Postanowienie z dnia 2005-01-27 sygn. II UZ 48/04

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II UZ 48/04

POSTANOWIENIE

Dnia 27 stycznia 2005 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)

SSN Beata Gudowska (sprawozdawca)

SSN Maria Tyszel

w sprawie z wniosku W. K. przeciwko Kasie […] Oddziałowi […] w W. o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 27 stycznia 2005 r., zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ś.

z dnia 7 lipca 2004 r., sygn. akt VII Ua […],

oddala zażalenie.

Uzasadnienie

Apelacja ubezpieczonej W. K. od wyroku Sądu Rejonowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Ś. z dnia 3 grudnia 2003 r. została odrzucona postanowieniem tego Sądu z dnia 15 stycznia 2004 r., gdyż Sąd pierwszej instancji dostrzegł, że nie oznaczono w niej wartości przedmiotu zaskarżenia, a skarżąca, wezwana do uzupełnienia tego braku, wskazała jako podstawę ustalenia należnego jej jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci męża wskutek wypadku przy pracy w rolnictwie tylko na przepisy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników. Wartość swego roszczenia, odpowiadającego równowartości 100% uszczerbku na zdrowiu, czyli kwocie 47.000 zł, ubezpieczona podała w zażaleniu, które Sąd Okręgowy w Ś. prawomocnie oddalił postanowieniem z dnia 4 marca 2004 r.

W dniu 18 marca 2004 r. pełnomocnik ubezpieczonej ustanowiony w dniu 16 ma 2004 r., złożył w jej imieniu wniosek „o przywrócenie terminu do uzupełnienia braku apelacji” i podał, że wartość przedmiotu zaskarżenia wynosi 47.000 zł. W uzasadnieniu wniosku wyjaśnił, że skarżąca, osoba w podeszłym wieku i nierozumiejąca wezwania sądu, zaniedbała właściwego oznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia w terminie.

Postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2004 r. Sąd Rejonowy w Ś. przywrócił ubezpieczonej termin do uzupełnienia braku apelacji przez określenie wartości przedmiotu zaskarżenia, a następnie przedstawił akta Sądowi Okręgowemu. Na wyznaczonej na dzień 21 czerwca 2004 r. rozprawie apelacyjnej Sąd Okręgowy wezwał pełnomocnika ubezpieczonej o dołączenie uzupełnionej apelacji, jednak po jej przysłaniu, postanowieniem z dnia 7 lipca 2004 r., odrzucił ją, stwierdzając, że wniosek o przywrócenie terminu został przez Sąd Pierwszej instancji uwzględniony bezzasadnie.

W zażaleniu pełnomocnik skarżącej, wnosząc o uchylenie postanowienia z dnia 7 lipca 2004 r., zarzucił naruszenie art. 78 Konstytucji przez pozbawienie skarżącej sądowej kontroli wyroku wydanego w pierwszej instancji, art. 168 § 1 k.p.c. w związku z art. 5 k.p.c. przez uznanie wniosku o przywrócenie terminu do uzupełnienia braku formalnego apelacji za bezzasadny, art. 382 i 328 § 1 k.p.c. w związku z art. 361 k.p.c. przez nieodniesienie się merytorycznie do uzasadnienia wniosku o przywrócenie terminu oraz błąd w przyjęciu, że apelacja została wniesiona w dniu 22 czerwca 2004 r., gdyż za datę jej wniesienia należy przyjąć dzień 30 grudnia 2003 r. z uwagi na przywrócenie terminu do jej wniesienia i uzupełnienie braku w dni 16 marca 2004 r. Twierdził, że przesłanie w dniu 22 czerwca 2004 r. dodatkowych odpisów wniesionej poprzednio apelacji nie stanowi w istocie ponownego jej złożenia, jak mylnie przyjął Sąd drugiej instancji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Postępowanie cywilne, oparte na zasadzie formalizmu, wymaga dokonywania wszystkich czynności w postępowaniu sądowym w formie narzuconej i określonej przez prawo, w oznaczonym miejscu i czasie. W związku z tym kodeks postępowania w sposób ścisły normuje dopuszczalność, kształt oraz terminy czynności procesowych, dopuszczalnych w toku postępowania. Czynności procesowe są więc nie tylko reglamentowane, co oznacza, że strony ani sąd nie mogą dowolnie podejmować czynności nieprzewidzianych przez ustawę, ale także w sposób precyzyjny uformowane, co z kolei powoduje, że czynność dokonana z uchybieniem stawianym jej wymaganiom jest nieskuteczna albo, gdy chodzi o tzw. wymagania konstrukcyjne, w ogóle nie staje się czynnością procesową.

Czynności procesowe, zwłaszcza środki odwoławcze, mają charakter złożony. Ustawa stawia im wiele sformalizowanych wymagań (por. np. art. 368 lub 393³ k.p.c.), których niespełnienie lub nieuzupełnienie w wyznaczonym terminie powoduje, że czynność nie wywołuje wiązanych z nią skutków, a sąd odrzuca ją (np. art. 370 lub art. 393⁵ k.p.c.).

Należy w związku z tym podkreślić, że przewidziana w art. 168 § 1 k.p.c. możliwość przywrócenia – w określonych sytuacjach – terminu do dokonania czynności procesowej, który został przekroczony, dotyczy czynności procesowej, a nie jej elementów składowych, kreujących ją lub tworzących jej formę (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 1950 r., Ł.C. 549/50, OSN 1951 nr 1, poz. 30). Jeżeli więc, przykładowo, sąd odrzuci apelację z powodu niespełnienia któregoś z jej wymagań i nieuzupełnienia braku, późniejszy wniosek o przywrócenie terminu może dotyczyć wniesienia apelacji, a nie tylko uzupełnienia braku. Jest to oczywiste także z tego względu, że jeżeli apelacja została odrzucona, a więc zniweczone zostały wszelkie wiązane z nią skutki procesowe (por. np. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 r., I CKN 367/99, OSNC 2000 nr 3, poz. 48 oraz uchwały składu siedmiu sędziów Sądu najwyższego z dnia 31 maja 2000 r., III ZP 1/00, OSNAPiUS 2000 nr 24, poz. 887), to wniosek o przywrócenie terminu jedynie do uzupełnienia jej braku, np. złożenia podpisu, uiszczenia opłaty lub dołączenia pełnomocnictwa, jest wnioskiem zupełnie bezprzedmiotowym, a przywrócenie terminu w tym tylko zakresie nie umożliwia skutecznego wniesienia apelacji, uprzednio prawomocnie odrzuconej.

W tej sytuacji należy uznać, że po prawomocnym oddaleniu apelacji skarżącej wniosek jej pełnomocnika, dotyczący wyłącznie przywrócenia terminu do oznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia, był a limine chybiony i nie mógł przynieść oczekiwanego skutku. Z tych przyczyn, jako niedopuszczalny, nie mógł być także przywrócony przez Sąd Rejonowy.

Z tych względów Sąd Okręgowy, uprawniony w granicach kontroli zachowania warunków formalnych apelacji, przeprowadzanej na podstawie art. 373 k.p.c., do sprawdzenie zasadności postanowienia sądu pierwszej instancji w przedmiocie przywrócenia terminu, trafnie – choć z zupełnie inną argumentacją – przyjął, że przywrócenie to było bezzasadne (por. uchwałę składu siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 1968 r., III CZP 77/67, OSNCP 1968 nr 12, poz. 202 oraz np. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 1999 r., II UKN 20/99, OSNAPiUS 2000 nr 7, poz. 294, z dnia 21 maja 1998 r., III CKN 471/97, OSP 1999 nr 4, poz. 83 i z dnia 12 marca 1999 r., I CKN 1422/98).

Jest więc oczywiste, że skoro nie było podstaw do przywrócenia terminu do uzupełnienia braku apelacji w postaci oznaczenia wartości przedmiotu zaskarżenia, a przywrócenie terminu w tym zakresie nie oznaczało przywrócenia terminu do wniesienia apelacji, jej odrzucenie – po ponownym wniesieniu, także z uchybieniem terminowi przewidzianemu w art. 369 § 1 k.p.c. – było uzasadnione.

W tym stanie rzeczy należało orzec, jak w sentencji (art. 393¹⁸ oraz art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c.).