Wyrok z dnia 1990-12-19 sygn. I PR 170/90

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PR 170/90

Wyrok

Sądu Najwyższego

z dnia 19 grudnia 1990 r.

Przewodniczący: Sędzia SN. J. Łętowski (sprawozd.).

Sędziowie SN: J. Iwulski, W. Sanetra.

Sąd Najwyższy Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 1990 r. sprawy z powództwa Z. A. przeciwko Centrum [...] "M." w K. o zapłatę na skutek rewizji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K. z dnia 31 stycznia 1990 r. sygn. akt VIII P 80/89 uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu - Sądowi Pracy w K. do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania rewizyjnego.

Uzasadnienie

Powód, Z. A., domagał, się od pozwanego Centrum [...] "M." kwoty 950.000 zł z odsetkami. Uzasadniając powództwo podał, że był zatrudniony u pozwanego do 31.03.1989 r. jako główny technolog. W lutym i czerwcu 1989 r. pracownicy pozwanego otrzymywali nagrody z funduszu efektów wdrożeniowych za rok 1988. Pozwany otrzymał kwotę 650.000 zł, którą uważa za krzywdzącą.

Pozwany wnosił o oddalenie powództwa, oświadczając, że wysokość nagród dla każdego pracownika jest sprawą oceny indywidualnej. Wysokość nagród jest ustalona zgodnie z regulaminem na posiedzeniach kolegium z udziałem czynnika związkowego. Regulamin ten przyjęty z datą wejścia w życie od 3 stycznia 1989 r. ustala, iż do otrzymania nagrody z FEW uprawnieni są tylko pracownicy pozwanego.

Sąd Wojewódzki w P. powództwo oddalił, stwierdzając w uzasadnieniu, iż wypłata nagród z FEW ma charakter (...), przeto powództwo o wypłatę wyższej nagrody nie jest uzasadnione w świetle obowiązującego u pozwanego regulaminu.

Od wyroku Sądu Wojewódzkiego złożył rewizję powód, (...), iż sąd nie poddał badaniu zgodności z prawem postanowień regulaminu, naruszającego przepisy art. 10 ust. 1 ustawy z 26 lutego 1982 r. o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. z 1986 r. Nr 8, poz. 44) oraz § (...) rozp. RM z 4 października 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad dokonywania odpisów na fundusz efektów wdrożeniowych oraz dokonywania wypłat z tego funduszu (Dz. U. Nr 51, poz. 16). Przepisy te stwierdzają, zdaniem powoda, jednoznacznie, iż do otrzymywania nagród z tegoż funduszu uprawnieni są autorzy nowych rozwiązań technicznych i osoby współdziałające przy realizacji badań i wdrażania ich efektów. Tymczasem regulamin pozwanego przedsiębiorstwa zakłada powszechny charakter wypłat dla całej załogi i dlatego jest sprzeczny z prawem.

Powód zarzucał też, iż sąd nie zażądał od pozwanego (o co powód wnosił) listy wypłaconych nagród i nie dokonał porównania wypłacanych kwot z zakresem rzeczowym prac, stopniem zaangażowania pracowników i okresem ich zatrudnienia w przedsiębiorstwie, co dopiero jego zdaniem, prowadziłoby do rzeczywistego wyjaśnienia sprawy. Wnosił zatem o zmianę wyroku i uwzględnienie powództwa lub też o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja powoda jest uzasadniona. Należy przyjąć, iż dochodzona przez powoda nagroda z funduszu efektów wdrożeniowych powinna być traktowana jako składnik wynagrodzenia za pracę, a zasady wypłat z tego funduszu regulowane są przez obowiązujący w zakładzie pracy regulamin. Sąd Wojewódzki przyjął, iż kryteria dokonywania ocen w zakresie układu pracy każdego z pracowników w zakresie wypracowania efektów finansowych będących podstawą tworzenia funduszu efektów wdrożeniowych mają charakter w pełni uznaniowy i nie podlegają one kontroli sądowej.

Sąd Najwyższy nie podziela w tym zakresie poglądu Sądu Wojewódzkiego i zwraca uwagę, iż w orzecznictwie SN ustalono wyraźnie, iż zarówno kryteria, jak i zakres tego uznania podlegają kontroli ze strony sądu. Uznaniowy charakter świadczenia oznacza bowiem, iż przyznanie go pracownikowi, jak i określenie jego wysokości należy do zakresu uznania podmiotu przyznającego (zob. orzecz. z 8 VI 1977 r., I PR 175/76 lub orzecz. z 21 VI 1977 r., I PRM 43/77), tym niemniej rzeczą sądu jest dokonanie oceny, czy stosując uznanie nie dopuszczono się naruszeń w zakresie np. wyboru kryteriów przyznania świadczeń (nagrody), jak i co do indywidualizacji wysokości nagród w stosunku do poszczególnych pracowników. Uznanie nie tworzy bowiem wcale ani uprawnienia do stosowania dowolności, ani do nadużywania kompetencji, ani też - co jest oczywiste - do dyskryminowania dowolnie określonych osób czy ich grup. Sąd powinien zatem ocenić, czy rozstrzygający podmiot prawidłowo posłużył się powierzonymi mu przez przepisy upoważnieniami, czy nie przekroczył granic uznania, nie naruszył uprawnień pracownika lub nawet konstytucyjnych zasad obowiązującego prawa (np. zasad równości wszystkich wobec prawa przewidzianej art. 67 ust. konstytucji, z czego wprost wynika zakaz dyskryminacji, przewidziany też w art. 8 k.p.). Jeśli powód wywodzi, iż w sprawie niniejszej dopuszczono się wobec niego wyraźnej dyskryminacji, należy ocenić, jakie okoliczności leżały u podstaw decyzji o obniżeniu mu nagrody, czy decyzja taka była dopuszczalna w świetle regulaminu i czy nie nosiła ona szykanującego charakteru.

Sąd Wojewódzki powinien też ustosunkować się do (...) powoda, iż o zmianie regulaminu przyznawania nagród z FEW w 1988 r. (co w konsekwencji spowodowało krzywdzące dlań - jego zdaniem - rozstrzygnięcie) zadecydowano uchwałą, która weszła w życie od dnia 1 stycznia 1989 r. Tego rodzaju działania były już przedmiotem orzeczeń SN i jego stanowisko w tym zakresie nie budzi wątpliwości. Uchwała SN z dnia 27 IV 1984 r. (III UZP 3/83, OSPiKA 1985, nr 1, poz. 21) stwierdza wyraźnie, iż późniejsze wprowadzenie zmian do regulaminu przyznawania nagród, powodujące zmianę niekorzystną dla pracownika (w stosunku do rozwiązań wcześniejszych) nie może powodować skutków prawnych. Podobnie też wypowiedział się SN w uchwale z 19 VI 1979 r., I PZP 23/79, OSPiKA 1980 nr 1, poz. 14. Sąd Najwyższy w obecnym składzie podziela powyższy pogląd i stwierdza, iż okoliczności i skutki zmian dokonanych w kwestionowanym przez powoda regulaminie podziału nagród z FEW powinny być poddane przy powtórnym rozpoznaniu sprawy szczególnie wnikliwej kontroli sądu.

W konsekwencji na podstawie art. 388 § 1 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji, a biorąc pod uwagę art. 17 k.p.c. w brzmieniu ustalonym przez art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 13 lipca 1990 r. o powołaniu sądów apelacyjnych oraz o zmianie ustawy -Prawo o ustroju sądów powszechnych, kodeks postępowania cywilnego, kodeks postępowania karnego, o Sądzie Najwyższym, o Naczelnym Sądzie Administracyjnym i o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 53, poz. 306) oraz art. 11 tejże ustawy przekazano sprawę do ponownego rozpoznania właściwemu miejscowo Sądowi Rejonowemu.