Wyrok z dnia 2018-05-16 sygn. II SA/Go 234/18

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Jacek Jaśkiewicz Sędziowie Sędzia WSA Michał Ruszyński Sędzia WSA Adam Jutrzenka-Trzebiatowski (spr.) Protokolant referent stażysta Katarzyna Grycuk po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 maja 2018 r. sprawy ze skargi A.N. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji w sprawie przyznania świadczenia wychowawczego uchyla zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Burmistrza z dnia [...] r. nr [...].

Decyzją z dnia [...] października 2017 r., nr [...] Kierownik Ośrodka Pomocy Społecznej (określany dalej jako Kierownik OPS) – działając na podstawie art. 10 ust. 1 i 2 w zw. z art. 2 pkt 11 oraz art. 4, art. 5 ust. 1, ust. 3, art. 13, art. 18, art. 20 ust. 1, art. 21, art. 27 ust. 3, art. 28 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 195 - określanej dalej jako u.p.p.w.d.) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1257 – określanej dalej jako k.p.a.) - przyznał A.N. świadczenie wychowawcze na dziecko – K.N. na okres od [...] stycznia 2017 r. do [...] września 2018 r. w wysokości 500 zł miesięcznie.

Zawiadomieniem z dnia [...] listopada 2017 r., powołując się na art. 61 § 1 i 4 k.p.a. i art. 20 ust. 1 i 2, art. 23 ust. 2 w zw. z art. 27 ust. 1 u.p.p.w.d., Kierownik OPS wszczął z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie uchylenia powyższej decyzji z dnia [...] października 2017 r. z uwagi na fakt, iż wyszły na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczności.

Decyzją z dnia [...] listopada 2017 r., nr [...] – powołując się na art. 104, art. 163 k.p.a., art. 8 pkt 1 i art. 28 u.p.p.w.d.. - Kierownik OPS, działając z upoważnienie Burmistrza, orzekł o uchyleniu decyzji z dnia [...] października 2017 r. nr [...] z dniem [...] listopada 2017 r.

Organ w uzasadnieniu decyzji wskazał, iż zgodnie z art. 5 ust. 3 u.p.p.w.d. świadczenie wychowawcze przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2 u.p.p.w.d., jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 800 zł. Zgodnie zaś z art. 5 ust. 4 u.p.p.w.d. w przypadku, gdy członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne, świadczenie wychowawcze przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 1200 zł.

Następnie organ przedstawił wyliczenia dochodu rodziny skarżącej, które legły u podstaw decyzji z dnia [...] października 2017 r. przyznającej świadczenie wychowawcze, a mianowicie wskazał, że w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, t.j. w 2016 r. strona osiągnęła dochód pomniejszony o koszty uzyskania dochodu, składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne w wysokości w wysokości 3229,54 zł ( informacje uzyskane elektronicznie z systemu empatia). Do kwoty tego dochodu dodano świadczenie z funduszu alimentacyjnego pobieranego w 2016r. w wysokości 4800 zł (informacja wynikająca z zaświadczenia wystawionego przez pracownika OPS), stypendium w kwocie 1516,00 zł (oświadczenie wnioskodawcy - załącznik ZSW-01), co dało kwotę 9545,54 zł. Z powodu utraty zatrudnienia dochód strony został pomniejszony o kwotę 3229,54 zł, co dało kwotę 6316,00 zł rocznego dochodu, który podzielony przez 12 miesięcy dał miesięczny dochód w wysokości 526,33 zł. Organ wskazał ponadto, iż zgodnie z dyspozycją art. 7 ust. 3 u.p.p.w.d. w przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny prawo do świadczenia wychowawczego ustala się na podstawie dochodu rodziny powiększonego o kwotę uzyskanego dochodu. Zgodnie z art. 2 pkt 20 lit. c u.p.p.w.d. uzyskanie dochodu oznacza uzyskanie dochodu lub innej pracy zarobkowej. Wobec powyższego organ przyjął, iż dochód rodziny wnioskodawczyni został powiększony o dochód uzyskany za miesiąc sierpień 2017 r. w wysokości 997,40 zł (zaświadczenie z PUP dostarczone przez stronę) z tytułu podjęcia stażu od [...] lipca 2017 r., co dało kwotę 1523,73 zł. Kwota ta została podzielona przez liczbę członków rodziny – 2, dając miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w wysokości 761,87 zł.

Organ wyjaśnił, iż z powodu błędu systemu informatycznego, który nie doliczył do dochodu rodziny zwrotu z niewykorzystanej ulgi na dziecko, w kwocie 946,31 zł i po ponownym przeliczeniu dochodu ustalono, że na dochód rodziny składa się:

- dochód z pobranego funduszu alimentacyjnego w 2016 r. w kwocie 4800,00 zł: 12 m-cy : 2 osoby = 200 zł,

- dochód z pobranego stypendium w 2016 r. w kwocie 1516,00 zł: 12 m-cy : 2 osoby = 63,17 zł,

- dochód z niewykorzystanej ulgi na dziecko w kwocie 946,31 zł: 12 m-cy : 2 osoby = 39,43 zł,

- dochód uzyskany z tytułu podjęcia stażu od dnia [...] lipca 2017 r. w kwocie 997,40 zł : 2 osoby = 498,70 zł.

W związku z powyższymi obliczeniami miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę wyniósł 801,30 zł, co przekracza kryterium dochodowe uprawniające do pobierania świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko o 1,30 zł. Rodzina zatem nie spełnia warunku dochodowego określonego w art. 5 ust. 3 u.p.p.w.d. Jednocześnie organ dodał, iż zgodnie z art. 25 ust. 1 u.p.p.w.d. świadczenie wychowawcze wypłacone za miesiąc październik 2017 r. jest świadczeniem nienależnie pobranym i podlega zwrotowi.

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła A.N., zarzucając organowi I instancji naruszenie przepisów postępowania przez niedokładne wyjaśnienie stanu faktycznego oraz błędne przyjęcie i dodanie do dochodu rodziny za rok 2016 kwoty za jeden pełen miesiąc zatrudnienia bez uśrednienia tej kwoty w skali roku. Strona wniosła o uchylenie przedmiotowej decyzji.

W wyniku rozpoznania powyższego odwołania decyzją z dnia [...] stycznia 2018 r., nr [...] - powołując się na art. 2 pkt 16 i pkt 20 lite, art. 4 ust. 2, art. 5 ust. 3, art. 7 ust. 3, art. 25 ust. 1 oraz art. 27 ust. 1 u.p.p.w.d. i art. 138 § 1 pkt 2 k.p.a. - Samorządowe Kolegium Odwoławcze uchyliło w całości decyzję z dnia [...] listopada 2017 r. nr [...] orzekając o uchyleniu z dniem [...] stycznia 2018 r. decyzji nr [...] z dnia [...] października 2017 r.

Organ odwoławczy w uzasadnieniu wskazał, że bezsporne jest, iż strona tworzy rodzinę dwuosobową z synem K., który nie jest dzieckiem niepełnosprawnym. Natomiast kwestię sporną w sprawie stanowiła wysokość dochodu rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie. Kolegium uznało wyliczenia miesięcznego dochodu rodziny skarżącej, dokonane przez organ I instancji za prawidłowe. Wyniosło ono w przeliczeniu na członka rodziny 801,30 zł, która to kwota przekracza kryterium dochodowe - 800,- zł na osobę w rodzinie określone w art. 5 ust. 3 u.p.p.w.d. Kwota stanowiąca to przekroczenie ma wartość nabywczą w aktualnych realiach rynku , bowiem za tę kwotę można nabyć produkt żywnościowy np. dwie bułki. Stąd odmowa przyznawania świadczenia z tego powodu jest zgodna ze wskazanym w art. 5 ust. 3 u.p.p.w.d. W ocenie Kolegium dla rozstrzygnięcia sprawy bez znaczenia pozostawało, czy dochód w przeliczeniu na członka rodziny przekroczył to kryterium znacznie np. 500 zł czy nieznacznie o 1,30 zł, wskazując, iż w orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntowany został pogląd, że nawet nieznaczne przekroczenie kryterium dochodowego wyklucza możliwość przyznania wnioskowanego świadczenia i stanowi przesłankę do odmowy pomocy.

Natomiast za błędne uznało Kolegium określenie przez organ I instancji w decyzji daty uchylenia decyzji z dnia [...] października 2017r., tj. z dniem [...] listopada 2017 r. Organ odwoławczy wskazał, iż zgodnie z art. 27 ust. 1 u.p.p.w.d., organ właściwy oraz marszałek województwa mogą bez zgody strony zmienić lub uchylić ostateczną decyzję administracyjną, na mocy której strona nabyła prawo do świadczenia wychowawczego, jeżeli uległa zmianie sytuacja rodzinna lub dochodowa rodziny mająca wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego, członek rodziny nabył prawo do świadczenia wychowawczego w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, osoba nienależnie pobrała świadczenie wychowawcze lub wystąpiły inne okoliczności mające wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego. W orzecznictwie sądów administracyjnych przyjmuje się, że decyzja o zmianie lub uchyleniu decyzji przyznającej świadczenie rodzinne ma charakter konstytutywny. Decyzja taka powoduje zmianę bądź uchylenie dotychczasowych uprawnień podmiotu. Może zatem wywierać wyłącznie skutki ex nunc (od chwili jej wydania na przyszłość).

Skargę na powyższą decyzję złożyła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. A.N., wnosząc o jej uchylenie.

Skarżąca nie zgodziła się ze stanowiskiem Kolegium i sposobem wyliczenia przez organy dochodu w jej rodzinie. Skarżąca wskazała, iż zgodnie z art. 3 pkt. 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1952 ze zm. – określanej dalej jako u.ś.r.), dochód rodziny to suma dochodów członków rodziny. Natomiast stosownie do art. 3 pkt. 2a u.ś.r., dochód członka rodziny oznacza przeciętny miesięczny dochód członka rodziny osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy z zastrzeżeniem art. 5 ust. 4-4b. W ocenie skarżącej organ nieprawidłowo, niezgodnie z systemem norm regulujących zasady przyznawania zasiłku rodzinnego zinterpretował brzmienie art. 5 ust. 4b u.ś.r., błędnie dodając do dochodu rodziny za rok 2016 kwotę za jeden pełen miesiąc zatrudnienia bez uśrednienia tej kwoty w skali roku. W ocenie skarżącej odczytując treść art. 5 ust. 4b u.ś.r. organ winien uwzględnić ogólne zasady i tryb przyznawania poszczególnych świadczeń z tej ustawy, w szczególności, że podstawą do przyznania świadczenia rodzinnego jest dochód rodziny rozumiany jako miesięczny członków rodziny uzyskany w skali roku kalendarzowego, a także charakter instytucji zasiłku rodzinnego, wypłacanego w okresach miesięcznych, w zależności od sytuacji finansowej rodziny badanej również w skali miesiąca, w odniesieniu do tzw. kryterium dochodowego rodziny.

W ocenie skarżącej aktualizacja sytuacji dochodowej rodziny na potrzeby ustalenia prawa do zasiłku rodzinnego, uregulowana w art. 5 ust. 4b u.ś.r. nie może odbywać się na innych zasadach, niż ustalenie sytuacji majątkowej rodziny w sposób przewidziany w art. 5 ust. 1 w związku z art. 3 pkt. 2 u.ś.r., który uwzględnia sumowanie wszystkich uzyskiwanych w okresie roku poprzedzającego okres zasiłkowy dochodów przez rodzinę oraz ich podział na liczbę członków rodziny i miesiące w celu ustalenia przeciętnego miesięcznego dochodu członków rodziny. Skarżąca podała, iż takie stanowisko było wypracowane na tle § 18 ust. 1 rozporządzenia Ministra Polityki Społecznej z dnia 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu powstępowania w sprawach o świadczenia rodzinne (Dz.U. Nr 105, poz. 881 ze zm.), który stanowił, że w przypadku uzyskania przez członka rodziny dochodu po roku, z którego dochody stanowią podstawę do ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych, do dochodu rodziny dodaje się miesięczną kwotę dochodu uzyskanego przez członka rodziny, o ile dochód ten osoba otrzymuje w dniu ustalenia prawa do świadczeń rodzinnych.

Zdaniem skarżącej pogląd ten pozostaje w pełni aktualny w odniesieniu do sprawy obecnie przedstawianej na podstawie art. 5 ust. 4b u.ś.r., a zatem dochód dodawany z tytułu podjęcia zatrudnienia przez członka rodziny w okresie zasiłkowym powinien być obliczony w skali roku, nie zaś jak uczynił to organ w sprawie powiększając średni miesięczny dochód jej rodziny o pełną kwotę wynagrodzenia z jednego miesiąca i dzieląc uzyskaną sumę na dwie osoby w rodzinie, co dało wynik 801,30 zł, przekraczający kryterium dochodowe.

W przekonaniu skarżącej wadliwa analiza art. 5 ust. 4b u.ś.r. doprowadziła do błędu w obliczeniu dochodu jej rodziny, a to oznacza, że organ nie ustalił w tej sprawie rzeczywistego dochodu jej rodziny, naruszając w ten sposób art. 7 i art. 77 § 1 k.p.a., w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Według skarżącej z uwagi na liczne odesłania w u.p.p.w.d. do u.ś.r., wnioskować należy, iż także w przedmiotowej sytuacji organ winien dokonać analizy faktycznej sytuacji rodziny skarżącej.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie w całości, podtrzymując stanowisko i argumentację zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Przedmiotem kontroli sądowoadministracyjnej według kryterium legalności i w granicach rozpoznawanej sprawy była decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego, którą uchylono w całości decyzję Burmistrza z dnia [...] listopada 2017 r. nr [...] i orzeczono merytorycznie o uchyleniu z dniem [...] stycznia 2018 r. decyzji nr [...] z dnia [...] października 2017 r. przyznającej skarżącej świadczenie wychowawcze na dziecko K.N..

Podstawę materialną zaskarżonej decyzji stanowił przepisu art. 27 ust. 1 u.p.p.w.d. Zgodnie z tym przepisem organ właściwy oraz wojewoda mogą bez zgody strony zmienić lub uchylić ostateczną decyzję administracyjną, na mocy której strona nabyła prawo do świadczenia wychowawczego, jeżeli uległa zmianie sytuacja rodzinna lub dochodowa rodziny mająca wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego, członek rodziny nabył prawo do świadczenia wychowawczego w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, osoba nienależnie pobrała świadczenie wychowawcze lub wystąpiły inne okoliczności mające wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego.

Podkreślenia wymaga, że każda z wymienionych w art. 27 ust. 1 u.p.p.w.d. przesłanek stanowi samodzielną i odrębną podstawę uchylenia lub zmiany decyzji, przy czym zakresy wszystkich wyszczególnionych podstaw uchylenia lub zmiany decyzji są rozłączne. Stąd ten sam stan faktyczny nie powinien być kwalifikowany jako wypełniający jednocześnie dyspozycję kilku przesłanek uchylenia lub zmiany decyzji, stosowanych zamiennie, według wyboru organu wydającego decyzję. Uchylenie lub zmiana w trybie art. 27 ust. 1 u.p.p.w.d. decyzji administracyjnej, na mocy której strona nabyła prawo następuje w określonym celu. Celem tym jest zmiana ukształtowanego decyzją stanu prawnego. Zmiana lub uchylenie decyzji winny zatem prowadzić do pozbawienia strony nabytego prawa do świadczeń. Pozbawienie strony przyznanego jej decyzją prawa z mocą wsteczną nastąpić może wyjątkowo, jedynie w sytuacji, kiedy wyraźnie przewiduje to przepis prawa. W orzecznictwie wskazuje się, iż decyzja wydawana na podstawie art. 27 ust. 1 u.pp.w.d. ma charakter konstytutywny, w związku z tym co do zasady może wywoływać jedynie skutki ex nunc od chwili jej wydania na przyszłość i ukształtować w ten sposób na przyszłość nowy zakres uprawnień strony. Uchylenie decyzji z mocą wsteczną i związane z tym pozbawienie strony prawa do wypłaconego jej już świadczenia, nastąpić może wyłącznie na podstawie trzeciej przesłanki, jaką jest instytucja świadczenia nienależnego pobranego, podlegającego zwrotowi. Brak jest natomiast podstaw do przyjęcia dopuszczalności pozbawienia strony przyznanego uprawnienia z mocą wsteczną w innych przypadkach ( por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 16 stycznia 2018 r., I SA/|Wa 1759/17, wyrok WSA w Poznaniu z dnia 25 października 2017 r., II SA/Po 451/17 oraz wyroki NSA odnoszące się do tożsamej regulacji zawartej w art. 32 ust. 1 u.ś.r. z dnia 16 czerwca 2016r., I OSK 15/15, z dnia 14 czerwca 2016r. , I OSK 3157/14, z 24 lutego 2010 r., I OSK 1208/09, z 10 lipca 2009 r., I OSK 1501/08).

Mając na uwadze powyższe należy zauważyć, iż organy obu instancji wprost nie wskazały, na której z wymienionych powyżej przesłanek z art. 27 ust. 1 u.p.p.w.d. oparły swą decyzję, a ma to przecież istotne znaczenie dla oznaczenia skutku prawnego decyzji z mocą wsteczną albo na przyszłości. Jedynie w uzasadnieniu organu I instancji w jego końcowej części mowa jest o świadczeniu nienależnie pobranym przez skarżącą, jednakże w odniesieniu do świadczenia za okres nieobjęty decyzją , tj. za październik 2017 r. Przy czym w żaden sposób nie wykazał, iż zostały spełnione przesłanki pozwalające dane świadczenie zakwalifikować jako nienależnie pobrane w rozumieniu art. 25 ust. 2 u.p.p.w.d., w szczególności nie wynika, aby świadczenie zostało przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą to świadczenie. Organ I instancji jedynie w sposób enigmatyczny powołuje się na "błąd systemu informatycznego, który nie doliczył do dochodu rodziny zwrotu niewykorzystanej ulgi na dziecko w kwocie 946,31 zł" . Podkreślenia wymaga, iż przewidziany w art. 27 ust. 1 u.p.p.w.d. tryb zmiany lub uchylenia decyzji ostatecznej – poza niektórymi przypadkami nienależnie pobranego świadczenia - warunkowany jest zmianą sytuacji faktycznej lub prawnej. Instytucja ta w założeniu ma bowiem zastosowanie do sytuacji faktycznych, gdy w trakcie wypłaty świadczenia wystąpiła jedna z okoliczności, o których mowa w tym przepisie, czyli zmianie uległ "pierwotny" stan sprawy (z chwili ustalania prawa do świadczenia), a która spowodowała konieczność zmiany lub uchylenia ostatecznej decyzji. Art. 27 ust. 1 u.p.p.w.d. nie służy natomiast do usuwania ewentualnych błędów popełnionych w trakcie toczącego się postępowania (por. wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 7 listopada 2017 r. , I SA/Bd 994/17 odnoszący się do tożsamej regulacji zawartej w art. 32 ust. 1 u.ś.r.). Sąd podziela natomiast stanowisko organów, iż do dochodu członka rodziny należy dodać kwotę uzyskanego dochodu za miesiąc następujący po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie tego dochodu, nie zaś 1/12 tego dochodu, jak tego domaga się autorka skargi. Zgodnie bowiem z art. 7 ust. 3 u.p.p.w.d. w przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny lub dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego po roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego, dochód ich ustala się na podstawie dochodu członka rodziny lub dochodu dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, powiększonego o kwotę osiągniętego dochodu za miesiąc następujący po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie dochodu, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w okresie, na jaki ustalane lub weryfikowane jest prawo do świadczenia wychowawczego. Podkreślenia wymaga to, że w przepisie tym mowa jest o dochodzie członka rodziny, przez który stosownie do art. 2 pkt 2 u.p.p.w.d. należy rozumieć przeciętny miesięczny dochód członka rodziny osiągnięty w roku kalendarzowym poprzedzającym okres, na jaki ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego, z zastrzeżeniem art. 7 ust. 1-3a. Wykładnia obu tych przepisów prowadzi do wniosku, że nie może budzić żadnych wątpliwości to, że do ustalenia czy rodzina spełnia kryterium dochodowe, od którego zależy przyznanie świadczenia, w przypadku uzyskania dochodu w rozumieniu art. 2 pkt 20 u.p.p.w.d. należy do miesięcznych dochodów wszystkich członków rodziny doliczyć kwotę osiągniętego dochodu za miesiąc następujący po miesiącu, w którym nastąpiło uzyskanie dochodu (por. wyrok WSA w Kielcach z dnia 22 lutego 2018 r., II SA/Ke 50/18). Wbrew zarzutom skargi identycznie wykładany jest tożsamej treści przepis art. 5 ust. 4b u.ś.r. (por. wyroki NSA: z dnia 9 czerwca 2017 r., I OSK 160/17, z dnia 23 czerwca 2016 r., I OSK 2447/14 oraz z dnia 3 marca 2016 r., I OSK 1283/14).

W ocenie Sądu organy nie poczyniły jednak dostatecznych ustaleń – zgodnie z zasadami wynikającymi z art. 7 i 77§ 1 k.p.a. - pozwalających na doliczenie do dochodu uzyskanego przez skarżącą stypendium dla bezrobotnych, które zaczęła otrzymywać poczynając od lipca 2017 r. Co do zasady taki dochód w świetle art. 2 pkt 20 lit. b u.p.p.w.d. należało traktować jako dochód uzyskany, który powinien zostać doliczony do dochodu rodziny zgodnie z powołanym powyżej art. 7 ust. 3 u.p.p.w.d. Organy stosując ten przepis nie uwzględniły jednak jego końcowego brzmienia , a mianowicie sformułowań "jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w okresie, na jaki ustalane lub weryfikowane jest prawo do świadczenia wychowawczego". W judykaturze podkreśla się bowiem, iż warunkiem uwzględnienia przy obliczeniu dochodu rodziny również wspomnianego "dochodu uzyskanego" jest uzyskiwanie tego dochodu w okresie, na jaki ustalane lub weryfikowane jest prawo do świadczenia wychowawczego i to w tej samej wysokości, co w miesiącu, o którym mowa w tym przepisie (por. wyrok WSA w Krakowie z dnia 6 grudnia 2017 r., III SA/1178/17 i powołane tamże orzecznictwo). W kontrolowanej sprawie organy ustaliły wysokość otrzymywanego stypendium jedynie w sierpniu 2017r. (por. zaświadczenie PUP z dnia 22017r.), nie ustalając jak ono kształtowało się w dalszym okresie, na który przyznawane jest świadczenie wychowawcze.

Ponadto ze wspomnianego powyżej zaświadczenia PUP wynika, iż skarżąca otrzymywała to stypendium jedynie w okresie od dnia [...] lipca 2017 r. do [...] grudnia 2017 r., czego organ odwoławczy nie dostrzegł pozbawiając ją świadczenia od dnia [...] stycznia 2018 r. Analiza art. 18 ust. 6 u.p.p.w.d., stanowiącego, iż w przypadku gdy uzyskanie dochodu powoduje utratę prawa do świadczenia wychowawczego, świadczenie nie przysługuje od miesiąca następującego po pierwszym miesiącu od miesiąca, w którym dochód został osiągnięty, wskazuje, iż kryterium dochodowe ujęte w skali jednego miesiąca musi być spełnione w trakcie całego okresu świadczeniowego. Podobnie w sytuacji utraty dochodu – zgodnie z art. 18 ust. 5 u.p.p.w.d. - prawo do świadczenia wychowawczego ustala się od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła utrata dochodu, nie wcześniej jednak niż od miesiąca złożenia wniosku. W kontekście powyższych przepisów dochód uzyskany przez dłuższy okres czasu będzie miał wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego tylko przez okres jego otrzymywania. Wprowadzenie do ustawy pojęć dochodu utraconego i uzyskanego służy urealnieniu dochodu rodziny/wnioskodawcy w dacie przyznawania świadczeń. Stąd ze względu na możliwą dynamikę sytuacji dochodowej w rodzinach niezbędne jest ustalenie, czy na dzień orzekania przez organy nie doszło do takich istotnych zmian, które nakazują zastosowanie instytucji dochodu utraconego i uzyskanego. (por. wyrok NSA z dnia 25 maja 2016 r., I OSK 1924/14, wydany na tle tożsamych przepisów ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, wyrok WSA w Gorzowie Wlkp. z dnia 18 stycznia 2018 r., II SA/Go 1123/17).

Podkreślić również należy, iż do dochodu rodziny, od którego uzależnione jest przyznanie świadczenia wychowawczego na pierwsze dziecko – stosownie do art. 2 pkt 1 w zw. z art. 3 pkt 1 c tiret 28 u.ś.r. – dolicza się kwotę określoną w art. 27f ust. 8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 200), tzw. ulgę nie dziecko, której podatnik nie odliczył od podatku. Organ doliczył do dochodu skarżącej z tego tytułu kwotę 946,31 zł, jednakże nie sposób skontrolować, czy uczynił to w sposób prawidłowy. Odwołuje się bowiem do informacji uzyskanej w formie elektronicznej, która nie została utrwalona w aktach sprawy. Ponadto nawet z uzasadnienia decyzji organów obu instancji nie wynika, kiedy skarżąca otrzymała powyższą kwotę. Organy doliczyły do dochodu również stypendium otrzymywane przez skarżącą w 2016r. w kwocie 1516 zł, nie zbadawszy jakiego rodzaju jest to stypendium. Ma to istotne znaczenie, gdyż niektóre z nich zostały wymienione jako mogące być dochodem utraconym w rozumieniu art. 2 pkt 19 lit. b) i j) u.p.p.w.d. Stąd także w tym zakresie ustalenia poczynione przez organ są niewystarczające dla stwierdzenia prawidłowości doliczenia tego dochodu. Podkreślić należy, iż pozbawienie prawa do świadczenia wychowawczego wymaga wyjaśnienia i precyzyjnego ustalenia kwot podlegających ewentualnemu doliczeniu do dochodu. Powinny one wynikać z przedłożonych przez skarżącą dokumentów bądź dokumentów uzyskanych przez organ w ramach wszechstronnego i wyczerpującego zebrania materiału dowodowego (por. wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 30 stycznia 2018 r., II SA/Rz 1313/17). Ta precyzyjność jest niezwykle doniosła w kontrolowanej sprawie, gdyż przekroczenie progu dochodowego w przypadku rodziny skarżącej jest nieznaczne.

Mając na uwadze powyższe uzasadnione jest postawienie organom zarzutu niewyjaśnienia wszystkich okoliczności mogących mieć wpływ na wynik postępowania, a tym samym naruszenia zasad określonych w art. 7, art. 77 § 1 k.p.a., sporządzenia uzasadnień niespełniających wymogów określonych w art. 107 § 3 k.p.a. oraz naruszenie art. 7 ust. 3 u.p.p.w.d. poprzez nieuwzględnienie całego brzmienia tego przepisu.

W związku z tym Sąd - na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) i c) oraz art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2017 r., poz. 1369 - określanej dalej jako p.p.s.a.) uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organy - zgodnie z art. 153 p.p.s.a. - uwzględnią przedstawiona powyżej ocenę prawną , zwłaszcza dotyczącą wykładni art. 27 ust. 1 i art. 7 ust. 3 u.p.p.w.d. i uzupełnią postępowanie wyjaśniające we wskazanym wyżej zakresie w stopniu niezbędnym do właściwego zastosowanie powyższych przepisów. Przy czym wydając nowe rozstrzygnięcie organy nie mogą pogorszyć sytuacji prawnej skarżącej w stosunku do tej wynikającej z zaskarżonego rozstrzygnięcia, a więc nie będą uprawnione do uchylenie decyzji przyznającej świadczenie wychowawcze za okres poprzedzający dzień 11 stycznia 2018 r. Zastrzeżenie to jest niezbędne, gdyż zgodnie z art. 134 § 2 p.p.s.a. sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności. Sąd, rozpoznając sprawę, powinien zatem każdorazowo brać pod uwagę treść powyższego przepisu. Dotyczy to szczególnie sytuacji, w których sąd uchyla zaskarżoną decyzję i akt, w takich bowiem wypadkach wyrok sądu administracyjnego powinien zawierać ocenę prawną i zalecenia co do dalszego postępowania, wiążące ten sąd i organ administracji publicznej, którego działanie było przedmiotem zaskarżenia i w związku z tym mające wpływ na przebieg dalszego postępowania administracyjnego w sprawie oraz na treść wydanych w nim aktów lub podjętych czynności. Stwierdzenie, że zawarte w wyroku oceny i zalecenia mogą w dalszym postępowaniu administracyjnym prowadzić do wydania aktu lub podjęcia czynności pogarszającej sytuację skarżącego w stosunku do tej, która wynika z zaskarżonego aktu, uzasadni przyjęcie, że wydanie tej treści wyroku naruszałoby zakaz reformationis in peius. Orzeczeniem na niekorzyść strony skarżącej w rozumieniu art. 134 § 2 p.p.s.a. będzie zatem każde orzeczenie, które pogarsza sytuację skarżącego w stosunku do tej, jaką miał przed wniesieniem skargi, przy czym pogorszenie to nie musi dotyczyć wyłącznie jego praw czy obowiązków wynikających z prawa materialnego, ale także pewnych uprawnień faktycznych czy procesowych, powstałych w wydaniu zaskarżonego aktu bądź dokonaniu czynności (por. A. Kabat /w/ B. Dauter, B. Gruszczyński, A. Kabat, M. Niezgódka-Medek, P.p.s.a. Komentarz, LEX 2013, s. 431, J. Zimmerman, Zakaz reformationis in peius w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym, /w/, Księga pamiątkowa profesora Eugeniusza Ochendowskiego, Toruń 1999, s. 366, wyroki NSA: z dnia 27 marca 2014 r., sygn. akt II FSK 980/12, z dnia 30 stycznia 2014 r., sygn. akt II FSK 1512/12 i z dnia 25 listopada 2010 r., sygn. akt I OSK 854/10).