Postanowienie z dnia 2005-05-13 sygn. II PK 8/05

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II PK 8/05

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 13 maja 2005 r.

Przewodniczący: Sędzia SN Katarzyna Gonera.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Z. S. przeciwko Zarządowi Portu G. Spółce Akcyjnej w G. o odszkodowanie, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 13 maja 2005 r., kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. z dnia 28 września 2004 r., sygn. akt VII Pa.../04, odmawia przyjęcia kasacji do rozpoznania.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. wyrokiem z dnia 30 grudnia 2003 r., w sprawie VIII P.../02, oddalił powództwo Z. S. przeciwko Zarządowi Portu G. S.A. w G. o przywrócenie do pracy.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w G. wyrokiem z dnia 28 września 2004 r., w sprawie VII Pa.../04, oddalił apelację powoda od powyższego wyroku Sądu Rejonowego.

Kasację od wyroku Sądu Okręgowego wniósł powód, zaskarżając wyrok ten w całości. Jako podstawy kasacyjne wskazał:

1) naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie art. 6 k.c. poprzez przypisanie wyłącznie powodowi obowiązku udowodnienia faktów, z których wywodził skutki prawne, przy jednoczesnym oddaleniu wniosków dowodowych zgłoszonych przez powoda, mimo ciążących na sądzie w sprawach z zakresu prawa pracy szczególnych uprawnieniach w zakresie postępowania dowodowego, nakładającego obowiązek działania z urzędu;

2) naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, polegające na dokonaniu oceny materiału dowodowego z naruszeniem art. 233 k.p.c., co doprowadziło do przekroczenia granic swobodnej oceny materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie.

Zdaniem skarżącego w niniejszej sprawie zachodzi uzasadniająca rozpoznanie kasacji konieczność rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego dotyczącego art. 6 k.c. w związku z art. 473 k.p.c. oraz art. 232 k.p.c. i wyjaśnienia, w jakim zakresie stosowanie tych przepisów może mieć wpływ na swobodną ocenę dowodów wyrażoną w art. 233 k.p.c., przy założeniu, że w sprawach z zakresu prawa pracy szczególnie szerokie uprawnienia w zakresie postępowania dowodowego zostały przyznane sądowi pracy, który w tym przypadku działa z urzędu.

Wskazując na powyższe skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości, a także o uchylenie wyroku Sądu Rejonowego, i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rozpoznanie kasacji, będącej środkiem odwoławczym sytuującym się poza wymaganym przepisami art. 45 ust. 1 i art. 176 Konstytucji modelem postępowania dwuinstancyjnego, następuje tylko z przyczyn wykraczających ponad toczący się między stronami spór prywatnoprawny (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 30 maja 2001 r., III CZ 36/01, OSNC z 2002 r. Nr 2, poz. 22 lub postanowienie Sądu Najwyższego z 5 lipca 2001 r., V CKN 176/01, niepublikowane). Publicznoprawny charakter kasacji implikuje jej podstawowy cel, polegający na zapewnieniu jednolitości wykładni oraz na wkładzie w rozwój prawa i orzecznictwa sądowego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC z 2000 r., nr 7-8, poz. 147). W związku z tym Sąd Najwyższy przed rozpoznaniem sprawy dokonuje, zgodnie z art. 393 k.p.c., wstępnego badania kasacji i może odmówić przyjęcia jej do rozpoznania, jeżeli w sprawie nie występuje istotne zagadnienie prawne, nie istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, a ponadto gdy kasacja jest oczywiście bezzasadna (art. 393 § 1 k.p.c.); nie może natomiast odmówić przyjęcia kasacji do rozpoznania tylko wówczas, gdy zaskarżone orzeczenie w sposób oczywisty narusza prawo albo gdy zachodzi nieważność postępowania (art. 393 § 2 k.p.c.).

Jako okoliczność uzasadniającą rozpoznanie kasacji w niniejszej sprawie skarżący wskazał konieczność rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego dotyczącego art. 6 k.c. w związku z art. 473 k.p.c. oraz art. 232 k.p.c. i wyjaśnienia, w jakim zakresie stosowanie tych przepisów może mieć wpływ na swobodną ocenę dowodów wyrażoną w art. 233 k.p.c., przy założeniu, że w sprawach z zakresu prawa pracy szczególnie szerokie uprawnienia w zakresie postępowania dowodowego zostały przyznane sądowi, który w tym przypadku działa z urzędu.

W ocenie Sądu Najwyższego wskazana okoliczność, mająca uzasadniać rozpoznanie kasacji, w niniejszej sprawie nie występuje.

W przedstawionym zagadnieniu prawnym skarżący przyjmuje błędne założenie co do obowiązku (szczególnie szerokich uprawnień) sądu pracy działania z urzędu, jeśli chodzi o prowadzenie postępowania dowodowego w sprawie z zakresu prawa pracy. Takie założenie nie ma oparcia w obowiązującym stanie prawnym.

Przed zmianami wynikającym z ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 172, poz. 1804) sąd pracy miał obowiązek prowadzenia postępowania dowodowego z urzędu w jednej tylko kategorii spraw z zakresu prawa pracy, a mianowicie w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy (do której to kategorii rozpoznawana sprawa nie należy). Zgodnie bowiem z obowiązującym do 5 lutego 2005 r. art. 477¹ § 1¹ k.p.c., sąd pracy wydając wyrok w sprawie o ustalenie istnienia stosunku pracy nie mógł oddalić powództwa tylko na tej podstawie, że powód nie udowodnił wszystkich faktów niezbędnych do takiego ustalenia; w takim wypadku sąd pracy miał obowiązek prowadzić postępowanie dowodowe z urzędu. We wszystkich pozostałych sporach z zakresu prawa pracy obowiązywały - i obowiązują tym bardziej po zmianach wynikających z przytoczonej wyżej ustawy o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego -ogólne reguły prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego - przede wszystkim na wniosek stron i z ich inicjatywy dowodowej, wyjątkowo z urzędu. Również postępowanie odrębne w sprawach z zakresu prawa pracy jest postępowaniem kontradyktoryjnym, a pewne ułatwienia dowodowe (wynikające np. z powołanego w kasacji art. 473 k.p.c.) ani nie nakładają na sąd pracy obowiązku prowadzenia postępowania z urzędu, ani też nie przyznają mu szerokich uprawnień w zakresie postępowania dowodowego. Według art. 473 k.p.c., w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu z zeznań świadków i z przesłuchania stron, co dotyczy na przykład ograniczeń, o jakich mowa w art. 246 i 247 k.p.c. oraz art. 74 k.c. W żaden sposób z przepisu tego nie da się wyprowadzić obowiązku sądu pracy działania z urzędu w zakresie dopuszczenia dowodów niewskazanych przez strony.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że dopuszczenie przez sąd dowodu z urzędu na podstawie art. 232 zdanie drugie k.p.c. jest co do zasady prawem, a nie obowiązkiem sądu, co oznacza, że tylko w wyjątkowych wypadkach może zostać uznane za obowiązek, którego naruszenie jest zarzucalne procesowo (por. wyrok Sądu Najwyższego z 14 grudnia 2000 r., I CKN 661/00, LEX nr 52781). Dotyczy to w równym stopniu "zwykłego" postępowania w sprawach cywilnych, jak i postępowania odrębnego w sprawach z zakresu prawa pracy, w których naruszenie przez sąd pracy art. 232 zdanie 2 k.p.c. może mieć miejsce zupełnie wyjątkowo, jeżeli z materiałów sprawy wynika, że dopuszczenie z urzędu dowodów było szczególnie uzasadnione lub oczywiste (por. wyrok Sądu Najwyższego z 24 czerwca 1998 r., I PKN 194/98, OSNAPiUS 1999 Nr 13, poz. 425).

Powyższe stwierdzenia wprowadzą do wniosku, że w rozpoznawanej sprawie nie istnieje istotne zagadnienie prawne, które miałoby dotyczyć skonfrontowania oczywistego skądinąd obowiązku stron przedstawiania dowodów dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne (art. 6 k.c., art. 232 zdanie pierwsze k.p.c.), z brakiem obowiązku działania przez sąd z urzędu w zakresie dopuszczania dowodów niewskazanych przez strony.

W rozpoznawanej sprawie Sądy obu instancji nie miały zatem obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego z urzędu. Kwestia ta jest na tyle oczywista, że nie sposób podzielić poglądu skarżącego o istnieniu istotnego zagadnienia prawnego w rozumieniu art. 393 § 1 pkt 1 k.p.c. dotyczącego tego przedmiotu.

Nie wymaga także wyjaśnienia przez Sąd Najwyższy sformułowane przez skarżącego zagadnienie, w jakim zakresie stosowanie art. 6 k.c. w związku z art. 473 k.p.c. i art. 232 k.p.c. może mieć wpływ na swobodną ocenę dowodów wyrażoną w art. 233 k.p.c. Przepis art. 233 § 1 k.p.c. dotyczy dowodów przeprowadzonych przez sąd, a zatem zarzut naruszenia tego przepisu nie może być odniesiony do dowodów, których sąd nie przeprowadził, czy to pomijając wnioski dowodowe stron, czy to nie dopuszczając dowodu z urzędu (por. wyrok Sądu Najwyższego z 21 września 2001 r., I PKN 646/00, OSNP 2003 Nr 18, poz. 428).

Przepisy art. 6 k.c. i art. 232 zdanie pierwsze k.p.c. dotyczą zasadniczo innej kwestii (ciężaru dowodu i ewentualnych konsekwencji niewywiązania się przez stronę z obowiązku przedstawienia twierdzeń faktycznych oraz dowodów na ich poparcie) niż przepis art. 233 § 1 k.p.c. (definiujący zasadę swobodnej oceny dowodów przeprowadzonych i zgromadzonych przez sąd). Skarżący nie przedstawia w kasacji argumentacji prawniczej, która wykazywałaby istnienie sugerowanej jedynie zależności między wskazanymi przepisami.

W rozpoznawanej sprawie nie występuje zatem istotne zagadnienie prawne w rozumieniu art. 393 § 1 pkt 1 k.p.c., które stanowiłoby okoliczność uzasadniającą rozpoznanie kasacji.

Ponieważ w sprawie zachodzą pozytywne przesłanki odmowy przyjęcia kasacji do rozpoznania (art. 393 § 1 k.p.c.), a zarazem nie zachodzą negatywne przesłanki dokonania tej czynności (art. 393 § 2 k.p.c.), Sąd Najwyższy, stosownie do art. 393⁷ § 1 k.p.c., orzekł jak w sentencji.