Postanowienie z dnia 1997-06-25 sygn. III CKU 30/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CKU 30/97

POSTANOWIENIE

Dnia 25 czerwca 1997 r.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSN - A. Wypiórkiewicz

Sędziowie: SN - M. Kocon

SN - Z. Świeboda (spraw.)

Protokolant: K. Brzezińska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Krajowej - I. Kaszczyszyn

po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 1997 r.

sprawy z wniosku H  w R

z udziałem B wL i Dyrekcji

Okręgowej Dróg Publicznych w

o zniesienie współwłasności nieruchomości

na skutek kasacji Ministra Sprawiedliwości

od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie

z dnia 19 grudnia 1995 r., sygn. akt I Cr 603/95

postanawia:

uchylić zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu Rejonowego w Leżajsku z dnia 25 października 1995 r. Sygn. Ns 293/95 i wniosek o zniesienie współwłasności oddalić.

UZASADNIENIE

(...)

Sąd Najwyższy rozważył, co następuje:

Ze znajdującego się w aktach sprawy zawiadomienia Sądu Rejonowego w Leżajsku Wydziału Ksiąg wieczystych z dnia 26 października 1994 r. (k. 5) wynika, że własność nieruchomości oznaczonej jako działka nr /5 o powierzchni 7 arów 59 m² wpisana jest na rzecz H w R, natomiast z zawiadomienia tego Sądu z dnia 14 lipca 1995 r. (k. 6) wynika, że własność nieruchomości oznaczonej jako działka nr /6 o powierzchni 5 arów 34 nr wpisana jest na rzecz Skarbu Państwa, zaś prawo użytkowania wieczystego gruntu i własności budynku administracyjno-handlowego w granicach tej działki oraz budynku garażowego 4-boksowego w całości na rzecz B  w L . Z akt sprawy wynika także, że budynek administracyjno-handlowy posadowiony jest na dwóch nieruchomościach, przy czym jedna nieruchomość stanowi własność wnioskodawcy, a na drugiej ustanowione jest użytkowanie wieczyste uczestnika B

Zatem budynek ten stoi na dwóch nieruchomościach, nie stanowiących przedmiotu własności ani też współwłasności tych samych osób i dla których prowadzone są oddzielne księgi wieczyste. W takim stanie prawnym nieruchomości, na których wzniesiony został budynek administracyjno-handlowy, nie mogło dojść do wydania zaskarżonych postanowień. Postępowanie toczyło się bez udziału Skarbu Państwa jako właściciela działki nr /6, oddanej w wieczyste użytkowanie B w L .

Sądy dokonały podziału także działki nr /6 i powstałe z tego podziahi nowe działki przydzieliły na własność w odpowiednich częściach H  w R i B w L i w ten sposób przy braku podstaw prawnych pozbawiły Skarb Państwa prawa, które mu do tych działek przysługuje. Dotyczy to także dwóch garaży usytuowanych na działce nr /6 będącej tylko w wieczystym użytkowaniu B w L, a przyznanych na wyłączną własność H w R wraz z częścią działki, na której zostały wybudowane. Jest oczywiste, że nie można znosić współwłasności, która nie istnieje. Budynki - garaże, jeżeli są trwale z gruntami związane stanowią część składową gruntu (art. 48 k.c.).

Według art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali (Dz.U. Nr 85, poz. 388) w razie wyodrębnienia własności lokali, grunt oraz wszelkie części budynku i inne urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali lub dotychczasowego właściciela nieruchomości ze względu na należące do niego nie wyodrębnione lokale, stanowią ich współwłasność w częściach ułamkowych odpowiadających stosunkowi powierzchni użytkowej lokalu do powierzchni użytkowej budynku. Przepis ten w odróżnieniu od dotychczasowego art. 137 § 2 k.c. wprowadził ustawowe kryterium określenia udziałów we współwłasności nieruchomości gruntowej. Jest to przepis bezwzględnie obowiązujący i jego zastosowanie nie może być wolą stron ani wyłączone, ani ograniczone.

Najczęściej w praktyce są takie sytuacje, że na nieruchomości gruntowej, w ramach której ma dojść do wyodrębnienia własności lokali, jest wzniesiony tylko jeden budynek. Może się jednak zdarzyć, że na tej samej nieruchomości jest usytuowanych kilka budynków. W takiej sytuacji ustawa w art. 3 ust. 3 stanowi, że udział współwłaściciela lokalu we współwłasności nieruchomości wspólnej wyznacza stosunek powierzchni użytkowej tych budynków. Inna kwestią rozważał Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 14 maja 1996 r. III CZP 37/96 (OSNCP 1996, z. 9, poz. 116), gdy budynek usytuowany został na dwóch nieruchomościach stanowiących własność tej samej osoby, dla których prowadzone są oddzielne księgi wieczyste. Sąd Najwyższy ustalił tezę: „ustanowienie odrębnej własności lokalu jest dopuszczalne, gdy budynek jest posadowiony na dwóch nieruchomościach, stanowiących własność gminy, dla których prowadzone są oddzielne księgi wieczyste”. W uzasadnieniu tej uchwały wyraził pogląd, że nie ma przeszkód w rozumieniu art. 21 i 24 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. Nr 19, poz. 147 ze zm.) do połączenia w jedną nieruchomość dwóch nieruchomości na których usytuowany został budynek, stanowiący własność jednej osoby, dla których prowadzone są oddzielne księgi wieczyste. Przeszkoda taka zachodziłaby, gdyby nieruchomości te stanowiły własność różnych osób, wówczas nie byłaby dopuszczalne ustanowienie odrębnej własności lokali. Taka sytuacja ma miejsce w rozpoznawanej sprawie. Sąd Najwyższy w obecnym składzie podziela to zapatrywanie, co z kolei prowadzi do uchylenia zaskarżonych postanowień i oddalenia wniosku w obecnym kształcie.

Upływ terminu do wniesienia kasacji nie stoi na przeszkodzie w jej uwzględnieniu, jeżeli zaskarżone postanowienia godzą w powagę wymiaru sprawiedliwości, a tym samym naruszają interes Rzeczypospolitej Polskiej i to bez względu na przeniesienie na rzecz osób trzecich prawa własności nieruchomości powstałych po dokonanym podziale, (art. 421 § 2 kpc obowiązujący na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego.... Dz.U. Nr 43, poz. 189).