Wyrok z dnia 2000-09-20 sygn. I CKN 608/99

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Wyrok

Sygn. akt I CKN 608/99

Sądu Najwyższego

z dnia 20 września 2000 r.

Przewodniczący: SSN Tadeusz Wiśniewski.

Sędziowie SN: Maria Grzelka (spraw.), Barbara Myszka.

Protokolant: Anna Matura.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Apelacyjny w Warszawie oddalił apelację pozwanego od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Warszawie, mocą którego zasądzona została od pozwanego na rzecz powoda kwota 20.000,- złotych z odsetkami ustawowymi od dnia 26 lutego 1995 r. Sąd Apelacyjny uznał za prawidłowe ustalenia Sądu Wojewódzkiego, zgodnie z którymi strony zawarły umowę sprzedaży energii elektrycznej, na podstawie której, w zamian za zapłatę kwoty 20.000,- złotych, powód uzyskał prawo korzystania z urządzeń stacji transformatorowej wybudowanej przez pozwanego na jego nieruchomości i do poboru mocy 100 KVA. Przyjął też Sąd Apelacyjny za ustaloną okoliczność, że zanim doszło do zawarcia powyższej umowy stacja transformatorowa została w 1992 r. podłączona do sieci Zakładu Energetycznego oraz że na dostawę energii elektrycznej pozwany zawarł z Zakładem Energetycznym odpowiednią umowę, natomiast z powodem rozliczał się pozwany następnie na podstawie wskazań podlicznika. Sąd Apelacyjny podzielił pogląd wyrażony przez Sąd pierwszej instancji co do tego, że w chwili zawierania przez strony umowy sprzedaży pozwany nie był właścicielem stacji transformatorowej, która po podłączeniu jej do sieci Zakładu Energetycznego stała się własnością tego Zakładu, wobec czego pozwany nie był uprawniony do dysponowania tą stacją i do sprzedawania powodowi energii elektrycznej. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, umowa sprzedaży była nieważna, a świadczenie powoda w kwocie 20.000,-złotych jako nienależne podlegało zwrotowi na mocy przepisu art. 410 § 2 kc.

W kasacji, pozwany, powołując się na podstawę przewidzianą w art. 393¹ pkt 1 kpc, zarzucił powyższemu wyrokowi naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 49 kc i wnosił o uchylenie wyroku i oddalenie powództwa. Skarżący podniósł, że samo dostarczanie energii elektrycznej nie wyczerpuje przesłanki "wchodzi w skład zakładu", przewidzianej w przepisie art. 49 kc, a dotyczącej w rozpoznawanej sprawie stacji transformatorowej, oraz że dla wnioskowania o własności tej stacji jako należącej do Zakładu Energetycznego można by mówić dopiero wówczas, gdyby nastąpiło przejęcie przez Zakład od pozwanego stacji na własność.

Nadto, pozwany w kasacji zarzucił, że umowa między stronami, mimo posługiwania się określonymi słowami, w istocie dotyczyła korzystania z wybudowanego przez pozwanego urządzenia w zamian za zwrot części poniesionych przez pozwanego nakładów a nie sprzedaży energii elektrycznej, o czym świadczy - zdaniem skarżącego - okoliczność uiszczania przez pozwanego odpowiednich kwot na rzecz Zakładu Energetycznego. Sąd Najwyższy nie znalazł podstaw do uwzględnienia kasacji.

Charakter zawartej przez strony umowy jako umowy sprzedaży (art. 535 kc) nie został w kasacji skutecznie podważony. Skarżący nie powołał żadnych przepisów prawa materialnego regulujących materię tłumaczenia woli stron w umowie, które by miały być przedmiotem uchybienia Sądu Apelacyjnego w ustalonym stanie faktycznym, ani nie zarzucił naruszenia przepisów postępowania mogących mieć wpływ na takie ustalenia faktyczne w zaskarżonym wyroku, na podstawie których można by wnioskować o innym rodzaju umowy między stronami. Stwierdzenie autora kasacji zawarte w uzasadnieniu skargi kasacyjnej, że stronom w istocie chodziło o coś innego, aniżeli sprzedaż energii elektrycznej, nie odpowiadało wymogom zarzutów przewidzianym w ramach podstaw z art. 393¹ w zw. z art. 393³ kpc (w brzmieniu sprzed 1 lipca 2000 r.) i jako takie nie podlegało rozważeniu Sądu Najwyższego. Co do zarzutu natomiast tyczącego naruszenia przepisów art. 49 kc w zw. z art. 47 § 2 i 3 i art. 191 kc, to zarzut ten był bezzasadny.

Przede wszystkim, za moment przejścia własności stacji transformatorowej na Zakład Energetyczny uznany został w zaskarżonym wyroku nie moment zawarcia umowy o dostawę energii elektrycznej (jak to błędnie przytacza skarżący), lecz moment podłączenia stacji do sieci Zakładu Energetycznego, co bezspornie miało miejsce w 1992 roku. Również, wbrew wywodom skarżącego, Sąd Apelacyjny (ani też Sąd Wojewódzki) nie uznał, iżby kwestia własności urządzeń przyłączanych do sieci Zakładu Energetycznego miała być przesądzana wręcz mechanicznie. Wręcz odwrotnie, Sąd Apelacyjny kwestię tę rozważał w świetle przepisu art. 49 kc posiłkując się stanowiskiem wyrażonym w uchwale Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 1991 roku - W. 4/91 w sprawie wykładni art. 45 ust. 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o gospodarce energetycznej i prawidłowo przyjął, że połączenie stacji transformatorowej wybudowanej przez pozwanego z siecią urządzeń Zakładu Energetycznego w sposób umożliwiający rozprowadzanie energii elektrycznej oznaczało, iż stacja transformatorowa przestała być częścią składową gruntu pozwanego, bo weszła w skład przedsiębiorstwa - Zakładu Energetycznego. W szczególności, trafnie Sąd Apelacyjny przyjął, że owo "połączenie" było kwestią faktu, nie zaś formalnego przekazania stacji do majątku Zakładu Energetycznego. Żadne przepisy nie przewidują takiego formalnego przekazania lub też formalnego przejęcia w celu osiągnięcia skutku w postaci odłączenia określonych urządzeń od własności gruntu (również kasacja ich nie wskazuje), przepis natomiast art. 49 kc, który jako jedyny w rozważanej materii może być wykorzystany dla oceny stosunków własnościowych między odbiorcami energii finansującymi koszty wybudowania określonych urządzeń a przedsiębiorstwami zarządzającymi wspólną siecią, stanowi jedynie o "wejściu w skład przedsiębiorstwa lub zakładu". Gdy się zważy, że określenie "wchodzi w skład przedsiębiorstwa" znane jest także na gruncie definicji przedsiębiorstwa zawartej w przepisie art. 55¹ kc, gdzie obejmuje ekonomiczne oraz funkcjonalne rozumienie zespołu składników materialnych i niematerialnych, a nadto, że o przyłączeniu w sensie technicznym a nie formalnoprawnym jest mowa w rozdziale 3 zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 24 sierpnia 1964 r. w sprawie zasad przyłączania do wspólnej sieci urządzeń ... (.) (M.P. Nr 62, poz. 286), to nie może być wątpliwości, że momentem, z którym stacja transformatorowa wybudowana przez pozwanego przestała być częścią składową gruntu pozwanego, był moment jej technicznego przyłączenia do sieci zarządzanej przez Zakład Energetyczny; z tym momentem - stosownie do przepisu art. 191 kc - pozwany utracił własność stacji.

W świetle powyższego zaskarżony wyrok nie narusza przepisów art. 49 kc, ani art. 191 kc, ani też przepisów art. 47 § 2 i 3 kc; te ostatnie przepisy w ogóle nie znajdowały w rozpoznawanej sprawie zastosowania, ponieważ stacja transformatorowa nie jest przedmiotem połączonym z gruntem tylko dla przemijającego użytku (art. 47 § 3 kc), natomiast jako część składowa gruntu (art. 47 § 2 kc) rządzi się własnymi prawami (art. 49 kc).

Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 393¹² kpc w brzmieniu sprzed zmiany wprowadzonej ustawą z 24.V.2000 r., Dz. U. Nr 48, poz. 544). O kosztach Sąd Najwyższy orzekł na podstawie art. 98 kpc, mając na uwadze zasady i stawki przewidziane w § 7 pkt 5 i § 3 ust. 1 oraz § 15 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 12.XII.1997 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. Nr 154, poz. 1013).