Wyrok z dnia 2008-11-14 sygn. V KK 256/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V KK 256/08

W Y R O K

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2008 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Andrzej Siuchniński (przewodniczący)

SSN Krzysztof Cesarz (sprawozdawca)

SSN Rafał Malarski

Protokolant Anna Kowal

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Dariusza Barskiego w sprawie P. Z.

skazanego z art. 270 § 1 k.k.

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie

w dniu 14 listopada 2008 r.,

kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść od wyroku Sądu Rejonowego w Z.

z dnia 31 października 2007 r., sygn. akt VI K (…),

uchyla zaskarżony wyrok w części dotyczącej środka karnego i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Rejonowemu w Z. do ponownego rozpoznania.

U Z A S A D N I E N I E

Sąd Rejonowy w Z. wyrokiem z dnia 31 października 2007 r., sygn. akt VI K (…), uznał P.Z. za winnego tego, że w dniu 19 września 2005 r. w nieustalonym miejscu dokonał podrobienia listu przewozowego nr (…) firmy „M. S.A.”, w ten sposób, że w pozycji „Czytelny podpis nadawcy” tego dokumentu, nakreślił podpis „J.”, i na podstawie art. 270 § 1 k.k. skazał oskarżonego na karę 9 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie warunkowo zawiesił na okres próby 2 lat, na podstawie art. 71 § 1 k.k. wymierzył grzywnę w kwocie 40 stawek dziennych po 20 zł każda, zaś na podstawie art. 41 k.k. orzekł wobec oskarżonego środek karny „w postaci zakazu zajmowania stanowisk związanych ze sporządzaniem dokumentów” oraz obciążył oskarżonego kosztami sądowymi.

Wyrok uprawomocnił się w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.

Kasację od tego wyroku na korzyść skazanego, w części dotyczącej orzeczenia o środku karnym złożył Prokurator Generalny zarzucając „rażące i mające wpływ na treść wyroku naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 41 § 1 k.k. i art. 43 § 1 pkt 1 k.k. w zw. z art. 39 pkt 2 k.k., polegające na orzeczeniu wobec P.Z. środka karnego w postaci zakazu zajmowania stanowisk związanych ze sporządzeniem dokumentów bez wskazania okresu, na jaki zakaz ten orzeczono oraz jakiego stanowiska oskarżony nie może zajmować, w sytuacji gdy przepisy te przewidują możliwość orzeczenia takiego zakazu jedynie w odniesieniu do określonego stanowiska na okres od roku do lat 10”, po czym wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Rejonowemu w Z. do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja okazała się w całości zasadna. Bez wątpienia doszło do rażącego naruszenia art. 43 § 1 pkt 1 k.p.k. Przepis ten stanowi, że zakazy wymienione w art. 39 pkt 2 i 3 k.k., a więc również zakaz zajmowania określonego stanowiska, orzeka się w latach od roku do lat 10. Czyni się to w wyroku (art. 413 § 1 pkt 2 k.p.k.). Obowiązkiem sądu orzekającego jest zatem wskazanie czasu obowiązywania tego zakazu. Ustawowy wymóg określenia w wyroku, jak długo zakaz ma trwać, wyklucza możliwość precyzowania dopiero w postępowaniu wykonawczym okresu zakazu. Czasu obowiązywania zakazu nie da się więc określić wykorzystując dyspozycję art. 13 § 1 k.k.w i zasadę in dubio pro reo (tłumaczenia wątpliwości na korzyść oskarżonego – art. 5 § 2 k.p.k.).

Nie można również odmówić racji skarżącemu, że Sąd Rejonowy, wbrew wymogowi wynikającemu z art. 39 pkt 2 k.k. i art. 41 § 1 k.k., nie wskazał, jakiego konkretnie stanowiska oskarżony nie może zajmować. Obowiązek sprecyzowania zakresu przedmiotowego zakazu zajmowania stanowiska wynika z dwóch przesłanek: nadużycia przy popełnieniu przestępstwa zajmowanego stanowiska przez oskarżonego i ustawowego wymogu określenia, jakiego to stanowiska nie może on pełnić podczas trwania zakazu. Skoro sprawca nadużył zajmowanego stanowiska dla popełnienia przestępstwa, to względy aksjologiczne (m.in. zasada proporcjonalności, dyrektywy wymiaru kar i środków karnych) wymagają represji współmiernej (adekwatnej) i koniecznej dla osiągnięcia jej celów, przede wszystkim zapobiegawczych. Tych postulatów nie spełnia zakaz orzeczony przez Sąd Rejonowy. Zakaz ten ujęty został nadmiernie szeroko, mając na uwadze zwłaszcza fakt, że współcześnie zajmowanie praktycznie każdego stanowiska wiąże się ze sporządzaniem (implikuje obowiązek sporządzania) dokumentów. Rzecz jasna, chodzi tu o stanowiska zajmowane przez obywatela w systemie i hierarchii, instytucji państwowych i społecznych (zob. m.in. M. Szewczyk [w] A. Zoll (red.): Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, t. I, s. 690, Zakamycze 2004), a więc sformalizowane (czyli wynikające z umowy o pracę, powołania, wyboru itd.) pełnienie takiego stanowiska. W rzeczywistości wymaga ono zawsze sporządzenia jakiegoś dokumentu w rozumieniu określonym w art. 115 § 14 k.k. Zakres desygnatów pojęcia „dokument” jest więc praktycznie nieograniczony,

co sprawia, że orzeczenie zakazu zajmowania stanowisk „związanych ze sporządzaniem dokumentów” nie czyni zadość, zawartemu w art. 39 pkt 2 k.k. i 41 § 1 k.k., wymogowi określenia zakresu przedmiotowego zakazu zajmowania stanowiska.

Słuszny zatem okazał się również zarzut rażącego naruszenia wyżej wymienionych przepisów prawa materialnego.

Wskazane uchybienia miały istotny wpływ na treść wyroku. Konieczne więc stało się uchylenie go w zaskarżonej części i przekazanie sprawy w tym zakresie Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, który będzie miał na względzie treść art. 442 § 1 i 3 k.p.k.