Wyrok z dnia 2003-04-08 sygn. V KK 289/02

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V KK 289/02

W Y R O K

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2003 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Piotr Hofmański (przewodniczący, spr.)

SSN Rafał Malarski

SSN Marek Sokołowski

Protokolant Wanda Ciszewska

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Aleksandra Herzoga

w sprawie A. B., G. S., K. S., B. P., A. A. i K. A. oskarżonych z art. 280 § 1 kk i innych po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 8 kwietnia 2003 r.,

kasacji, wniesionych przez obrońców oskarżonych od wyroku Sądu Okręgowego w G. z dnia 30 października 2001 r., sygn. akt IV Ka […] zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w S. z dnia 11 kwietnia 2001 r., sygn. akt II K […]

1. Pozostawia bez rozpoznania kasację wniesioną na korzyść B. P. w części   dotyczącej zarzutu niewspółmierności kary jako niedopuszczalnej z mocy ustawy;

2. W uwzględnieniu zarzutu naruszenia prawa materialnego podniesionego w kasacji obrońcy B. P. uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej kary łącznej wymierzonej B. P. oraz w części przypisania temu oskarżonemu czynu z art. 291 § 1 kk i oskarżonego od tego zarzutu uniewinnia;

3. Kasacje obrońców A. B., G. S., K. S., A. A. i K. A. oddala jako oczywiście bezzasadne a kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciąża tych skazanych w częściach ich dotyczących;

4. Zarządza zwrot opłaty od kasacji wniesionej przez B. P., a kosztami sądowymi postępowania w części dotyczącej tego skazanego obciąża Skarb Państwa.

U Z A S A D N I E N I E

W kasacji od wyroku Sądu Okręgowego w G. z dnia 30 października 2001 r., sygn. IV Ka […], zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w S. z dnia 11 kwietnia 2001 r., sygn. II K […], wniesionej przez obrońcę B. P. i na korzyść tego skazanego, podniesiony został zarzut rażącego naruszenia prawa materialnego, a mianowicie art. 291 § 1 kk, mającego istotny wpływ na treść wyroku, polegającego na skazaniu oskarżonego B. P. za ten czyn, pomimo że ustalony w wyroku czyn nie zawiera znamion przestępstwa opisanego w tym przepisie.

W części dotyczącej tego zarzutu kasacja okazała się zasadna. Rację ma bowiem autor kasacji wywodząc, iż Sąd Okręgowy dokonał wadliwej wykładni art. 291 § 1 kk, która skutkowała przyjęciem, iż przyjęcie od innej osoby paszportu oraz prawa jazdy, pochodzących z czynu zabronionego, wyczerpuje znamiona określone w tym przepisie.

Wadliwość powyższej interpretacji wynika z przyjęcia, iż paszport oraz dokument potwierdzający prawo jazdy są rzeczami w rozumieniu art. 291 § 1 kk.

Tezę tę wspiera Sąd Okręgowy wywodem wskazującym na to, iż kodeks karny nie pozwala na dzielenie rzeczy na takie, które mają i na takie, które nie mają wartości majątkowej. Skoro – jak wywodzi Sąd Odwoławczy – dokument może być przedmiotem kradzieży lub przywłaszczenia (art. 275 § 1 kk) – to może być także przedmiotem paserstwa.

Zdaniem Sądu Najwyższego pogląd powyższy jest nietrafny, o czym przekonuje systematyczna wykładnia przepisów Kodeks karnego. Zwrócić należy uwagę na to, iż zgodnie z art. 115 § 9 kk rzeczą ruchomą lub przedmiotem jest także – obok pieniędzy i środków płatniczych jedynie taki dokument, który uprawnia do otrzymania sumy pieniężnej albo zawiera obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce. Jest rzeczą oczywistą, iż ani paszport ani też dokument potwierdzający prawo jazdy w definicji tej zmieścić się nie może, a w konsekwencji nie jest rzeczą ruchomą.

Prawdą jest, iż przedmiotem wykonawczym przestępstwa paserstwa określonego w art. 291 § 1 kk nie jest „rzecz”, ale „rzecz ruchoma”, niemniej spostrzeżenie to o tyle pozbawione jest znaczenia, iż „rzeczom ruchomym” można przeciwstawić jedynie „rzeczy nieruchome”, a do takich dokumenty oczywiście należeć nie mogą. Jeśli więc dokument nie jest „rzeczą ruchomą” w rozumieniu przepisów Kodeksu karnego, to nie jest także „rzeczą”.

Argumentem wspierającym przyjętą przez Sąd Najwyższy wykładnię jest wzajemna korelacja pomiędzy art. 278 § 1 i art. 284 § 1 kk z jednej oraz art. 275 kk z drugiej strony. Otóż gdyby ustawodawca traktował dokument jako rzecz ruchomą, to jego kradzież penalizowana była przez art. 278 § 1 kk, zaś przywłaszczenie przez art. 284 § 1 kk. Ustawodawca uznał jednak, że potrzebne jest dodatkowe spenalizowanie kradzieży i przywłaszczenia dokumentu stwierdzającego tożsamość albo prawa majątkowe w art. 275 § 1 kk. Nie można przy tym twierdzić, że art. 275 § 1 kk, w którym sformułowano sankcję łagodniejszą niż w art. 278 § 1 i 284 § 1 kk określa po prostu uprzywilejowaną – ze względu na przedmiot wykonawczy – formę kradzieży i przywłaszczenia. W takim bowiem wypadku mielibyśmy do czynienia z daleko idącą niekonsekwencją ustawodawcy polegającą na zagrożeniu surowszą sankcją paserstwa dokumentu (art. 291 § 1 kk) niż jego kradzieży lub przywłaszczenia (art. 275 § 1 kk).

W tej sytuacji Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, iż dokument – nie będąc rzeczą - nie może być przedmiotem paserstwa w rozumieniu art. 291 kk. Szczególnym, dotyczącym dokumentów stwierdzających tożsamość lub prawa majątkowe innej osoby „paserstwem” jest jedynie jego bezprawne przewożenie, przenoszenie lub przesyłanie za granicę (art. 275 § 2 kk). Zachowanie przypisane oskarżonemu B. P. polegało natomiast na „przyjęciu” pochodzącego z czynu zabronionego paszportu i dokumentu stwierdzającego prawo jazdy i jako takie – cokolwiek by nie sądzić o kryminalnopolitycznej sensowności takiego rozwiązania – pozostaje bezkarne.

W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony wyrok we wskazanej części i uniewinnił B. P. od przestępstwa z art. 291 § 1 kk, kosztami procesu w tej części obciążając Skarb Państwa.