Wyrok z dnia 2024-03-08 sygn. II SA/Gl 1286/23

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Grzegorz Dobrowolski (spr.), Sędziowie Sędzia WSA Tomasz Dziuk, Sędzia WSA Artur Żurawik, Protokolant Monika Rał, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 marca 2024 r. sprawy ze skargi R. K. (K.) na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia 4 lipca 2023 r. nr SKO.PS/41.5/648/2023/13466 w przedmiocie zasiłku celowego oddala skargę.

Po rozpatrzeniu wniosku R. K. Prezydent Miasta J. decyzją nr [...] z dnia 30 maja 2023 r. odmówił stronie przyznania pomocy finansowej w formie zasiłku celowego na opłatę czynszu.

W uzasadnieniu organ wskazał, że wnioskodawczyni jest właścicielem lokalu mieszkalnego, lecz jak poinformowała, od kilku lat mieszkanie nie jest przez nią zamieszkałe, ponieważ wymaga remontu i nie nadaje się do zamieszkania. Strona sama wskazuje, że jej centrum życiowe stanowi mieszkanie w budynku prywatnym, którego jest właścicielem. Strona ma ograniczoną możliwość złożenia wniosku o dodatek mieszkaniowy. Podała, że ponosi opłaty za energię elektryczną tego lokalu. Obecnie zalega z czynszem za marzec oraz kwiecień. Strona uważa, że Ośrodek pomocy powinien utrzymać oba lokale regulując wszystkie opłaty.

Jak uznał organ żądanie strony jest nieuzasadnione w świetle Lokalnej Polityki Świadczeń. W jej świetle, pomoc na opłaty za czynsz są pokrywane z puli na dofinansowanie do wydatków związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego i transportem w przypadku zwiększonych wydatków dwa razy w roku dla osoby samotnie gospodarującej w wysokości 350,00 zł przy spełnieniu warunku poniżej 110 % kryterium dochodowego określonego w art. 8 ustawy o pomocy społecznej. Strona pomoc taką miała przyznaną na opłaty i inne cele z tej puli już dwukrotnie, tj. decyzją Nr [...] z dnia 27 stycznia 2023r. w wysokości 350 zł (maksymalna wysokość w 2023 roku) oraz decyzją [...] z dnia 13 marca 2023r. w wysokości 350,00 zł.

Zasiłek celowy lub celowy specjalny może być przyznany poza ustaleniami z Tabeli Limitów z Polityki Świadczeń, w sytuacji szczególnego zagrożenia codziennego funkcjonowania osoby, co miało miejsce i przyznano pomoc w zakresie tej puli decyzją nr [...] w wysokości 240,00 zł i decyzją nr [...] w wysokości 110,00 zł. Strona jest objęta stałą pomocą ze strony Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, który monitorując na bieżąco sytuację poprzez regularnie przeprowadzane wywiady środowiskowe stara się wspierać wnioskodawczynię w zabezpieczeniu niezbędnych potrzeb bytowych przyznając odpowiednie zasiłki. Od miesiąca stycznia 2023r. strona uzyskała pomoc w łącznej kwocie 7 176,00 zł, w tym m. in. zasiłek celowy na dofinansowanie do wydatków związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego 350,00 zł trzykrotnie w 2023 r. (m.in. na opłaty mieszkaniowe itp.). Powołano się także na ograniczone środki finansowe Ośrodka.

Odwołanie od tej decyzji złożyła jej adresatka. Podkreśliła w nim swoją trudną sytuację życiową.

Zaskarżoną obecnie decyzją Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach utrzymało decyzję organu I instancji w mocy. W pełni podzieliło ustalenia prezydenta Miasta J. oraz wywiedzione z nich skutki prawne.

Skargę na tę decyzję do tutejszego Sądu złożyła jej adresatka. Zarzuciła organom administracji błąd, gdyż wnosiła nie o zasiłek celowy czy też celowy specjalny, "tylko o zwiększenie zasiłku okresowego z uwagi na otrzymanie faktury rozliczeniowej z "A" za prąd. Opłaty za energię elektryczną i czynsz są przyznawane zasiłkiem okresowym , do którego nie wliczono mi kosztów energii elektrycznej ani czynszu. Do zasiłku okresowego miałam wliczane przez MOPS wszelkie opłaty w tym za energię elektryczną, jednak MOPS w marcu 23 r. w dniu wydawania decyzji uwzględnił w zasiłku okresowym jednak tylko prognozy "A" , a nie rzeczywiste opłaty za prąd . W momencie otrzymania faktury rozliczeniowej z "A" za prąd MOPS nie chciał już skorygować ustalonego wcześniej zasiłku okresowego w związku z faktycznie poniesionymi kosztami energii elektrycznej . W związku z powyższym wnoszę do WSA po prostu o korektę zasiłku okresowego , z uwzględnieniem opłat za prąd jakie widnieją na fakturach. MOPS nie wprowadził również żadnego limitu na zużycie energii elektrycznej, a w okresie zimowym pozbawił mnie możliwości ogrzewania domu, z uwagi na brak pomocy finansowej przy naprawie pieca na ekogroszek".

Odpowiadając na skargę organ administracji wniósł o jej oddalenie podtrzymując swe dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2023 r. poz. 1634, dalej: p.p.s.a.) sąd administracyjny sprawuje kontrolę działalności administracji publicznej, a stosownie do art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych ( Dz.U. 2022 r., poz. 2492) kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Z wymienionych przepisów wynika, że sąd bada legalność zaskarżonego aktu, czy jest on zgodny z prawem materialnym, określającym prawa i obowiązki stron oraz z prawem procesowym, regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej.

Na początku Sąd stwierdza, że wbrew zarzutowi skargi zapadłe rozstrzygnięcie nastąpiło po wniosku skarżącej o przyznanie zasiłku celowego na opłaty za energię elektryczną. Taki wniosek płynie wprost z treści akt administracyjnych, ale również złożonego w sprawie odwołania. Wskazała tam, że "Odwołuję się od decyzji nieprzyznającej mi zasiłku na energię elektryczną , czynsz , na leki -dostałam tylko na 1 lek , przy czym na decyzję czekałam 1,5 miesiąca , a recepta mi już przepadła i inne" . Kwestia ewentualnego powiększenia kwoty zasiłku okresowego może być rozpatrywana po ewentualnym wniosku strony w tym zakresie.

Problematyka będąca przedmiotem kontrolowanego rozstrzygnięcia jest regulowana przepisami ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2023 r. poz. 901 – dalej "u.p.s.").

Przyznanie świadczenia z pomocy społecznej jest uwarunkowane spełnieniem dwojakiego rodzaju przesłanek: po pierwsze, przesłanek natury ogólnej, odnoszących się do każdej formy wsparcia w ramach pomocy społecznej. Do tej grupy należą w szczególności przesłanki wynikające z celów pomocy społecznej (art. 2-4, art. 7 u.p.s.), przesłanki podmiotowe, wskazujące krąg podmiotów, które mogą być potencjalnie objęte formami wsparcia z pomocy społecznej (art. 5-5a u.p.s.) oraz przesłanka kryterium dochodowego, z której wynika, że prawo do świadczeń z pomocy społecznej jest uwarunkowane uzyskiwaniem dochodu nie przekraczającego określonych przez prawodawcę progów (art. 8 u.p.s.). Druga grupa przesłanek ma charakter szczegółowy i odnosi się do poszczególnych rodzajów świadczeń z pomocy społecznej. Co istotne w rozpoznawanej sprawie, ustawowe przesłanki różnią się stopniem precyzyjności - niektóre bazują na kryteriach ścisłych (kryterium dochodowe, przesłanki podmiotowe), inne mają charakter zwrotów niedookreślonych, którym konkretną treść można nadać dopiero w uwarunkowaniach konkretnej sprawy (większość przesłanek nawiązujących do celów pomocy). Oparcie przesłanek na zwrotach niedookreślonych tworzy po stronie organów pewien luz decyzyjny, którego zakres zwiększa się znacząco w przypadkach, gdy ustawodawca wprowadza uznanie administracyjne w orzekaniu o przyznaniu poszczególnych świadczeń. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku zasiłku celowego.

Jak wynika z art. 39 ust. 1 i 2 u.p.s., zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej, w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Treść powyższej regulacji wskazuje na dwojaki poziom luzu decyzyjnego organu - z jednej strony pojęcie "niezbędnej potrzeby bytowej" ma charakter niedookreślony, co oznacza konieczność ustalenia w konkretnych uwarunkowaniach danej sprawy, czy żądane przez wnioskodawcę środki mają służyć zaspokojeniu takiej potrzeby, którą można uznać za niezbędną. Z drugiej strony, organ podejmując decyzję w przedmiocie przyznania zasiłku (a także w przedmiocie jego wysokości), działa w granicach luzu decyzyjnego, co wynika z użycia w art. 39 ust. 1 u.p.s. sformułowania: "może być przyznany".

Odnosząc powyższe rozważania do sytuacji skarżącej należy uznać, że pomimo nie uzyskiwania przez nią dochodu zasadna była odmowa przyznania jej zasiłku celowego. Organy prawidłowo ustaliły, co wynika również z twierdzeń samej skarżącej, że jest ona osobą samotnie gospodarującą, nie posiadającą nikogo na utrzymaniu, samotną.

A właśnie do sytuacji osobistej skarżącej Sąd się odniesie. Jest ona osobą bezrobotną. Została pozbawiona prawa wykonywania zawodu medycznego, jednakże nie podejmuje jakiegokolwiek zatrudnienia. To jest główna przyczyna jej trudnej sytuacji życiowej. Warto także wskazać, że dysponuje ona dwiema nieruchomościami (w tym jedną lokalową). Trudno uznać za racjonalny taki stan w sytuacji, gdy osoba taka nie posiada własnych dochodów. I nie sposób powyższego stanu uzasadniać nieporadnością życiową.

Pomoc społeczna powinna być kierowana do osób w trudnej sytuacji życiowej. Ale nie można wymagać, by adresaci tej pomocy czuli się zwolnieni z obowiązku dbałości o własne życie. Mimo wyżej wskazanych okoliczności Prezydent Miasta J. stara się pomóc skarżącej i jak wynika z wyliczeń organów administracji pomoc ta jest niebagatelna. Jednakże w przypadku żądania przez skarżącą zasiłku na opłacenie opłat za energię elektryczną sytuacja jest, w ocenie składu orzekającego, szczególna. Skarżąca, jak wyżej wskazano, dysponuje dwiema nieruchomościami.

Rozstrzygana sprawa dotyczy przyznania stronie zasiłku na czynsz mieszkania skarżącej, w którym to mieszkaniu ona nie zamieszkuje. Jak sama wskazała, centrum jej spraw życiowych jest obecnie dom po rodzicach. W ocenie Sądu kosztów utrzymania mieszkania skarżącej, w którym to mieszkaniu ona nie zamieszkuje, w żaden sposób nie można uznać za zaspokojenie niezbędnej potrzeby bytowej. Potrzeba ta jest bowiem zaspokojona poprzez pomoc organu gminy w utrzymaniu domu, w którym strona obecnie zamieszkuje.

Reasumując, skarżąca bez wątpienia znajduje się w trudnej sytuacji życiowej. Nie podejmuje jednak działań by ten stan zmienić. Korzysta jednocześnie w znacznym zakresie z pomocy społecznej. Jednakże w odniesieniu do wniosku w wyniku którego zapadła niniejsza decyzja organ odmówił świadczenia. W ocenie Sądu uczynił to prawidłowo uzasadniając swą decyzję.

Z tych względów na podstawie art. 151 p.p.s.a. orzeczono jak w sentencji.