Postanowienie z dnia 2018-12-06 sygn. C-292/18

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

POSTANOWIENIE TRYBUNAŁU (ósma izba)

z dnia 6 grudnia 2018 r.

Odesłanie prejudycjalne – Artykuł 99 regulaminu postępowania przed Trybunałem – Transport – Rozporządzenie (WE) nr 261/2004 – Prawo do odszkodowania w przypadku odwołania lotu – Artykuł 3 ust. 5 – Zakres stosowania – Artykuł 2 lit. a) – Pojęcie przewoźnika lotniczego – Przedsiębiorstwo nieposiadające jeszcze licencji na prowadzenie działalności w momencie planowanego wykonania lotu – Pytanie niebudzące jakiejkolwiek uzasadnionej wątpliwości

W sprawie C-292/18

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Amtsgericht Kassel (sąd rejonowy w Kassel, Niemcy) postanowieniem z dnia 23 marca 2018 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 27 kwietnia 2018 r., w postępowaniu:

Petra Breyer,

Heiko Breyer

przeciwko

Sundair GmbH,

TRYBUNAŁ (ósma izba),

w składzie: F. Biltgen, prezes izby, J. Malenovský (sprawozdawca) i L.S. Rossi, sędziowie,

rzecznik generalny: Y. Bot,

sekretarz: A. Calot Escobar,

postanowiwszy, po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, orzec w formie postanowienia z uzasadnieniem, zgodnie z art. 99 regulaminu postępowania przed Trybunałem,

wydaje następujące

Postanowienie

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 2 lit. a), art. 5 ust. 1 lit. c) i art. 7 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91 (Dz.U. 2004, L 46, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 7, t. 8, s. 10).

2        Wniosek ten został złożony w ramach sporu między Petrą Breyer i Heiko Breyerem a Sundair GmbH w przedmiocie zaistnienia ciążącego na tej spółce obowiązku wypłacenia im odszkodowania z powodu odwołania ich lotu.

 Ramy prawne

 Rozporządzenie nr 261/2004

3        Artykuł 2 rozporządzenia nr 261/2004, zatytułowany „Definicje”, stanowi:

„Do celów niniejszego rozporządzenia:

a)      »przewoźnik lotniczy« oznacza przedsiębiorstwo transportu lotniczego posiadające ważną licencję na prowadzenie działalności;

b)      »obsługujący przewoźnik« oznacza przewoźnika lotniczego wykonującego lub zamierzającego wykonać lot zgodnie z umową zawartą z pasażerem lub działającego w imieniu innej osoby, prawnej lub fizycznej, mającej umowę z tym pasażerem;

c)      »przewoźnik wspólnotowy« oznacza przewoźnika lotniczego z ważną licencją na prowadzenie działalności przyznaną przez państwo członkowskie zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady (EWG) nr 2407/92 z dnia 23 lipca 1992 r. w sprawie wydawania licencji przewoźnikom lotniczym [(Dz.U. 1992, L 240, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 6, t. 2, s. 3)];

[…]”.

4        Zgodnie z art. 3 ust. 5 i 6 rozporządzenia nr 261/2004:

„5.      Niniejsze rozporządzenie ma zastosowanie do każdego obsługującego przewoźnika lotniczego, który świadczy usługi transportowe na rzecz pasażerów spełniających wymogi ust. 1 i 2. Gdy obsługujący przewoźnik lotniczy, nie będąc związanym umową z pasażerem, wykonuje zobowiązania wynikające z niniejszego rozporządzenia, uważa się, że robi to w imieniu osoby związanej umową z pasażerem.

6.      Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw pasażerów wynikających z dyrektywy [Rady 90/314/EWG z dnia 13 czerwca 1990 r. w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek (Dz.U. 1990, L 158, s. 59 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 13, t. 10, s. 132)]. […]”.

5        Artykuł 5 ust. 1 tego rozporządzenia przewiduje:

„W przypadku odwołania lotu, pasażerowie, których to odwołanie dotyczy:

[…]

c)      mają prawo do odszkodowania od obsługującego przewoźnika lotniczego, zgodnie z art. 7, chyba że:

[…]

(iii)      zostali poinformowani o odwołaniu w okresie krótszym niż siedem dni przed planowym czasem odlotu i zaoferowano im zmianę planu podróży, umożliwiającą im wylot nie więcej niż godzinę przed planowym czasem odlotu i dotarcie do ich miejsca docelowego najwyżej dwie godziny po planowym czasie przylotu”.

6        Zgodnie z art. 7 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia:

„W przypadku odwołania do niniejszego artykułu, pasażerowie otrzymują odszkodowanie w wysokości:

a)      250 EUR dla wszystkich lotów o długości do 1500 kilometrów;

[…]

Przy określaniu odległości, podstawą jest ostatni cel lotu, do którego przybycie pasażera nastąpi po czasie planowego przylotu na skutek opóźnienia spowodowanego odmową przyjęcia na pokład lub odwołaniem lotu”.

 Dyrektywa 90/314

7        Artykuł 5 ust. 1 dyrektywy 90/314 stanowi:

„Państwa członkowskie podejmą wszelkie niezbędne kroki w celu zapewnienia odpowiedzialności organizatora i/lub punktu sprzedaży detalicznej wobec konsumenta za właściwe wykonanie zobowiązań wynikających z umowy, niezależnie od tego, czy obowiązki te mają być wykonane przez organizatora i/lub punkt sprzedaży detalicznej czy usługodawcę. Nie narusza to uprawnień organizatora i/lub punktu sprzedaży detalicznej w stosunku do tych usługodawców”.

 Spór w postępowaniu głównym i pytanie prejudycjalne

8        W lutym 2017 r. P. i H. Breyer zarezerwowali u organizatora podróży TUI Deutschland GmbH zorganizowaną wycieczkę.

9        Zgodnie z przekazanymi im dokumentami rezerwacyjnymi lot docelowy miał się rozpocząć w dniu 9 lipca 2017 r. o godz. 6.00 w Kassel-Calden (Niemcy) i zakończyć w Palma de Mallorca (Hiszpania) o godz. 8.30. Jeśli chodzi o lot powrotny, to zostało wskazane, że lot rozpocznie się w dniu 16 lipca 2017 r. o godz. 10.20. Sąd odsyłający nie wskazał, o której godzinie miało nastąpić lądowanie. Zgodnie z powyższymi dokumentami, oba loty miały być zrealizowane przez Sundair.

10      Tymczasem w chwili przewidzianej dla wykonania tych dwóch lotów Sundair wprawdzie wystąpił do Luftfahrtbundesamt (federalnego urzędu lotnictwa, Niemcy) o licencję na prowadzenie działalności, jednak licencja ta nie została mu jeszcze przyznana. Przyznanie tej ostatniej nastąpiło dopiero w dniu 27 września 2017 r. to znaczy po dniu, w którym odbył się lot powrotny.

11      Na pięć dni przed rozpoczęciem podróży P. i H. Breyer zostali poinformowani o zmianie ich rezerwacji na inny lot, który miał zostać wykonany przez przedsiębiorstwo transportu lotniczego Cobrex Trans. W ramach tego lotu cel podróży został osiągnięty z opóźnieniem wynoszącym 13 godzin i 30 minut w stosunku do czasu planowanego przed zmianą rezerwacji. Zostali oni również poinformowani o zmianie rezerwacji na lot powrotny, który miał być wykonany przez przedsiębiorstwo lotnicze Air Europa. Lot ten rozpoczął się w dniu 16 lipca 2017 r. o godz. 6.40, to znaczy 3 godziny i 40 minut wcześniej niż pierwotnie przewidziana godzina odlotu.

12      W konsekwencji P. i H. Breyer wystąpili do Amtsgericht Kassel (sądu rejonowego w Kassel, Niemcy) z żądaniem zapłaty, zgodnie z art. 5 i 7 rozporządzenia nr 261/2004, odszkodowania od Sundair w wysokości 500 EUR (każde z nich) pomniejszonej o wypłaconą już kwotę w wysokości 190,40 EUR.

13      Jednakże, mimo, iż art. 2 lit. a) rozporządzenia nr 261/2004 definiuje pojęcie „przewoźnika lotniczego” jako „przedsiębiorstw[a] transportu lotniczego posiadające[go] ważną licencję na prowadzenie działalności”, sąd odsyłający ma wątpliwości co do kwestii, czy art. 5 i 7 tego rozporządzenia mają zastosowanie do przedsiębiorstwa, które w chwili rezerwacji danego lotu złożyło wprawdzie wniosek o wydanie licencji na prowadzenie działalności, ale otrzymało ją dopiero po terminie planowanego lotu. Sąd odsyłający zastanawia się bowiem, czy aby wdrożyć cel realizowany przez wspomniane rozporządzenie, którym jest osiągnięcie wysokiego stopnia ochrony pasażerów, nie należałoby interpretować powyższego pojęcia jako mającego zastosowanie również do przedsiębiorstw, które wystąpiły o licencję na przewozy lotnicze i które oferowały następnie loty, zanim ta licencja została im przyznana.

14      W tych okolicznościach Amtsgericht Kassel (sąd rejonowy w Kassel) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy art. 5 ust. 1 lit. c), jak również art. 7 ust. 1 i art. 2 lit. a) rozporządzenia nr 261/2004 należy interpretować w ten sposób, że stosuje się je również względem przedsiębiorstwa przewozu lotniczego, które w momencie planowanego wykonania lotu nie posiada jeszcze licencji na prowadzenie działalności w rozumieniu art. 2 lit. a) rozporządzenia nr 261/2004 i które złożyło wniosek o wydanie licencji na prowadzenie działalności już przed planowanym wykonaniem lotu, a uzyskało tę licencję dopiero później (po terminie planowanego wykonania lotu)?”.

 W przedmiocie pytania prejudycjalnego

15      W postępowaniu głównym pasażerowie, których loty zostały odwołane, wnoszą, na podstawie art. 5 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 261/2004, o odszkodowanie w wysokości kwoty obliczonej zgodnie z art. 7 tegoż rozporządzenia, od przedsiębiorstwa transportu lotniczego, które w chwili przewidzianej dla wykonania planowanych lotów wystąpiło już o wydanie licencji na prowadzenie działalności, ale nie została mu ona jednak jeszcze przyznana.

16      W tych okolicznościach istnienie ewentualnego prawa do odszkodowania zależy od udzielenia odpowiedzi na pytanie wstępne, czy przedsiębiorstwo takie jak to rozpatrywane w postępowaniu głównym może być uznane za objęte zakresem zastosowania rozporządzenia nr 261/2004, a w szczególności jego art. 3 ust. 5 w związku z art. 2 lit. a) tego rozporządzenia.

17      Należy zatem rozumieć przedstawione pytanie w ten sposób, że sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 3 ust. 5 rozporządzenia nr 261/2004 w związku z art. 2 lit. a) tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że przedsiębiorstwo takie, jak to rozpatrywane w postępowaniu głównym, które wystąpiło o wydanie licencji na prowadzenie działalności, ale nie została mu ona jednak jeszcze przyznana w chwili przewidzianej dla wykonania planowanych lotów, może być objęte zakresem wspomnianego rozporządzenia i – w razie udzielenia odpowiedzi twierdzącej – czy zainteresowani pasażerowie mają prawo do odszkodowania na podstawie art. 5 ust. 1 lit. c) i art. 7 ust. 1 tego samego rozporządzenia.

18      Zgodnie z art. 99 regulaminu postępowania przed Trybunałem ten ostatni może w każdej chwili, na wniosek sędziego sprawozdawcy i po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, orzec w formie postanowienia z uzasadnieniem, jeżeli, w szczególności, odpowiedź na pytanie prejudycjalne nie pozostawia żadnych uzasadnionych wątpliwości.

19      Ponieważ ta sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie, należy zastosować wspomniany wyżej przepis.

20      W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że art. 3 rozporządzenia nr 261/2004, który określa jego zakres zastosowania, stanowi w ust. 5, że rozporządzenie to ma zastosowanie do każdego obsługującego przewoźnika lotniczego, który świadczy usługi transportowe na rzecz pasażerów spełniających wymogi ust. 1 i 2 tego artykułu.

21      W tym względzie należy zauważyć, że pojęcie „przewoźnika lotniczego” jest zdefiniowane w art. 2 lit. a) rozporządzenia nr 261/2004 jako oznaczające przedsiębiorstwo transportu lotniczego posiadające ważną licencję na prowadzenie działalności.

22      Ponadto, w szerszym kontekście, art. 3 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1008/2008 z dnia 24 września 2008 r. w sprawie wspólnych zasad wykonywania przewozów lotniczych na terenie Wspólnoty (Dz.U. 2008, L 293, s. 3), które zastąpiło rozporządzenie nr 2407/92, do którego odwołuje się art. 2 lit. c) rozporządzenia nr 261/2004, przewiduje w szczególności, że żadnemu przedsiębiorstwu prowadzącemu działalność w Unii Europejskiej nie zezwala się na przewóz drogą powietrzną pasażerów, za wynagrodzeniem lub na zasadzie najmu, jeżeli nie została mu przyznana odpowiednia koncesja.

23      Wynika z tego bez żadnych wątpliwości, że przedsiębiorstwu, któremu nie została jeszcze przyznana licencja na prowadzenie działalności, nie zezwala się na żadne przewozy lotnicze.

24      Zatem przedsiębiorstwo, które – pomimo wymogów nałożonych przez art. 3 ust. 5 rozporządzenia nr 261/2004 w związku z art. 2 lit. a) tego rozporządzenia i mając także na uwadze, że nie istnieje żaden automatyczny dostęp do licencji na prowadzenie działalności – nie posiadało takiej licencji w chwili przewidzianej dla wykonania planowanych lotów, nie może być uznane za objęte zakresem powyższych przepisów ani, w konsekwencji, zakresem powyższego rozporządzenia jako całości.

25      Niewykonanie planowanych lotów przez wspomniane przedsiębiorstwo w okolicznościach takich jak te rozpatrywane w postępowaniu głównym nie może zatem wywoływać skutków odwołania lotu przewidzianych w art. 5 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 261/2004 w związku z art. 7 ust. 1 tego rozporządzenia.

26      Mając na uwadze okoliczności konkretnej sprawy w postępowaniu głównym, należy dodać, że okoliczność, iż art. 3 ust. 5 rozporządzenia nr 261/2004 w związku z art. 2 lit. a) tego rozporządzenia stoi na przeszkodzie temu, aby zainteresowani pasażerowie mogli uzyskać odszkodowanie na podstawie niniejszego rozporządzenia, nie stanowi przeszkody, aby mogli oni dochodzić odszkodowania na innych podstawach prawnych, wśród których znajduje się, jak przewiduje to art. 3 ust. 6 tego samego rozporządzenia, dyrektywa 90/314, która w szczególności stanowi w art. 5 ust. 1, że państwa członkowskie podejmą wszelkie niezbędne kroki w celu zapewnienia odpowiedzialności organizatora i/lub punktu sprzedaży detalicznej wobec konsumenta za właściwe wykonanie zobowiązań wynikających z umowy, niezależnie od tego, czy obowiązki te mają być wykonane przez organizatora i/lub punkt sprzedaży detalicznej czy usługodawcę; nie narusza to uprawnień organizatora i/lub punktu sprzedaży detalicznej w stosunku do tych usługodawców.

27      Ponadto należy dodać, że w świetle wysokiego poziomu ochrony konsumentów, który ma być zapewniony w ramach polityk Unii, rozwiązanie przyjęte w pkt 24 i 25 niniejszego postanowienia jest bez uszczerbku dla praw, które konsumenci tacy jak skarżący w postępowaniu głównym mogą wywieść względem przedsiębiorców z innych instrumentów prawa Unii, takich jak dyrektywa 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotycząca nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniająca dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych”) (Dz.U. 2005, L 149, s. 22).

28      Mając na uwadze całość powyższych rozważań, na zadane pytanie należy odpowiedzieć, że art. 3 ust. 5 rozporządzenia nr 261/2004 w związku z art. 2 lit. a) tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że przedsiębiorstwo takie jak to rozpatrywane w postępowaniu głównym, które wystąpiło o wydanie licencji na prowadzenie działalności, ale nie została mu ona jednak jeszcze przyznana w chwili przewidzianej dla wykonania planowanych lotów, nie może być objęte zakresem powyższego rozporządzenia, wobec czego zainteresowani pasażerowie nie mają prawa do odszkodowania na podstawie art. 5 ust. 1 lit. c) i art. 7 ust. 1 tego rozporządzenia.

 W przedmiocie kosztów

29      Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach.

Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 3 ust. 5 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiającego wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów, uchylającego rozporządzenie (EWG) nr 295/91, w związku z art. 2 lit. a) tego rozporządzenia, należy interpretować w ten sposób, że przedsiębiorstwo takie jak to rozpatrywane w postępowaniu głównym, które wystąpiło o wydanie licencji na prowadzenie działalności, ale nie została mu ona jednak jeszcze przyznana w chwili przewidzianej dla wykonania planowanych lotów, nie może być objęte zakresem powyższego rozporządzenia, wobec czego zainteresowani pasażerowie nie mają prawa do odszkodowania na podstawie art. 5 ust. 1 lit. c) i art. 7 ust. 1 tego rozporządzenia.