 26 ust. 3 pkt 5 ustawy o ochronie osób i mienia) jak i na gruncie przesłanki posiadania nienagannej opinii, zwłaszcza, że w analizowanym przepisie ustawodawca nie wprowadza wymogu dawania rękojmi prawidłowego wykonywania swojej pracy, a jedynie wydania opinii na tle posiadanych aktualnych informacji.

Tak więc skoro zachowanie skarżącego zostało już wzięte pod uwagę na podstawie przesłanki jego niekaralności i ocenione jako nie dające podstaw do odmowy wpisu na listę pracowników kwalifikowanej ochrony fizycznej, gdyż skazanie za określony czyn uległo zatarciu, to jednocześnie nie można poddawać wartościowaniu tego samego zachowania skarżącego z punktu widzenia oceny, czy posiada on nienaganna opinię. Przesłanki te bowiem są dwoma odrębnymi logicznie zbiorami desygnatów, a desygnaty te nie mogą być uwzględniane w różnych zbiorach. Gdyby ustawodawca uznawał, że osoba skazana nigdy nie może wykonywać funkcji kwalifikowanego ochroniarza, to z okoliczności określonych w art. 26 ust. 3 ustawy o ochronie osób i mienia wyeliminowałby przesłankę niekaralności a pozostawił jedynie przesłankę posiadania nienagannej opinii, a nawet lepszym rozwiązaniem byłoby określenie tej przesłanki jako dawanie rękojmi nienagannego wykonywania funkcji kwalifikowanego ochroniarza. Do tego nakazałby jedynie jako jedną z pozytywnych okoliczności dołączyć zaświadczenie niekaralności, tak jak ma to miejsce w odniesieniu do osób ubiegających się o wpis na listę radców prawnych bądź adwokatów.

Ustawodawca jednak w odmienny sposób stworzył zespół przesłanek uwzględnianych przy wpisie na listę kwalifikowanych ochraniarzy. Co więcej, nie wprowadził również warunku ważenia dóbr. Nie ma więc znaczenia jakie dobro prawnie chronione zostało naruszone zachowanie, które zostało osądzone, a skazanie uległo zatarciu. Znowu można wskazać, że gdyby ustawodawca chciał wyeliminować pewne osoby z możliwości wykonywania przez nie zawodu kwalifikowanego ochraniarza, to wprost zapisałby to w ustawie, poprzez wskazanie konkretnych typów czynów zabronionych, których popełnienie uniemożliwia wpis na odpowiednia listę , nawet jeżeli skazanie za nie uległo zatarciu. Ustawodawca jednak tego nie zrobił i jego wola nie może być domniemywana przez sądy.

Istotne jest również na gruncie niniejszej sprawy wskazanie w art. 26 ust. 3 pkt 6 ustawy o ochronie osób i mienia, że w odniesieniu do nienagannej opinii ustawodawca nakazuje jej wydanie na podstawie posiadanych aktualnych informacji. Istotne jest więc w jaki sposób zachowuje się wnioskująca osoba tu i teraz w środowisku, w którym żyje, jaki ma tu i teraz stosunek do wartości społecznych i czy tu i teraz narusza porządek publiczny. Nie jest dopuszczalne sięganie w tej analizie do błędów dalej przeszłości popełnionych przez daną osobę, gdyż mogłoby to prowadzić do badania fatów z życia na przykład szkolnego danej osoby. Dopuszczalne jest moim zdaniem sięganie do niedalekiej przeszłości – trzy lata wstecz, zwłaszcza że na gruncie ustawy o ochronie osób i mienia opinię, o której mowa w art. 26 ust. 3 pkt 6, wydaje się nie rzadziej niż co 3 lata (art. 26 ust. 5 ustawy o ochronie osób imienia).

Ostatnią kwestią, którą należy zaznaczyć, jest fakt, że na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej wpisuje się również osobę, której uznano kwalifikacje do wykonywania zawodu pracownika ochrony fizycznej na podstawie ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz. U. z 2021 r. poz. 1646) (ust. 4 art. 26 ustawy o ochronie osób i mienia). Jest prawdopodobne, że w innych państwach członkowskich wpisuje się na listę kwalifikowanych pracowników ochrony osoby, co do których skazanie uległo zatarciu, gdyż badaniu podlega jedynie aktualne ich zachowanie i stąd dawania odpowiednich gwarancji prawidłowego wykonywania zawodu ochraniarza kwalifikowanego. W takiej sytuacji wpisanie w Polsce na listę kwalifikowanych ochraniarzy takich osób na zasadzie uznania kwalifikacji ocenionych w innym państwie członkowskim nie wątpliwie naruszałoby zasadę równości wobec prawa, o której mowa w art. 32 ust. 1 Konstytucji, a jednocześnie stanowiłoby dyskryminację ze względu na pochodzenie (art. 32 ust. 2 Konstytucji), która w żadnym wypadku nie jest dopuszczalna. Wprawdzie system prawny Unii Europejskiej nie zakazuje dyskryminować własnych obywateli kosztem tych pochodzących z innych państw członkowskich, ale nie jest to z pewnością zgodne z polską Konstytucją.

Konkludując, moim zdaniem zaskarżone postanowienie naruszyło przepisy prawa materialnego i powinno zostać uchylone wraz z poprzedzającym je postanowieniem organu I instancji.