Wyrok z dnia 1985-02-11 sygn. II CR 462/84

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 462/84

Wyrok

Sądu Najwyższego

z dnia 11 lutego 1985 r.

Przewodniczący: Sędzia SN W. Łysakowski.

Sędziowie SN: T. Bielecki (spr.), G. Borkowski.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna i Administracyjna po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 1985 r. sprawy z powództwa Cecylii S. i Franciszka S. przeciwko Skarbowi Państwa - Urzędowi Miasta i Gminy w W. o odszkodowanie na skutek rewizji powódki Cecylii S. od wyroku Sądu Wojewódzkiego w J. z dnia 3 września 1984 r., sygn. akt (…):

1) uchyla zaskarżony wyrok w części oddalającej powództwo o kwotę 10.945 (dziesięć tysięcy dziewięćset czterdzieści pięć) zł, jak również postanowienie w przedmiocie umorzenia postępowania o kwotę 38.000 (trzydzieści osiem tysięcy) zł oraz co do kosztów procesu i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Wojewódzkiemu w J. do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach procesu za instancję rewizyjną; 2) w pozostałej części oddala rewizję powodów.

Z uzasadnienia

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja jest tylko częściowo uzasadniona.

Nie można podzielić zarzutu, że pozwany Skarb Państwa ponosi odpowiedzialność za ewentualne szkody w mieniu przechowywanym w piwnicy i komórce.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego i prawidłowych ustaleń Sądu Wojewódzkiego wynika, że funkcjonariusze pozwanego nie dokonywali opróżnienia piwnicy, ani komórki. Żądanie zatem wyrównania szkody za zaginione przedmioty, przechowywane w tych pomieszczeniach, jest nieuzasadnione. Powodowie nie wykazali bowiem przesłanek z art. 417 § 1 k.c. W tym zakresie rewizja podlega więc oddaleniu (art. 387 k.p.c.).

Uznać natomiast należy za uzasadnione pozostałe zarzuty rewizji. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu (jak w sprawie) wysokość odszkodowania winna być ustalona według cen z daty ustalenia szkody, a więc z daty zamknięcia rozprawy przez Sąd I instancji (art. 316 § 1 k.p.c.), chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących we wcześniejszej dacie (art. 363 § 2 k.c.). Materiał procesowy sprawy nie daje podstawy do ustalenia ceny z innej chwili niż chwila zamknięcia rozprawy. W tej zaś chwili, jak zarzucono w rewizji, wartość zniszczonych mebli była wyższa o 10.945 zł, niż w chwili wyrządzenia szkody (10 marca 1931 r.), którą bezpodstawnie przyjął Sąd Wojewódzki za miarodajną.

W tym stanie rzeczy, gdy Sąd Wojewódzki nie wyjaśnił wartości szkody w meblach (szafa, wersalka i stół) według cen z daty ustalenia szkody (art. 363 § 2 in prine k.c.) - zaskarżony wyrok w tym zakresie podlega uchyleniu, a sprawa przekazaniu do ponownego rozpoznania (art. 388 § 1 k.p.c.). Rewizja, o ile zawiera dalej idące żądania, jako bezzasadna ulega oddaleniu (art. 387 k.p.c.). Uchyleniu podlega zawarte w wyroku postanowienie o umorzeniu postępowania co do kwoty 38.000 zł.

Niesporne jest w sprawie, że zarówno pies, jak i obrazy stanowiły dorobek powodów, wchodzący w skład majątku objętego wspólnością ustawową (art. 31 k.r.o.). Roszczenie o odszkodowanie za te rzeczy, jako wchodzące w skład majątku objętego wspólnością ustawową, służy obojgu małżonkom łącznie, gdyż jest ono niepodzielne.

Współuczestnictwo powodów ma charakter współuczestnictwa koniecznego, ponieważ oboje pozostają w jednakowym stosunku do treści żądania (art. 72 i 195 k.p.c.); jest ono równocześnie współuczestnictwem jednolitym, gdyż wyrok ze względu na naturę rzeczy (żądanie odszkodowania za przedmioty wchodzące w skład majątku wspólnego) dotyczyć musi niepodzielnie obojga powodów (art. 73 § 2 k.p.c.).

Z istoty współuczestnictwa wynika, że każdy współuczestnik procesu działa w imieniu własnym i ma prawo popierać sprawę (art. 73 § 1 i 74 k.p.c.). Zasada samodzielnego działania współuczestnika w procesie doznaje jednak ograniczenia w wypadku współuczestnictwa jednolitego. Polega ono na tym, że do zawarcia ugody, zrzeczenia się, ograniczenia albo cofnięcia żądania i uznania powództwa wymagana jest zgoda wszystkich współuczestników (art. 73 § 2 k.p.c.).

Brak zgody sprawia zaś, że akt dyspozytywny współuczestnika jest nieskuteczny.

Z tego, co przedstawiono wyżej, można więc wyprowadzić wniosek, że w procesie o naprawienie szkody w zakresie składników należących do majątku wspólnego małżonków (art. 31 k.r.o.) po stronie powodowej zachodzi współuczestnictwo jednolite czynne. W takim zaś wypadku do podjęcia czynności procesowej o charakterze dyspozytywnym, której przedmiotem jest zrzeczenie się, cofnięcie lub ograniczenie żądania, zawarcie ugody i uznania powództwa, potrzebna jest zgoda obojga małżonków. Brak zgody jednego z nich wywołuje ten skutek, że taka czynność dyspozytywna jest bezskuteczna. Poza tym czynności procesowe współuczestników działających są skuteczne wobec niedziałających w tym znaczeniu, że niedziałający współuczestnicy mogą odnosić tylko korzyść z czynności współuczestników działających, konsekwencją takiego stanu rzeczy jest np., że w wypadku współuczestnictwa jednolitego wniesienia środka odwoławczego przez jednego współuczestnika jest skuteczne wobec pozostałych, a sąd rewizyjny rozpoznaje sprawę tak, jakby wszyscy współuczestnicy wnieśli ten środek.