Nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla, czeku, warrantu lub rewersu należycie wypełnionego (art. 485 § 2 i 4 k.p.c.)

Podstawy wydania nakazu zapłaty (art. 485 k.p.c.)

Wyświetl tylko: SASNSOSR

Ustawodawca wprowadził regulacje mające zapewnić ochronę interesów konsumenta nie tylko na etapie dokonywania czynności prawnych, ale również podczas dochodzenia określonych roszczeń na drodze postępowania sądowego.

Zgodnie z art. 485 § 2 zd. 1 k.p.c., sąd wydaje nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla lub czeku należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości. Każdy obowiązany jest przedstawić na zarządzenie sądu w oznaczonym terminie i miejscu dokument znajdujący się w jego posiadaniu i stanowiący dowód faktu stosownego dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że dokument zawiera informacje niejawne (art. 248 § 1 k.p.c.). Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego uznania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału (art. 233 § 1 k.p.c.). Okoliczności, że pozwana była konsumentem, a nakaz zapłaty został wydany w oparciu o weksel in blanco, powinny przemawiać za obligatoryjnym żądaniem przez Sąd przesłania treści umowy pożyczki z 23 sierpnia 2011 r. W ten sposób mógłby on zweryfikować, czy umowa ta nie zawiera klauzul abuzywnych, naruszających interesy pozwanego. Pominięcie takiej kontroli mogło natomiast prowadzić do zaakceptowania przez sąd działań nawet rażąco naruszających prawa konsumenta.

Wyrok SN z dnia 28 marca 2023 r., II NSNc 85/23

Standard: 67844 (pełna treść orzeczenia)

Przekreślenie weksla na podstawie § 90 ust. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (jedn. tekst: Dz. U. z 2014 r., poz. 259) przed zakończeniem postępowania, w którym został wydany nakaz zapłaty, nie wyłącza możliwości realizacji przez powoda praw z tego weksla.

Uchwała SN z dnia 12 grudnia 2019 r., III CZP 40/19

Standard: 32512 (pełna treść orzeczenia)

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 14 marca 1997 r. w sprawie I CKN 48/97, po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty, wydanego na podstawie weksla gwarancyjnego, spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego. Strony mogą zatem powoływać się na podstawy faktyczne i prawne wynikające z łączącego je stosunku prawnego, który jest źródłem dochodzonego przez powoda roszczenia cywilnoprawnego, nawet jeśli okaże się, że roszczenie wekslowe nie istnieje.

W judykaturze utrwalony jest pogląd, zgodnie z którym w postępowaniu nakazowym po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty dopuszczalne jest powoływanie się na podstawę faktyczną i prawną, wynikającą z łączącego strony stosunku prawnego, w związku z którym został wystawiony weksel gwarancyjny (por. uchwałę składu siedmiu sędziów SN z dnia 7 stycznia 1967 r. III CZP 19/66 i uchwałę Połączonych I.: Cywilnej oraz Pracy i (...) z dnia 24 kwietnia 1972 r. III PZP).

Dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy istotna była okoliczność, czy możliwe jest badanie stosunku podstawowego z urzędu, tj. bez zarzutu pozwanego oraz jakie znaczenie nadać odmowie przedstawienia przez powoda umowy pożyczki, która zabezpiecza weksel złożony w niniejszej sprawie, biorąc pod uwagę fakt, że Sąd posiada z urzędu wiedzę, iż w innych analogicznych sprawach umowy zawierane pomiędzy (...) S.A. a innymi pożyczkobiorcami są w znaczącej mierze kwestionowane przez Sąd. Wątpliwości dotyczą także zawieranej niejednokrotnie, w ramach umowy pożyczki, umowy ubezpieczenia, gdzie składka ubezpieczeniowa jest niewspółmiernie wysoka w stosunku do faktycznie wypłaconej kwoty pożyczki, zaś powód kwotę składki dolicza do kwoty pożyczki. W umowach tych powód przewiduje również bardzo wysokie wynagrodzenie prowizyjne oraz wynagrodzenie z tytułu przyznania na wniosek pożyczkobiorcy „Twojego pakietu”.

Powód pomimo wezwania nie przedstawił żądanej przez Sąd umowy. Okoliczność ta miała istotne znaczenie, bowiem w tut. Sądzie, jak i w innych sądach toczy się bardzo wiele spraw tożsamych z niniejszą sprawą, zaś faktem powszechnie znanym jest to, że powód jest jedną z największych w Polsce firm świadczących usługi w zakresie udzielania pożyczek. W bardzo wielu sprawach pozwani nie podejmują żadnej obrony swoich praw, często nie podejmują kierowanej do nich korespondencji.

Sąd rozstrzygający przedmiotową sprawę stanął na stanowisku, że istnieje możliwość badania stosunku podstawowego łączącego strony bez zarzutu, tj. z urzędu. Abstrakcyjność weksla nie wyraża się w tym, że tylko od woli dłużnika zależy możliwość badania stosunku podstawowego. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 stycznia 2001 r. II CKN 25/00 wskazując, że w treści art. 10 prawa wekslowego nie chodzi o zarzut w ścisłym tego słowa znaczeniu, tj. o uprawnienie do odmowy spełnienia żądanego świadczenia, mimo powstania zobowiązania uzasadniającego to świadczenie, lecz o zarzut w szerokim tego słowa znaczeniu, tj. o powołanie się jedynie na fakt niepowstania zobowiązania o treści wyrażonej w wekslu.

Skoro sformułowanie użyte przez ustawodawcę stanowi zatem jedynie o dopuszczeniu przez ustawodawcę możliwości powołania się na konkretne fakty lub zarzuty sensu stricto, wynikające ze stosunku podstawowego, nie przewiduje zaś uprawnienia prawnokształtującego, to nie ma żadnych podstaw, by racjonalnie przyjmować, że taka możliwość zastrzeżona jest wyłącznie dla samego tylko dłużnika.

Wyrok SR w Olsztynie z dnia 13 lipca 2017r., X C 1011/17

Standard: 8399 (pełna treść orzeczenia)

Po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty, wydanego na podstawie weksla gwarancyjnego, spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego. Strony mogą zatem powoływać się na podstawy faktyczne i prawne wynikające z łączącego je stosunku prawnego, który jest źródłem dochodzonego przez powoda roszczenia cywilnoprawnego, nawet jeśli okaże się, że roszczenie wekslowe nie istnieje (por. wyrok SN z dnia 14.03.1997 r., I CKN 48/97).

W postępowaniu dowodowym z weksla inaczej jest rozłożony ciężar dowodu. W omawianym przypadku zachodzi swoiste przeniesienie ciężaru dowodu z powoda na pozwanego. Jak stwierdza w swej uchwale z dnia 07 stycznia 1967 r. Sąd Najwyższy: „Ponieważ weksel jedynie zabezpiecza wierzytelność cywilną, przeto dłużnikowi przysługują przeciwko roszczeniu wekslowemu te wszystkie zarzuty, jakie mu przysługują przeciwko roszczeniu cywilnemu. Sytuacja jednak dłużnika staje się na skutek wystawienia weksla o tyle trudniejsza, że wydanie wierzycielowi weksla stwarza domniemanie istnienia w chwili wydania weksla wierzytelności w wysokości sumy wekslowej i przerzuca w ten sposób ciężar dowodu przeciwnego na dłużnika, gdy tymczasem w braku weksla dowód istnienia i wysokości wierzytelności obciąża wierzyciela. (III CZP 19/66).

Wystawienie weksla ma na celu zabezpieczenie wierzytelności, a zobowiązanie cywilne wystawcy istnieje nadal. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 02 marca 2005r. (sygn. akt I ACa 1413/04) wyraził pogląd, iż: „Udowodnienie przez pozwanego w postępowaniu nakazowym opartym na wekslu gwarancyjnym in blanco nieistnienia zobowiązania ze stosunku podstawowego powoduje upadek roszczenia opartego na wekslu. Możliwe jest to jednak wtedy, gdy powód poda nie tylko sumę zadłużenia, ale również wyliczy i wskaże, co składa się na sumę. Bez tego pozwany nie jest w stanie wykazać niezgodności sumy wekslowej z zawartym porozumieniem.” Zgodnie natomiast z uchwałą Sądu Najwyższego z 24 kwietnia 1972 r. (sygn. akt III PZP 17/70): „(…) w sądowej fazie postępowania nakazowego pozwani mogą bronić się zarzutami wynikającymi ze stosunku "podstawowego", ponoszą jednak ciężar dowodu, że roszczenie powoda z tego stosunku w całości albo w części nie istnieje.”, „ (…)bezpodstawność roszczenia cywilnoprawnego pociąga za sobą bezpodstawność roszczenia opartego na wekslu. Stosunek cywilnoprawny zatem rozstrzyga o tym, czy i w jakim zakresie istnieje po stronie dłużnika zobowiązanie wekslowe zaciągnięte wobec wierzyciela w celu zabezpieczenia wierzytelności cywilnoprawnej.”

Z uwagi na powyższe stwierdzić należy, iż w postępowaniu wekslowym to dłużnik, czyli pozwany musi udowodnić nieistnienie wierzytelności i to na nim spoczywa ciężar obalenia domniemania, że skoro wystawiono i wydano weksel, to musiała powstać wierzytelność, którą on zabezpiecza.

W sytuacji weksla własnego in blanco dłużnik wekslowy - zarówno wystawca jak i poręczyciel - może podnosić zarzuty zarówno ze stosunku wekslowego –np. zarzut sfałszowania weksla, jak i ze stosunku podstawowego – np. spełnienie świadczenia, nie wystarczy jednak tego zarzutu tylko sformułować – zgodnie z art. 6 k.c. należy go udowodnić.

Zgodnie z art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która wywodzi z niego skutki prawne. W judykaturze wskazuje się, iż to na stronie pozwanej ciąży obowiązek wykazania, że suma wpisana na wekslu jest niezgodna z treścią deklaracji wekslowej (vide: wyrok SN z dnia 11 października 2013 r., I CSK 763/12).

W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy, to na pozwanej, jako dłużniku wekslowym spoczywał ciężar wykazania nieistnienia, bądź nieważności zobowiązania wekslowego, czy też skutecznego podniesienia i wykazania zarzutu o charakterze formalnym, niweczącego roszczenie oparte na wekslu. Pozwana zaś nie wykazała oraz nie uprawdopodobniła swoich twierdzeń.

W orzecznictwie wskazuje się, iż nie ma podstaw, aby ciężar dowodzenia okoliczności ze stosunku podstawowego uzasadniających uzupełnienie weksla, przerzucać na wierzyciela wekslowego. Tym bardziej okoliczności takie nie powinny być badane przez sąd z urzędu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2000r., V CKN 136/00, OSNC z 2001r., nr 6, poz. 89; wyrok SN z dnia 30 października 2008r., IV CSK 238/08; wyrok SA w Poznaniu z dnia 13 lipca 2005r., I ACa 23/05, wyrok SA w Katowicach z dnia 16 kwietnia 2008r., V ACa 118/08).

Wyrok SO w Poznaniu z dnia 30 marca 2017 r., XVIII C 726/16

Standard: 10030

Na skutek złożenia zarzutów od nakazu zapłaty przez pozwaną spór pomiędzy stronami przeniósł się ze stosunku wekslowego na stosunek podstawowy tj. umowę pożyczki. Utrwalony jest bowiem pogląd w orzecznictwie, że po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla gwarancyjnego spór z płaszczyzny prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego. Strony mogą wówczas powoływać się na podstawy faktyczne i prawne wynikające z łączącego je stosunku prawnego, który jest źródłem dochodzonego roszczenia cywilnoprawnego. ( wyrok SN z 14 marca 1997 r. I CKN 48/97)

Wyrok SR w Toruniu z dnia 29 marca 2017 r., I C 1710/16

Standard: 9823 (pełna treść orzeczenia)

Zobowiązanie wekslowe, wynikające z weksla własnego, niezupełnego (in blanco), wystawionego i wręczonego remitentowi w związku z zawarciem określonego stosunku prawnego powstaje, w zakresie wyznaczonym treścią nadaną mu wskutek jego uzupełnienia. Ma ono charakter samodzielny i abstrakcyjny, niezwiązany z podstawą prawną przyjęcia zobowiązania. Posiadaczowi takiego weksla, będącemu pierwszym wierzycielem, przysługuje, w odniesieniu do wystawcy, zarówno roszczenie ze stosunku podstawowego, jak i z weksla. Wybór roszczenia należy do wierzyciela. Oznacza to, że wierzyciel dochodząc wydania nakazu zapłaty na podstawie weksla może powołać się tylko na treść weksla i nie jest zobowiązany do przytaczania już w pozwie wszystkich okoliczności faktycznych i dowodów uzasadniających roszczenie ze stosunku podstawowego.

W przypadku zakwestionowania przez dłużnika wekslowego istnienia lub rozmiaru zobowiązania wekslowego w drodze zarzutów opartych na stosunku podstawowym, spór przenosi się wprawdzie na płaszczyznę stosunku prawa cywilnego, który podlega badaniu przez sąd oceniający zasadność nakazu zapłaty, nie zmienia to jednakże charakteru procesu i wynikających z tego rygorów, tak na gruncie prawa wekslowego, jak i prawa procesowego.

Po pierwsze art. 10 prawa wekslowego, dopuszczający w drodze wyjątku możliwość odwołania się przez dłużnika wekslowego do stosunku osobistego przez zgłoszenie zarzutu uzupełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem wekslowym, ciężarem udowodnienia tej okoliczności obciąża dłużnika wekslowego.

Wyrok SA w Białymstoku z dnia 23 marca 2017 r., I ACa 869/16

Standard: 10056 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem po podniesieniu zarzutów przeciwko żądaniu pozwu opartego na podstawie weksla gwarancyjnego, spór z płaszczyzny stosunku prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę stosunku prawa cywilnego. Strony mogą zatem powoływać się na podstawy faktyczne i prawne wynikające z łączącego je stosunku prawnego, który jest źródłem dochodzonego przez powoda roszczenia cywilnoprawnego, nawet jeśli okaże się, że roszczenie wekslowe nie istnieje (wyrok SN z 14.03.1997 r., I CKN 48/97; uchwała SN z 24.04.1972 r., III PZP 17/70).

Ponadto każda ze stron z mocy art. 6 k.c. i 232 k.p.c. powinna wykazać okoliczności, z których wywodzi skutki prawne. Powód powinien więc wskazać na gruncie niniejszego postępowania w jaki sposób wypełnił weksel (co składa się na kwotę, na którą opiewa weksel), natomiast pozwany powinien wykazać, iż roszczenie powoda ze stosunku podstawowego w całości albo w części nie istnieje (por. uzasadnienie uchwały SN z 24.04.1972 r., III PZP 17/70, OSNC 1973/5/72; wyrok SA w Poznaniu z 02.03.2005 r., I ACa 1413/04).

Wyrok SR Gdańsk – Północ z dnia 14 marca 2017 r., I C 1729/15

Standard: 10565 (pełna treść orzeczenia)

Postępowanie nakazowe opiera się na założeniu, że podstawa faktyczna roszczenia powoda została w całości udowodniona za pomocą dołączonych do pozwu dokumentów (wskazanych w art. 485 kpc), także weksla (Por. uz. uchwały SN z dnia 28 lipca 1993 r., sygn. III CZP 99/93), w której Sąd wyjaśnia zakres tego co wymaga udowodnienia w związku z przedłożeniem dokumentów wymienionych w art. 485 kpc. Zwięźle i trafnie ujął to zagadnienie Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdzając iż „Istnienie tych podstaw (z art. 485 kpc) na tyle uprawdopodabnia zasadność powództwa, że z woli ustawodawcy nakłada na sąd obowiązek wydania nakazu zapłaty, bez dalszego merytorycznego badania zasadności powództwa.” (Uzasadnienie wyroku SA w Warszawie z dnia 25 marca 2013 r., sygn. VI ACa 1278/12).

Ocena prawidłowości wystawienia weksla, wedle przesłanek określonych w przepisach art. 1 i nast. oraz 101 prawa wekslowego, jest decydująca do wydania nakazu zapłaty.

Jak konsekwentnie podkreśla się w orzecznictwie, w postępowaniu nakazowym, opartym na wekslu, kwestia ważności weksla jest badana przez sąd z urzędu. Przy czym w pierwszej fazie tego postępowania (przed wydaniem nakazu zapłaty) ocena zasadności dochodzonego roszczenia jest ograniczona do prawidłowości wypełnienia weksla. Dopiero w tzw. drugiej fazie postępowania, wywołanego wniesieniem zarzutów od nakazu zapłaty, dłużnik wekslowy może podnosić zarówno zarzuty będące środkiem obrony przeciwko zobowiązaniu wekslowemu, w tym również - w określonych warunkach - zarzuty dotyczące tzw. stosunku podstawowego (np. umowy pożyczki) (Por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2014 r., sygn. II CSK 291/13: zarówno w chwili wydawania wekslowego nakazu zapłaty, jak i w późniejszej fazie postępowania, sąd powinien z urzędu zbadać formalne wymagania ważności weksla, tj. ocenić, czy zostały spełnione wymagania przewidziane w art. 1 i art. 101 ustawy z 1936 r. - Prawo wekslowe).

Uproszczony sposób dochodzenia roszczeń w ramach postępowania nakazowego pozwala powodowi zawęzić materiał dowodowy do swoistego minimum, bez potrzeby udowodnienia rzeczywistych podstaw istniejącego roszczenia. Wykazanie istniejącego zobowiązania wekslowego, prawidłowo wypełnionym dokumentem, staje się więc wystarczającą podstawą do wydania decyzji sądu (nakazu zapłaty), potwierdzającej roszczenie powoda wobec pozwanego.

Na przestrzeni wieków taka forma potwierdzania roszczeń (wystawienia weksla) miała niewątpliwie swoje uzasadnienie społeczno-gospodarcze. Wpółcześnie podkreśla się przydatność tej instytucji, uzasadniając wysoki stopień sformalizowania (surowości zobowiązania wekslowego) samego weksla na rzecz jego obiegowości, sprawności funkcjonowania w obrocie gospodarczym itp. (uz. wyroku SN z 17 października 1997 r., I CKN 266/97).

Pozbawienie weksla surowości zobowiązania wekslowego sprawiłoby, że weksel straciłby swe znaczenie w życiu gospodarczym. Ujemne cechy zobowiązania wekslowego są jedynie pozorne, w istocie ta jego surowość stanowi zaletę w obrocie. Także jako przykład kontynuacji tej myśli por. uzasadnienie wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 3 czerwca 2015 r., V ACa 845/14). Także szybkość oraz sprawność postępowania nakazowego (a w jego wyniku łatwość uzyskania tytułu egzekucyjnego), w ramach którego dochodzi się praw z weksla, jest wartością szczególnie podkreślaną w praktyce orzeczniczej, akceptowaną także przez Trybunał (...). Sala sądowa nie traci przy tym z pola widzenia konsekwencji, jakie wynikają z owej sprawności, mianowicie z faktu, iż wartość tę osiąga się kosztem „ochrony prawnej przysługującej pozwanemu.” (Por. uz. wyroku SA w Łodzi z dnia 14 lutego 2013 r., I ACa 1158/12). Konstruuje się nawet niekorzystne oceny pozwanych mogących podjąć działania obronne, a w ten sposób cytując jedno z orzeczeń Sądu Apelacyjnego „cel ten [sprawność postępowania] nie zostanie osiągnięty, jeżeli pozwany będzie mógł przewlekać proces, podnosząc zarzut potrącenia dokonanego w dowolnej formie oraz wnioski dowodowe na poparcie faktów uzasadniających prawdziwość tego zarzutu” (Por. uz. wyroku SA w Łodzi z dnia 14 lutego 2013 r., I ACa 1158/12).

Zalety tego postępowania potwierdza orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego, który w swym uzasadnieniu, przy okazji rozważań o zgodności art. 495 § 3 kpc z Konstytucją RP, podkreślił, iż postępowanie to nie narusza zasady sprawiedliwości proceduralnej i „..ma na celu stworzenie jednolitej procedury, przeznaczonej do szybkiej realizacji roszczeń wynikających z dokumentu o wysokim stopniu pewności. Przewlekłości postępowania nakazowego ma przeciwdziałać sformalizowanie jego drugiej fazy przez ograniczenie procesowych środków obrony pozwanego i możliwości modyfikacji pozwu” (uz. wyroku TK z dnia 9 stycznia 2006 r., SK 55/04.).

Wyrok SR w Siemianowicach Śląskich z dnia 12 grudnia 2016 r., I C 741/16

Standard: 8547 (pełna treść orzeczenia)

Wystawienie weksla gwarancyjnego służy zabezpieczeniu zobowiązania ze stosunku cywilnoprawnego (podstawowego), przydając wierzytelności z niego wynikającej dodatkową podstawę w postaci zobowiązania wekslowego. Umożliwia to wierzycielowi dochodzenie roszczeń nie tylko w drodze zwykłego procesu, ale także w postępowaniu odrębnym nakazowym.

Kwestia możliwości powoływania się w postępowaniu nakazowym po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty na podstawę faktyczną i prawną wynikającą z łączącego strony stosunku prawnego, w związku z którym wystawiony został weksel gwarancyjny była przedmiotem licznych wypowiedzi Sądu Najwyższego. Na ich tle za utrwalony uznać należy pogląd dopuszczający taką możliwość (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 7 stycznia 1967 r., III CZP 19/66; uchwała połączonych izb Cywilnej oraz Pracy i (...) z dnia 24 kwietnia 1972 r., III PZP 17/70; wyrok z dnia 14 marca 1997 r., I CKN 48/97; wyrok z dnia 10 kwietnia 2002 r., IV CKN 948/00, wyrok z dnia 11 lutego 2015r., I CSK 133/14).

Wyrok SR w Koninie dnia 28-04-2016 r., V GC 378/15

Standard: 7610

Wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla umożliwia, w wypadku wniesienia zarzutów, poszerzenie podstawy faktycznej i prawnej sporu o stosunek podstawowy zarówno z inicjatywy powoda jak i pozwanego, jednak zawsze w granicach nakazu, przy czym nie kwalifikuje takich czynności jako zmiany powództwa (por. uchwała Izby Cywilnej i Izby Pracy Sądu Najwyższego z dnia 24 kwietnia 1972 r., III PZP 17/70, wyroki SN z dnia 14 marca 1997 r., I CKN 48/97, z dnia 24 czerwca 2005 r., V CK 780/04, z dnia 22 czerwca 2006 r., V CSK 86/06, z dnia 20 czerwca 2008 r., IV CSK 65/08, postanowienie SN z dnia 28 czerwca 2005 r., I CK 44/05). Konstrukcja ta znajduje odpowiednie zastosowanie w postępowaniu rozpoznawczym, w którym pozew oparty był na wekslu i zapadł wyrok zaoczny.

Wyrok SN z dnia 8 maja 2014 r., V CSK 376/13

Standard: 32405 (pełna treść orzeczenia)

Art. 716 i n. k.p.c. nie wyłączają czegokolwiek, co podlegałoby wyłączeniu, a co za tym idzie odtworzeniu podlegają także złożone w zaginionych aktach sprawy weksle.

Postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt stanowi odrębny rodzaj postępowania, którego celem jest usunięcie przeszkody do dochodzenia roszczenia, jego zabezpieczenia lub egzekwowania. W tym wyraża się pomocniczy charakter tego postępowania, a jego pozytywny wynik, w tym konkretnym przypadku, umożliwił kontynuowanie postępowania rozpoznawczego, po złożeniu zarzutów od nakazu zapłaty.

Zapadłe w tym przedmiocie prawomocne postanowienie, wobec jego wiążących następstw, pozbawia skarżącego zarzutu wadliwości wydanego nakazu zapłaty przez wzgląd na brak weksli, na których był oparty.

Odrębnym zagadnieniem jest ocena samej potrzeby korzystania z oryginalnego weksla w przypadku jego zaginięcia już po wydaniu nakazu zapłaty, jeżeli stronami sporu są wystawca weksla i remitent. Wniesienie zarzutów od nakazu zapłaty w takim stanie załatwienia sprawy eliminuje potrzebę powoływania się na orzeczenie o umorzeniu weksla. Jak to bowiem wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 września 2003 r., IV CKN 393/01, postanowienie o umorzeniu zaginionego weksla nie jest konieczne, gdy swoich praw z weksla dochodzi remitent wobec wystawcy weksla własnego powołując się także na istnienie stosunku zobowiązaniowego wynikającego z prawa cywilnego, stanowiącego podstawy wystawienia weksla, a dłużnik wekslowy w zarzutach od nakazu zapłaty podniósł zarzuty osobiste odnoszące się do stosunku podstawowego. Wówczas bowiem spór z płaszczyzny prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę prawa cywilnego, w którym nie chodzi już o wykonywanie praw z weksla, a zatem dokument ten nie jest niezbędny dla rozstrzygnięcia stosunku cywilnoprawnego leżącego u podstaw wystawienia weksla i rozstrzygnięcia sporu, który stał się sporem cywilnoprawnym.

Wyrok SN z dnia 5 października 2005 r., II CK 748/04

Standard: 33460 (pełna treść orzeczenia)

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 września 2003 r. IV CKN 393/01 wyjaśnił, że postanowienie o umorzeniu zaginionego weksla nie jest konieczne, gdy swoich praw z weksla dochodzi remitent wobec wystawcy weksla własnego powołując się także na istnienie stosunku zobowiązaniowego wynikającego z prawa cywilnego, stanowiącego podstawy wystawienia weksla, a dłużnik wekslowy w zarzutach od nakazu zapłaty podniósł zarzuty osobiste odnoszące się do stosunku podstawowego. Wówczas bowiem spór z płaszczyzny prawa wekslowego przenosi się na ogólną płaszczyznę prawa cywilnego, w którym nie chodzi już o wykonywanie praw z weksla, a zatem dokument ten nie jest niezbędny dla rozstrzygnięcia stosunku cywilnoprawnego leżącego u podstaw wystawienia weksla i rozstrzygnięcia sporu, który stał się sporem cywilnoprawnym.

Wyrok SN z dnia 5 października 2005 r., II CK 748/04

Standard: 32236 (pełna treść orzeczenia)

W postępowaniu nakazowym sąd z urzędu uwzględnia formalną nieważność weksla.

Wyrok SN z dnia 17 września 2004 r., V CK 60/04

Standard: 55170 (pełna treść orzeczenia)

Jeżeli po wydaniu nakazu zapłaty zaginął z akt sprawy sądowej weksel, na podstawie którego nakaz wydano, wierzyciel wekslowy w postępowaniu toczącym się w wyniku wniesienia zarzutów może powoływać się na odpowiedzialność wekslową dłużnika jedynie po przedstawieniu postanowienia sądu o umorzeniu zaginionego weksla (art. 100 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe, Dz.U. Nr 37, poz. 282).

Wyrok SN z dnia 4 września 2003 r., IV CKN 395/01

Standard: 55281 (pełna treść orzeczenia)

Wyrok SN z dnia 14 marca 1997 r., I CKN 48/97

Standard: 32237 (pełna treść orzeczenia)

Wniesienie na podstawie wekslu gwarancyjnego pozwu w postępowaniu nakazowym nie przerywa biegu przedawnienia nie objętych żądaniem pozwu roszczeń odszkodowawczych zakładu pracy (art. 291 § 2 k.p.), wynikających ze stosunku zobowiązaniowego stanowiącego podstawę wystawienia tego wekslu.

Uchwała SN z dnia 13 listopada 1975 r., IV PZP 9/75

Standard: 33905 (pełna treść orzeczenia)

Wniesienie na podstawie weksla gwarancyjnego pozwu w postępowaniu nakazowym nie przerywa biegu przedawnienia nie objętych żądaniem pozwu roszczeń odszkodowawczych zakładu pracy (art. 291 § 2 k.p.) wynikających ze stosunku zobowiązaniowego, stanowiącego podstawę wystawienia tego weksla.

Uchwała SN z dnia 13 listopada 1975 r., IV PZP 9/75

Standard: 30950 (pełna treść orzeczenia)

W postępowaniu nakazowym, po przekazaniu sprawy sądowi na skutek zarzutów, niedopuszczalne jest rozszerzenie powództwa ani przekształcenie podmiotowe, ani też zmiana jego podstawy; jeżeli jednak nakaz zapłaty wydano na podstawie wekslu gwarancyjnego, strony mogą - w granicach nakazu - powoływać się na podstawy faktyczne i prawne, wynikające z łączącego je stosunku prawnego.

Uchwała SN z dnia 24 kwietnia 1972 r., III PZP 17/70

Standard: 32233 (pełna treść orzeczenia)

W postępowaniu nakazowym żądana w pozwie suma z tytułu kosztu blankietu wekslowego (opłata skarbowa) jest - podobnie jak żądana suma z tytułu wierzytelności wekslowej - roszczeniem głównym i dlatego wchodzi ona do wartości przedmiotu sporu według zasady przewidzianej w art. 21 k.p.c.

Postanowienie SN z dnia 21 lutego 1969 r., I CZ 5/69

Standard: 32234 (pełna treść orzeczenia)

Nieprzedstawienie weksla do zapłaty nie uzasadnia odmowy wydania nakazu zarówno w stosunku do wystawcy, jak i indosantów.

Postanowienie SN z dnia 22 lutego 1968 r., I CZ 115/67

Standard: 32235 (pełna treść orzeczenia)