Wyrok z dnia 2025-03-05 sygn. II SA/Go 39/25

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jarosław Piątek (spr.) Sędziowie Sędzia WSA Jacek Jaśkiewicz Sędzia WSA Grażyna Staniszewska Protokolant st. sekr. sąd. Danuta Chorabik po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 marca 2025 r. sprawy ze skargi G. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie uznania świadczenia pieniężnego za świadczenie nienależnie pobrane i zobowiązania do jego zwrotu uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Burmistrza Miasta [...] z dnia [...] r. nr [...].

Decyzją z [...] sierpnia 2023 r., nr [...] Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w [...] działający z upoważnienia Burmistrza Miasta [...], po rozpoznaniu wniosku G. S. z [...] sierpnia 2023 r. przyznał wnioskodawcy świadczenie pieniężne na zakup posiłku lub żywności w ramach wieloletniego rządowego programu "Posiłek w szkole i w domu" na lata 2019-2023 w kwocie [...] zł od [...] sierpnia 2023 r. do [...] grudnia 2023 r.

W dniu [...] listopada 2023 r. na podstawie otrzymanej informacji z NFZ potwierdzającej zgłoszenie G. S. przez pracodawcę jako osobę zatrudnioną, organ I instancji wszczął postępowanie administracyjne, którego celem była weryfikacja uprawnień strony do świadczeń z pomocy społecznej.

Decyzją z [...] marca 2024 r., nr [...] Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej w [...] działający z upoważnienia Burmistrza Miasta [...], na podstawie art. 6 pkt. 16, art. 7, art. 8 ust. 1 pkt. 1, ust. 3, ust.4, art. 98, art. 104 ust. 1,3,4 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 901 z późn. zm.), uchwały Nr XLI/238/23 Rady Miasta [...] z dnia 21 lutego 2023 r. w sprawie podwyższenia kryterium dochodowego uprawniającego do przyznania nieodpłatnej pomocy, w ramach wieloletniego rządowego programu "Posiłek w szkole i w domu" na lata 2019-2023 oraz w sprawie ustanowienia programu osłonowego w zakresie "Posiłek w szkole i w domu" na lata 2019-2023 obowiązującej od 01.01.2023 r. do 31.12.2023 r. oraz uchwały Nr XLVllI/285/24 Rady Miasta [...] z dnia 9 stycznia 2024 r. w sprawie podwyższenia kryterium dochodowego uprawniającego do przyznania pomocy w ramach wieloletniego rządowego programu "Posiłek w szkole i w domu" na lata 2024-2028 oraz uchwały Nr XLVll/281/23 z dnia 27 grudnia 2023r. w sprawie ustanowienia programu osłonowego w zakresie "Posiłek w szkole i w domu" na lata 2024-2028 obowiązującej od 01.01.2024 r. w związku z art. 104 § 1, art. 107 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 775 z późn. zm.) uznał świadczenie przyznane G. S. w wysokości [...] zł wypłacone w okresie od [...] sierpnia 2023 r. do [...] października 2023 r. za nienależnie pobrane i podlegające zwrotowi wraz z należnymi odsetkami od dnia zapłaty w kwocie [...] zł na wskazany w decyzji rachunek bankowy do 31 grudnia 2024 r.

W uzasadnieniu decyzji organ I instancji wyjaśnił, że w okresie od [...] sierpnia 2023 r. do [...] października 2023 r. nie zostało spełnione przez wnioskodawcę kryterium dochodowe uprawniające do pomocy społecznej z powodu podjęcia zatrudnienia i otrzymywania wynagrodzenia za pracę, przy jednoczesnym wystąpieniu powodu, o którym mowa w art. 7 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 901 ze zm., dalej jako u.p.s.), tj. niepełnosprawności i długotrwałej choroby. Organ I instancji w toku postępowania administracyjnego wyjaśnił, że potwierdzeniem przekroczenia dochodowego osoby samotnie gospodarującej czyli kwoty 1552,00 zł są: wyciąg z konta potwierdzający wpływ z firmy H. w kwocie [...] zł oraz zasiłek stały do [...] lipca 2023 r. w kwocie [...] zł czyli łączny dochód w kwocie [...] wyciąg z konta potwierdzający wpływ z ww. firmy na kwotę [...] zł oraz pasek wypłat potwierdzający wynagrodzenie za miesiąc wrzesień 2023 r. w kwocie [...] zł. Dodatkowo organ I instancji analizując historię strony z korzystania z pomocy społecznej ustalił, że G. S. od 23 lat regularnie korzysta ze świadczeń pomocy społecznej. Najpierw jako osoba w rodzinie, później jako osoba samotnie gospodarująca. Od 2019 roku korzysta z pomocy finansowej w formie świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności lub w formie posiłku w ramach wieloletniego rządowego programu "Posiłek w szkole i w domu". Wielokrotnie był pouczany o obowiązku informowania kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej o każdej zmianie w sytuacji osobistej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń. Ponadto w dokumentacji organu I instancji znajdowały się dowody świadczące o tym, że G. S. świadomie i celowo wprowadził pracownika organu w błąd, składając w dniu [...] sierpnia 2023 r. oświadczenie pod odpowiedzialnością karną dotyczącą wysokości dochodów. Z oświadczenia wynikało, iż utrzymuje się jedynie z zasiłku stałego w kwocie [...] zł. Jednocześnie organ I instancji pouczył skarżącego o treści art. 104 ust. 4 u.p.s.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł G. S., zarzucając organowi obrazę ustawy o pomocy społecznej, gdyż nie miał żadnej świadomości w tym zakresie i świadczenie pobierał nie wiedząc o podstawie prawnej, która upadła z momentem podjęcia pracy i którą zakończył po 2,5 miesiącach ze względu na bardzo zły stan zdrowia. Podniósł, że jest osobą samotną i podkreślił, że organ pominął treść art. 104 ust. 4 u.p.s., który wyraźnie mówi, że w przypadkach szczególnie uzasadnionych, zwłaszcza jeżeli żądanie zwrotu wydatków stanowiłoby dla osoby nadmierne obciążenie, organ może odstąpić od żądania zwrotu takiego świadczenia w całości, odroczyć termin albo rozłożyć na raty. Co prawda organ odroczył do 31.12.2024 r., jednak jak podkreślił odwołujący jego stan zdrowia nie ulega poprawie, a tylko ciągłemu pogorszeniu ze względu na postępujące choroby, co wiąże się z coraz większymi kosztami leczenia oraz poszerzania diagnostyki oraz leczenia nowymi Iekami i koniecznością dojazdów oraz konsultacji do jeszcze innych lekarzy specjalistów.

Decyzją z [...] kwietnia 2024 r., Nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji. W uzasadnieniu organ odwoławczy wyjaśnił, że zgodnie z art. 109 u.p.s. osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej są obowiązane niezwłocznie poinformować organ, który przyznał świadczenie, o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń. Zgodnie z art. 104 w zw. z art. 6 pkt 16 u.p.s., świadczenie pieniężne uzyskane na podstawie przedstawionych nieprawdziwych informacji oraz uzyskane wskutek niepoinformowania o zmianie sytuacji materialnej lub osobistej, jest świadczeniem nienależnie pobranym i podlega ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Organ zauważył, że o treści ww. przepisów skarżący był informowany przez pracownika socjalnego w toku postępowania w sprawie przyznania świadczenia pieniężnego, odpowiednie pouczenie zawarto także w decyzji administracyjnej kończącej postępowanie w sprawie.

Kolegium wyjaśniło, że decyzja z [...] sierpnia 2023 r. została wydana po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego, podczas którego G. S. wskazał, że jest osobą bierną zawodowo, a łączny dochód jednoosobowego gospodarstwa domowego wynosi [...] zł. Podczas, gdy już od [...] lipca 2023 r. pozostawał w zatrudnieniu. Ze świadectwa pracy wynikało, że był zatrudniony w H. sp. z o.o. w okresie od [...] lipca 2023 r. do [...] października 2023 r. w wymiarze 1/1 etatu. Ponadto w tym samym dniu, tj. [...].08.2023 r. złożył oświadczenie pod odpowiedzialnością karną dotyczące wysokości dochodów, z którego wynikało, że utrzymuje się jedynie z zasiłku stałego w kwocie [...] zł. Natomiast z wyciągu bankowego znajdującego się w aktach sprawy wynika, że parę dni wcześniej, tj. [...] sierpnia 2023 r. na rachunek bankowy wpłynęło [...] zł tytułem wynagrodzenia.

Powyższe fakty, w ocenie organu odwoławczego jednoznacznie wskazywały, że G. S. działał z pełną świadomością podając nieprawdziwe dane i tym samym organ nie dał wiary temu, że to schorzenia strony wpłynęły na wybiórcze podanie uzyskiwanych dochodów.

Ponadto, Kolegium zgodziło się z ustaleniami organu I instancji, że wieloletnie korzystanie przez stronę ze środków publicznych o charakterze socjalnym, musi skutkować wysoką wiedzą i świadomością o zasadach przyznawania poszczególnych świadczeń: na jakiej podstawie należą się świadczenia, jakie należy spełnić kryteria dochodowe, jakie są prawa i obowiązki osoby korzystającej z pomocy społecznej.. Z zebranych sprawie dokumentów jednoznacznie wynikało, że iż w momencie uzyskania dochodu, który przekracza kryterium dochodowe, świadczenie stało się nienależnym.

Jednocześnie Kolegium zauważyło, że organ I instancji pouczył skarżącego o treści art. 104 u.p.s., zgodnie z którym w przypadkach szczególnie uzasadnionych, zwłaszcza jeżeli żądanie zwrotu wydatków na udzielone świadczenie, z tytułu opłat określonych w ustawie oraz z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części stanowiłoby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłoby skutki udzielanej pomocy, właściwy organ, który wydał decyzję w sprawie zwrotu należności, na wniosek pracownika socjalnego lub osoby zainteresowanej, może odstąpić od żądania takiego zwrotu, umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty. Dodatkowo wydając zaskarżoną decyzję organ I instancji dał skarżącemu czas na dokonanie zwrotu aż do 31 grudnia 2024 r.. Ponadto schorzenia skarżącego nie pozbawiają go aktywności zawodowej i możliwości uzyskiwania samodzielnie środków na życie. A umowa o pracę z [...] lipca 2023 r. została rozwiązana z upływem okresu na jaki została zawarta.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. G. S. wyjaśnił, że w związku na liczne choroby musi przyjmować silne leki opiatowe przeciwbólowe ([...]), które wpływają na jego świadomość oraz bardzo go otępiają, czego nie zauważyło SKO. Ponadto dwukrotnie był hospitalizowany w związku z jego wielochorobowością, co przekłada się na niezdolność do pracy, o czym mówi dokumentacja ZUS.

W ocenie skarżącego, Kolegium nie wzięło pod uwagę tego, że ostatnią wypłatę świadczenia rehabilitacyjnego skarżący pobierze [...] stycznia 2025 r., gdyż minie maksymalny okres możliwości wypłacania tegoż świadczenia i w związku z tym będzie musiał starać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy lub powrócić do świadczenia z OPS w postaci zasiłku stałego, który od stycznia 2025 r. będzie wynosił maksymalnie [...] zł netto. Ponadto nie wzięło pod uwagę, że jako osoba borykająca się z tak wieloma chorobami, ponosi duże koszty związane z leczeniem, dojazdami do lekarzy oraz stałymi wydatkami w postaci czynszu, opłat za media, gaz, opał, zakup lekarstw, zakup żywności, a jako osoba samotna nie mam wsparcia finansowego. Kolegium nie wzięło pod uwagę tego, że nie z własnej woli i braku chęci, ale z powodu stanu zdrowia nie jest w stanie podjąć pracy zarobkowej, co przedkłada się również na jego stan psychiczny.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o oddalenie skargi, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a-c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 935 ze zm.; dalej jako p.p.s.a.) uwzględnienie przez sąd administracyjny skargi następuje, gdy sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania, inne naruszenie przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy. Zgodnie z art. 134 § 1 p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną. Oznacza to, że bierze pod uwagę wszelkie naruszenia prawa, a także wszystkie przepisy, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i wniosków podniesionych w skardze – w granicach sprawy, wyznaczonych przede wszystkim rodzajem i treścią zaskarżonego aktu. Sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności (art. 134 § 2 p.p.s.a.).

Przedmiotem kontroli sądowej jest decyzja z [...] kwietnia 2024 r. Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] utrzymująca w mocy decyzję Burmistrza Miasta [...] z dnia [...] marca 2024 r. w przedmiocie uznania świadczenia pieniężnego za świadczenie nienależnie pobrane i zobowiązania do jego zwrotu.

Zgodnie z art. 6 pkt 16 u.p.s., świadczeniem nienależnie pobranym jest świadczenie pieniężne uzyskane na podstawie przedstawionych nieprawdziwych informacji lub w okolicznościach niepowiadomienia o zmianie sytuacji materialnej lub osobistej. Należy mieć na uwadze, że zgodnie z art. 109 u.p.s. osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej oraz osoby, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 2, są obowiązane niezwłocznie poinformować organ, który przyznał świadczenie lub ustalił odpłatność, o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń lub ponoszenia odpłatności.

Prawidłowe jest stanowisko organów, które uznały, że skarżący naruszył obowiązek wynikający z powyższego przepisu, a wypłacone świadczenia w okresie od dnia [...] sierpnia 2023 r. do [...] października 2023 r. w łącznej kwocie [...] zł stanowią świadczenia nienależnie pobrane w rozumieniu art. 6 pkt 16 u.p.s. Organy mając na uwadze wyciąg z rachunku bankowego skarżącego, pasek wypłat sporządzony przez pracodawcę ustaliły, że skarżący przekroczył kryterium dochodowe osoby samotnie gospodarującej (1.552 zł), a zatem nie był on uprawniony do otrzymania świadczenia w powyższym okresie. SKO wskazało opierając się na świadectwie pracy, że skarżący był zatrudniony od [...] lipca 2023 r. do [...] października 2023 r., o czym nie poinformował podczas przeprowadzonego [...] sierpnia 2023 r. wywiadu środowiskowego. Wskazać trzeba, że skarżący nie poinformował o tym fakcie również w trakcie pobierania świadczenia na zakup posiłku lub żywności. Organy zwróciły uwagę, że G. S. był pouczony o obowiązku wynikającym z art. 109 u.p.s. i jako korzystający od wielu lat z pomocy społecznej posiadał taką świadomość. W orzecznictwie wskazuje się, że z definicji zawartej w art. 6 pkt 16 u.p.s. nie można wyinterpretować przesłanki "zawinienia" czy też "świadomości" beneficjenta. Wykładnia sformułowania "nieprawdziwe informacje" wskazuje na jego obiektywny charakter – "nieprawdziwą informacją" jest informacja niezgodna ze stanem faktycznym (wyrok NSA z dnia 7 października 2021 r., I OSK 538/21, www.orzeczenia.nsa.gov.pl – dalej CBOSA).

Zważyć trzeba, że stosownie do art. 98 u.p.s., świadczenia nienależnie pobrane podlegają zwrotowi od osoby lub rodziny korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej, niezależnie od dochodu rodziny, przy czym art. 104 ust. 4 ustawy stosuje się odpowiednio. W myśl art. 104 ust. 4 u.p.s. w przypadkach szczególnie uzasadnionych, zwłaszcza jeżeli żądanie zwrotu wydatków na udzielone świadczenie, z tytułu opłat określonych w ustawie oraz z tytułu nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części stanowiłoby dla osoby zobowiązanej nadmierne obciążenie lub też niweczyłoby skutki udzielanej pomocy, właściwy organ, który wydał decyzję w sprawie zwrotu należności, o których mowa w ust. 1, na wniosek pracownika socjalnego lub osoby zainteresowanej, może odstąpić od żądania takiego zwrotu, umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty. Art. 98 u.p.s. określa obowiązek zwrotu świadczeń nienależenie pobranych, skierowany do osoby korzystającej ze świadczeń z pomocy społecznej i niezależny od dochodu rodziny. Jednocześnie jednak przepis ten wskazuje na odpowiednie stosowanie art. 104 ust. 4 u.p.s., w którym jest mowa o przypadkach szczególnie uzasadnionych. Ich istotnym elementem jest ewentualność powstania nadmiernego obciążenia lub zniweczenia skutków udzielanej pomocy, co uzasadnia rozważenie możliwości odstąpienia od żądania zwrotu. Regulacje te oznaczają, iż wskazana w art. 98 u.p.s. sytuacja dochodowa rodziny, niewpływająca na jego gruncie na obowiązek zwrotu, ustępuje pierwszeństwa w określeniu kwalifikacji sytuacji faktycznej, jeśli tę ostatnią można określić jako nadmierne obciążenie czy zniweczenie skutków udzielanej pomocy. Są to zatem sytuacje szczególne, wyłączające zastosowanie reguły ogólnej z art. 98 u.p.s., przy czym fakt wskazania odpowiedniego stosowania art. 104 ust. 4 u.p.s. powoduje, że organ ma obowiązek rozważenia ich wystąpienia. Decyzje administracyjne wydawane na podstawie art. 104 ust. 4 u.p.s. podejmowane są w ramach tzw. uznania administracyjnego. Uznanie to nie polega i nie może polegać na nierozważeniu możliwości zastosowania regulacji określającej ten wyjątek (zob. wyrok NSA z 18 marca 2011 r., I OSK 2065/10, CBOSA). W orzecznictwie podkreśla się, że wydanie decyzji orzekającej o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia powinno poprzedzić postępowanie wyjaśniające, w trakcie którego organ obowiązany jest stosownie do art. 104 ust. 4 u.p.s. zbadać, czy zachodzą przesłanki do odstąpienia od żądania zwrotu (zob. wyrok NSA z 19 listopada 2008 r., I OSK 1894/07, Lex 580349, wyrok NSA z 30 października 2008 r., I OSK 1863/07, wyrok NSA z dnia 3 lutego 2017 r., I OSK 1761/15, wyrok WSA w Poznaniu z 14 lipca 2016 r., II SA/Po 285/16, wyrok WSA w Krakowie z 18 stycznia 2024 r., III SA/Kr 1039/23, CBOSA), którą to wykładnię w pełni podziela Sąd w składzie orzekającym w niniejszej sprawie. Postępowanie w przedmiocie zwrotu nienależnie pobranych świadczeń i postępowanie, o którym mowa w art. 104 ust. 4 u.p.s. toczy się w ramach jednego postępowania.

Przenosząc powyższe rozważania na kanwę rozpoznawanej sprawy należy zatem stwierdzić, że organy administracji orzekając na podstawie art. 98 u.p.s. o obowiązku zwrotu przez skarżącego świadczeń nienależnie pobranych w ogóle nie rozważyły kwestii zastosowania regulacji art. 104 ust. 4 u.p.s. Nie zbadały kwestii wystąpienia tych okoliczności faktycznych, które wpływałyby na zastosowanie konsekwencji normatywnych określonych w art. 104 ust. 4 u.p.s. na co wskazywał skarżący w odwołaniu. W szczególności nie odniosły się do jego sytuacji materialnej i zdrowotnej. Tym samym także, nie mogły tych okoliczności faktycznych wszechstronnie ocenić w kontekście możliwości zastosowania regulacji określonej w art. 104 ust. 4 u.p.s. Wskazać trzeba, że w aktach administracyjnych niniejszej sprawy brak jest informacji, że pracownik socjalny składał wniosek, o którym mowa w art. 104 ust. 4 u.p.s., jak też, aby skarżący pouczany był o możliwości złożenia takiego wniosku. Nie może budzić wątpliwości, że organ winien pouczyć stronę o takiej możliwości. Wynika to nie tylko ze wskazanego przepisu, lecz także z zasady informacji, o której stanowi art. 9 k.p.a. Nakłada on na organy administracji państwowej obowiązek należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków, będących przedmiotem postępowania, a także z art. 10 § 1 k.p.a. przewidującego zapewnienie stronom czynnego udziału. Wymaga podkreślenia, że przepisy art. 7 k.p.a., art. 8 k.p.a. art. 77 § 1 k.p.a. i art. 80 k.p.a. nakazują organom wyjaśnienie istotnych kwestii po wyczerpującym zebraniu, rozpatrzeniu i ocenie całego materiału dowodowego oraz kierowanie się przy tym zasadą prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie jego uczestników do władzy publicznej, a ponadto elementy powyższe mają znaleźć odzwierciedlenie w uzasadnieniu decyzji. Obowiązkiem każdego organu administracji publicznej jest zatem wyczerpujące wskazanie okoliczności faktycznych i prawnych, którymi kierował się przy podejmowaniu rozstrzygnięcia, w szczególności uzasadnienie winno zawierać ocenę zebranego w postępowaniu materiału dowodowego, dokonaną przez organ wykładnię stosowanych przepisów oraz ocenę przyjętego stanu faktycznego w świetle obowiązującego prawa. Zważyć trzeba, że z zasady prawdy obiektywnej wyrażonej w art. 7 k.p.a. wywodzi się, że podjęcie wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia oraz załatwienia sprawy wymaga w pierwszym rzędzie rozważania, jakie fakty mają w sprawie znaczenie. O tym decyduje zaś norma prawa materialnego (B.Adamiak, J.Borkowski, Kodeks Postępowania Administracyjnego. Komentarz 8 wydanie, Warszawa 2006, s. 69, wyrok NSA z 2 marca 2017 r., I GSK 1855/15, CBOSA). Nieustalenie przez organy w ramach toczącego się postępowania lub pominięcie w uzasadnieniu decyzji okoliczności faktycznych, mogących mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, może stanowić przesłankę do uznania naruszenia przez organ przepisów o postępowaniu administracyjnym w stopniu wywierającym istotny wpływ na wynik sprawy. Jeżeli zatem organy administracji w rozpoznawanej sprawie w istocie rzeczy nie rozważyły kwestii zastosowania regulacji art. 104 ust. 4 u.p.s. przy okazji orzekania na gruncie art. 98 u.p.s. o obowiązku zwrotu świadczeń nienależnie pobranych, naruszyły powyższe przepisy materialnoprawne oraz art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. Organy administracyjne orzekające w sprawie nie zbadały, bowiem kwestii wystąpienia tych okoliczności faktycznych, które wpływałyby na zastosowanie konsekwencji normatywnych określonych w art. 104 ust. 4 u.p.s. W konsekwencji nie mogły tych okoliczności faktycznych wszechstronnie ocenie. Należy podnieść, że organ I instancji w uzasadnieniu decyzji przytoczył jedynie treść art. 104 ust. 4 u.p.s.

Z tych względów w ocenie Sądu orzekające w sprawie organy naruszyły dyspozycję art. 7, 77 § 1 oraz 80 k.p.a. w zw. z art. 104 ust. 4 oraz art. 98 u.p.s., które to uchybienie miało wpływ na wynik sprawy. Mając powyższe na uwadze Sąd uwzględnił skargę i działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c p.p.s.a., art. 135 p.p.s.a. uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ zobligowany jest uwzględnić przedstawioną w uzasadnieniu niniejszego wyroku ocenę. Organ pouczy skarżącego o możliwości złożenia wniosku przewidzianego w art. 104 ust. 4 u.p.s. i poczyni ustalenia w zakresie ewentualnego dodatkowego postępowania dowodowego. Po prawidłowo przeprowadzonym postępowaniu organ wyda stosowne do dokonanych ustaleń rozstrzygnięcie, mając na uwadze ocenę sprawy w aspekcie przesłanek określonych przepisem art. 104 ust. 4 u.p.s.