Postanowienie z dnia 2002-11-13 sygn. II KKN 121/01

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KKN 121/01

P O S T A N O W I E N I E

Dnia 13 listopada 2002 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Feliks Tarnowski (przewodniczący)

SSN Jacek Sobczak

SSA del. do SN Mirosław Ziaja (spr.)

Protokolant Anna Janczak

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Józefa Gemry

w sprawie B. K.

oskarżonego z art. 258 d.kk

po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie

w dniu 13 listopada 2002 r.,

kasacji, wniesionej przez prokuratora na niekorzyść oskarżonego od wyroku Sądu Okręgowego w R.

z dnia 18 lipca 2000 r., sygn. akt V Ka […] zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w R.

z dnia 21 marca 2000 r., sygn. akt VII K […]

1. oddala kasację;

2. kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciąża Skarb Państwa.

U Z A S A D N I E N I E

Sąd Rejonowy w R. wyrokiem z dnia 21 marca 2000 r. sygn. akt VII K […] uznał oskarżonego B. K. za winnego popełnienia występku określonego w przepisie art. 300 § 2 kk, polegającego na tym, że bliżej nieustalonej daty w grudniu 1997 r. w S. zbył samochód osobowy V. nr rej. RDC […] (zabezpieczony) zajęty przez Prokuraturę Rejonową w R. jako dowód rzeczowy, w toczącym się przeciwko niemu postępowaniu i za to, przy zastosowaniu art. 4 § 1 kk, na podstawie art. 258 dkk skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie na mocy art. 73 § 1 i 2 dkk i art. 74 § 1 dkk warunkowo zawiesił na okres próby wynoszący 2 lata oraz stosownie do przepisu art. 75 § 1 dkk w zw. z art. 36 § 1 dkk wymierzył mu grzywnę w kwocie 400 zł, zwalniając go jednocześnie od kosztów postępowania w sprawie.

Powyższy wyrok zaskarżył apelacją obrońca oskarżonego i zarzucając obrazę prawa materialnego, a to art. 300 § 2 kk, przez jego niezasadne zastosowanie wniósł o jego zmianę przez uniewinnienie oskarżonego.

Sąd Okręgowy w R. wyrokiem z dnia 18 lipca 2000 r. sygn. akt V Ka […], dostrzegając też inne uchybienia aniżeli podniesione w wyżej wymienionym zarzucie, uwzględnił apelację obrońcy i zmienił zaskarżony wyrok uniewinniając oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

Wyrok ten zaskarżył kasacją Prokurator Okręgowy w R., na niekorzyść oskarżonego, zarzucając rażące naruszenie prawa mające istotny wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 300 § 2 kk, poprzez przyjęcie, że B. K., który przyjął na przechowanie – jako osoba godna zaufania – a następnie zbył samochód marki „V.” zajęty przez Prokuraturę Rejonową w R. jako dowód rzeczowy w toczącym się przeciwko niemu postępowaniu, nie wypełnił swoim czynem dyspozycji w/w artykułu, co w konsekwencji doprowadziło do wydania wyroku uniewinniającego.

W konkluzji autor kasacji wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w R. do ponownego rozpoznania w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem niezależnie od błędnego poglądu prawnego wyrażonego w motywach zaskarżonego wyroku, przy przyjęciu innej argumentacji, jej uwzględnienie nie miałoby istotnego wpływu na treść tego orzeczenia.

Podkreślić natomiast trzeba to, że rozważania natury prawnej, zawarte w uzasadnieniu kasacji, a odnoszące się do wykładni przepisu art. 300 § 2 kk, w swej warstwie abstrakcyjnej, zasługują na aprobatę.

Jak wynika z dotychczasowych i niekontrowersyjnych dla stron ustaleń faktycznych, przyjętych przez oba sądy orzekające w sprawie, oskarżony nabył, jako pełnomocnik swej żony, na jej rzecz na terenie Holandii, samochód V. i mimo operacyjnego podejrzenia, że pojazd ten może pochodzić z kradzieży, w toku toczącego się postępowania karnego fakt ten w żaden sposób prawomocnie nie został wykazany, o czym przekonuje argumentacja przyjęta w sprawie II K […] Sądu Rejonowego w R. Tym samym nie podważono skutecznie, tak prawa posiadania wyżej wymienionego samochodu przez oskarżonego, jak i uprawnień do niego jego żony wynikających z prawa własności, co ma istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Ustalonym wprawdzie jest, że omawiany pojazd, wydany przez oskarżonego w toczącym się postępowaniu karnym, uznany został za dowód rzeczowy, a następnie oddany mu na przechowanie – jako osobie godnej zaufania – postanowieniem Prokuratora Rejonowego w R. z dnia 8 sierpnia 1996 r. na podstawie art. 199 dkpk, za zobowiązaniem do m.in. niezbywania go pod rygorem odpowiedzialności karnej z art. 258 dkk oraz, że samochód ten został następnie sprzedany przez oskarżonego nieustalonej osobie w grudniu 1997 r., nie mniej jednak in concreto okoliczności te nie mogły skutkować uznaniem go za winnego występku określonego w art. 300 § 2 kk.

Zwrócić uwagę należy na to, że przepis art. 199 dkpk, na którym prokurator oparł swe orzeczenie, będący odpowiednikiem art. 230 § 2 kpk, zakładał, że przedmioty zbędne dla postępowania karnego zwraca się osobie uprawnionej, o ile ich posiadanie nie jest zabronione.

Powyższe pozwala przyjąć, iż na gruncie niniejszej sprawy samochód V. stał się zbędny dla toczącego się postępowania karnego organowi prowadzącemu to postępowanie, skoro uzyskano opinię biegłego z zakresu techniki samochodowej, dla wykonania której pojazd ten zajęto, a oskarżony, po przeprowadzeniu niezbędnych czynności procesowych, uznany został za osobę uprawnioną do jego odbioru.

W tej sytuacji ograniczenie zwrotu samochodu rygorem wynikającym z przepisu art. 258 dkk było nieuzasadnione.

W dalszej kolejności, jeśli nawet przyjąć, że między Skarbem Państwa a oskarżonym powstała – mimo błędu orzeczniczego prokuratora – relacja wierzyciel – dłużnik, to wobec braku skutecznego podważenia prawa własności B. K. był władny, jako pełnomocnik właściciela, do zbycia omawianego przedmiotu, przy uwzględnieniu jego zbędności dla postępowania.

Co za tym idzie, takie działanie w konkretnym wypadku nie realizowało jednego z podstawowych znamion zawartych w przepisie art. 300 § 2 kk, do których zaliczyć należy udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia swojego wierzyciela.

Wskazana argumentacja musiała więc prowadzić do wniosku o potrzebie uniewinnienia oskarżonego i mimo że słuszne w tej mierze jest rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego, to brak podstaw do zaakceptowania przyjętych w motywach zaskarżonego wyroku rozważań prawnych, uzasadniających takie orzeczenie.

Tym samym właściwe in abstracto dywagacje prawne zaprezentowane w kasacji nie mogły mieć wpływu na treść zaskarżonego wyroku, co musiało – wobec jej bezzasadności – skutkować oddaleniem tego środka.

Wbrew twierdzeniom Sądu Okręgowego, na gruncie aktualnie obowiązującego prawa (art. 300 § 2 kk), nie zostało zdepenalizowane zachowanie sprawcy, polegające na zbyciu przedmiotu stanowiącego dowód rzeczowy w toczącym się postępowaniu, oddanego mu na przechowanie jako osobie godnej zaufania, stosownie do wymogów wynikających z przepisu art. 228 § 1 kpk, które w ujęciu art. 258 dkk realizowało znamiona zawartego w nim czynu zabronionego, tylko dlatego, że aktualnie przepis ten nie został zamieszczony w rozdziale odnoszącym się do przestępstw przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, a zawężeniu uległo pole kryminalizacji tym przepisem.

Jak wynika z uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2002 r. sygn. akt I KZP 25/2002, z którym to poglądem identyfikuje się niniejszy skład orzekający, fakt umieszczenia konkretnego przepisu w Rozdziale XXXVI kk, a więc w grupie przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu, nie oznacza automatycznie, iż tylko obrót gospodarczy, a nie i inne stosunki cywilnoprawne, podlega ochronie poprzez zawarte w nim przepisy.

Wprawdzie przestępstwo określone w przepisie art. 300 § 2 kk, jest przestępstwem indywidualnym, odnoszącym się do dłużników, nie mniej jednak, uwzględniając wskazane wyżej uwagi, brak jest podstaw do przyjęcia, że chodzi w nim jedynie o dłużników prowadzących działalność gospodarczą.

Niewątpliwie w świetle przepisu art. 300 § 2 kk ochronie będą podlegały tylko takie orzeczenia wydane przez uprawnione organy, o których w nim mowa, gdy stronami rozstrzygnięcia w sprawie będą wierzyciel i dłużnik, a co za tym idzie stosunek obligacyjny z niego wynikający, uprawniał będzie tego pierwszego do żądania przez drugiego starannego spełnienia określonego świadczenia, polegającego na działaniu lub zaniechaniu, wynikającego z treści zobowiązania.

Wydanie rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie, stosownie do obowiązku wynikającego z art. 217 § 1 kpk, bądź znalezienie takich przedmiotów w toku przeszukania po myśli art. 219 § 1 kpk, tworzy stan wejścia w ich władanie przez uprawniony organ procesowy, a tym samym ich zajęcie poprzez zatrzymanie na czas niezbędny dla postępowania karnego do wykonania określonych w nim czynności.

Sytuacji tej nie zmienia też fakt oddania tych przedmiotów na przechowanie osobie godnej zaufania z zaznaczeniem obowiązku przedstawienia na każde żądanie organu prowadzącego postępowanie w rozumieniu art. 228 § 1 kpk, co z językowego punktu widzenia oznacza umieszczenie tych przedmiotów w odpowiednich warunkach w bezpiecznym miejscu i utrzymywanie ich we właściwym stanie przez tę osobę przez pewien czas, dla realizacji niezbędnych czynności procesowych, w związku z toczącym się postępowaniem.

Powyższe założenie pozwala przyjąć, że o ile osoba przyjmująca rzecz na przechowanie zobowiąże się dochować warunków wynikających z postanowienia wydanego na podstawie art. 228 § 1 kpk, to tym samym obejmuje też tym, zachowanie rzeczy oddanej mu na przechowanie, co wyklucza jej zbycie.

Dlatego też – nie wdając się w szczegółowe rozważania o charakterze cywilno-prawnym, odnoszące się do umowy przechowania – na gruncie przepisu art. 228 § 1 kpk oddanie rzeczy na przechowanie osobie godnej zaufania tworzy między tą osobą, a Skarbem Państwa swoistą relację dłużnik – wierzyciel, opartą na stosunkach obligacyjnych, skoro z jednej strony organ postępowania może żądać od osoby przechowującej rzecz określonego świadczenia wynikającego z treści orzeczenia, pozwalającego na właściwe realizowanie funkcji postępowania karnego, np. zwrotu rzeczy celem dokonania oględzin, czy uzyskania opinii biegłego, a z drugiej istnieje obowiązek wykonania takiego świadczenia do czasu wydania odmiennej decyzji w przedmiocie dowodów rzeczowych.

Zatem zbycie przedmiotu mogącego stanowić dowód w sprawie, (wydanego lub znalezionego w czasie przeszukania), przez osobę godną zaufania, której przedmiot ten, w oparciu o właściwe orzeczenie wydane na podstawie art. 228 § 1 kpk, oddano na przechowanie, stanowi zachowanie podlegające penalizacji na podstawie art. 300 § 2 kk, chroniąc nie tylko pewność obrotu cywilno-prawnego, ale i powagę orzeczeń wydanych przez organ państwowy.

Tym samym, mając w polu widzenia przedstawione wyżej uwagi, orzeczono jak na wstępie.