Podłączenie urządzenia przesyłowego do sieci w świetle zasady superficies solo cedit, oraz przeniesienia ich własności

Następstwem istoty uregulowania zawartego w art. 49 § 2 k.c. jest utrata aktualności stanowiska wyrażonego w uchwale z dnia 8 marca 2006 r., III CZP 105/05, w odniesieniu do konstrukcji części składowej sieci przedsiębiorstwa. Urządzenia wymienione w § 1 tracą status części składowych nieruchomości przez fizyczne połączenie z siecią przedsiębiorstwa, a zachowują status samoistnych rzeczy ruchomych, które mogą być przedmiotem odrębnej własności i odrębnego obrotu. Właściciel tych urządzeń może zbyć ich własność przedsiębiorcy sieciowemu lub osobie trzeciej, czy też oddać w leasing albo najem (zob. np. wyrok SN z dnia 22 stycznia 2010 r., V CSK 195/09; uchwała SN z dnia 13 lipca 2011 r., III CZP 26/11).

Po wejściu w życie art. 49 § 2 k.c. uznać należy, że zawiera on ogólną podstawę dla roszczenia o przeniesienie własności urządzeń wszelkich przesyłowych, w tym także tych, których dotyczą ustawy pozakodeksowe. Ta kwestia była przedmiotem rozstrzygnięcia uchwały Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2011 r. (III CZP 26/11). Sąd Najwyższy uznał w niej, że stosowną podstawę wystąpienia z żądaniem zawarcia umowy o nabycie własności urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest obecnie art. 49 § 2 k.c., nie zaś art. 31 ust. 1 u.z.w.ś. (tak też np. wyrok SN z dnia 19 listopada 2014 r., II CSK 169/14).

Co istotne, ustawa z 2008 r. nie zawiera przepisów przejściowych, ale z jej celu, stosownie do art. 3 k.c., wynika, że znowelizowany art. 49   k.c. dotyczy również urządzeń wybudowanych i podłączonych do sieci przed dniem jej wejścia w życie. Założeniem wprowadzonych zmian było uporządkowanie stanu prawnego związanego z podłączeniem wymienionych w tym przepisie urządzeń do sieci przedsiębiorstwa (zob. wyroki SN z dnia 22 stycznia 2010 r., V CSK 195/09 i V CSK 206/09).

Wyrok SN z dnia 27 kwietnia 2021 r., IV CSKP 38/21

Standard: 57707 (pełna treść orzeczenia)

Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 13 kwietnia 2011 r., V CSK 309/10, po wejściu w życie ustawy z dnia 30 maja 2008 o zmianie ustawy – Kodeks Cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2008 r., Nr 116, poz. 731) urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., ściśle powiązane z siecią, nie stają się częścią składową instalacji należącej do przedsiębiorstwa, bo samo podłączenie usuwa je jedynie spod zasady superficies solo cedita nie rodzi skutku w postaci przeniesienia ich własności lub ustanowienia innego prawa na rzecz przedsiębiorcy przesyłowego. Ich właścicielem jest podmiot, który poniósł koszty ich budowy.

Postanowienie SN z dnia 14 września 2017 r., V CSK 500/16

Standard: 10875 (pełna treść orzeczenia)