Postanowienie z dnia 1999-08-25 sygn. IIl CKN 695/99

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CKN 695/99

POSTANOWIENIE

Dnia 25 sierpnia 1999 r.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna w składzie następującym:

Przewodniczący: SSN - A. Wypiórkiewicz (spraw.)

Sędziowie: SN - B. Czech

SN - M. Wysocka

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 sierpnia 1999 r.

przeciwko F| o rozwód na skutek kasacji pozwanego

od postanowienia Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 1 kwietnia 1999 r., sygn. akt I ACa 25/99

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie i pozostawić Sądowi Apelacyjnemu w Rzeszowie rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 20 lutego 1998 r. Sąd Apelacyjny w Rzeszowie odrzucił apelację wniesioną od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 19 grudnia 1997 r. ustalając, że pozwany złożył wniosek o doręczenie uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia w dniu 29 grudnia 1997 r., a więc z uchybieniem terminowi z art. 328 § 1 kpc. Termin ten bowiem upłynął w dniu 27 grudnia 1997 r.

Postanowienie o odrzuceniu apelacji zostało doręczone pełnomocnikowi pozwanego w dniu 27 lutego 1998 r., a w dniu 5 marca 1998 r. pełnomocnik ten złożył wniosek o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 19 grudnia 1997 r. W uzasadnieniu wniosku zarzucił, że jakkolwiek siedmiodniowy termin z art. 328 § 1 kpc upłynął w dniu 26 grudnia 1997 r., to jednak, skoro na tę datę wypadał drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia, natomiast 27 grudnia był dniem wolnym od pracy, zaś 28 grudnia wypadała niedziela - dzień 29 grudnia 1997 r. był pierwszym dniem roboczym, w którym możliwe było złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Jeżeli zaś można uznać, że ostatnim dniem, w którym możliwe było skuteczne złożenie wniosku, był dzień 27 grudnia 1997 r., to na przeszkodzie zachowania tego terminu stanęły pełnomocnikowi przeszkody komunikacyjne. Odnośnie do tej okoliczności pełnomocnik pozwanego utrzymywał, że w święta wyjechał wraz z dziećmi do rodziny w województwie HH i w związku ze zmniejszoną ilością kursów autobusowych w dni wolne od pracy, które stanowią jedyną na tamtym terenie możliwość komunikacyjną, nie został w dniu 27 grudnia 1997 r. zabrany do autobusu jadącego do R^^^H z powodu braku miejsc. Najbliższy urząd pocztowy znajdował się w (...) odległości około 70 kilometrów od miejsca pobytu pełnomocnika.

Postanowieniem z dnia 20 kwietnia 1998 r. Sąd Wojewódzki w Rzeszowie odrzucił wniosek pozwanego o przywrócenie terminu. W ocenie Sądu Wojewódzkiego, skoro pełnomocnik pozwanego już w dniu 28 grudnia 1997 r. wiedział o uchybieniu terminowi i już w tym terminie mógł podejmować stosowne czynności, to złożony w dniu 5 marca 1998 r. rozpoznawany wniosek podlega odrzuceniu na podstawie art. 169 § 1 i art. 171 kpc.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie oddalił zażalenie pozwanego od wymienionego postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie, orzeczeniem z dnia 19 czerwca 1998 r. Sąd drugiej instancji stwierdził, że gdyby nawet przyjąć, iż przyczyną uchybienia terminowi były trudności komunikacyjne lub inne przeszkody faktyczne uniemożliwiające złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku Sądu Wojewódzkiego, to przyczyny te ustały już w dniu 29 grudnia 1997 r. Tak przeto złożenie w dniu 5 marca 1998 r. wniosku o przywrócenie terminu narusza art. 169 § 1 kpc, a zatem zaskarżone postanowienie jest prawidłowe.

W uwzględnieniu kasacji pozwanego wniesionej od tego postanowienia Sąd Najwyższy, orzeczeniem z dnia 10 listopada 1998 r., uchylił zaskarżone postanowienie, a także postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie odrzucające wniosek pozwanego o przywrócenie terminu. Sąd Najwyższy stwierdził, że podniesiony w kasacji zarzut naruszenia art. 169 § 1 i 171 kpc jest uzasadniony, gdyż brak było dostatecznych podstaw do przyjęcia, że wniosek o przywrócenie terminu jest spóźniony. Sąd Najwyższy przypomniał, że procedura zmierzająca do przywrócenia terminu może być wdrożona dopiero po stwierdzeniu, że czynność procesowa podjęta przez stronę jest bezskuteczna w konsekwencji przekroczenia terminu. Stwierdzenie takie wynika najczęściej z postanowienia sądu o zwrocie pisma lub odrzucenia środka procesowego, w tym zwłaszcza środka odwoławczego. Z okoliczności rozpoznawanej sprawy wynikało, że wystarczającą wiadomość o uchybieniu terminowi do złożenia wniosku o doręczenie uzasadnienia wyroku Sądu Wojewódzkiego pozwany uzyskał dopiero w dniu, w którym otrzymał wydane na posiedzeniu niejawnym postanowienie Sądu Apelacyjnego o odrzuceniu kasacji, co nastąpiło w dniu 27 lutego 1998 r. Wniosek zaś o przywrócenie terminu wpłynął w tygodniowym terminie liczonym od tej daty. Nie zachodziła przeto podstawa do jego odrzucenia jako spóźnionego ze względu na treść art. 169 § 1 kpc (art. 171 kpc).

W następnym toku czynności Sąd Wojewódzki, postanowieniem z dnia 30 grudnia 1998 r. ] przywrócił pozwanemu termin do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku, po czym przedstawił Sądowi II instancji apelację wniesioną od tego orzeczenia.

Sąd Apelacyjny, postanowieniem z dnia 1 kwietnia 1999 r., ponownie odrzucił apelację z tym uzasadnieniem, że przywrócenie terminu nastąpiło z naruszeniem art. 168 § 1 kpc, gdyż pełnomocnik pozwanego uchybił temu terminowi w okolicznościach świadczących o braku szczególnej jego staranności. Stosownie do zajętego przez Sąd Apelacyjny stanowiska powoływanie się na trudności komunikacyjne byłoby zasadne tylko w sytuacji wystąpienia nadzwyczajnych zjawisk powodujących utratę dostępu do miejscowości, w której możliwe było nadanie przesyłki pocztowej.

W kasacji wniesionej od tego orzeczenia pozwany zarzuca naruszenie art. 168 § 1 kpc i art. 169 kpc oraz błędne powołanie przez Sąd Apelacyjny jako podstawy rozstrzygnięcia art. 373 kpc zamiast art. 372 kpc, i domaga się uchylenia zaskarżonego orzeczenia. Pełnomocnik skarżącego odwołuje się do okoliczności wziętej pod rozwagi postanowienia o odrzuceniu kasacji tkwił w błędnym przekonaniu, iż dzień 27 grudnia 1997 r. jest dniem ustawowo wolnym od pracy. Błędne jego przekonanie utwierdzał fakt, że Sąd pierwszej instancji doręczył wyrok z uzasadnieniem i kasację przedstawił Sądowi Apelacyjnemu. Ponadto wskazuje na trudności komunikacyjne, które uniemożliwiły mu nadanie przesyłki w otwartym terminie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zarzut naruszenia przez Sąd Apelacyjny art. 372 kpc jest całkowicie niezrozumiały, gdyż w ogóle nie wiąże się z przedmiotem zaskarżenia. Określa on bowiem sposób wniesienia przez stronę odpowiedzi na apelację i termin.

Również bezzasadnie skarżący powołuje się na postanowienie Sądu Najwyższego z 10 listopada 1998 r. jako mające przesądzać o korzystnym dla pozwanego wyniku postępowania w przedmiocie przywrócenia terminu do złożenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Sąd Najwyższy w tym orzeczeniu wbrew odmiennemu stanowisku Sądu Apelacyjnego rozstrzygnął, że wymieniony wniosek nie był spóźniony, gdyż wniesiony został do sądu w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia. Przyczyną tą była niewiedza pełnomocnika o uchybieniu terminowi, z której został on dostatecznie wyprowadzony przez pozyskanie wiadomości z treści postanowienia Sądu Apelacyjnego odrzucającego apelację. Dla oceny, czy wniosek o przywrócenie terminu do dochodzenia czynności procesowej został wniesiony w ustawowym terminie (por. art. 169 § 1 kpc) ₍ nie ma znaczenia charakter przyczyny powodującej opóźnienie, a w szczególności czy przyczyna ta została zawiniona przez stronę czy nie była przez nią zawiniona. Natomiast sprawa winy ma rozstrzygające znaczenie dla zasadności wniosku o przywrócenie terminu. Wniosek taki może być bowiem uwzględniony tylko wówczas, gdy strona nie dokonała w terminie czynności bez swojej winy (por. art. 168 § 1 kpc).

Z istoty podejmowanej przez Sąd drugiej instancji kontroli zachowania ustawowych wymagań co do środka odwoławczego w drodze oceny, czy przywrócenie przez Sąd pierwszej instancji terminu do jego wniesienia nastąpiło przy prawidłowym zastosowaniu art. 168 kpc (por. art. 373 kpc) wynika, że podważenie tej prawidłowości powinno sprowadzać się do sytuacji, gdy w okolicznościach sprawy zachodzi ku temu dostatecznie pewna podstawa. Istota tej kontroli wiąże się bowiem ze szczególnymi uprawnieniami Sądu drugiej instancji, która wkracza w nie zaskarżalne orzeczenie sądu meriti, powołanego do rozpoznania wniosku o przywrócenie terminu. W sprawie obecnie rozpoznawanej przez Sąd Najwyższy taka podstawa jednak nie powstała.

Wprawdzie można wymagać od prawników, w tym od adwokatów, aby potrafili odróżniać na gruncie art. 115 kc (por. też art. 165 § 1 kpc) dni ustawowo wolne od pracy od dni wolnych od pracy ze względów społeczno-gospodarczych (por. tzw. „wolne soboty”) i odpowiednio do tego wyróżnienia dostosować podejmowane czynności procesowe, to jednak, przy uwzględnieniu powołanej przez skarżącego przeszkody komunikacyjnej ^nie można było wykluczyć, że nawet przy wiedzy pełnomocnika pozwanego, iż dzień 27 grudnia 1997 r. jest ostatnim dniem terminu do złożenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, świąteczne trudności komunikacyjne, powodujące utratę dostępu do urzędu pocztowego, uniemożliwiły mu nadanie na poczcie wymienionego wniosku. Te trudności - odmiennie od stanowiska zajętego przez Sąd Apelacyjny - nie musiały mieć charakteru zdarzeń nadzwyczajnych. Wystarczy, że uniemożliwiały komunikację z przyczyn niezależnych od pasażera.

Mając powyższe na uwadze, pomimo bezzasadności w znacznej części uzasadnienia podstawy kasacyjnej, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie na podstawie art. 393¹³ kpc jako zapadłe z naruszeniem art. 373