Uchwała z dnia 1955-08-26 sygn. I CO 26/55

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CO 26/55

Uchwała

Sądu Najwyższego

z dnia 26 sierpnia 1955 r.

Sąd Najwyższy rozpoznawał przedstawione do rozstrzygnięcia składowi 7 sędziów pytanie prawne wynikłe w sprawie z wniosku Stefana H. o przysposobienie Jana-Stefana B.:

"Jaki jest stosunek art. 27 § 2 ustawy z dnia 27 czerwca 1950 r. o postępowaniu niespornym w sprawach rodzinnych oraz z zakresu kurateli do art. 10 tejże ustawy oraz art. 13 § 1 i § 2 k.p.n.?"

Sąd Najwyższy uchwalił i postanowił wpisać do księgi zasad prawnych następującą zasadę prawną:

"Art. 27 § 2 ustawy z dnia 27 czerwca 1950 r. o postępowaniu niespornym w sprawach rodzinnych oraz z zakresu kurateli (Dz. U. Nr 34, poz. 310) nie wyłącza stosowania w sprawach o przysposobienie ani art. 10 tejże ustawy, ani art. 13 k.p.n."

Uzasadnienie

Art. 27 § 2 ustawy z dnia 27 czerwca 1950 r. o postępowaniu niespornym w sprawach rodzinnych oraz z zakresu kurateli nakazuje w sprawie o przysposobienie wezwać na rozprawę przysposabiającego, jego małżonka, osobę mającą być przysposobioną, jeżeli ukończyła lat 13, jej rodziców, jeżeli przysługuje im władza rodzicielska, a w ich braku lub gdy władzy tej są pozbawieni - opiekuna.

W myśl art. 28 tejże ustawy władza opiekuńcza wysłucha osoby wezwane zgodnie z cytowanym art. 27 § 2 w celu ustalenia, czy wyrażają one zgodę na przysposobienie, a w braku zgody - jakie są powody jej odmowy.

Wysłuchanie tych osób jest konieczne, gdyż z mocy art. 66 i 67 kod. rodz. do orzeczenia przysposobienia potrzebna jest ich zgoda. Osoby te są więc z mocy samego prawa zainteresowane w sprawie i dlatego władza opiekuńcza wzywa je na rozprawę zgodnie z art. 27 § 2, przez co stają się one uczestnikami w sprawach o przysposobienie. Przepis ten nie określa jednak w sposób wyczerpujący grona osób zainteresowanych w sprawie o orzeczenie przysposobienia. Nie stanowi bowiem, że tylko osoby w nim wymienione należy wezwać na rozprawę i nie daje podstawy do wyłączenia możliwości istnienia innych osób, których praw dotyka wynik postępowania i które przeto z mocy art. 13 § 1 k.p.n. byłyby zainteresowane w sprawie.

Ostatnio przytoczony przepis dotyczy postępowania niespornego wszelkiego rodzaju, a więc także postępowania w sprawach z zakresu przysposobienia. Konieczność uwzględnienia swoistych cech spraw rodzinnych znalazła wyraz w art. 10 ustawy z dnia 27 czerwca 1950 r. o postępowaniu niespornym w sprawach rodzinnych oraz z zakresu kurateli. W myśl tego przepisu przed wydaniem orzeczenia kończącego postępowanie władza wysłucha przedstawiciela ustawowego osoby, której postępowanie dotyczy, a nadto w przypadkach ważniejszych powinna wysłuchać w miarę potrzeby małżonka i inne osoby bliskie. Sprawy z zakresu przysposobienia z istoty swej należą do "przypadków ważniejszych". O tym zaś, czy w sprawie z zakresu przysposobienia zachodzi potrzeba wysłuchania osoby bliskiej niewymienionej w art. 27 § 2 cytowanej ustawy, rozstrzyga władza opiekuńcza. Do niej należy ocena, kto należy do rzędu osób bliskich nie wymienionych w art. 27 § 2 cytowanej ustawy i czy zachodzi potrzeba wysłuchania danej osoby bliskiej.

Gdy poza osobami wymienionymi w art. 27 § 2 ustawy o postępowaniu niespornym w sprawach rodzinnych oraz z zakresu kurateli inna osoba zgłasza swój udział w sprawie, władza opiekuńcza stosując analogicznie art. 17 k.p.n. z urzędu bada, czy zgłaszający się jest uprawniony do wzięcia udziału w sprawie, a więc czy jest osobą bliską względem osoby mającej być przysposobioną i czy zachodzi potrzeba wysłuchania go (art. 10 cytowanej ustawy), lub czy wynik postępowania dotyka jego praw (art. 13 § 1 k.p.n.). Jeśli przesłanki powyższe istnieją, zgłaszający się przez wzięcie udziału w sprawie staje się jej uczestnikiem. Gdy natomiast władza opiekuńcza uzna, iż wymienione przesłanki nie istnieją, wówczas postanowieniem (które wyda osobno lub zamieści w orzeczeniu dotyczącym przysposobienia) odmówi zgłaszającemu się charakteru uczestnika postępowania. Odmowa taka kończy samodzielną część postępowania w kwestii uprawnienia zgłaszającego się do uczestnictwa w sprawie, podlega więc zaskarżeniu w drodze rewizji w myśl art. 34 § 1 k.p.n.

Jeśli się ujawni, że osoba bliska, której wysłuchanie władza opiekuńcza uzna za potrzebne, lub osoba zainteresowana w rozumieniu art. 13 § 1 k.p.n. nie jest uczestnikiem postępowania, władza opiekuńcza wezwie ją do udziału w sprawie.

Z powyższego wynika, że art. 10 ustawy o postępowaniu niespornym w sprawach rodzinnych oraz z zakresu kurateli rozszerza krąg zainteresowanych w tych sprawach na osoby bliskie, pozostawiając władzy opiekuńczej ocenę, czy zachodzą wymienione w tym przepisie przesłanki, od istnienia których ustawa uzależnia uprawnienie danej osoby bliskiej do wzięcia udziału w sprawie.

Z przyczyn wyżej wyłuszczonych na przedstawione pytanie należałoby udzielić wyjaśnienia przytoczonego w sentencji niniejszej uchwały.