Postanowienie z dnia 2023-10-05 sygn. C-25/23

Numer BOS: 2226441
Data orzeczenia: 2023-10-05
Rodzaj organu orzekającego: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej

Najważniejsze fragmenty orzeczenia w Standardach:

POSTANOWIENIE TRYBUNAŁU (dziewiąta izba)

z dnia 5 października 2023 r.

Odesłanie prejudycjalne – Artykuł 53 § 2, art. 94 lit. b) i c) oraz art. 99 regulaminu postępowania przed Trybunałem – Ochrona konsumentów – Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich – Weksle – Wymóg przedstawienia kontekstu prawnego sporu w postępowaniu głównym – Wymóg wskazania względów uzasadniających konieczność udzielenia odpowiedzi przez Trybunał – Częściowa oczywista niedopuszczalność – Brak właściwości rozpatrującego sprzeciw sądu, przed którym toczy się postępowanie egzekucyjne, do dokonania, z urzędu lub na wniosek zainteresowanego konsumenta, oceny nieuczciwego charakteru warunków umowy zawartej przez tego konsumenta z przedsiębiorcą, stanowiących podstawę wystawienia weksli, których moc tytułu egzekucyjnego jest kwestionowana

W sprawie C-25/23

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Qorti tal-Maġistrati (Malta) fil-qasam ċivili (sąd niższej instancji w sprawach cywilnych, Malta) postanowieniem z dnia 14 grudnia 2022 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 16 stycznia 2023 r., w postępowaniu:

AL

przeciwko

Princess Holdings Ltd,

TRYBUNAŁ (dziewiąta izba),

w składzie: L.S. Rossi, prezes izby, S. Rodin (sprawozdawca) i O. Spineanu-Matei, sędziowie,

rzecznik generalny: J. Kokott,

sekretarz: A. Calot Escobar,

postanowiwszy, po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, orzec w formie postanowienia z uzasadnieniem, zgodnie z art. 53 § 2 i art. 99 regulaminu postępowania przed Trybunałem,

wydaje następujące

Postanowienie

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. 1993, L 95, s. 29), art. 5 i 10 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.U. 2008, L 133, s. 66), a także art. 6–8 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/771 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów sprzedaży towarów, zmieniającej rozporządzenie (UE) 2017/2394 oraz dyrektywę 2009/22/WE i uchylającej dyrektywę 1999/44/WE (Dz.U. 2019, L 136, s. 28).

2        Wniosek ten został złożony w ramach sporu między AL a Princess Holdings Ltd, dotyczącego powództwa wniesionego przez AL w celu uniknięcia sytuacji, w której weksle, których termin płatności upłynął, stałyby się wykonalne.

 Ramy prawne

 Prawo Unii

 Dyrektywa 93/13

3        Artykuł 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 stanowi:

„Państwa członkowskie stanowią, że na mocy prawa krajowego nieuczciwe warunki w umowach zawieranych przez [przedsiębiorców] z konsumentami nie będą wiążące dla konsumenta, a umowa w pozostałej części będzie nadal obowiązywała strony, jeżeli jest to możliwe po wyłączeniu z niej nieuczciwych warunków”.

4        Artykuł 7 ust. 1 tej dyrektywy stanowi:

„Zarówno w interesie konsumentów, jak i konkurentów państwa członkowskie zapewnią stosowne i skuteczne środki mające na celu zapobieganie dalszemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zawieranych przez [przedsiębiorców] z konsumentami”.

 Dyrektywa 2008/48

5        Artykuł 5 dyrektywy 2008/48 reguluje „[i]nformacje udzielane przed zawarciem umowy”.

6        Artykuł 10 tej dyrektywy dotyczy „[i]nformacji zamieszczanych w umowach o kredyt”.

 Dyrektywa 2019/771

7        Artykuł 6 dyrektywy 2019/771 dotyczy „[s]ubiektywnych wymogów zgodności z umową” towarów będących przedmiotem umów sprzedaży.

8        Artykuł 7 tej dyrektywy dotyczy „[o]biektywnych wymogów zgodności z umową” tych towarów.

9        Artykuł 8 wspomnianej dyrektywy reguluje „[n]iewłaściwą instalację [wspomnianych] towarów”.

10      Artykuł 24 ust. 2 tej dyrektywy stanowi, że jej przepisów nie stosuje się do umów zawartych przed dniem 1 stycznia 2022 r.

 Regulamin postępowania przed Trybunałem

11      Artykuł 94 lit. b) i c) regulaminu postępowania przed Trybunałem stanowi:

„Poza sformułowaniem pytań skierowanych do Trybunału wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym zawiera:

[…]

b)      treść przepisów krajowych mogących mieć zastosowanie w sprawie oraz, w stosownym przypadku, wskazanie istotnego dla sprawy orzecznictwa sądów krajowych;

c)      omówienie powodów, dla których sąd odsyłający rozpatruje kwestię wykładni lub ważności określonych przepisów prawa Unii Europejskiej, jak również związku, jaki dostrzega on między tymi przepisami a uregulowaniami krajowymi, które znajdują zastosowanie w postępowaniu głównym”.

 Prawo maltańskie

 Kodeks organizacji i postępowania cywilnego

12      Artykuł 253 lit. e) Kodiċi ta’ Organizzazzjoni u Proċedura Ċivili (kodeksu organizacji i postępowania cywilnego), w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym (zwanego dalej „kodeksem organizacji i postępowania cywilnego”), stanowi co do zasady, że weksel wystawiony na podstawie Kodiċi tal-Kummerċ (kodeksu handlowego), w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym (zwanego dalej „kodeksem handlowym”), którego termin płatności upłynął, staje się tytułem egzekucyjnym, jeżeli zainteresowany wierzyciel przedstawił sądowe wezwanie do zapłaty skutkujące wykonalnością tego weksla, a jego dłużnik nie wniósł sprzeciwu w terminie 20 dni od dnia doręczenia mu tego sądowego wezwania do zapłaty. Taki sprzeciw może być oparty na okoliczności, że podpis znajdujący się na wspomnianym wekslu nie jest podpisem tego dłużnika, lub na innych „istotnych i ważnych powodach”. W przypadku uwzględnienia wspomnianego sprzeciwu przez właściwy sąd posiadacz tego weksla musi złożyć odrębny pozew, zgodnie z kodeksem handlowym.

 Kodeks handlowy

13      Artykuł 198 kodeksu handlowego stanowi w istocie, że sprzeciwy wniesione przeciwko właścicielowi weksla nie mogą opóźniać zapłaty weksla, chyba że mogą one być rozpatrzone „z łatwością i natychmiastowo”. Jeśli sprzeciwy te wymagają przeprowadzenia „przedłużonego dochodzenia”, odpowiednie badanie przeprowadza się w ramach odrębnego postępowania, a – w oczekiwaniu na wynik tego dochodzenia – wykonanie nakazu zapłaty, z którym może w stosownym przypadku wiązać się ustanowienie zabezpieczenia, nie może być zawieszone.

 Postępowanie główne i pytania prejudycjalne

14      W październiku 2019 r. AL zawarł ze spółką No Deposit Cars Malta Ltd umowę leasingu, której przedmiotem był używany samochód i w której określono cenę w wysokości 12 000 EUR, płatną w 60 miesięcznych ratach w wysokości 200 EUR przez okres pięciu lat. W tym celu AL podpisał 60 weksli na kwotę 200 EUR każdy.

15      W dniu 1 czerwca 2021 r. Princess Holdings, spółka należąca do akcjonariusza posiadającego również wszystkie udziały w spółce No Deposit Cars Malta, której przekazano te weksle, wniosła sądowe wezwanie do zapłaty przed Qorti tal-Maġistrati (Malta) fil-qasam ċivili (sądem niższej instancji w sprawach cywilnych, Malta) w celu przeprowadzenia egzekucji przymusowej ośmiu wspomnianych weksli poprzez wydanie tytułu wykonawczego.

16      W dniu 28 czerwca 2021 r. AL wniósł powództwo w celu sprzeciwienia się wykonalności tych ośmiu weksli, podnosząc w szczególności, że o ile on zwrócił spółce No Deposit Cars Malta odnośny samochód, o tyle spółka ta zachowała te weksle.

17      W tych okolicznościach Qorti tal-Maġistrati (Malta) fil-qasam ċivili (sąd niższej instancji w sprawach cywilnych) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)      Czy okoliczność, że w ramach postępowania zmierzającego do egzekucji roszczeń z weksla […] sąd [krajowy] nie może badać umowy zawartej przed wystawieniem weksla, jest sprzeczna z przepisami dyrektywy [93/13], w szczególności z jej art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1?

2)      Czy okoliczność, że w ramach postępowania zmierzającego do egzekucji roszczeń z weksla […] sąd [krajowy] nie może badać umowy zawartej przed wystawieniem weksla, jest sprzeczna z przepisami dyrektywy [2008/48], w szczególności z jej art. 5 i 10?

3)      Czy okoliczność, że w ramach postępowania zmierzającego do egzekucji roszczeń z weksla […] sąd [krajowy] nie może analizować zobowiązań pierwotnych zaciągniętych przed sporządzeniem weksla, jest sprzeczna z dyrektywą [2019/771], w szczególności z przysługującym konsumentowi prawem do otrzymania od sprzedawcy towarów spełniających wymogi określone w art. 6–8 tej dyrektywy oraz z przysługującym mu prawem do korzystania ze środków ochrony prawnej w przypadku niespełnienia tych wymogów?”.

 W przedmiocie dopuszczalności

18      Zgodnie z art. 53 § 2 regulaminu postępowania, jeżeli wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym jest oczywiście niedopuszczalny, Trybunał, po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego, może w każdej chwili wydać postanowienie z uzasadnieniem, bez dalszych czynności procesowych.

19      Należy zastosować ten przepis w niniejszej sprawie w odniesieniu do pytań drugiego i trzeciego.

20      Poprzez pytania drugie i trzecie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 5 i 10 dyrektywy 2008/48 oraz art. 6–8 dyrektywy 2019/771 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, i jego wykładni przez sądy krajowe, przewidującym postępowanie egzekucyjne dotyczące weksla, w ramach którego to postępowania sąd krajowy nie byłby właściwy do zbadania nieuczciwego charakteru warunków umowy, która doprowadziła do wystawienia tego weksla, którego moc tytułu egzekucyjnego jest kwestionowana.

21      Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem procedura ustanowiona w art. 267 TFUE jest instrumentem współpracy pomiędzy Trybunałem i sądami krajowymi, dzięki któremu Trybunał dostarcza sądom krajowym elementów wykładni prawa Unii, które są im niezbędne do rozstrzygnięcia zawisłych przed nimi sporów (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Miasto Łowicz i Prokurator Generalny, C‑558/18 i C‑563/18, EU:C:2020:234, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo).

22      Ponieważ postanowienie odsyłające stanowi podstawę tego postępowania, sąd krajowy jest zobowiązany do wyjaśnienia w samym postanowieniu odsyłającym ram faktycznych i prawnych sporu w postępowaniu głównym oraz do przedstawienia niezbędnych wyjaśnień w przedmiocie powodów wyboru przepisów prawa Unii, o których wykładnię się zwraca, a także w przedmiocie związku, jaki dostrzega on między tymi przepisami a uregulowaniami krajowymi znajdującymi zastosowanie w zawisłym przed nim sporze [zob. podobnie w szczególności wyrok z dnia 4 czerwca 2020 r., C.F. (Kontrola podatkowa), C‑430/19, EU:C:2020:429, pkt 23 i przytoczone tam orzecznictwo].

23      W tym względzie należy również podkreślić, że informacje zawarte w postanowieniach odsyłających mają pozwolić, po pierwsze, Trybunałowi na udzielenie użytecznej odpowiedzi na pytania zadane przez sąd krajowy oraz, po drugie, rządom państw członkowskich i innym zainteresowanym podmiotom na wykonanie przysługującego im prawa do przedstawienia uwag zgodnie z art. 23 statutu Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Do Trybunału należy czuwanie, aby to prawo było chronione, przy uwzględnieniu faktu, że na mocy tego przepisu zainteresowani są powiadamiani jedynie o postanowieniach odsyłających (zob. podobnie wyrok z dnia 2 września 2021 r., Irish Ferries, C‑570/19, EU:C:2021:664, pkt 134 i przytoczone tam orzecznictwo).

24      Te kumulatywne wymogi dotyczące treści wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym są przedstawione w wyraźny sposób w art. 94 regulaminu postępowania przed Trybunałem, z którym w ramach współpracy ustanowionej w art. 267 TFUE sąd odsyłający powinien być zapoznany i którego powinien skrupulatnie przestrzegać (postanowienie z dnia 3 lipca 2014 r., Talasca, C‑19/14, EU:C:2014:2049, pkt 21; wyrok z dnia 9 września 2021 r., Toplofikatsia Sofia i in., C‑208/20 i C‑256/20, EU:C:2021:719, pkt 20 i przytoczone tam orzecznictwo). Przypomniano je ponadto w pkt 13, 15 i 16 zaleceń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dla sądów krajowych dotyczących składania wniosków o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (Dz.U. 2019, C 380, s. 1).

25      W niniejszej sprawie postanowienie odsyłające w sposób oczywisty nie spełnia wymogów określonych w art. 94 lit. b) i c) regulaminu postępowania w odniesieniu do pytań drugiego i trzeciego.

26      Po pierwsze, postanowienie odsyłające nie zawiera wystarczająco dokładnego opisu krajowych ram prawnych, w jakie wpisuje się spór zawisły przed sądem krajowym. O ile bowiem art. 166 A i 166 B kodeksu organizacji i postępowania cywilnego wydają się być elementami kluczowymi dla zrozumienia sporu w postępowaniu głównym, o tyle sąd odsyłający nie wyjaśnia ich we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym i nie wyjaśnia związku, jaki istnieje między tymi artykułami a dyrektywami 2008/48 i 2019/771. W konsekwencji postanowienie odsyłające nie umożliwia Trybunałowi udzielenia użytecznej odpowiedzi na te pytania.

27      Po drugie, w postanowieniu odsyłającym nie wyjaśniono związku, jaki istnieje między przepisami prawa Unii, o których wykładnię wniesiono w ramach wspomnianych pytań, a ustawodawstwem krajowym mającym zastosowanie w postępowaniu głównym. Z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym nie wynika bowiem w żaden sposób, w jaki sposób wykładnia art. 5 i 10 dyrektywy 2008/48 oraz art. 6–8 dyrektywy 2019/771 jest niezbędna do rozstrzygnięcia sporu w postępowaniu głównym. Sąd odsyłający nie wyjaśnia również związku, jaki, jak twierdzi, dostrzega między tymi przepisami prawa Unii a przepisami krajowymi rozpatrywanymi w postępowaniu głównym. W konsekwencji Trybunał nie może ocenić zakresu, w jakim odpowiedź na te pytania jest niezbędna do wydania przez ten sąd orzeczenia.

28      Wreszcie, co się tyczy pytania trzeciego, należy stwierdzić, że z art. 24 ust. 2 dyrektywy 2019/771 wynika, iż dyrektywę tę stosuje się wyłącznie do umów zawartych od dnia 1 stycznia 2022 r. Z uwagi na to, że umowa będąca przedmiotem sporu w postępowaniu głównym została zawarta przed tym dniem, wspomniana dyrektywa nie ma zatem zastosowania w niniejszej sprawie.

29      W świetle wszystkich powyższych rozważań należy stwierdzić, na podstawie art. 53 § 2 regulaminu postępowania, oczywistą niedopuszczalność wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w zakresie, w jakim dotyczy on pytań drugiego i trzeciego.

 W przedmiocie pytania pierwszego

30      Zgodnie z art. 99 regulaminu postępowania Trybunał może w każdej chwili, w szczególności jeżeli odpowiedź na pytanie prejudycjalne można wywieść w sposób jednoznaczny z orzecznictwa – na wniosek sędziego sprawozdawcy i po zapoznaniu się ze stanowiskiem rzecznika generalnego – orzec w formie postanowienia z uzasadnieniem.

31      Należy zastosować ten przepis w niniejszej sprawie w odniesieniu do pytania pierwszego.

32      Poprzez to pytanie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 stoją na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, zgodnie z jego wykładnią dokonaną przez sądy krajowe, który stanowi, że w ramach postępowania egzekucyjnego dotyczącego weksli sąd rozpoznający sprzeciw nie jest właściwy do dokonania, z urzędu lub na wniosek zainteresowanego konsumenta, oceny potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków umowy zawartej przez tego konsumenta z przedsiębiorcą, stanowiących podstawę wystawienia weksli, których moc tytułu egzekucyjnego jest kwestionowana – podczas gdy takie badanie nie zostało przeprowadzone, a sędzia orzekający w postępowaniu egzekucyjnym nie może zawiesić tego postępowania egzekucyjnego do czasu zakończenia postępowania co do istoty.

33      O ile Trybunał określił już wielokrotnie, przy uwzględnieniu wymogów art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13, sposób, w jaki sąd krajowy powinien zapewnić ochronę praw, jakie konsumenci wywodzą z tej dyrektywy, o tyle co do zasady prawo Unii nie harmonizuje procedur mających zastosowanie do badania podnoszonego nieuczciwego charakteru warunku umownego, a procedury te należą zatem do wewnętrznego porządku prawnego państw członkowskich, pod warunkiem jednak, że nie są one mniej korzystne od procedur dotyczących podobnych sytuacji podlegających prawu krajowemu (zasada równoważności) i że nie czynią one praktycznie niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym wykonywania uprawnień przyznanych przez prawo Unii (zasada skuteczności) (zob. podobnie wyroki: z dnia 4 maja 2023 r., BRD Groupe Societé Générale i Next Capital Solutions, C‑200/21, EU:C:2023:380, pkt 28; z dnia 26 czerwca 2019 r., Addiko Bank, C‑407/18, EU:C:2019:537, pkt 45, 46 i przytoczone tam orzecznictwo).

34      Ponadto Trybunał wyjaśnił, że spoczywający na państwach członkowskich obowiązek zapewnienia skuteczności praw, jakie jednostki wywodzą z prawa Unii, oznacza w szczególności – co się tyczy praw wynikających z dyrektywy 93/13 – istnienie wymogu skutecznej ochrony sądowej, potwierdzonego w art. 7 ust. 1 tej dyrektywy i wskazanego również w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, który ma zastosowanie, między innymi, do określenia zasad proceduralnych dotyczących powództw opartych na takich prawach (zob. podobnie wyroki: z dnia 4 maja 2023 r., BRD Groupe Societé Générale i Next Capital Solutions, C‑200/21, EU:C:2023:380, pkt 29; z dnia 10 czerwca 2021 r., BNP Paribas Personal Finance, od C‑776/19 do C‑782/19, EU:C:2021:470, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo).

35      W tym względzie należy przypomnieć, że skuteczna ochrona praw wynikających z dyrektywy 93/13 może zostać zagwarantowana jedynie pod warunkiem, że krajowe prawo procesowe umożliwia w ramach postępowania w sprawie wydania nakazu zapłaty lub postępowania egzekucyjnego w przedmiocie nakazu zapłaty kontrolę przez sąd z urzędu potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków danej umowy (wyrok z dnia 20 września 2018 r., EOS KSI Slovensko, C‑448/17, EU:C:2018:745, pkt 45).

36      Tak więc, w sytuacji gdy na etapie wykonania nakazu zapłaty nie przewidziano jakiejkolwiek kontroli przez sąd z urzędu potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków zawartych w danej umowie, należy uznać, że przepisy krajowe mogą zagrażać skuteczności ochrony zamierzonej przez dyrektywę 93/13, jeżeli przepisy te nie przewidują takiej kontroli na etapie wydawania nakazu zapłaty lub jeżeli taka kontrola przewidziana jest jedynie na etapie sprzeciwu wobec wydanego nakazu, o ile istnieje znaczne ryzyko, że dany konsument nie wniesie koniecznego sprzeciwu albo ze względu na to, że określony w tym celu termin jest bardzo krótki, albo z uwagi na koszt postępowania przed sądem w stosunku do kwoty kwestionowanego długu, albo też ze względu na to, że ustawodawstwo krajowe nie przewiduje obowiązku dostarczenia mu informacji niezbędnych do ustalenia przez niego zakresu swoich praw (wyrok z dnia 20 września 2018 r., EOS KSI Slovensko, C‑448/17, EU:C:2018:745, pkt 46).

37      W odniesieniu do weksli własnych Trybunał orzekł, że art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwia się on przepisom krajowym pozwalającym na wydanie nakazu zapłaty opartego na wekslu własnym, który stanowi gwarancję wierzytelności powstałej z umowy kredytu konsumenckiego, w sytuacji gdy sąd rozpoznający wniosek o wydanie nakazu zapłaty nie jest uprawniony do zbadania nieuczciwego charakteru warunków tej umowy, jeżeli sposób wykonania prawa do wniesienia zarzutów od takiego nakazu nie pozwala na zapewnienie przestrzegania praw, które zainteresowany konsument opiera na tej dyrektywie (wyrok z dnia 13 września 2018 r., Profi Credit Polska, C‑176/17, EU:C:2018:711, pkt 71).

38      Niedawno Trybunał orzekł, że dyrektywę 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, zgodnie z którym konsument, który zawarł umowę kredytu z instytucją kredytową i względem którego przedsiębiorca ten wszczął postępowanie egzekucyjne, traci, po upływie terminu 15 dni od powiadomienia go o pierwszych czynnościach egzekucyjnych podjętych w ramach tego postępowania, prawo podniesienia zarzutu istnienia nieuczciwych warunków w umowie w celu sprzeciwienia się wspomnianemu postępowaniu – i to nawet wówczas, gdy konsument ten ma roszczenie, na podstawie przepisów krajowych, o ustalenie istnienia nieuczciwych warunków umownych przed sądem, którego wykonanie nie podlega przedawnieniu, lecz którego rozstrzygnięcie nie ma wpływu na wynik egzekucji komorniczej, który to wynik może być wiążący dla konsumenta przed wydaniem rozstrzygnięcia w przedmiocie roszczenia o ustalenie istnienia nieuczciwych warunków umownych (wyrok z dnia 4 maja 2023 r., BRD Groupe Societé Générale i Next Capital Solutions, C‑200/21, EU:C:2023:380, pkt 31).

39      Trybunał orzekł również, że dyrektywę tę należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie przepisom krajowym, które nie pozwalają sądowi egzekucyjnemu w ramach postępowania w przedmiocie egzekucji wierzytelności zabezpieczonej hipoteką ani badać, bądź to z urzędu, bądź na wniosek konsumenta, czy warunek zawarty w umowie będącej podstawą egzekwowanego długu i tytułu egzekucyjnego ma nieuczciwy charakter, ani zarządzić środków tymczasowych, w tym w szczególności wstrzymania egzekucji, kiedy ich zarządzenie jest niezbędne do zagwarantowania pełnej skuteczności ostatecznego rozstrzygnięcia sądu prowadzącego odnośne postępowanie rozpoznawcze, który jest właściwy do zbadania nieuczciwego charakteru tego warunku (wyrok z dnia 17 maja 2022 r., Impuls Leasing România, C‑725/19, EU:C:2022:396, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo).

40      W niniejszej sprawie jest prawdą, że zainteresowany dłużnik ma prawo wnieść sprzeciw wobec beneficjenta weksla, lecz, na mocy kodeksu organizacji i postępowania cywilnego, może on wnieść ten sprzeciw wyłącznie w oparciu o okoliczność, że podpis znajdujący się na tym wekslu nie jest jego podpisem, lub w oparciu o „istotne i ważne powody”, zgodnie z odnośnymi przepisami krajowymi. W innych przypadkach dłużnik ten jest zobowiązany do zaskarżenia tego weksla co do istoty w ramach odrębnego postępowania, na podstawie kodeksu handlowego. Jednakże w zakresie, w jakim takie zaskarżenie nie może prowadzić do zawieszenia postępowania egzekucyjnego dotyczącego samego weksla, dłużnik ten nie może, co do zasady, zaskarżyć tego weksla przed stwierdzeniem jego wykonalności przez sąd krajowy. Tymczasem wydaje się, że przepisy krajowe rozpatrywane w postępowaniu głównym nie przewidują w tej szczególnej sytuacji możliwości zastosowania przez sąd, przed którym toczy się postępowanie egzekucyjne, środka tymczasowego takiego jak zawieszenie postępowania egzekucyjnego do czasu zakończenia postępowania co do istoty.

41      Z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że kodeks organizacji i postępowania cywilnego nie pozwala sądowi, przed którym toczy się postępowanie egzekucyjne, rozpoznającemu sprzeciw, na przeprowadzenie kontroli, czy to z urzędu, czy też na wniosek zainteresowanego konsumenta, nieuczciwego charakteru warunków umowy stanowiących podstawę danego tytułu egzekucyjnego, ponieważ kontrola ta może zostać przeprowadzona przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty w ramach badania powództwa opartego na prawie powszechnym, przy czym ten sąd rozpoznający sprawę co do istoty nie jest, ze swej strony, uprawniony do zarządzenia zawieszenia postępowania egzekucyjnego.

42      W tym względzie Trybunał orzekł, że okoliczność, iż zgodnie z prawem krajowym kontroli nieuczciwego charakteru warunków zawartych w umowie kredytu hipotecznego zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem nie może dokonać sąd rozpatrujący wniosek o wszczęcie egzekucji na podstawie takiej umowy, lecz jedynie, w późniejszym czasie i w stosownym przypadku, sąd rozpoznający sprawę co do istoty ze skargi konsumenta o stwierdzenie nieważności takich nieuczciwych warunków, jest oczywiście niewystarczająca, by zapewnić pełną skuteczność ochrony konsumentów zamierzonej w dyrektywie 93/13 (wyrok z dnia 26 czerwca 2019 r., Addiko Bank, C‑407/18, EU:C:2019:537, pkt 61).

43      Trybunał uznał bowiem, że w przypadku gdyby postępowanie egzekucyjne zakończyło się przed wydaniem przez sąd rozpoznający sprawę co do istoty orzeczenia stwierdzającego nieuczciwy charakter warunku umownego leżącego u podstaw tego postępowania egzekucyjnego, i, w konsekwencji, nieważność tego postępowania egzekucyjnego, orzeczenie to pozwalałoby zapewnić temu konsumentowi jedynie ochronę odszkodowawczą a posteriori – która okazałaby się niekompletna i niewystarczająca, a także nie stanowiłaby ani odpowiedniego, ani skutecznego środka mającego doprowadzić do zaprzestania stosowania tego warunku umownego, z naruszeniem art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 (postanowienie z dnia 6 listopada 2019 r., BNP Paribas Personal Finance SA Paris Sucursala Bucureşti i Secapital, C‑75/19, EU:C:2019:950, pkt 32 i przytoczone tam orzecznictwo).

44      W świetle wszystkich powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, iż art. 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy 93/13 należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, zgodnie z jego wykładnią dokonaną przez sądy krajowe, który stanowi, że w ramach postępowania egzekucyjnego dotyczącego weksli sąd rozpoznający sprzeciw nie jest właściwy do dokonania, z urzędu lub na wniosek zainteresowanego konsumenta, oceny potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków umowy zawartej przez tego konsumenta z przedsiębiorcą, stanowiących podstawę wystawienia weksli, których moc tytułu egzekucyjnego jest kwestionowana.

 W przedmiocie kosztów

45      Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (dziewiąta izba) orzeka, co następuje:

1)      Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony w dniu 14 grudnia 2022 r. przez Qorti tal-Maġistrati (Malta) fil-qasam ċivili (sąd niższej instancji w sprawach cywilnych, Malta) jest oczywiście niedopuszczalny w zakresie, w jakim dotyczy on pytań drugiego i trzeciego.

2)      Artykuł 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich

należy interpretować w ten sposób, że:

stoją one na przeszkodzie przepisowi prawa krajowego, zgodnie z jego wykładnią dokonaną przez sądy krajowe, który stanowi, że w ramach postępowania egzekucyjnego dotyczącego weksli sąd rozpoznający sprzeciw nie jest właściwy do dokonania, z urzędu lub na wniosek zainteresowanego konsumenta, oceny potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków umowy zawartej przez tego konsumenta z przedsiębiorcą, stanowiących podstawę wystawienia weksli, których moc tytułu egzekucyjnego jest kwestionowana.

Treść orzeczenia pochodzi z curia.europa.eu

Serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając z serwisu akceptujesz politykę prywatności i cookies.