Wyrok z dnia 2008-07-08 sygn. II PZ 13/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II PZ 13/08

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 8 lipca 2008 r.

W tej sytuacji wyrok, w którym sąd uwzględnia powództwo, ale dokonuje ustalenia stosunku prawnego lub prawa w sposób niezgodny z żądaniem powoda stanowi orzeczenie o całym żądaniu pozwu, w którym implicite zawarte jest rozstrzygnięcie o oddaleniu powództwa w kształcie żądanym przez powoda.

Przewodniczący: Sędzia SN Zbigniew Korzeniowski.

Sędziowie SN: Beata Gudowska (sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa W. M. przeciwko Szkole Podstawowej w S. o ustalenie i wynagrodzenie za pracę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 8 lipca 2008 r., zażalenia powódki na postanowienie Sądu Okręgowego -Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. z dnia 28 lutego 2008 r.,

uchyla zaskarżone postanowienie.

Uzasadnienie

W. M. domagała się ustalenia, że jest zatrudniona w pozwanej Szkole Podstawowej w S. od dnia 1 września 2006 r., na podstawie mianowania na czas nieokreślony, jako nauczyciel-wychowawca świetlicy w wymiarze pełnego etatu.

Sąd Rejonowy - Wydział Pracy w S. wyrokiem z dnia 11 grudnia 2007 r. ustalił, że powódkę łączył z pozwaną Szkołą "stosunek pracy na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony od dnia 1 września 2006 r.; przywrócił powódkę do pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku oraz zasądził na jej rzecz kwotę 1.884 zł tytułem wynagrodzenia za pracę z ustawowymi odsetkami od dnia 2 września 2007 r." Stwierdziwszy, że powódka w całości wygrała sprawę, obciążył stronę pozwaną całością wydatków poniesionych tymczasowo za powódkę przez Skarb Państwa.

Powódka zaskarżyła ten wyrok apelacją opartą na zarzucie błędnego ustalenia, że w pozwanej Szkole jest zatrudniona na podstawie umowy pracę, gdyż zgodnie z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. z Nr 97, poz. 674 ze zm.) podstawą jej stosunku pracy jest mianowanie. Wniosła w związku z tym o zmianę wyroku Sądu pierwszej instancji przez ustalenie, że strony łączy stosunek pracy na podstawie mianowania lub jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K., odnosząc się do żądania apelacji, odnośnie ustalenia podstawy prawnej zatrudnienia, stwierdził, że Sąd pierwszej instancji nie rozpoznał tego żądania. Nie orzekł o całości żądania zgłoszonego w pozwie, gdyż "nie wydał orzeczenia pozytywnego ani negatywnego, przez oddalenie powództwa w zaskarżonej części". Skoro w uzasadnieniu wyroku żądanie to także nie zostało wymienione wśród roszczeń uwzględnionych lub oddalonych, Sąd drugiej instancji przyjął w konsekwencji, że orzeczenie w zaskarżonej części nie istnieje, więc apelację jako niedopuszczalną oddalił.

W zażaleniu powódka zarzuciła, że apelacją zaskarżyła wydane i istniejące orzeczenie, dotyczące ustalenia przez Sąd pierwszej instancji, iż strony łączył stosunek pracy na podstawie umowy o pracę, a nie - jak żądała - na podstawie mianowania. Wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia, zwracając uwagę na nieskuteczność ewentualnego wniosku o uzupełnienie wyroku, którego uwzględnienie spowodowałoby jednoczesne ustalenie wykluczających się - mianowania i umowy o pracę - podstaw zatrudnienia powódki.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wyrok sądu pierwszej instancji może być zaskarżony tylko w takim zakresie, w jakim istnieje, a więc wtedy, gdy uwzględnia powództwo lub je oddala, albo w inny sposób orzeka o przedmiocie postępowania. Orzeczenie nieistniejące nie może być skutecznie zaskarżone; chodzi tu zarówno o brak orzeczenia w ogóle, czyli jego nie wydanie w prawno-procesowym sensie (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 2003 r., III CZP 84/02, OSNC 2003 nr 10, poz. 140), jak i brak w wydanym orzeczeniu rozstrzygnięcia o całości przedstawionego pod osąd roszczenia procesowego. W konsekwencji orzeczenie takie nie może być przedmiotem rozpoznania przez sąd wyższej instancji (por. uchwałę składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 maja 1966 r., III PZP 15/66, OSNCP 1966 nr 12, poz. 204 oraz postanowienia z dnia 21 grudnia 1981 r., I PRN 96/81, OSNCP 1982 nr 5-6, poz. 87, z dnia 7 października 1998 r., II UKN 247/98, OSNPUS 1999 nr 20, poz. 665, z dnia 15 października 1999 r., I PKN 325/99, OSNAPUS 2001 nr 5, poz. 164 oraz z dnia 25 stycznia 2001 r. III CKN 1382/00, OSNC 2001 nr 9, poz. 132).

Od orzeczeń nieistniejących należy odróżnić orzeczenia egzystujące (istniejące), lecz w ocenie strony wadliwe. Takie właśnie orzeczenie było przedmiotem apelacji skarżącej, Sąd pierwszej instancji bowiem orzekł o całości jej żądania, nie pomijając żadnego elementu; uwzględnił powództwo w ten sposób, że dokonał ustalenia stosunku prawnego łączącego powódkę z pozwaną szkołą, a tym samym - jak uznał - nie było podstaw do oddalenia powództwa "w pozostałym zakresie".

Sąd drugiej instancji, dopatrując się w nie oddaleniu powództwa braku orzeczenia o żądaniu powódki, nie wziął pod uwagę, że w sprawach o ustalenie stosunku prawnego lub prawa nie jest w ogóle dopuszczalne - pomijając wypadki kumulacji roszczeń - częściowe uwzględnienie i oddalenie powództwa; żądanie powoda w kształcie, jaki mu nadał w pozwie, jest albo uzasadnione, albo nieuzasadnione, a stany pośrednie nie zachodzą (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 1998 r., II CKN 96/98, OSNC 1999 nr 5, poz. 98).

W tej sytuacji wyrok, w którym sąd uwzględnia powództwo, ale dokonuje ustalenia stosunku prawnego lub prawa w sposób niezgodny z żądaniem powoda stanowi orzeczenie o całym żądaniu pozwu, w którym implicite zawarte jest rozstrzygnięcie o oddaleniu powództwa w kształcie żądanym przez powoda. Sąd pierwszej instancji uwzględnił powództwo o ustalenie, przez co - w rozumieniu art. 325 k.p.c. - rozstrzygnął o żądaniu pozwu, a więc orzekł w całości w zakresie żądania ustalenia rodzaju podstawy zatrudnienia powódki. Wyrzekając, że podstawę tę stanowi umowa o pracę na czas określony orzekł jednak w sposób niezgodny z tym żądaniem, co stanowi - także ze względu na gravamen - podstawę do zaskarżenia wyroku tej treści.

W konsekwencji Sąd drugiej instancji odrzucił apelację w okolicznościach, które takiego orzeczenia nie usprawiedliwiały, co uzasadnia uchylenie zaskarżonego postanowienia (art. 386 § 4 w związku z art. 397 § 2 k.p.c.).