Wyrok z dnia 2024-08-07 sygn. II SA/Łd 330/24

Dnia 7 sierpnia 2024 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi – Wydział II w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Agnieszka Grosińska-Grzymkowska (spr.), Sędziowie: Sędzia WSA Agata Sobieszek-Krzywicka,, Sędzia WSA Michał Zbrojewski, Protokolant asystent sędziego Tomasz Stańczyk, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 sierpnia 2024 roku sprawy ze skargi M. A. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi z dnia 20 lutego 2024 r. znak: SKO.4111.4.2024 w przedmiocie odmowy przyznania prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oddala skargę. a.tp.

Decyzją z 20 lutego 2024 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Łodzi, na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 775 ze zm.) – w skrócie: "k.p.a." – oraz art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U z 2023 r. poz.1993 ze zm.) – powoływanej dalej jako: "p.o.u.a." – utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta Łodzi z 22 stycznia 2024 r., orzekającą o odmowie przyznania M.A. prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego na dziecko K. A. od 1 stycznia 2024 r.

Kolegium w pierwszej kolejności odwołało się do treści art. 2 pkt 2 i pkt 11 p.o.u.a., a następnie wyjaśniło, że analiza całości dokumentacji zgromadzonej w sprawie wskazuje na fakt, że M.A. jest babką macierzystą K.A. i została ustanowiona przez sąd opiekunem prawnym małoletniego. Postanowieniem z 9 października 2023 r., sygn. akt [...] , Sąd Rejonowy dla Ł. w Łodzi zabezpieczył powództwo w ten sposób, że zobowiązał pozwanego K.W. do uiszczania, do czasu prawomocnego zakończenia postępowania na rzecz małoletniego powoda K.A. tytułem alimentów kwot w wysokości po 800 zł miesięcznie płatnych z góry do dnia 10-go każdego miesiąca, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie, do rąk opiekuna prawnego – M.A. poczynając od 9 października 2023 r. Z niniejszego postanowienia wynika wyraźnie, iż jest to sprawa przeciwko K.W. o ustalenie ojcostwa i roszczenia z tym związane w przedmiocie wniosku małoletniego powoda K.A. o udzielenie zabezpieczenia. Ustalenie ojcostwa ma na celu próbę ustalenia, kto jest ojcem dziecka pozamałżeńskiego, czyli w sytuacji kiedy matka dziecka nie jest mężatką. Ustalenia ojcostwa dokonuje się poprzez uznanie ojcostwa w Urzędzie Stanu Cywilnego lub w sądzie, gdzie rozpatrywane są sprawy o sądowe ustalenie ojcostwa, tak jak to ma miejsce w rozpatrywanej sprawie. Niniejsze wskazuje na fakt, iż nie można zgodzić się z twierdzeniami M.A. zawartymi w odwołaniu, że podstawą do uznania, iż K.W. jest ojcem K.A. ma stanowić sam wywiad środowiskowy przeprowadzony przez kuratora zawodowego 13 września 2023 r. Aby uznać, że ojcem dziecka jest K.W. należy zgodnie z prawem ustalić jego ojcostwo, o co zresztą strona wniosła. Dopiero wtedy będzie można mówić, iż K.W. jest ojcem dziecka K.A. i dopiero wtedy jako świadczenie przysługujące osobie uprawnionej do alimentów od rodzica dziecka, przy spełnieniu pozostałych warunków określonych ustawą, wnioskowane świadczenie, jako opiekunowi prawnemu, będzie mogło zostać stronie przyznane.

W związku z powyższym zgodnie z art. 2 pkt 11 ww. ustawy świadczenia z funduszu alimentacyjnego na dziecko K.A. na chwilę obecną nie przysługują M.A..

Na ostateczną decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi złożyła M.A. podnosząc, że postanowienie o zabezpieczeniu powództwa z 9 października 2023 r., sygn. akt [...] , Sąd wydał na podstawie zgormadzonych dowodów. Ponieważ zobowiązany nie wywiązywał się z ww. postanowienia skarżąca złożyła wniosek do FA w CŚŚ w Ł. wraz z wymaganymi dokumentami, w tym zaświadczeniem od komornika o bezskutecznej alimentacji.

W ocenie skarżącej Sąd Rejonowy dla Ł. w Łodzi, na podstawie zgromadzonych dowodów, potwierdził ojcostwo pozwanego i na tej podstawie wydał zabezpieczenie alimentacyjne.

Skarżąca podniosła, że do tej pory w sprawie o sygn. akt [...] odbyła się jedna rozprawa, na którą pozwany się nie stawił. Obecnie skarżąca czeka na kolejny termin, jednak nie ma pewności, czy skarżący się stawi i czy sprawa się zakończy.

Według skarżącej niedopuszczalne jest, aby do tego czasu pieniądze z FA nie należały się K.A. Godzi to bowiem w Konstytucję i Prawa Dziecka.

Zdaniem skarżącej odmowne decyzje organu I instancji i SKO podważają postanowienie Sądu Rejonowego dla Ł. w Łodzi z 9 października 2023 r., sygn. akt [...] .

W związku z powyższym skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Łodzi podtrzymało stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i w związku tym wniosło o oddalenie skargi.

W piśmie procesowym z 20 maja 2024 r. skarżąca wskazała, że [...] maja 2024 r. w Zakładzie Medycyny Sądowej UM w Ł. odbyły się badania DNA i został pobrany materiał od córki W. i wnuka K. Zobowiązany do alimentów K.W. nie stawił się. Nowy termin rozprawy w sprawie o sygn. akt [...] został wyznaczony na 22 sierpnia 2024 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Skarga nie jest zasadna.

Stosownie do art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2022 r. poz. 2492 ze zm.) w związku z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn.: Dz. U. z 2024 r. poz. 935) – powoływanej jako: "p.p.s.a." – sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Uchylenie zaskarżonej decyzji w całości albo w części następuje w przypadku stwierdzenia przez sąd naruszenia przepisów prawa materialnego, jeżeli miało ono wpływ na wynik sprawy, lub naruszenia przepisów prawa procesowego, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a także dając podstawę do wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a.). Natomiast w razie nieuwzględnienia skargi, sąd skargę oddala (art. 151 p.p.s.a.).

Dokonując kontroli legalności zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji oraz analizując dokumenty zawarte w aktach administracyjnych, Sąd doszedł do przekonania, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

W świetle zaistniałych w niniejszej sprawie okoliczności faktyczny i prawnych kwestią sporną między skarżącą a organami administracji jest to, czy K.A. jest osobą uprawnioną do alimentów z funduszu alimentacyjnego na podstawie przepisów ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

W pierwszej kolejności należy zatem podkreślić, że zgodnie z art. 9 ust. 1 p.o.u.a. świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej do ukończenia przez nią 18 roku życia albo w przypadku gdy uczy się w szkole lub szkole wyższej do ukończenia przez nią 25 roku życia, albo w przypadku posiadania orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności - bezterminowo.

Ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oraz ich wypłata następują odpowiednio na wniosek osoby uprawnionej lub jej przedstawiciela ustawowego (art. 15 ust. 1 p.o.u.a.).

Przez osobę uprawnioną do świadczeń z funduszu alimentacyjnego należy natomiast rozumieć osobę uprawnioną do alimentów od rodzica na podstawie tytułu wykonawczego pochodzącego lub zatwierdzonego przez sąd, jeżeli egzekucja okazała się bezskuteczna (art. 2 pkt 11 p.o.u.a.).

Z powyższego wynika jednoznacznie, że świadczenia z funduszu alimentacyjnego przysługują wyłącznie dzieciom, jeżeli nie mogą wyegzekwować należnych im alimentów od swoich rodziców.

W tym miejscu należy odwołać się do przepisów ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 ze zm.) – dalej: "k.r.o.". Zgodnie bowiem z art. 133 ww. ustawy rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.

Rodzicami dziecka są jego matka i ojciec. W myśl art. 619 k.r.o. matką dziecka jest kobieta, która je urodziła. Gdy natomiast chodzi o ojca dziecka, to jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki (art. 62 § 1 k.r.o. zdanie pierwsze). Jeżeli jednak nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż jego matki, albo gdy domniemanie takie zostało obalone, ustalenie ojcostwa może nastąpić albo przez uznanie ojcostwa albo na mocy orzeczenia sądu (art. 72 § 1 k.r.o.).

Dodać również trzeba, że stosownie do art. 89 § 3 k.r.o. jeżeli ojcostwa nie ustalono, dziecko nosi nazwisko matki.

Z taką właśnie sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Jak wynika bowiem z akt sprawy matka K.A. – W. A. jest osobą małoletnią i w chwili urodzenia dziecka nie pozostawała w związku małżeńskim. Nie doszło również do uznania dziecka. Skoro zatem nie zachodzi domniemanie ojcostwa ani nie miało miejsca uznanie dziecka, to jego ustalenie możliwe jest wyłącznie na mocy prawomocnego wyroku sądu.

Rację zatem należy przyznać organom, że nie został spełniony warunek, o którym mowa w art. 2 pkt 11 p.o.u.a., bowiem w świetle powołanej ustawy K.A. na dzień złożenia wniosku i orzekania przez organy administracji nie był osobą uprawnioną do świadczeń z funduszu alimentacyjnego ze względu fakt, że nie miał zasądzonych alimentów od swojego rodzica (ojca w rozumieniu ustawowym).

Podkreślenia wymaga, że sam fakt wytoczenia powództwa o ustalenie ojcostwa nie oznacza, że dziecko nabywa automatycznie status "osoby uprawnionej" w świetle ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Również wydanie przez sąd powszechny postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia alimentacyjnego i nadania mu rygoru natychmiastowej wykonalności nie jest równoznaczne z prawomocnym orzeczeniem o ustaleniu ojcostwa. Przypomnieć w tym miejscu należy, że w sprawach o alimenty zabezpieczenie może polegać na zobowiązaniu obowiązanego do zapłaty uprawnionemu jednorazowo albo okresowo określonej sumy pieniężnej. W sprawach tych podstawą zabezpieczenia jest jedynie uprawdopodobnienie istnienia roszczenia – art. 753 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 ze zm.).

Wśród dokumentów niezbędnych do załączenia do wniosku o ustalenie prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego wymienia się m.in. odpis postanowienie sądu o zabezpieczeniu powództwa o alimenty (art. 15 ust. 4 pkt 3 lit. b) p.o.u.a.), jednak podkreślenia wymaga, że dotyczy to wyłącznie sytuacji, gdy kwestia rodzicielstwa jest bezsporna, a powództwo to sprowadza się wyłącznie do zasądzenia od rodzica dziecka alimentów lub określenia ich wysokości. Natomiast w sytuacji, gdy powództwo obejmuje ustalenie ojcostwa, to do momentu wydania prawomocnego wyroku w tym przedmiocie, dziecko nie nabywa jeszcze statusu osoby uprawnionej do świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Również powoływanie przez skarżącą na przyznanie się pozwanego do bycia ojcem K.A. podczas wywiadu środowiskowego przeprowadzonego przez kuratora sądowego nie przesądza o nabyciu przez K.W. "statusu ojca". Podobnie znaczenia w niniejszej sprawie nie ma fakt przekazywania przez pozwanego kwot pieniężnych na ww. dziecko. Okoliczności te będą bowiem badane i oceniane w postępowaniu o ustalenie ojcostwa przed sądem powszechnym.

Nie można w związku z tym zarzucać organom administracji, że nie wykonują czy nie respektują prawomocnych orzeczeń sądu powszechnego, bowiem zarówno do dnia orzekania przez organy administracji, jak i przez tutejszy sąd, sprawa dotycząca ustalenia ojcostwa nie została jeszcze ostatecznie rozstrzygnięta. Tym bardziej, że skarżąca sama przyznała, że pozwany nie stawia się ani na rozprawy sądowe, ani na zlecone przez sąd badania DNA.

Reasumując, organy administracji obu instancji wypełniły zawarty w art. 7 k.p.a. nakaz dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy oraz określony w przepisie art. 77 § 1 k.p.a. obowiązek zebrania i rozpatrzenia w sposób wyczerpujący materiału dowodowego. Ponadto wypełniły obowiązki wynikające z art. 80 k.p.a. Uzasadnienie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu I instancji odpowiada wymogom art. 107 § 3 k.p.a. Organy w sposób wystarczający wskazały fakty, które uznały za udowodnione, dowody na których się oparły oraz przyczyny, z powodu których nie uwzględniły stanowiska skarżącej. Jednocześnie w sposób wystarczający wyjaśniły podstawę prawną decyzji oraz przytoczyły przepisy prawa, mające zastosowanie w okolicznościach sprawy. Fakt, że skarżąca domaga się odmiennego interpretowania zastosowanych w sprawie przepisów prawa nie oznacza, że wydane w sprawie rozstrzygnięcia są wadliwe. Wręcz przeciwnie organy podjęły niezbędne czynności do dokładnego wyjaśnienia sprawy i wydały trafne rozstrzygnięcia, prawidłowo dokonując subsumpcji stanu faktycznego do norm prawa materialnego, mających zastosowanie w sprawie. Na dzień orzekania przez organ II instancji sprawa ustalenia ojcostwa nie została przesądzona, zatem Kolegium w zastanych okolicznościach faktycznych i prawnych nie było uprawnione do podjęcia rozstrzygnięcia zgodnego z oczekiwaniem skarżącej.

W tym stanie rzeczy Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, na podstawie art. 151 p.p.s.a., orzekł jak w wyroku.