Dowody z urzędu przed sądem pracy

Zgodnie z treścią art. 232 k.p.c., strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, sąd może jednak dopuścić dowód nie wskazany przez stronę.

Również postępowanie odrębne w sprawach z zakresu prawa pracy jest postępowaniem kontradyktoryjnym, a pewne ułatwienia dowodowe (wynikające np. z art. 473 k.p.c.) ani nie nakładają na sąd pracy obowiązku prowadzenia postępowania dowodowego z urzędu, ani też nie przyznają mu szerszych uprawnień w tym zakresie niż w zwykłym postępowaniu cywilnym (postanowienie SN z 13 maja 2005 r., II PK 8/05).

Dopuszczenie z urzędu dowodu niewskazanego przez stronę jest co do zasady prawem, a nie obowiązkiem sądu, co oznacza, że tylko w wyjątkowych wypadkach może zostać uznane za obowiązek, którego naruszenie jest zarzucalne procesowo (por. wyrok SN z 14 grudnia 2000 r., I CKN 661/00, postanowienie SN z 7 grudnia 2000 r., II CKN 1322/00). Dotyczy to w równym stopniu „zwykłego” postępowania w sprawach cywilnych, jak i postępowania odrębnego w sprawach z zakresu prawa pracy, w których naruszenie przez sąd pracy art. 232 zdanie drugie k.p.c. może mieć miejsce zupełnie wyjątkowo, jeżeli z materiałów sprawy wynika, że dopuszczenie z urzędu dowodów było szczególnie uzasadnione lub oczywiste (por. wyrok SN z 24 czerwca 1998 r., I PKN 194/98).

Sąd nie jest pozbawiony inicjatywy dowodowej, która jednak oparta została na jego uznaniu, a nie na obowiązku ustawowym (por. wyrok SN z 24 czerwca 2005 r., V CK 806/04. Obowiązek wskazania dowodów obciąża przede wszystkim strony (art. 232 zdanie pierwsze k.p.c., także art. 6 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Rzeczą sądu nie jest zarządzanie dochodzeń w celu uzupełnienia wyjaśnień lub twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie, sąd nie jest też obowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 232 zdanie drugie k.p.c.).

Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a udowodnienie faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) obciąża stronę, która z faktów tych wywodzi dla siebie korzystne skutki prawne (art. 6 k.c. w związku z art. 300 k.p.). Sąd nie ma zwłaszcza obowiązku wyręczania w inicjatywie dowodowej strony zastępowanej przez adwokata lub radcę prawnego.

Wyrok SN z dnia 11 maja 2006 r., II PK 277/05

Standard: 57043 (pełna treść orzeczenia)

Ułatwienia dowodowe wynikające np. art. 473 k.p.c. ani nie nakładają na sąd pracy obowiązku prowadzenia postępowania z urzędu, ani też nie przyznają mu szerokich uprawnień w zakresie postępowania dowodowego. W żaden sposób z przepisu tego nie da się wyprowadzić obowiązku sądu pracy działania z urzędu w zakresie dopuszczenia dowodów niewskazanych przez strony.

Dopuszczenie przez sąd dowodu z urzędu na podstawie art. 232 zdanie drugie k.p.c. jest co do zasady prawem, a nie obowiązkiem sądu, co oznacza, że tylko w wyjątkowych wypadkach może zostać uznane za obowiązek, którego naruszenie jest zarzucalne procesowo (por. wyrok Sądu Najwyższego z 14 grudnia 2000 r., I CKN 661/00, LEX nr 52781). Dotyczy to w równym stopniu "zwykłego" postępowania w sprawach cywilnych, jak i postępowania odrębnego w sprawach z zakresu prawa pracy, w których naruszenie przez sąd pracy art. 232 zdanie 2 k.p.c. może mieć miejsce zupełnie wyjątkowo, jeżeli z materiałów sprawy wynika, że dopuszczenie z urzędu dowodów było szczególnie uzasadnione lub oczywiste (por. wyrok SN z 24 czerwca 1998 r., I PKN 194/98).

Postanowienie SN z dnia 13 maja 2005 r., II PK 8/05

Standard: 57687 (pełna treść orzeczenia)