Wyrok z dnia 1999-10-20 sygn. III CKN 390/98

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CKN 390/98

Wyrok

z dnia 20 października 1999 r.

Przewodniczący: Sędzia SN H. Ciepła.

Sędziowie SN: Z. Strus, H. Wrzeszcz (spr.).

Sąd Najwyższy Izba Cywilna, po rozpoznaniu w dniu 20 października 1999 r. na rozprawie sprawy z powództwa M. W. przeciwko W. Ś. o zapłatę na skutek kasacji pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 10 grudnia 1997 r.;

oddala kasację.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy nakazem z 8.IV.1997 r. zobowiązał pozwaną do zapłacenia powodowi 19.520 zł z tytułu ceny za sprzedane maszyny z ustawowymi odsetkami.

Po rozpoznaniu zarzutów od nakazu zapłaty, w których W. Ś. zarzuciła, że cenę zapłaciła w całości, Sąd Wojewódzki wyrokiem z dnia 17.IX.1997 r. utrzymał nakaz w mocy co do 19.520 zł z odsetkami od 7.III.1997 r. i uchylił go w części zasądzającej odsetki za okres do 7.III.1997 r., oddalając powództwo w tym zakresie oraz orzekł o kosztach procesu.

Z motywów rozstrzygnięcia wynika, że jest bezsporne, iż strony zawarły umowę sprzedaży maszyn wymienionych w fakturach (...), (...) i (...), które kupująca odebrała bez zastrzeżeń. Natomiast rozstrzygając sporną kwestię czy pozwana zapłaciła cenę wynikającą z faktur (...) (12.200 zł) i (...) (7.320 zł) Sąd uznał, a pozwana nie wykazała, aby uregulowała tę należność.

Apelację W. Ś. Sąd Apelacyjny oddalił zaskarżonym wyrokiem. Sąd odwoławczy uznał, że sąd I instancji wyjaśnił wszystkie istotne okoliczności z punktu widzenia łączącej strony umowy sprzedaży i nie naruszył zasady swobodnej oceny dowodów ustalając, że pozwana nie wykazała, aby w całości zapłaciła cenę za maszyny.

W kasacji, opartej na obu podstawach z art. 393¹ k.p.c., pełnomocnik pozwanej zarzucił naruszenie przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 535 k.c. w związku z art. 354, 355, 487 i 488 k.c. oraz obrazę przepisów postępowania tj. art. 6 k.c. w zw. z art. 244 § 1 i 245 k.p.c. oraz art. 231, 233 § 1 k.p.c. Powołując się na powyższe podstawy wniósł o uchylenie wyroków sądów obu instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności rozważenia wymagają zarzuty podniesione w ramach drugiej podstawy kasacyjnej z art. 393¹ k.p.c., ponieważ naruszenie prawa materialnego może być właściwie ocenione tylko na tle prawidłowo ustalonego stanu faktycznego (por. postanowienie SN z 30.VI.1997, II CKN 188/97 nie publ.).

Sąd Najwyższy w niejednym już orzeczeniu wskazywał, że skarżący, który opiera kasację na art. 393¹ pkt 2 k.p.c. poza przytoczeniem naruszonych przepisów, powinni przedstawić opis tego naruszenia i wywód z którego wynika, że mogło ono mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Podniesiony w ramach omawianej podstawy kasacyjnej zarzut obrazy "art. 6 k.c. w zw. z art. 244 § 1 i 245 k.p.c." nie odpowiada temu wymogowi, co powoduje, że nie podaje się on kontroli kasacyjnej. Ani z wstępnej części kasacji ani z jej uzasadnienia nie wynika w czym autor kasacji dopatrzył się naruszenia przez Sąd zasady rozkładu ciężaru dowodu w procesie (art. 6 k.c.) oraz na czym polega związek obrazy art. 6 k.c. z art. 244 § 1 i 245 k.p.c. Sąd Najwyższy - działając jako sąd kasacyjny - nie może wyręczać stron oraz nie jest uprawniony do samodzielnej konkretyzacji zarzutów lub też stawiania hipotez co do postaci naruszenia przepisów postępowania. Jest tak również dlatego, że ustawodawca, wprowadzając przymus adwokacko-radcowski, postawił kasacji wysokie wymagania profesjonalne, które obejmuje także przytoczenie podstaw i ich uzasadnienie (por. postanowienie z 16.X.1997, II CKN 390/97 nie publ.).

Powyższe uwagi odnoszą się też do zarzutu naruszenia art. 231 k.p.c. Autor kasacji podnosząc go, ograniczył się jedynie do przytoczenia przepisu; natomiast pozostałe wymagania wynikające z art. 393³ k.p.c. nie zostały spełnione.

Naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. - jak wynika z uzasadnienia kasacji -pełnomocnik skarżącej dopatrzył się w zastosowaniu formalnej teorii oceny dowodów.

Istnieją dwie zasady (teorie) oceny dowodów. Zasada formalnej oceny dowodów (nazywana też ustawową bądź legalną zasadą oceny dowodów) i zasada swobodnej oceny dowodów. Różnica między nimi leży w kryteriach oceny. Według formalnej zasady oceny dowodów Sąd ocenia dowody na podstawie reguł przewidzianych w ustawie. Natomiast według swobodnej zasady oceny dowodów Sąd ocenia wyniki postępowania dowodowego według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału (art. 233 § 1 k.p.c.).

W świetle uzasadnień wyroków sądów obu instancji zarzut oceny dowodów według formalnej zasady oceny dowodów jest oczywiście nieuzasadniony, ponieważ wynika z nich jednoznacznie, że Sądy oceniły dowody w trybie art. 233 § 1 k.p.c., który jest wyrazem obowiązywania swobodnej zasady oceny dowodów.

Dyskwalifikacja wskazanych przez Sąd dowodów nie oznacza naruszenia wyżej przytoczonego przepisu ani stosowania formalnej zasady oceny dowodów, a jest jedynie wyrazem stanowiska Sądu co do mocy i wiarygodności ocenionego dowodu, które wiąże Sąd wyższej instancji, chyba że okaże się, iż ocena dowodów jest rażąco wadliwa lub oczywiście błędna. Kasacja nie wykazała, aby ocena dowodów dokonana w sprawie była dotknięta taką wadą.

Z powyższych względów drugą podstawę kasacyjną należało uznać za nieusprawiedliwioną. Oznacza to, że podstawę oceny zarzutu naruszenia prawa materialnego stanowi stan faktyczny na którym oparty jest zaskarżony wyrok.

W świetle tego stanu faktycznego nie można podzielić stanowiska autora kasacji, że dokonana przez Sąd kwalifikacja prawna narusza przepisy Kodeksu cywilnego wskazane w ramach pierwszej podstawy kasacyjnej. Nie budzi wątpliwości ocena charakteru stosunku prawnego jako umowy sprzedaży (art. 535 k.c.). Także cechująca ją jako umowę wzajemną zasada jednoczesności spełnienia świadczeń będących przedmiotem zobowiązań nie podważa tej oceny. Jak wynika bowiem z wypowiedzi w literaturze pojęcie "jednoczesności" użyte w art. 488 § 1 k.c. nie może być rozumiane dosłownie, chodzi tutaj jedynie o zaakcentowanie, że świadczenia stron jako swoje odpowiedniki pozostają w nader bliskim związku czasowym; zatem wystarczająca będzie gotowość świadczenia przez każdą ze stron. Tak rozumiana jednoczesność nie daje więc podstaw - wbrew stanowisku kasacji - do kwestionowania prawidłowości oceny prawnej stanu faktycznego stanowiącego podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Z tych względów i na podstawie art. 393¹² k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.