Wyrok z dnia 2023-08-24 sygn. I OSK 1349/21

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Zygmunt Zgierski (spr.) Sędziowie: sędzia NSA Jolanta Rudnicka sędzia NSA Monika Nowicka Protokolant asystent sędziego Marek Szwed-Lipiński po rozpoznaniu w dniu 24 sierpnia 2023 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej L.P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 11 marca 2021 r. sygn. akt IV SA/Po 1586/20 w sprawie ze skargi L.P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Poznaniu z dnia [...] czerwca 2020 r. nr [...] w przedmiocie uchylenia prawa do świadczenia wychowawczego oddala skargę kasacyjną

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 1 marca 2021 r. oddalił skargę L.P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Poznaniu z [...] czerwca 2020 r. w przedmiocie uchylenia prawa do świadczenia wychowawczego.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożył skarżący. Zaskarżył to rozstrzygnięcie w całości, wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji celem ponownego rozpoznania oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (Dz.U. z 2019 r. poz. 2407, z późn. zm.), dalej: ustawa o pomocy, przez jego błędne zastosowanie polegające na przyjęciu, że musi on być bezwzględnie stosowany przez organy także w sytuacji, gdy stan faktyczny stanowiący hipotezę tego przepisu został stworzony w sposób bezprawny przez podmiot, na którego korzyść przepis ten ma być zastosowany.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną organ wniósł o jej oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, dalej: ppsa, Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W niniejszej sprawie nie występują, enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 ustawy, przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego. Dlatego też, przy rozpoznawaniu sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej.

Biorąc pod uwagę tak uregulowany zakres kontroli instancyjnej sprawowanej przez Naczelny Sąd Administracyjny, stwierdzić należy, że skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.

Przed przystąpieniem do rozpoznania zarzutu skargi kasacyjnej należy wyjaśnić, że w rozpoznawanej sprawie organy administracji uchyliły skarżącemu decyzję przyznającą świadczenie wychowawcze na niepełnoletnią córkę. Rozstrzygnięcia takie zostały wydane w związku z ustaleniem, że córka skarżącego nie mieszka z nim i stale przebywa z matką, z którą zamieszkała u dziadków.

Przywołanym na wstępie wyrokiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu oddalił skargę na powyższe rozstrzygnięcia, uznając, że w sprawie nie ulega wątpliwości, że córka nie zamieszkuje ze skarżącym, któremu przyznano świadczenie wychowawcze. W ocenie Sądu wykonywanie przez oboje rodziców władzy rodzicielskiej nie jest tożsame ze wspólnym zamieszkiwaniem, a kwestia konfliktów pomiędzy małżonkami pozostaje poza zakresem właściwości organów administracji publicznej.

Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy o pomocy organ właściwy oraz wojewoda mogą bez zgody strony zmienić lub uchylić prawo do świadczenia wychowawczego, jeżeli uległa zmianie sytuacja rodzinna mająca wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego, członek rodziny nabył prawo do świadczenia wychowawczego w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, osoba nienależnie pobrała świadczenie wychowawcze lub wystąpiły inne okoliczności mające wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego.

W rozpoznawanej sprawie okolicznością mającą wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego miał fakt, że córka skarżącego, na którą przyznane zostało uprzednio prawo do wspomnianego świadczenia, nie zamieszkuje z nim na skutek wyprowadzenia się małżonki oraz dziecka z lokalu zamieszkanego przez skarżącego. Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy o pomocy świadczenie wychowawcze przysługuje matce albo ojcu, jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca, chyba że w stosunku do dziecka została orzeczona opieka naprzemienna. Z analizy przywołanego przepisu wynika wprost, że okolicznością umożliwiającą przyznanie świadczenia wychowawczego jest wspólne zamieszkiwanie z dzieckiem, a nie przysługiwanie władzy rodzicielskiej. Zamieszkiwanie zatem dziecka z drugim z rodziców wyklucza możliwość przyznania świadczenia wychowawczego temu z rodziców, z którym dziecko nie zamieszkuje.

W konsekwencji powyższego należy uznać, że na skutek opuszczenia lokalu przez dziecko, na które przyznano świadczenie, ziściły się przesłanki zmiany lub uchylenia decyzji w sprawie przyznania świadczenia, o których mowa w art. 27 ust. 1 ustawy o pomocy. Zauważyć przy tym należy, że organy administracji publicznej nie są uprawnione do dokonania oceny czy przerwanie wspólnego zamieszkiwania rodzica i dziecka nastąpiło na skutek działań, które mogą zostać uznane za bezprawne. To powoduje, że sąd administracyjny badający prawidłowość działania organów administracji nie jest uprawniony do kontroli stosunków pomiędzy rodzicami i ich małoletnimi dziećmi.

W świetle powyższych wywodów zarzut naruszenia art. 27 ust. 1 ustawy o pomocy należało uznać za niezasadny.

Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że zaskarżony wyrok odpowiada prawu, wobec czego działając na podstawie art. 184 ppsa, oddalił skargę kasacyjną.