Postanowienie z dnia 2017-10-12 sygn. I UZ 32/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I UZ 32/17

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia12 października 2017 r.

Przewodniczący: Sędzia SN Katarzyna Gonera (spr.).

Sędziowie SN: Jolanta Frańczak, Romualda Spyt.

Sąd Najwyższy, w sprawie z odwołania Zbigniewa K. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C. o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 12 października 2017 r., zażalenia ubezpieczonego na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 kwietnia 2017 r. [...]

oddalił zażalenie.

Uzasadnienie

Sąd Apelacyjny w Katowicach, wyrokiem z 27 października 2015 r. [...] oddalił apelację ubezpieczonego Zbigniewa K. w sprawie o prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wniosek o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie wyroku Sądu Apelacyjnego z uzasadnieniem złożył pełnomocnik ubezpieczonego 28 października 2015 r. Wyrok wraz z uzasadnieniem został doręczony pełnomocnikowi ubezpieczonego 27 listopada 2015 r. Dwumiesięczny termin na wniesienie skargi kasacyjnej upływał 27 stycznia 2016 r.

W dniu 11 lutego 2016 r. Zbigniew K. złożył w Sądzie Apelacyjnym wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu kasacyjnym w celu sporządzenia skargi kasacyjnej, informując, że wcześniej tego rodzaju wniosek wysłał bezpośrednio do Sądu Najwyższego pismem z 13 stycznia 2016 r., jednak otrzymał z Sądu Najwyższego w piśmie z 2 lutego 2016 r. odpowiedź, że wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu należy zgłosić w sądzie drugiej instancji, który wydał orzeczenie podlegające zaskarżeniu.

Postanowieniem z 19 lutego 2016 r., Sąd Apelacyjny w Katowicach przekazał wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu Sądowi Okręgowemu w Częstochowie celem jego rozpoznania.

Postanowieniem z 2 marca 2016 r. Sąd Okręgowy w Częstochowie ustanowił dla ubezpieczonego adwokata z urzędu w celu sporządzenia skargi kasacyjnej i zastępowania ubezpieczonego w postępowaniu przed Sądem Najwyższym. Wyznaczonemu przez Okręgową Radę Adwokacką adwokatowi doręczono 30 marca 2016 r. odpis wyroku Sądu Apelacyjnego z uzasadnieniem. Pełnomocnik ubezpieczonego z urzędu wniósł 30 maja 2016 r. skargę kasacyjną od wyroku z 27 października 2015 r.

Skarga ta została zwrócona postanowieniem Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2017 r., I UK 326/16, w celu rozważenia zachowania terminu do wniesienia skargi (zgodnie z art. 398⁵ § 1 k.p.c.) w sytuacji, gdy odpis wyroku Sądu Apelacyjnego został doręczony pełnomocnikowi skarżącego adw. Katarzynie B. 27 listopada 2015 r. a wniosek skarżącego o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu w postępowaniu kasacyjnym wpłynął do Sądu Apelacyjnego 11 lutego 2016 r.

W opisanych okolicznościach Sąd Apelacyjny w Katowicach, postanowieniem z 27 kwietnia 2017 r., odrzucił skargę kasacyjną. Sąd uznał, że skarga kasacyjna została złożona po upływie terminu do jej wniesienia, ponieważ w rozpoznawanej sprawie należało przyjąć, że termin do wniesienia skargi rozpoczął swój bieg od 27 listopada 2015 r., nie zaś od dnia doręczenia pełnomocnikowi z urzędu wyroku z uzasadnieniem (zgodnie z art. 124 § 3 k.p.c.). W sprawie doszło bowiem do ustanowienia pełnomocnika z urzędu na wniosek ubezpieczonego zgłoszony już po terminie do wniesienia skargi kasacyjnej, to jest na wniosek złożony we właściwym sądzie dopiero 11 lutego 2016 r. Zgodnie z przyjętym poglądem orzecznictwa, dopiero wniesienie pisma procesowego do właściwego miejscowo i rzeczowo sądu wywołuje skutki procesowe. Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny na podstawie art. 398⁶ § 2 k.p.c. odrzucił skargę kasacyjną jako wniesioną po terminie.

Zażalenie na postanowienie Sądu Apelacyjnego o odrzuceniu skargi kasacyjnej wniósł pełnomocnik z urzędu Zbigniewa K. Pełnomocnik ubezpieczonego, zaskarżając powyższe orzeczenie w całości, podniósł zarzut naruszenia przepisów postępowania: art. 398⁶ § 2 k.p.c. w związku z art. 124 § 3 k.p.c. w wyniku odrzucenia skargi kasacyjnej jako wniesionej po terminie w sytuacji, gdy została ona wniesiona w zakreślonym ustawowo dwumiesięcznym terminie od dnia doręczenia pełnomocnikowi ubezpieczonego z urzędu uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego z 27 listopada 2015 r. Pełnomocnik skarżącego wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia.

W uzasadnieniu zażalenia podniesiono, że ubezpieczony, "nie będąc odpowiednio poinstruowany w sposób dla niego logiczny - patrząc przez pryzmat drogi odwoławczej" - złożył wniosek o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu do Sądu Najwyższego, a nie do Sądu Apelacyjnego. Niemniej jednak, w ustawowym terminie dwóch miesięcy od otrzymania odpisu wyroku z uzasadnieniem, sygnalizował potrzebę i chęć sporządzenia skargi kasacyjnej. Po uzyskaniu informacji o błędnym "adresacie" wniosku, tego samego dnia 11 lutego 2016 r. złożył przedmiotowy wniosek do Sądu Apelacyjnego w Katowicach. Tym samym, zdaniem pełnomocnika skarżącego, należało przyjąć, że działanie ubezpieczonego doprowadziło ostatecznie do zachowania terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, o którym mowa w art. 124 § 3 k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zażalenie okazało się nieuzasadnione, a wydane przez Sąd Apelacyjny postanowienie o odrzuceniu skargi kasacyjnej odpowiada prawu.

Zgodnie z art. 117 § 2 k.p.c., osoba fizyczna może się domagać ustanowienia dla niej adwokata lub radcy prawnego, jeżeli wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata lub radcy prawnego bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Zgodnie z art. 117 § 4 k.p.c., wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa ma być wytoczona lub już się toczy. Osoba fizyczna, która nie ma miejsca zamieszkania w siedzibie tego sądu, może złożyć wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce swego zamieszkania, który niezwłocznie przesyła ten wniosek sądowi właściwemu.

Jak wynika z przytoczonych przepisów, ubezpieczony Zbigniew K. powinien skierować wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu albo do Sądu Apelacyjnego w Katowicach (w którym toczyła się sprawa) albo do Sądu Rejonowego w Częstochowie (właściwego ze względu na miejsce jego zamieszkania). Zgodnie z tymi przepisami, nie było podstaw prawnych do skierowania tego wniosku do Sądu Najwyższego. Taką też odpowiedź otrzymał ubezpieczony na swoje pismo z 13 stycznia 2016 r. skierowane do Sądu Najwyższego.

Zgodnie z art. 124 § 3 k.p.c., w razie ustanowienia adwokata lub radcy prawnego na wniosek zgłoszony przed upływem terminu do wniesienia skargi kasacyjnej przez stronę, która prawidłowo zażądała doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem, sąd doręcza ustanowionemu adwokatowi lub radcy prawnemu orzeczenie z uzasadnieniem z urzędu, a termin do wniesienia skargi kasacyjnej biegnie od dnia doręczenia pełnomocnikowi orzeczenia z uzasadnieniem.

Z przytoczonego przepisu wynika, że wniosek o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego powinien być zgłoszony do właściwego sądu (art. 117 § 4 k.p.c.) przed upływem terminu do wniesienia skargi kasacyjnej.

Według art. 398⁵ § 1 k.p.c., skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie, w terminie dwóch miesięcy od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej.

W rozpoznawanej sprawie termin do wniesienia skargi kasacyjnej (wynikający z art. 398⁵ § 1 k.p.c.) rozpoczął bieg 27 listopada 2015 r., z chwilą doręczenia pełnomocnikowi skarżącego adw. Katarzynie B. odpisu wyroku Sądu Apelacyjnego z uzasadnieniem, a upłynął 27 stycznia 2016 r. W tym czasie ani do Sądu Apelacyjnego w Katowicach, ani do Sądu Rejonowego w Częstochowie nie wpłynął wniosek ubezpieczonego o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu w postępowaniu kasacyjnym. Wniosek taki został skierowany do Sądu Apelacyjnego dopiero 11 lutego 2016 r., czyli po upływie terminu do wniesienia skargi kasacyjnej, wynikającego z art. 398⁵ § 1 k.p.c. i art. 124 § 3 k.p.c.

W piśmie ubezpieczonego z 13 stycznia 2016 r., skierowanym do Sądu Najwyższego, nie podano jakiej sprawy dotyczy wniosek o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu (w piśmie tym nie podano ani sygnatury akt sprawy, ani nawet nazwy sądu, przed którym toczy się sprawa), w związku z czym Sąd Najwyższy nie miał możliwości przekazania tego pisma do właściwego sądu.

Jak wynika z powyższych rozważań, nie doszło do naruszenia przez Sąd Apelacyjny art. 398⁶ § 2 k.p.c. w związku z art. 124 § 3 k.p.c. Skarga kasacyjna została odrzucona nie dlatego, że pełnomocnik ubezpieczonego z urzędu przekroczył dwumiesięczny termin do wniesienia skargi liczony od dnia doręczenia mu uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego z 27 listopada 2015 r. (termin liczony od tej daty został zachowany), lecz dlatego, że ubezpieczony przekroczył dwumiesięczny termin do zgłoszenia wniosku o ustanowienie dla niego pełnomocnika z urzędu zakreślony w art. 124 § 3 k.p.c., liczony od pierwotnej daty doręczenia odpisu wyroku z uzasadnieniem jego pełnomocnikowi, ponieważ wniosek ten skierował do niewłaściwego sądu.

Okoliczności przedstawione przez pełnomocnika skarżącego w uzasadnieniu zażalenia, dotyczące przyczyn złożenia wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu w niewłaściwym sądzie i negatywnych konsekwencji jego błędnych decyzji, mogą być rozważone i uwzględnione w postępowaniu o przywrócenie terminu do zgłoszenia wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu (art. 168-169 k.p.c.), nie mają jednak wpływu na ocenę co do zasadności i zgodności z prawem zaskarżonego postanowienia Sądu Apelacyjnego o odrzuceniu skargi kasacyjnej z powodu przekroczenia terminu z art. 124 § 3 k.p.c.

Mając na względzie przytoczone okoliczności, Sąd Najwyższy oddalił zażalenie na podstawie art. 394¹ § 3 k.p.c. w związku z art. 398¹⁴ k.p.c.