Postanowienie z dnia 1995-08-29 sygn. I PRN 39/95

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PRN 39/95

POSTANOWIEŃIE

Dnia 29 sierpnia 1995 r.

Sąd Najwyższy - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Spo-łecznych w składzie następującym:

Przewodniczący SSN Teresa FIemming-Kulesza

Sędziowie SN Józef Iwulski (sprawozdawca), Jadwiga Skibińska-Adamowicz

Protokolant: Alina Mroczek

z udziałem prokuratora Iwony Kaszczyszyn

po rozpoznaniu w dniu 29 sierpnia 1995 r. sprawy z powództwa o ustalenie treści umowy o pracę na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości od postanowienia 3ądu Wojewódzkiego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu z dnia 13 lutego 1995 r. Sygn. akt VII.Pr 71/95

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Zgorzelcu, wyrokiem z dnia 13 października 1994 r., sygn. akt IV P 68/94_t oddalił powództwo przeciwko w Bogatyni o ustalenie.

Postanowieniem z dnia 13 lutego 1995 r. , sygn. akt VII Pr 71/95, Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu odrzucił rewizję powoda. Sąd Wojewódzki uznał, że rewizja została złożona po terminie określonym art. 371 § 1 k.p.c., gdyż biegł on od dnia doręczenia powodowi odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem.

Rewizję nadzwyczajną od tego postanowienia wniósł Minister Sprawiedliwości, który zarzucił rażące naruszenie prawa, a w szczególności art. 3 § 2, 133 § 3 oraz 371 § 1 k.p.c. i wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz o przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu celem rozpoznania rewizji powoda.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 133 § i k.p.c. jeżeli stroną jest osoba fizyczna, doręczenia dokonuje się jej osobiście. Jednakże jeżeli ustanowiono pełnomocnika procesowego doręczenia należy dokonać pełnomocnikowi (art. 133 § 3 zd. 1 k.p.c.), za wyjątkiem sytuacji opisanej w zdaniu drugim tego przepisu, która dotyczy Skarbu Państwa, zatem nie zachodzi w sprawie. Przepisy te określają zasady dokonywania skutecznych doręczeń sądowych, w sposób wywołujący określone skutki procesowe. Tylko dokonanie doręczeń zgodnie z tymi przepisami powoduje rozpoczęcie biegu terminów procesowych. Dotyczy to także skuteczności doręczenia odpisu wyroku z uzasadnieniem dla rozpoczęcia biegu terminu do złożenia rewizji (art. 371 § 1 k.p.c.).

W literaturze i orzecznictwie problem skuteczności dokonania doręczenia samej stronie będącej osobą fizyczną, w przypadku, gdy ustanowiła ona pełnomocnika procesowego, nie jest traktowany jednolicie. Pojawiają Bię poglądy, że taka strona, mimo ustanowienia pełnomocnika procesowego, może skutecznie żądać dokonania, ze skutkiem procesowym, doręczenia do jej rąk. W szczególności w postanowieniu z dnia 29 stycznia 1968 r., I CZ 124/67 (OSNCP 1968 z. 10 poz. 170) Sąd Najwyższy wyraził stanowisko, że jeżeli strona reprezentowana przez pełnomocnika sama zgłasza wniosek o uzasadnienie i doręczenie jej odpisu uzasadnionego orzeczenia, a sąd ten wniosek uwzględnia, to doręczenie wprost stronie zgodnie z jej żądaniem, jako prawnie skuteczne i nie naruszające art. 133 § 2 k.p.c., wyłącza doręczenie pełnomocnikowi; termin do zaskarżenia liczy się wówczas od daty doręczenia stronie choćby środek odwoławczy wnosił jej pełnomocnik.

W orzecznictwie jest to jednak wykładnia odosobniona. Zdecydowanie przeważa pogląd, iż przepis art. 133 § 3 zd. 1 k.p.c. wyłącza możliwość skutecznego dokonania doręczenia do rąk samej strony - osoby fizycznej (art. 133 § 1 k.p.c.), jeżeli ustanowiła ona pełnomocnika. Został on wyrażony przez Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z dnia 22 maja 1965 r., I PR 161/65 (Biul. Inf. SN 1965 nr 11 poz. 215), według którego doręczenie zarządzenia o uiszczenie należnych w sprawie opłat sądowych bezpośrednio stronie, działającej przez pełnomocnika, a nie jej pełnomocnikowi jest zgodnie z art. 133 § 3 k.p.c. procesowo bezskuteczne; nie wyklucza to uiszczenia żądanych opłat bezpośrednio przez stronę, jednak tylko wtedy z zachowaniem terminu, gdy opłaty zostaną uiszczone w terminie dla pełnomocnika w tym celu zakreślonym; gdyby on wezwany nie był, a wyłącznie strona, bieg terminu nawet by się nie rozpoczął. Podobnie w uchwale z dnia 29 marca 1972 r., III CZP 14/72 (OSNCP 1972 z. 3 poz. 157). Sąd Najwyższy przyjął, że obowiązek doręczenia ustanowionemu w sprawie pełnomocnikowi procesowemu wezwania do uiszczenia opłaty sądowej należnej od rewizji istnieje również wtedy, gdy rewizja została wniesiona przez samą stronę. W postanowieniu z dnia 4 maja 1972 r., I PZ 26/72 (OSPiKA 1973 z. 4 poz. 79 z gl. W. Broniewicza). Sąd Najwyższy stwierdził, że jeżeli strona reprezentowana przez pełnomocnika - adwokata sama wnosi rewizję, a z jej treści nie wynika, że równocześnie cofa udzielone adwokatowi pełnomocnictwo, wezwania o uzupełnienie rewizji należy zgodnie z art. 133 § 3 k.p.c. doręczać pełnomocnikowi; doręczenie wezwania o uiszczenie wpisu od rewizji stronie pozwanej nie może być uznane za prawidłowe i nie może wywierać ujemnych dla niej skutków, spowodowanych niewpłaceniem wpisu w zakreślonym terminie, których korzystając nadal z pomocy adwokata, mogłaby ewentualnie nie ponosić. W wyroku z dnia 22 września 1982 r., II CR 177/82 (OSPiKA 1983 z. 6 poz. 122 z gl. W. Siedleckiego). Sąd Najwyższy uznał, że jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika procesowego, sąd zawiadamia o terminie posiedzenia jawnego tylko tego pełnomocnika, a gdy jest kilku pełnomocników jednej strony - prawnie dla niej skuteczne jest zawiadomienie jednego z tych pełnomocników. Naruszenie prawidłowego sposobu doręczenia pozbawione jest skutków prawnych i należy je uważać za niebyłe (tak postanowienie z dnia 11 marca 1987 r., I CZ 17/87, OSPiKA 1988 z. 4 poz. 93 z gl. A. Żabskiego). Jeżeli pełnomocnik procesowy strony działa w ramach pełnomocnictwa ogólnego, doręczenie mu wezwania do uiszczenia opłaty sądowej od rewizji jest skuteczne także w sytuacji, gdy ten pełnomocnik w pozwie wskazał, aby wezwanie do uiszczenia opłat kierować wprost do samej strony (uchwała z dnia 23 listopada 1981 r., IV PZP 3/81, OSNCP 1982 z. 2-3 poz. 24, OSPiKA 1982 z. 7-8 poz. 99).

Pogląd ten podtrzymywany jest przez Sąd Najwyższy także w najnowszym orzecznictwie. Przykładowo w postanowieniu z dnia 11 stycznia 1994 r., I CRN 209/93 (OSNCP 1994 z. 7-8 poz. 163) Sąd Najwyższy przyjął, że wniesienie rewizji przez samą stronę nie uchyla obowiązku wezwania jej pełnomocnika do uiszczenia należnego wpisu, a w postanowieniu z dnia 8 września 1993 r., III CRN 30/93 (OSNCP 1994 z. 7-8 poz. 160, OSP 1994 z. 10 poz. 180 z kr. gl. S. Dalki) uznał, iż przepisy kodeksu postępowania cywilnego o doręczeniu mają charakter obligatoryjny, który wyłącza swobodną dyspozycję stron w zakresie sposobu doręczenia pism sądowych; dyspozycja art. 133 § 3 zd. 1 k.p.c. wiąże zarówno sąd, jak też same strony, które jedynie poprzez cofnięcie pełnomocnictwa lub jego ograniczenie albo upoważnienie określonej osoby do odbioru pism mogą uniknąć doręczenia przez sąd pisma do rąk osób w tym przepisie wymienionych.

Te ostatnio przedstawione poglądy podziela skład rozpoznający niniejszą sprawę. Wynika to zarówno z wykładni uznającej szczególny charakter przepisu art. 133 § 3 zd. 1 k.p.c. względem przepisu art. 133 § 1 k.p.c., jak i oceny funkcji przepisów dotyczących doręczeń. Gwarantują one bowiem interesowi procesowemu obydwu stron określony porządek czynności, którego przestrzeganie wprowadza stabilność w zakresie m.in. ich terminowości, a w konsekwencji także skuteczności. Ta sfera procesu nie może zatem podlegać dowolnemu uznaniu stron, a nawet sądu.

W niniejszej sprawie powód zawiadomił Sąd o wypowiedzeniu pełnomocnictwa (art. 94 § 1 k.p.c.) i złożył wniosek o doręczenie mu wyroku z uzasadnieniem. Jednakże jeszcze przed wysłaniem przez Sąd odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem, zgłosił się nowy pełnomocnik powoda, złożył pełnomocnictwo i wniosek o doręczenie mu wyroku wraz z uzasadnieniem. Wobec tego jedynie prawnie skutecznym dla rozpoczęcia biegu terminu do złożenia rewizji (art. 371 § 1 k.p.c.) sposobem doręczenia było dokonanie go zgodnie z art. 133 § 3 zd . 1 k.p.c., do rąk pełnomocnika. O tym bowiem, który ze sposobów doręczenia wywołuje skutek procesowy w postaci rozpoczęcia biegu terminu do zaskarżenia wyroku, decyduje stan sprawy w chwili dokonania tego doręczenia. Tym samym doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem samemu powodowi w czasie, gdy miał on już ustanowionego pełnomocnika procesowego, było nieskuteczne i nie spowodowało rozpoczęcia biegu terminu do złożenia rewizji. Skutek ten wywołało dopiero doręczenie dokonane do rąk pełnomocnika. Tym samym rewizja powoda została przez jego pełnomocnika złożona w terminie. Powoduje to uznanie, że zaskarżone rewizją nadzwyczajną postanowienie zostało wydane z rażącym naruszeniem art. 371 § 1 k.p.c. w zw. z art. 133 § 3 zd.  1 k.p.c. Wobec tego rewizja nadzwyczajna podlega uwzględnieniu na podstawie art. art. 422 § i k.p.c., a zaskarżone postanowienie uchyleniu. Usuwa to przeszkodę procesową dla rozpoznania rewizji powoda, co powinien Sąd Wojewódzki uczynić po przekazaniu mu sprawy.