Wyrok z dnia 2023-10-19 sygn. VIII AKa 184/23

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VIII AKa 184/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 25 stycznia 2023r.

sygn. akt XVIII K 219/22

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel subsydiarny

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca / pełnomocnik

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 kpk, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2) kpk – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3) kpk – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4) kpk – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 kpk

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

w postępowaniu odwoławczym nie prowadzono postępowania dowodowego

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

w postępowaniu odwoławczym nie prowadzono postępowania dowodowego

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

---

---

---

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

---

---

---

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

Obrońca oskarżonego zarzucił:



w odniesieniu do czynu z art. 299 §§ 1 i 5 kk błąd w usta­leniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść, polegający na uznaniu, przez ustalenie na podstawie nieprawidłowej oceny dowo­dów, że oskarżony dopuścił się zarzuconego mu czynu, gdy w rzeczywistości swoim zachowaniem bezwiednie ułatwił innym nieustalonym osobom jego popełnienie przez udostępnienie im własnego numeru rachunku w Banku (...) S.A. oraz własnej karty bankomatowej z tego Banku i numeru (...) do tej karty, czyli czynu z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 299 §§ 1 i 5 kk, ponadto pozostając w us­prawiedliwionej nieświadomości bezprawności podjętych czynności pomocowych, wyłączających wedle art. 30 kk popełnienie przestępstwa,

w konsekwencji, w odniesieniu do czynu przypisanego przez Sąd oskarżonemu w puncie I wyroku, na podstawie art. 438 pkt 1a) kpk obrazę prawa materialnego w ob­szarze dotyczącym błędnej kwalifikacji prawnej, wymu­szonej opisanym błędem w ustaleniach faktycznych, a po­legającą na niezastosowaniu art. 30 kk traktującego o nie­świadomości bezprawności co do udzielania pomocy sprawcom czynu zabronionego kwalifikowanego z art. 299 §§ 1 i 5 kk;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny



na podstawie art. 438 pkt 2 kpk zaskarżonemu wyrokowi w pozostałej części zarzucił naruszenie art. 4 kpk, art. 5 § 1 kpk i art. 7 kpk , a to w zakresie dotyczącym czynów przypisanych w wyroku w punktach od II do X aktu oskar­żenia, jako ciągu przestępstw kwalifikowany z art. 279 § 1 kk w zb. z art. 287 § 1 kk w zb. z art. 267 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i w zw. z art. 12 § 1 kk i art. 13 § 1 kk w zw. z art. 279 § 1 kk w zb. z art. 287 § 1 kk w zb. z art. 267 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk i art. 12 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk na skutek nieprawidłowej, bo w istocie dowolnej oceny przeprowadzanych dowodów, związanej z ignorowaniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego (art. 7 kpk), nie­respektującej wymogu wnikliwego rozważenia okolicz­ności przemawiających także na korzyść oskarżonego (art. 4 k.p.k.) oraz nakazu rozstrzygania na korzyść os­karżonego nie dających się usunąć w sprawie wątpliwości (art. 5 § 2 kpk).

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Na wstępie należało zauważyć, że Sąd Okręgowy nie dopuścił się żadnych uchybień określonych w art. 439 § 1 kpk, których wystąpienie obligowałoby sąd odwoławczy do uchylenia zaskarżonego wyroku niezależnie od granic zaskar­żenia, podniesionych zarzutów, a także wpływu uchybienia na treść orzecze­nia.

Sąd nie podzielił zarzutów sformułowanych w apelacji obrońcy.

Przypisanego oskarżonemu przestępstwa z art. 299 §§ 1 i 5 kk (zarzut I. aktu oskarżenia, punkt I. sentencji wyroku) dotyczy zarzut błędu w ustaleniach fak­tycznych, który miał polegać na niesłusznym przypisaniu R. K. (1) tego czynu w formie sprawstwa, gdy przy prawidłowo ustalonym stanie fak­tycznym było to co najwyżej pomocnictwo do przestępstwa prania brudnych pieniędzy (art. 18 § 3 kk w zw. z art. 299 §§ 1 i 5 kk), a więc przestępstwo o in­nej formie zjawiskowej. Z zarzutem tym apelujący połączył zarzut naruszenia prawa materialnego poprzez niezasadne niezastosowanie art. 30 kk.

Wskazać trzeba, że sąd meriti sporządzając uzasadnienie zaskarżonego wyro­ku poświęcił uwagę zagadnieniu rozróżnienia sprawstwa bezpośredniego od pomocnictwa. Jest to wynikiem redakcji art. 299 § 1 kk, który przecież przewi­duje wiele postaci zachowań określanych jako udział w procederze prania brudnych pieniędzy. Zachowania sprawcy polegać zatem mogą na przyjmo­waniu środków pochodzących z czynu zabronionego, ich posiadaniu, używa­niu, przekazywaniu lub wywożeniu za granicę, ukrywaniu, dokonywaniu ich transferu lub konwersji, pomaganiu do przenoszenia ich własności lub posiada­nia albo podejmowaniu innych czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszcze­nia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku. Sąd I instancji ustalił, iż oskarżony środki pieniężne przyjął na swój rachunek bankowy i trafnie uznał – przywołując judykat Sądu Apelacyjnego w Gdańsku – że z uwagi na istotność zachowania oskarżonego w całym łańcuchu działań zapoczątkowanych uzys­kaniem przez nieustalonych współdziałających dostępu do rachunku bankowe­go O. H. wkład oskarżonego w działalność przestępczą całej grupy uzasadniał przypisanie sprawstwa bezpośredniego. Jedynie przyjęcie prawdzi­wości wyjaśnień oskarżonego odnoszących się do zarzutu I. ewentualnie uza­sadniałoby przypisanie pomocnictwa, ale Sąd Okręgowy przekonująco wyjaśnił powody, dlaczego zostały one uznane za nieprawdziwe. W świetle zasad doś­wiadczenia życiowego należało odrzucić wersję lansowaną przez oskarżonego o udostępnieniu swojego konta, karty do niego wraz z kodem pin obcym oso­bom, które w dodatku posługiwały się językiem nieznanym R. K. (2)­te. Z akt postępowania wynika, że oskarżony ma wykształcenie wyższe prawni­cze, a wcześniej (przed zatrzymaniem) zawarł w Polsce umowy o prowadzenie rachunków bankowych w kilku bankach. W tej sytuacji nie sposób było przyjąć, że oskarżony rzeczywiście tylko odpowiedział na ogłoszenie osoby, która po­szukiwała osób posiadających rachunek bankowy w Banku (...) S.A. Wersja taka nie wytrzymuje konfrontacji z faktem ujawnienia w zajmowanym przez oskarżonego pokoju telefonów komórkowych i/lub kart sim wykorzysty­wanych przykładowo do zakładania kont w serwisie płatniczym, który wyko­rzystano do transferu środków pochodzących z rachunków bankowych.

W zakresie zarzutu rzekomej obrazy prawa materialnego poprzez niesłuszne niezastosowanie konstrukcji błędu co do bezprawności (art. 30 kk): obrońca argumentował, że oskarżony jako cudzoziemiec nie zna i nie musi znać prawa karnego, aby zarzucić mu pełną orientację w subtelnościach polskiego prawa karnego. Z błędem co do prawa mamy do czynienia wówczas, gdy sprawca, mając świadomość realizacji określonego czynu, ma jednak mylny obraz praw­nego wartościowania swojego zachowania (jest to tzw. błąd pierwotny). Spraw­ca nie musi przy tym myśleć słowami ustawy , internalizując jej werbalną treść. Wystarczającym jest, że zdaje sobie ogólnie sprawę, że to, co robi, jest przez prawo zabronione (wyrok SA w Warszawie z dnia 6.03.2017r., II AKa 10/17, Lex nr 2249953). Błąd co do prawa wyłącza winę i odpowiedzialność karną, jeśli jest usprawiedliwiony; dla dokonania takiej oceny należy posłużyć się kryterium normatywnym miarodajnego obywatela, który – będąc w sytuacji sprawcy – także nie miałby świadomości bezprawności czynu; wówczas błąd taki można by usprawiedliwić. Za usprawiedliwiony może być uznany tylko taki błąd, co do którego nie można sprawcy postawić zarzutu, że przy zachowaniu przeciętnej przezorności mógł tego błędu uniknąć (P. Kozłowska-Kalisz [w:] M. Mozgawa (red.), Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, Lex/el. 2023, te­za 2 do art. 30 kk).

W przekonaniu Sądu odwoławczego, fakt niewystarczającej nieznajomości ję­zyka polskiego oraz zakrajowość oskarżonego nie uzasadniają przyjęcia, że R. K. (2) czynu przypisanego mu w punkcie I. wyroku dopuścił się w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłącza­jąca bezprawność albo winę. Penalizacja prania brudnych pieniędzy nie jest ewenementem właściwym tylko dla polskiego prawa karnego. Jest to typ za­broniony ścigany od wielu lat praktycznie w bardzo wielu systemach prawnych, również na mocy prawa międzynarodowego (np. Konwencja o praniu, ujawnia­niu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów pochodzących z przestępstwa, spo­rządzona w S. dnia 8 listopada 1990r. /Dz. U. Nr 46, poz. 394/ oraz Konwencja Rady Europy o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie do­chodów pochodzących z przestępstwa oraz o finansowaniu terroryzmu, spo­rządzona w W. dnia 16 maja 2005r. /Dz. U. Nr 165, poz. 1028/). Kolej­ny raz wskazać trzeba, że oskarżony jest osobą dorosłą, zdobył wyższe wyk­ształcenie, a jego zachowania obejmujące m. in. otworzenie kilku rachunków bankowych (bez rzeczowego uzasadnienia) oraz posiadanie aparatów telefo­nicznych wykorzystywanych do rejestracji w serwisie płatniczym, jak też zakup wielu telefonów komórkowych i kart sim jednoznacznie wskazują na świado­mość udziału w przestępczym procederze.

W zakresie pozostałych przypisanych przestępstw (zarzuty z punktów II.-X. aktu oskarżenia; ciąg przestępstw przypisany w punkcie II. wyroku) apelujący ograniczył się wyłącznie do sformułowania zarzutów naruszenia przepisów po­stępowania określających zasady oceny dowodów. Zarzut ten był czysto pole­miczny, gdyż nie ma uzasadnienia teza, że ocena dowodów dokonana przez sąd I instancji nosiła znamiona dowolności. Art. 7 kpk stanowi: organy postępo­wania kształtują swe przekonanie na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozu­mowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego. W orzecznictwie wskazuje się, że jeżeli skarżący kwestionuje dokonaną przez sąd ocenę dowo­dów, to zarzut obrazy art. 7 kpk powinien sformułować w taki sposób, aby z jego treści wynikała istota obrazy tego przepisu w danej sprawie, tj. w treści zarzutu należy wskazać jaki konkretnie dowód (czy dowody) został przez sąd oceniony dowolnie oraz – co istotne – w czym ta dowolność się przejawiała (np. wyrok SA w Warszawie z dnia 1.03.2023r., II AKa 487/21, Lex nr 3519-530). Aby zarzut naruszenia art. 7 kpk okazał się trafny, wymaga wykazania wad w ocenie konkretnych dowodów (ten Sąd w wyroku z dnia 30.12.2022r., II AKa 293/22, Lex nr 3510437). Jest to linia orzecznicza utrwalona w orzecznict­wie sądów powszechnych, podzielana w nadzorze judykacyjnym Sądu Najwyż­szego.

Zarzut zawarty w punkcie 4. apelacji wyłącznie polemiczny. Obrońca zarzucał, że sąd I instancji swoje ustalenia (i wyrok skazujący) oparł na własnych wy­obrażeniach. Rzeczywiście żaden z pokrzywdzonych nie miał bezpośredniego kontaktu z oskarżonym, ale skarżący pomija dowód z opinii biegłego z zakresu antropologii (k. 2428-2445, monitoring z ul. (...)). Wbrew poglądowi apelującego ujawnienie w hostelu urządzeń elektronicznym (telefony komór­kowy, karty sim, wyłamki po kartach) w powiązaniu z ustaleniami dotyczącymi logowań i rejestracji kont w serwisie paysend zasadnie dopełniają ustalenie sądu o sprawstwie i zawinieniu oskarżonego w odniesieniu do analizowanych czynów. Sąd I instancji prawidłowo zauważył, że oskarżony nie powołuje się na przekazywanie telefonów osobom trzecim; podobnie nie twierdzi, że ktoś z nim mieszkał, kto – przykładowo – mógłby użytkować te aparaty. Pamiętać trzeba, że oskarżonemu w przypadku również tych czynów zarzucono działanie wspól­nie i w porozumieniu. Za konstytutywne elementy współsprawstwa uznać na­leży wspólne wykonanie czynu zabronionego (element przedmiotowy) oraz po­rozumienie (element podmiotowy). Ustawa nie wprowadza żadnych dodatko­wych warunków dotyczących formy porozumienia, gdyż może ono dojść do skutku w każdej formie, nawet w sposób dorozumiany. Ważny jest jednak za­miar współdziałania z drugą osobą w wykonywaniu czynu zabronionego. Współdziałający muszą mieć świadomość wspólnego wykonywania czynu zabronionego. Nie jest przy tym konieczne, aby każdy z oskarżonych osobiście podejmował zachowania stanowiące znamiona czynu zabronionego. Wedle przyjmowanego w piśmiennictwie i orzecznictwie poglądu jurydyczna istota współsprawstwa zasadza się na stworzeniu podstaw do przypisania każdemu ze współsprawców całości popełnionego wspólnie przez kilka osób przes­tępstwa, a więc także tego, co zostało realizowane przez innych współdzia­łających, przy czym każdy ze współsprawców ponosi odpowiedzialność tak, jak gdyby sam wykonał czyn zabroniony (zrealizował jego znamiona w całości własnoręcznie), niezależnie od odpowiedzialności pozostałych współdziałają­cych (np. wyrok SA w Krakowie z dnia 15.01.2003r., II AKa 353/02, Prok. i Pr. 2003/9/18; wyrok SA w Lublinie z dnia 15.06.2000r., II AKa 70/00, Prok. i Pr. 2001/5/24). Warunkiem odpowiedzialności za współsprawstwo jest wykazanie, iż współdziałających łączyło porozumienie obejmujące wspólne wykonanie czynu zabronionego w oparciu o przyjęty podział ról, oraz że każdy z uczest­ników porozumienia obejmował świadomością realizację całości znamion ok­reślonego czynu zabronionego (wyrok SN z dnia 5.03.2002r., II KKN 77/00, Lex nr 51808). Sąd I instancji sprostał wymogowi umotywowania roli oskarżo­nego w przestępczym porozumieniu z innymi nieustalonymi osobami, w me­chanizmie transferowania środków pochodzących z rachunków bankowych, do których osoby te uzyskały nieuprawniony dostęp.

Wysokość kary jednostkowych oraz kary łącznej nie budziła zastrzeżeń, po­dobnie jak i pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w wyroku.

Wniosek

obrońca: o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez unie­winnienie oskarżonego od dokonania wszystkich zarzuco­nych mu czynów, ewentualnie – o uchylenie zaskarżone­go wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

niezasadność zarzutów skutkowała utrzymaniem zaskarżonego wyroku

w mocy

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

------

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

------

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

utrzymanie zaskarżonego wyroku w mocy w całości

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

jak wyżej

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

-----

Zwięźle o powodach zmiany

-----

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 kpk

Zwięźle o powodach uchylenia

------

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 kpk

Zwięźle o powodach uchylenia

------

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 kpk

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

------

4.1.

☐ art. 454 § 1 kpk

Zwięźle o powodach uchylenia

------

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

-------------

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

Sąd Apelacyjny dodatkowo na poczet kary łącznej pozbawienia wol­ności zaliczył okres tymcza­sowego aresztowania od dnia 25 stycz­nia 2023r. (godz. 14:30) do dnia 19 paź­dziernika 2023r.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3.

wobec wymierzenia prawomocnie kary pozbawienia wolności oskar­żonego zwolniono od obowiązku poniesienia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze (art. 634 kpk w zw. z art. 624 § 1 kpk).

Obrońca z urzędu ani w apelacji, ani na rozprawie apelacyjnej nie złożył wniosku o przyznanie wynagrodzenia za obronę z urzędu.

7.  PODPISY

Adam Wrzosek

Sławomir Machnio Piotr Maksymowicz

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Okręgowego w całości

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a) kpk – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 kpk, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2) kpk – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3) kpk – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4) kpk – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 kpk

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana