Wyrok z dnia 2017-09-27 sygn. I ACa 295/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I ACa 295/17

Wyrok

Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

z dnia 27 września 2017 r.

Przewodniczący: Sędzia SA Agnieszka Sołtyka.

Sędziowie SA: Artur Kowalewski, Tomasz Żelazowski (spr.).

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny po rozpoznaniu w dniu 13 września 2017 roku na rozprawie w S. sprawy z powództwa Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. i (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. o ustalenie na skutek apelacji pozwanych od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 15 listopada 2016 roku, sygn. akt I C 599/16

I. oddala apelację;

II. zasądza od każdego z pozwanych na rzecz powoda kwoty po 2.025 zł (dwa tysiące dwadzieścia pięć złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Uzasadnienie

Powód Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji złożył pozew przeciwko podziału (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. i (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż., w którym wniósł o stwierdzenie nieważności nabycia w dniu 28 września 2012 roku przez pozwaną (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. (KRS (...)), w drodze podziału (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. (KRS (...)) poprzez wydzielenie (tj. przeniesienie części majątku spółki dzielonej na spółkę nowo zawiązaną) prawa własności następujących nieruchomości:

a) działki nr (...) o powierzchni 1,7609 ha, położonej w Ż., gmina G., województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...),

b) działki nr (...) o powierzchni 0,4580 ha, położonej w Ż., gmina G., województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...),

c) działek nr (...) o łącznej powierzchni 12,28 ha, położonych w Ż., gmina G., województwo (...), dla których Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...),

d) działek nr (...) o łącznej powierzchni 3,1259 ha, położonych w Ż., gmina G., województwo (...), dla których Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...),

e) działki nr (...) o powierzchni 7,9663 ha, położonej w Ż., gmina G., województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...),

f) działek nr (...) o łącznej powierzchni 18,4663 ha, położonych w L., gmina P., województwo (...), dla których Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...),

g) działek nr (...) o łącznej powierzchni 9,1972 ha, położonych w W., gmina N., województwo (...), dla których Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...),

h) działki nr (...) o powierzchni 3,5778 ha, położonej w W., gmina N., województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Ponadto powód wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanych kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w 2012 roku doszło w trybie art. 529 § 1 pkt 4 k.s.h. do podziału (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ż. poprzez wydzielenie części majątku spółki dzielonej i zawiązanie nowej spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ż.. Postanowieniem z 28 września 2012 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie zarejestrował (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ż.. W skład wydzielonej części majątku spółki dzielonej przekazanej do spółki nowo zawiązanej w wyniku podziału wchodził między innymi opisane wyżej nieruchomości, które mają charakter rolny. Nowo powstała spółka jest cudzoziemcem w rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 24 marca 1920 roku o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Zgodnie z tą ustawą w przypadku nabycia nieruchomości rolnych i leśnych przez cudzoziemca wymagane jest uprzednie uzyskanie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych a brak takiego zezwolenia powoduje, że nabycie nieruchomości jest nieważne. Powód podniósł, że pozwana (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. nie uzyskała wymaganego ustawą zezwolenia, wobec czego należało uznać, że nabycie nieruchomości nastąpiło wbrew przepisom ustawy z dnia 24 marca 1920 r. i jest nieważne.

Pozwani (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. wnieśli o oddalenie powództwa i zasądzenie na rzecz każdego z nich od powoda kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości wynikającej z obowiązujących przepisów. Pozwani podnieśli, że nabycie nieruchomości rolnych przez spółkę (...) nie narusza przepisów ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, albowiem w tym przypadku nie istniał obowiązek uzyskania zgody Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na dokonanie tej czynności. Pozwani wskazali, że obowiązek uzyskania takiego zezwolenia dotyczy tylko bezpośredniego nabywania nieruchomości rolnych i leśnych położonych w Polsce, a nie w razie innych przypadków uzyskania władztwa nad nimi. Wskutek podziału (...) spółki z o.o. przez wydzielenie doszło z mocy prawa do tego, że wspólnik tej spółki (będący cudzoziemcem z siedzibą na obszarze (...)) stał się z mocy prawa wspólnikiem w nowo zawiązanej spółce (...) i objął w niej wszystkie udziały. W wyniku podziału przez wydzielenie majątek spółki dzielonej przechodzi na spółkę nowo utworzoną w drodze częściowej sukcesji uniwersalnej, co oznacza że spółka (...) wstąpiła z dniem wydzielenia w prawa i obowiązki spółki (...). W sytuacji gdy nowo utworzona spółka wstępuje w sytuację prawną poprzednika koniczność uzyskiwania zezwolenia na nabycie nieruchomości, co do których poprzednik uzyskał tytuł własności byłaby sprzeczna z ideą sukcesji uniwersalnej, która oznacza kontynuację praw poprzednika. Pozwani podkreślili, że w wyniku podziału spółki jedyny wspólnik otrzymał udziały w nowej spółce z tytułu posiadania przez niego udziałów w spółce dzielonej. Tak określone nabycie udziałów w nowo powstałej spółce nie stanowi według pozwanych bezpośredniego nabycia nieruchomości. Ponadto pozwani odwołali się do regulacji z art. 3e ust. 2 ustawy, zgodnie z którą nie jest wymagane zezwolenie na nabycie udziałów lub akcji w spółce będącej właścicielem nieruchomości rolnej w sytuacji gdy udziały lub akcje w spółce będącej cudzoziemcem nabywa albo obejmuje cudzoziemiec będący jej wspólnikiem. Skoro w takiej sytuacji nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia to, zdaniem pozwanych, nie może być mowy o konieczności uzyskiwania zezwolenia na nabycie czy objęcie udziałów przez takiego wspólnika w spółce wydzielanej ze spółki kontrolowanej i w konsekwencji tego wydzielenia - zezwolenia na przeniesienie składnika majątkowego w postaci nieruchomości rolnej do nowej spółki. Pozwani podnieśli nadto, że art. 1 ust. 4 ustawy o nabywaniu nieruchomości ograniczający przepływ kapitału został znowelizowany po 31 grudnia 1993 roku. Uchwalone po tym dniu ograniczenia w nabywaniu nieruchomości przez obywateli innych państw Unii Europejskiej są - w ocenie pozwanych - niezgodne z art. 56 i 57 TWE, bowiem Polska nie wynegocjowała odmiennej daty niż 31 grudnia 1993 roku, dla której badać należy istniejące w polskim porządku prawnym ograniczenia zasady swobodnego przepływu kapitału. Nowelizacja ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców dokonane po 31 grudnia 1993 roku, która wprowadziła zapis, że o konieczności uzyskania zgody ministra właściwego do spraw wewnętrznych w przypadku nabycia nieruchomości w drodze każdego zdarzenia prawnego jest niezgodna z prawem wspólnotowym. W związku z powyższym pozwani złożyli wniosek o skierowanie przez Sąd na podstawie art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycjalnego dotyczącego wykładni przepisów prawa unijnego i ważności obowiązujących w Polsce przepisów, w sytuacji gdy są one niezgodne z prawem unijnym, o następującej treści: czy przedmiot polskiej ustawy z dnia 24 marca 1920 roku o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (Dz. U. z 2004 r. Nr 167, poz. 1758 ze zm.), w wersji obowiązującej od 1 maja 2004 roku, jest zgodny z prawem wspólnotowym, w szczególności z postanowieniami Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską odnoszącymi się do swobodnego przepływu kapitału - art. 56 w powiązaniu z art. 57 TWE, które wprowadzają zakaz restrykcji w przepływie kapitału zarówno między państwami członkowskimi, jak i w stosunkach z krajami trzecimi dopuszczając jedynie w tym drugim przypadku utrzymanie ograniczeń istniejących przed 31 grudnia 1993 roku w sytuacji gdy:

- w dniu 31 grudnia 1993 roku przedmiotem ograniczeń jakie istniało w powołanej ustawie było wyłącznie nabycie nieruchomości przez cudzoziemca,

- począwszy od 4 maja 1996 roku i aktualnie, przedmiotem ograniczeń jest nabycie nieruchomości przez cudzoziemca rozumiane jako nabycie prawa własności na podstawie każdego zdarzenia prawnego i czy wprowadzenie takiego ograniczenia przez ustawodawcę polskiego było i jest ważne?

W wyroku z dnia 15 listopada 2016 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie stwierdza, że nieważne jest nabycie w dniu 28 września 2012 r. przez pozwaną (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. - w drodze podziału (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. następujących nieruchomości:

- działki nr (...) o powierzchni 1,7609 ha, położonej w Ż., gmina G., dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...),

- działek nr (...) o łącznej powierzchni 12,28 ha położonych w Ż., gmina G., dla których Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...),

- działek nr (...) o łącznej powierzchni 3,1259 ha położonych w Ż., gmina G., dla których Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...),

- działki nr (...) o powierzchni 7,9663 ha, położonej w Ż., gmina G., dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...),

- działek nr (...) o łącznej powierzchni 18,4663 ha położonych w L., gmina G., dla których Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...),

- działek nr (...) o łącznej powierzchni 9,1972 ha położonych w W., gmina N., dla których Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...),

- działki nr (...) o powierzchni 3,5778 ha położonej w W., gmina N., dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą nr (...).

Ponadto Sąd zasądził od każdego z pozwanych na rzecz powoda kwoty po 3 600 zł (trzy tysiące sześćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu oraz nakazał pobrać od każdego z pozwanych na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Szczecinie kwoty po 3 625 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sąd I instancji ustalił, że w 2012 roku jedynym wspólnikiem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ż. (KRS (...)) była (...) S.A. spółka prawa luksemburskiego z siedzibą w Luksemburgu. W dniu 6 września 2012 roku odbyło się Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż., na którym podjęta została uchwała nr (...) w sprawie wyrażenia zgody na podział. Zgodnie z uchwałą Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników wyraziło zgodę na podział spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ż. przez wydzielenie w trybie określonym w art. 529 § 1 pkt 4 k.s.h. w drodze przeniesienia części majątku (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. na spółkę nowo zawiązaną (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością na zasadach szczegółowo określonych w planie podziału sporządzonym przez zarząd spółki F. w dniu 15 czerwca 2012 roku, ogłoszonym w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nr (...) z 29 czerwca 2012 roku.

W uchwale nr(...) Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników spółki (...) wyraziło zgodę na powyższy plan podziału, który przewidywał, że istotą planowanego podziału spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. w trybie art. 529 § 1 pkt 4 k.s.h., tj. w drodze przeniesienia części majątku spółki dzielonej na spółkę nowo zawiazaną, jest wydzielenie z przedsiębiorstwa prowadzonego przez spółkę dzieloną części składników majątkowych, stanowiących zorganizowaną część przedsiębiorstwa określonych szczegółowo w planie podziału. Nowo zawiązaną spółką była (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ż.. Wszystkie udziały w nowo zawiązanej spółce w wyniku wydzielenia części majątku ze spółki dzielonej obejmował jedyny wspólnik spółki dzielonej, tj. (...) S.A. spółka prawa luksemburskiego z siedzibą w Luksemburgu, zachowując jednocześnie dotychczasowy stan posiadania w spółce dzielonej. Plan przewidywał, że w związku z podziałem spółki przez wydzielenie części jej majątku na spółkę nowo zawiązaną przeniesione zostaną między innymi następujące składniki majątkowe:

- prawo własności nieruchomości działki nr (...) o powierzchni 1,7609 ha, położonej w Ż., gmina G., województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...),

- prawo własności nieruchomości - działki nr (...) o powierzchni 0,4580 ha, położonej w Ż., gmina G., województwo

(...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...),

- prawo własności nieruchomości składającej się z działek nr (...) o łącznej powierzchni 12,28 ha, położonej w Ż., gmina G., województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...),

- prawo własności nieruchomości składającej się z działek nr (...) o łącznej powierzchni 3,1259 ha, położonej w Ż., gmina G., województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...),

- prawo własności nieruchomości - działki nr (...) o powierzchni 7,9663 ha, położonej w Ż., gmina G., województwo

(...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...),

- prawo własności nieruchomości składającej się z działek nr (...) o łącznej powierzchni 18,4663 ha, położonej w L., gmina P., województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...),

- prawo własności nieruchomości składającej się z działek nr (...) o łącznej powierzchni 9,1972 ha, położonej w W., gmina N., województwo (...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...),

- prawo własności nieruchomości - działki nr (...) o powierzchni 3,5778 ha, położonej w W., gmina N., województwo

(...), dla której Sąd Rejonowy w Goleniowie prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

W dniu 6 września 2012 roku jedyny wspólnik (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ż., tj. (...) S.A. spółka prawa luksemburskiego z siedzibą w Luksemburgu podjął uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na plan podziału spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. oraz na treść aktu założycielskiego spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z aktem założycielskim przedmiotem działalności tej spółki jest uprawa zbóż, roślin strączkowych, roślin oleistych, warzyw, pozostałe uprawy rolne, chów i hodowla zwierząt, działalność usługowa wspomagająca produkcję rolną, chów i hodowlę zwierząt gospodarskich, kupno i sprzedaż nieruchomości na własny rachunek, wynajem i zarządzanie nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi, zarządzanie nieruchomościami wykonywane na zlecenie. Kapitał zakładowy spółki ustalono na 150 000 zł, dzielił się on na 100 udziałów o wartości nominalnej 1 500 zł każdy. Wszystkie udziału w kapitale zakładowym zostały przyznane jedynemu wspólnikowi (...) S.A. spółce prawa luksemburskiego z siedzibą w Luksemburgu.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie postanowieniem z 28 września 2012 roku wpisał w Krajowym Rejestrze Sądowym Rejestrze Przedsiębiorców dla podmiotu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. informacje o podziale spółki przez wydzielenie części jej majątku i przeniesienie na części majątku spółki dzielonej na spółkę nowo zawiązaną. Ponadto postanowieniem z tej samej daty Sąd wpisał do Krajowego Rejestru Sądowego Rejestru Przedsiębiorców pod numerem KRS (...) podmiot (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ż..

W związku z dokonanym podziałem spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. i przeniesieniem części jej majątku w postaci ww. nieruchomości na nowo zawiązaną spółkę w księgach wieczystych prowadzonych dla tych nieruchomości jako właściciel wpisana została (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż.. (...) nabyte w wyniku podziału przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. stanowią nieruchomości rolne lub leśne (...).

Dla działek nr (...) położonych w W., nie ma ustalonego planu zagospodarowania przestrzennego. Dla działki nr (...) w 2004 roku została wydana decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania inwestycji polegającej na budowie fermy norek dla (...) matek wraz z urządzeniami budowlanymi i ogrodzeniem. Dla działek nr (...) położonych w L. również brak miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Działki (...) położone znajdują się na terenie ośrodka produkcji rolnej, zaś działka (...) znajduje się częściowo na terenie ośrodka produkcji rolnej, a częściowo w strefie gruntów ornych słabych. Dla działek nr (...) położonych w Ż. nie obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Na części działek numer (...) obowiązuje miejscowy plan, w którym działki te zostały przeznaczone pod grunty rolne z przebiegiem gazociągu wysokiego ciśnienia.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji uznał powództwo za niezasadne. Wskazał, że jego podstawę stanowił art. 6 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, zgodnie z którym nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wbrew przepisom ustawy jest nieważne; w razie nabycia wbrew przepisom ustawy, o nieważności nabycia orzeka sąd także na żądanie, właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości, wójta (burmistrza, prezydenta miasta) starosty, marszałka województwa lub wojewody albo na żądanie ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Powołany przepis stanowi odrębną i samodzielną podstawę dla wystąpienia wymienionych w nim podmiotów z żądaniem orzeczenia nieważności nabycia nieruchomości. Nie dotyczy on ochrony interesów Skarbu Państwa w ich aspekcie majątkowym lecz wynika z uprawnień w zakresie ochrony porządku publicznego.

Sąd wskazał, że wyrok orzekający o nieważności czynności prawnej, polegający na nabyciu nieruchomości w rozumieniu ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców ma charakter deklaratoryjny, a stwierdzona nieważność skutkować będzie ex tunc, to jest od dnia zaistnienia kwestionowanego zdarzenia prawnego. Zważywszy, że roszczenie przewidziane w art. 6 ust. 2 ustawy powołanej ustawy zmierza do stwierdzenia nieważności skutku w postaci nabycia własności nieruchomości w rozpoznawanej sprawie Sąd brał pod uwagę stan faktyczny istniejący w dacie nabycia nieruchomości przez pozwanego (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. oraz stosował przepisy ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców w brzmieniu obowiązującym w tej dacie tj. na dzień 28 września 2012 roku, kiedy wydane zostało postanowienie Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie o wpisaniu do Krajowego Rejestru Sądowego Rejestru Przedsiębiorców informacji o podziale spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. przez wydzielenie części majątku spółki w trybie art. 529 § 1 pkt 4 k.s.h. oraz postanowienie o wpisaniu do tego rejestru (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ż.. Wskutek dokonania tego podziału doszło bowiem do przeniesienia części majątku spółki dzielonej na spółkę nowo założoną, w tym prawa własności nieruchomości wymienionych w pozwie.

W ocenie Sądu I instancji, ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców wprowadziła ograniczenia o charakterze publicznoprawnym w obrocie nieruchomościami położonymi na terenie Rzeczypospolitej Polskiej ze względu na osobę nabywcy - cudzoziemca. Do nabycia nieruchomości przez cudzoziemca wymagane jest uzyskanie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych (art. 1 ust. 1). Zezwolenie to ma charakter warunku prawnego, a tym samym stanowi obligatoryjną część czynności prawnej nabycia nieruchomości przez cudzoziemca. Zgodnie z art. 1 ust. 2 pkt 4 cudzoziemcem w rozumieniu ustawy jest m.in. osoba prawna i spółka handlowa nieposiadająca osobowości prawnej mająca siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kontrolowana bezpośrednio lub pośrednio przez osobę prawną mającą siedzibę za granicą. W przypadku spółki handlowej za kontrolowaną, w rozumieniu ustawy, uważa się spółkę, w której cudzoziemiec lub cudzoziemcy dysponują bezpośrednio lub pośrednio powyżej 50% głosów na zgromadzeniu wspólników lub na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik, użytkownik lub na podstawie porozumień z innymi osobami, albo mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów art. 4 § 1 pkt 4 lit. b lub c, lub e ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych (art. 1 ust. 3).

W rozpoznawanej sprawie bezspornym było, że jedynym udziałowcem spółki (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. jest (...) S.A. spółka prawa luksemburskiego z siedzibą w Luksemburgu, a zatem spółka (...) jest cudzoziemcem w rozumieniu powołanych wyżej przepisów ustawy.

Art. 1 ust. 4 ustawy zawiera definicję legalną pojęcia "nabycia nieruchomości" i stanowi, że nabyciem nieruchomości w rozumieniu ustawy jest nabycie prawa własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, na podstawie każdego zdarzenia prawnego. Takim zdarzeniem może być również podział spółki poprzez wydzielenie. Spółkę kapitałową można podzielić na dwie albo więcej spółek kapitałowych (art. 528 § 1 zdanie pierwsze k.s.h.). Zgodnie z art. 529 § 1 pkt 4 k.s.h. podział może być dokonany przez przeniesienie części majątku spółki dzielonej na istniejącą spółkę lub na spółkę nowo zawiązaną (podział przez wydzielenie). Spółka nowo zawiązana powstała w związku z podziałem wstępuje z dniem podziału bądź z dniem wydzielenia w prawa i obowiązki spółki dzielonej, określone w planie podziału (art. 531 § 1 k.s.h.). Art. 531 § 1 k.s.h. wprowadza sukcesję uniwersalną częściową (ograniczoną), gdyż wstąpienie z dniem podziału bądź wydzielenia w prawa i obowiązki spółki dzielonej jest odniesione do tych z nich, które danemu następcy prawnemu (spółce nowo zawiązanej) zostały przypisane w planie podziału. Inaczej niż w przypadku przekształcenia spółek handlowych uregulowanego w tytule IV dziele III Kodeksu spółek handlowych przy podziale spółki o jakim mowa w art. 529 § 1 pkt 4 ksh nie mamy do czynienia ze zmianą formy prowadzenia działalności spółki przy zachowaniu ciągłości przedsiębiorstwa, lecz z powstaniem nowej spółki. W przypadku przekształcenia spółek Kodeks spółek handlowych statuuje zasadę sukcesji ora wprowadza zasadę kontynuacji (art. 553 ksh). Już bowiem z samego art. 553 § 1 ksh wynika, że spółka przekształcona wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki spółki przekształcanej i nie może być mowy o jakimkolwiek nabywaniu nieruchomości. Z art. 7 ust. 1 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców a contrario wynika, że wyłączenie spod zastosowania ustawy nie dotyczy natomiast przypadków podziału spółek. W art. 531 § 1 ksh nie ma bowiem mowy o tym, że nowo zawiązanej spółce przysługują wszystkie prawa i obowiązku spółki dzielonej, lecz przepis ten stanowi, że spółka nowo zawiązana wstępuje z dniem podziału bądź z dniem wydzielenia w prawa i obowiązki spółki dzielonej, określone w planie podziału. Wskutek wydzielenia następuje nabycie nieruchomości ex lege, a skoro tak to na nabycie takie konieczne jest zezwolenie ministra właściwego ds. wewnętrznych. Sam fakt, że na skutek podziału spółki dochodzi do sukcesji uniwersalnej ograniczonej pomiędzy spółkami nie stanowi podstawy do wyłączenia nabycia nieruchomości spod zastosowania przepisów ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Gdyby tak miało być ustawodawca uregulowałby tę kwestę w sposób wyraźny, tak jak to uczynił w przypadku przekształcenia spółek w rozumieniu przepisów tytułu IV działu III Kodeksu spółek handlowych (art. 7 ust. 1 ustawy). Wyłączenia przewidziane w art. 7 mają charakter wyjątkowy i nie można ich wykładać w sposób rozszerzający.

Art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. stanowi, że nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia przez cudzoziemców, będących obywatelami lub przedsiębiorcami państw - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo Konfederacji Szwajcarskiej, z wyjątkiem nabycia nieruchomości rolnych i leśnych, przez okres 12 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. Nieruchomością rolną jest nieruchomość, w której skład wchodzą grunty rolne określone w ewidencji gruntów jako użytki rolne (grunty orne, sady, łąki trwałe, pastwiska trwałe, grunty rolne zabudowane, grunty pod stawami, grunty pod rowami, grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, nieużytki). Grunty leśne dzielą się natomiast na lasy oraz grunty zadrzewione i zakrzewione. W niniejszej sprawie bezsporne było, że nieruchomości nabyte przez spółkę (...) spółkę z o.o. na skutek podziału spółki (...) spółki z o.o. stanowiły nieruchomości rolne i leśne. Potwierdzają to również złożone do akt wypisy z rejestru gruntów oraz informacje dotyczące warunków zabudowy oraz planu zagospodarowania przestrzennego obowiązującego na obszarach na których położone są te nieruchomości. W tym stanie rzeczy do ważnego nabycia nieruchomości wymienionych w pozwie przez pozwanego (...) spółkę z o.o. stosownie do art. 8 ust. 2 pkt 1 wymagane było zezwolenie, albowiem do nabycia doszło przed upływem 12 lat od dnia przystąpienia Rzeczpospolitej Polskiej do Unii Europejskiej a nabycie nieruchomości nie było skutkiem przekształcenia spółki o jakim mowa w art. 7 ust. 1 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców.

Sąd I instancji wskazał, że ustawa o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców jest ustawą szczególną, gdzie uregulowano ważną w ocenie ustawodawcy kwestię nabywania nieruchomości leżących w Polsce przez cudzoziemców, co ustawodawca poddał większej kontroli państwa od nabywania nieruchomości przez inne podmioty nie będące cudzoziemcami. Wyjątkowy charakter tej ustawy, a więc i wszystkich zawartych w niej norm prawnych, przemawia za jej wąską wykładnią. W konsekwencji, skoro ustawodawca zdecydował się ograniczyć czasowo możliwość nabywania nieruchomości rolnych i leśnych przez cudzoziemców, będących obywatelami lub przedsiębiorcami państw - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, to nie sposób przyjąć, w ślad za pozwanymi, że nabycie nieruchomości w wyniku podziału spółki nie wymaga uzyskania zgody ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Przyjmując, że ustawa ta ma charakter wyjątkowy nie sposób zaakceptować przedstawionej przez pozwanych argumentacji odnoszącej się do art. 3e ust. 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Przepis ten dotyczy nabycia lub objęcia przez cudzoziemca udziałów w spółce, będącej już właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości na terytorium RP a nie - jak to ma miejsce w rozpoznawanej sprawie objęcia udziałów w spółce nowo zakładanej, która dopiero na skutek podziału i przeniesienia części składników majątku spółki dzielonej ma nabyć prawo własności nieruchomości. W tym stanie rzeczy rezultat przedstawionego przez pozwanych rozumowania odnoszący się do tej regulacji doprowadziłby do niedopuszczalnej rozszerzającej wykładni przepisów ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, które mają charakter regulacji o wyjątkowym charakterze.

Pozwani w swej argumentacji powołali się na tezę wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 2 grudnia 2008 r. (I ACa 699/08), lecz podstawą tego rozstrzygnięcia był odmienny stan faktyczny niż w rozpoznawanej sprawie. Dlatego argumentacja przyjęta w tym judykacie nie znajduje zastosowania w realiach niniejszej sprawy. Sąd podkreślił, że dla ważności nabycia nieruchomości rolnej i leśnej przez cudzoziemca wymagana jest zgoda ministra właściwego do spraw wewnętrznych, przy czym ustawodawca nie różnicuje pojęcia nabycia na bezpośrednie i innego rodzaju.

Zawarcie w art. 3e ustawy o nabywaniu nieruchomości dodatkowych czynności prawnych, dla których wymagane jest uzyskanie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych, nie uprawnia do różnicowania pojęcia nabycia nieruchomości na bezpośrednie i inne sytuacje uzyskania prawa do nieruchomości, co wpływałoby na zakres zastosowania ustawy o nabywaniu nieruchomości. Przedstawione w odpowiedzi na pozew argumenty przemawiające za brakiem konieczności uzyskania zgody Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji na nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wskutek podziału spółki kapitałowej, mogłyby prowadzić do obejścia przepisu art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o nabywaniu nieruchomości. Ratio legis ustawy o nabywaniu nieruchomości, jak i jej art. 6 ust. 1, jest jasne. Chodzi o kontrolę państwa nad nabywaniem nieruchomości przez cudzoziemców. Wobec tego dla realizacji skutku w postaci przeniesienia własności nieruchomości rolnych i leśnych na cudzoziemca, wymagane jest uzyskanie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Brak jest przy tym podstaw do przyjęcia, że skoro ten sam przedsiębiorca jest jedynym wspólnikiem spółki dzielonej i nowo zawiązanej, to nie zachodzi potrzeba uzyskania zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych na dokonanie czynności, wskutek której doszło do nabycia własności nieruchomości przez spółkę (...) spółkę z o.o.

Zdaniem Sądu I instancji brak było również podstaw do przyjęcia, że dodanie ust. 4 w art. 1 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, co nastąpiło nowelą z dnia 4 maja 1996 r. nastąpiło z naruszeniem postanowień art. 56 i 57 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, które wprowadzają zakaz restrykcji w przepływie kapitału. W załączniku XII do Traktatu Ateńskiego odnoszącym się do Polski w pkt 4 dotyczącym swobody przepływu kapitału postanowiono że nie naruszając zobowiązań wynikających z Traktatów stanowiących podstawę Unii Europejskiej, Polska może w odniesieniu do nabywania nieruchomości rolnych i leśnych utrzymać w mocy przez okres 12 lat od dnia przystąpienia zasady przewidziane w ustawie z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców ze zmianami. W załączniku do Traktatu mowa jest o ustawie z dnia 24 marca 1920 r. ze zmianami a zatem dotyczy to również zmiany art. 1 ustawy wprowadzonej nowelą z 4 maja 1996 r., która do art. 1 dodała ustęp 4.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem, strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W myśl art. 105 § 1 zdanie pierwsze k.p.c. współuczestnicy sporu zwracają koszty procesu w częściach równych. Mając to na uwadze Sąd zasądził od każdego z pozwanych na rzecz powoda po 3.600 złotych. Na powyższą kwotę składa się koszt zastępstwa procesowego w wysokości 7.200 złotych, którego wysokość została ustalona na podstawie z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym w wniesienia pozwu.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd nakazał pobrać od każdego z pozwanych na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Szczecinie kwoty po 3.625 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, które stanowiła opłata od pozwu. Kosztami tymi Sąd obciążył pozwanych po połowie.

Apelację od powyższego wyroku złożyli pozwani zaskarżając go w całości i wnosząc o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz każdego z pozwanych kosztów procesu za pierwszą i drugą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości wynikającej z obowiązujących przepisów. Ponadto pozwani wnieśli o skierowanie przez Sąd Apelacyjny w Szczecinie na podstawie art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. Dz.U.04.90.864/2 z dnia 30 kwietnia 2004 r.) do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycjalnego dotyczącego wykładni przepisów prawa unijnego i ważności obowiązujących w Polsce przepisów w sytuacji gdy są one niezgodne z prawem unijnym, czego mimo istnienia uprawnienia Sąd Okręgowy w sprawie nie uczynił o następującej treści: czy przedmiot polskiej ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 167, poz. 1758 ze zm.) w wersji obowiązującej począwszy od dnia 01 maja 2004 r. jest zgodny z prawem wspólnotowym, w szczególności z postanowieniami Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską odnoszącymi się do swobodnego przepływu kapitału - art. 56 w powiązaniu z art. 57 TWE (art. 63 i 64 wersji skonsolidowanej), które wprowadzają zakaz restrykcji w przepływie kapitału zarówno między państwami członkowskimi, jak i w stosunkach z krajami trzecimi dopuszczając jedynie w tym drugim przypadku utrzymanie ograniczeń istniejących przed 31 grudnia 1993 r. w sytuacji gdy: w dniu 31 grudnia 1993r. przedmiotem ograniczeń jakie istniało w powołanej ustawie było wyłącznie nabycie nieruchomości przez cudzoziemca, począwszy od dnia 04 maja 1996 r. i aktualnie, przedmiotem ograniczeń jest nabycie nieruchomości przez cudzoziemca rozumiane jako nabycie prawa własności na podstawie każdego zdarzenia prawnego i czy wprowadzenie takiego ograniczenia przez ustawodawcę polskiego było i jest ważne? W związku z powyższym pozwani wnieśli o zawieszenie postępowania przed Sądem Apelacyjnym w Szczecinie na podstawie art. 177 § 1 k.p.c. ze względu na przedstawienie przez Sąd pytania prawnego Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucili:

- naruszenie art. 6 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców w związku z art. 529 § 1 punkt 4 k.s.h. poprzez błędną wykładnię polegającą na takim rozumieniu przepisów, że do dla ważności przeniesienia części majątku spółki dzielonej, której jedynym wspólnikiem jest wspólnik z siedzibą w Luksemburgu, na spółkę nowo zawiązaną w której skład osobowy wspólników jest ten sam co w spółce dzielonej - jeśli w skład majątku wchodzą nieruchomości rolne - w dniu 28 września 2012 r. należało uzyskać zezwolenie na nabycie nieruchomości przez cudzoziemca,

- naruszenie art. 8 ust. 2 punkt 1 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców w związku z art. 529 § 1 punkt 4 k.s.h. poprzez błędną wykładnię polegającą na takim rozumieniu przepisów, że cudzoziemcy z (...) a także spółki z siedzibą w Polsce kontrolowane przez takich cudzoziemców w dniu 28 września 2012 r. mieli obowiązek uzyskać zezwolenie nie tylko w przypadku bezpośredniego nabywania nieruchomości rolnych i leśnych położonych w Polsce, ale także w razie uzyskania władztwa nad nimi w inny sposób, a mianowicie w drodze podziału Spółki będącej właścicielem takich nieruchomości poprzez przeniesienie części majątku spółki dzielonej, której jedynym wspólnikiem jest wspólnik z siedzibą w Luksemburgu, na spółkę nowo zawiązaną w której skład osobowy wspólników jest ten sam co w spółce dzielonej w chwili nabycia nieruchomości rolnej na skutek podziału Spółki wskazany sposób,

- naruszenie art. 7 ust 1 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców w związku z art. 529 § 1 punkt 4 k.s.h. poprzez błędną wykładnię polegającą na takim rozumieniu przepisów że skoro wyłączone jest stosowanie przepisów ustawy w przypadku między innymi przekształceń spółek handlowych to oznacza automatycznie, że w razie podziału spółek jej przepisy w każdym przypadku znajdą zastosowanie, - naruszenie art. 6 ust. 1 i 2, art. 7 ust 1, art. 8 ust. 2 punkt 1 ustawy z dnia 24 marca 1920r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców w związku z art. 529 § 1 punkt 4 k.s.h poprzez niewłaściwe zastosowanie i uznanie, ze nieważne jest nabycie w dniu 28 września 2012r. nieruchomości rolnych przez Spółkę nowo zawiązaną na skutek podziału majątku spółki dzielonej, której jedynym wspólnikiem przed podziałem i po jest ten sam Wspólnik z siedzibą w Luksemburgu, bez uzyskania zezwolenia na nabycie nieruchomości przez cudzoziemca.

W uzasadnieniu skarżący wskazali, ze w ich ocenie nie istniał obowiązek uzyskania zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych na nabycie nieruchomości rolnych o których mowa w planie podziału spółki albowiem spółka (...) Sp. z o.o. nie nabyła nieruchomości rolnych w rozumieniu przepisów ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców. Skutkiem dokonanej czynności - podziału spółki (...) Sp. z o.o. przez wydzielenie było to, że (...) Sp. z o.o. (cudzoziemiec z siedzibą na obszarze EOG) stał się i to z mocy prawa wspólnikiem w nowo zawiązanej spółce (...) Sp. z o.o. Bezpośrednim skutkiem i celem podziału Spółki (...) Sp. z o.o. było objęcie przez dotychczasowego wspólnika wszystkich udziałów w nowo powstałej spółce (...) Sp. z o.o. i w żadnym razie nie może być tu mowy o bezpośrednim nabyciu nieruchomości. Restrukturyzacja spółki może być dokonywana w celu osiągnięcia różnych celów, w tym przypadku było to oddzielenie dwóch podstawowych filarów działalności spółki od siebie w celu ułatwienia i usprawnienia jej działalności. Traktowanie wydzielenia określonych składników majątkowych, w wyniku restrukturyzacji spółki i przypisania ich spółce, w której ten sam cudzoziemiec pozostaje jedynym wspólnikiem, jako sposobu bezpośredniego nabycia nieruchomości jest zbyt daleko idące i nieuprawnione. Przepis art. 8 ust. 2 ustawy powinien być interpretowany ściśle. Stanowisko to potwierdza orzecznictwo sądów, w tym wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 2 grudnia 2008 r. I ACa 699/08, w tezie którego czytamy, iż " Ograniczenie, o którym mowa w art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (t.j. Dz.U. z 2004 r. Nr 167, poz. 1758 ze zm.), co wyraźnie wynika z jego treści, dotyczy wyłącznie nabycia bezpośredniego, co nie pozwala na rozszerzającą jego wykładnię". To, że art. 7 ustawy wyłącza jej stosowanie w przypadku między innymi przekształceń spółek handlowych nie oznacza automatycznie, że w razie podziału spółek jej przepisy w każdym przypadku znajdą zastosowanie. Należy każdy przypadek podziału spółki rozpatrywać indywidualnie i badać, czy uzyskanie zezwolenia jest konieczne.

Spółki kontrolowane przez cudzoziemców z EOG mają obowiązek uzyskać zezwolenie tylko w razie bezpośredniego nabywania nieruchomości rolnych, co w razie podziału spółki handlowej, która była właścicielem nieruchomości, przez wydzielenie nie ma miejsca albowiem bezpośrednim skutkiem takiego podziału jest objęcie udziałów a nie nabycie nieruchomości. W wyniku podziału przez wydzielenie, majątek spółki dzielonej przechodzi na spółkę nowo utworzoną w drodze częściowej sukcesji uniwersalnej, co oznacza, że pozwany ad. 1 - (...) Sp. z o.o. wstąpił z dniem wydzielenia w prawa i obowiązki pozwanego ad. 2 - spółki (...) Sp. z o.o. określone w planie podziału. Oznacza to wstąpienie pozwanej ad.l spółki (...) Spółki z o.o. w sytuację prawną poprzednika w zakresie przydzielonych jej praw i obowiązków. Konieczność uzyskiwania zezwolenia na nabycie nieruchomości, co do której poprzednik uzyskał tytuły własności byłaby sprzeczna z ideą sukcesji uniwersalnej, która oznacza przecież kontynuację praw poprzednika.

Co więcej, tego rodzaju przesunięcie składników majątkowych ze spółki (...) Sp. z o.o. na (...) Sp. z o.o. nie jest traktowane jako wniesienie aportu do nowej spółki. Wkłady do spółki mogą być wnoszone przez wspólników w zamian za co otrzymują oni udziały. W tym przypadku jedyny wspólnik otrzymuje na skutek podziału spółki udziały w nowej spółce, lecz z tytułu posiadania przez niego udziałów w spółce dzielonej. Dodatkowo należy mieć na uwadze fakt, że podział spółki może być dokonany na kilka sposobów, a skutki takich podziałów nie mogą być traktowane jednakowo. Regulacja art. 529 § 1 kodeksu spółek handlowych oparta została na dwóch zasadniczych sposobach podziału: przez rozdzielenie (podział zwykły) albo przez wydzielenie. O ile w przypadku podziału przez rozdzielenie jeśli dochodzi do sytuacji, że cały majątek spółki dzielonej zostaje przeniesiony na dwie lub więcej już istniejących spółek w zamian za udziały, które każda ze spółek przejmujących wydaje wspólnikom spółki dzielonej można by się ewentualnie zastanawiać czy podmioty te - już istniejące, nie powiązane ze wspólnikiem spółki dzielonej, posiadające określony majątek i prowadzące określoną działalność, które w wyniku podziału uzyskują dodatkowe prawa i stają się cudzoziemcami, nie podlegają obowiązkowi z ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, o tyle przy podziale spółki przez wydzielenie w wyniku którego część praw i obowiązków zostaje przesuniętych do nowej spółki przez tego samego wspólnika i na rzecz tego samego wspólnika nie można doszukiwać się nabycia prawa własności nieruchomości i to nabycia bezpośredniego. Ponadto zgodnie z treścią art. 3e ust. 2 nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych, jeżeli spółka ta jest spółką kontrolowaną, a udziały lub akcje nabywa lub obejmuje cudzoziemiec niebędący udziałowcem lub akcjonariuszem spółki. Oznacza to, że zezwolenie na nabycie udziałów w spółce będącej właścicielem nieruchomości rolnej nie jest wymagane w sytuacji, gdy udziały w spółce będącej już cudzoziemcem nabywa cudzoziemiec będący jej wspólnikiem. Tę sytuację możemy odnieść do przedmiotowej sprawy, skoro nie wymaga zezwolenia nabycie przez wspólnika udziałów w spółce, w której jest on wspólnikiem to tym samym nie może być mowy o konieczności uzyskiwania zezwolenia na nabycie czy objęcie przez tego samego wspólnika udziałów w spółce wydzielonej z tej spółki i też w konsekwencji tego wydzielenia -zezwolenia na przeniesienie przez tego wspólnika składnika majątkowego w postaci nieruchomości rolnej do nowej spółki. Sąd pierwszej instancji tego stanowiska nie podzielił, nie wskazał jednak z jakiej przyczyny. Nie jest uzasadnieniem stanowiska Sądu informacja, ze "Brak podstaw do przyjęcia że skoro ten sam przedsiębiorca jest jedynym wspólnikiem Spółki dzielonej i Spółki nowo zawiązanej, to nie zachodzi potrzeba uzyskania zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych na dokonanie czynności, wskutek której doszło do nabycia własności nieruchomości przez Spółkę (...) z o.o. " To wyłącznie przekonanie Sądu nie poparte żadną argumentacją.

Skarżący wskazali też, że przedmiot ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców jest objęty zakresem regulacji prawa wspólnotowego, w szczególności postanowień Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską odnoszących się do swobodnego przepływu kapitału. Okres przejściowy wprowadzony przez Polskę, w którym obrót nieruchomościami rolnymi w Polsce jest reglamentowany, stanowi wyjątek od generalnej wspólnotowej zasady swobody przepływu kapitału pomiędzy państwami członkowskimi UE i z tego powodu przepisy określające wymóg uzyskania zezwolenia należy interpretować ściśle. Tego rodzaju wyjątki nie mogą być interpretowane w sposób rozszerzający, co wielokrotnie podkreślał Europejski Trybunał Sprawiedliwości w swoich orzeczeniach. Zgodnie z treścią art. 1 ust 4 ustawy, za nabycie nieruchomości uważa się nabycie prawa własności na podstawie każdego zdarzenia prawnego. Ust. 4 artykułu 1 został dodany do ustawy nowelą z dnia 04.05.1996 r. Wobec tego, że postanowienie to nie było zapisane w ustawie przed 31 grudnia 1993r. jest w sprzeczności z postanowieniem art. 56 w powiązaniu z art. 57 TWE, które wprowadzają zakaz restrykcji w przepływie kapitału zarówno między państwami członkowskimi, jak i w stosunkach z krajami trzecimi dopuszczając jedynie w tym drugim przypadku utrzymanie ograniczeń istniejących przed 31 grudnia 1993r. Zatem przepis stanowiący o tym, że nabyciem nieruchomości jest nabycie prawa własności nieruchomości na podstawie każdego zdarzenia prawnego stanowiący ograniczenie swobody przepływu kapitału, jest niezgodny z prawem wspólnotowym. Polska miała możliwość prowadzenia negocjacji w sprawie daty odnoszącej się do utrzymania ograniczeń w zakresie przepływu kapitału wskazanej w art. 57 TWE i ustalenia zmian do jego treści. Do zmiany treści prawa pierwotnego wynikającego z Traktatu jednak w tym zakresie nie doszło. Inne kraje np. Republika Bułgarska oraz Rumunia wynegocjowały zmiany w zakresie terminu wskazanego w art. 57 TWE.

Powód w piśmie procesowym z dnia 16 sierpnia 2017 r. stanowiącym odpowiedź na apelację, wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie na jego rzecz solidarnie od pozwanych kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje

Apelacja strony pozwanej okazała się niezasadna. Wstępnie zaznaczenia wymaga, że Sąd I instancji w sposób prawidłowy zgromadził w sprawie materiał dowodowy i w dalszej kolejności dokonał właściwej jego oceny. W konsekwencji ustalił stan faktyczny odpowiadający treści tych dowodów. Stąd też Sąd Apelacyjny przyjął go za własny.

W sytuacji bowiem, gdy sąd odwoławczy orzeka na podstawie materiału zgromadzonego w postępowaniu w pierwszej instancji nie musi powtarzać dokonanych ustaleń, gdyż wystarczy stwierdzenie, że przyjmuje je za własne (por. np. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 1935 r., C III 680/34. Zb. Urz. 1936, poz. 379, z dnia 14 lutego 1938 r., C II 21172/37 Przegląd Sądowy 1938, poz. 380 i z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98, OSNC 1999, nr 4, poz. 83). Jak jednolicie wskazuje się w judykaturze, obowiązek rozpoznania sprawy w granicach apelacji (art. 378 § 1 k.p.c.), oznacza związanie sądu odwoławczego zarzutami prawa procesowego (tak Sąd Najwyższy min. w uchwale z dnia 31 stycznia 2008 r., III CZP 49/07), za wyjątkiem oczywiście tego rodzaju naruszeń, które skutkują nieważnością postępowania. Sąd Apelacyjny nie dostrzegł ich wystąpienia w niniejszej sprawie.

Należy zauważyć, że treść wniesionej w sprawie apelacji stanowi w zasadniczej części dokładne powielenie odpowiedzi na pozew (pismo procesowe z dnia 5 lipca 2016 r.) z przywołaniem tożsamej argumentacji, a tym samym nie odnosi się do ustaleń i ocen dokonanych przez Sąd I instancji. W tym więc znaczeniu stanowi jedynie polemikę z treścią uzasadnienia wyroku bez odniesienia się do sfery motywacyjnej w nim przedstawionej. Sąd Apelacyjny natomiast ocenę prawną zaprezentowaną przez Sąd Okręgowy w pełni podziela, w tym w szczególności odnośnie wykładni i w dalszej kolejności zastosowania wskazanych w apelacji przepisów art. 6 ust. 1 i 2, art. 8 ust.2 pkt 1, art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, a także art. 529 § 1 pkt 4 k.s.h. Wbrew stanowisku apelujących w rozważanej sprawie brak było podstaw do ustalenia, że nie istniał w związku z podziałem spółki obowiązek uzyskania zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych na nabycie nieruchomości rolnych. Oczywiście rację mają skarżący wskazując, że Sąd dokonując oceny w tym zakresie winien dokonywać analiz indywidualnych i w okolicznościach konkretnej sprawy ustalać czy uzyskanie zezwolenia jest konieczne. To jednak właśnie taka zindywidualizowana ocena prowadziła Sąd do niewadliwych wniosków co do istnienia takiego obowiązku.

Jak słusznie wskazał Sąd I instancji, zgodnie z art. 1 ust. 1 wspomnianej wyżej ustawy, nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wymaga zezwolenia. Zezwolenie jest wydawane, w drodze decyzji administracyjnej, przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, jeżeli sprzeciwu nie wniesie Minister Obrony Narodowej, a w przypadku nieruchomości rolnych, jeżeli sprzeciwu również nie wniesie minister właściwy do spraw rozwoju wsi. Jak z powyższego wynika ustawodawca wprost ustanowił zasadę, zgodnie z którą obrót nieruchomościami z udziałem cudzoziemców został ograniczony.

W okolicznościach niniejszej sprawy nie ulega wątpliwości, że pozwana spółka (...) spełniała definicję cudzoziemca zawartą w art. 1 ust. 2 pkt 4 ustawy, zgodnie z którym cudzoziemcem w rozumieniu ustawy jest osoba prawna i spółka handlowa nieposiadająca osobowości prawnej mająca siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, kontrolowana bezpośrednio lub pośrednio przez osoby lub spółki wymienione w pkt 1, 2 i 3. Jednocześnie art. 1 ust. 3 ustawy stanowi, że w przypadku spółki handlowej za kontrolowaną, w rozumieniu ustawy, uważa się spółkę, w której cudzoziemiec lub cudzoziemcy dysponują bezpośrednio lub pośrednio powyżej 50% głosów na zgromadzeniu wspólników lub na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik, użytkownik lub na podstawie porozumień z innymi osobami, albo mają pozycję dominującą w rozumieniu przepisów art. 4 § 1 pkt 4 lit. b lub c, lub e ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030, z późn. zm.). Jak niewadliwie ustalił Sąd Okręgowy, w rozważanej sprawie, jedynym udziałowcem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ż. jest (...) S.A. spółka prawa luksemburskiego z siedzibą w Luksemburgu. Zresztą ustalenia w tym zakresie dokonane przez Sąd I instancji nie tylko nie były kwestionowane, ale wprost przyznane w apelacji. Nie może więc być wątpliwości, że dotyczyły jej wymogi określone w art. 1 ustawy, oczywiście przy ustaleniu, że nie zaistniały przesłanki wyłączające konieczność uzyskanie stosownego zezwolenia.

Ustawodawca co do zasady powinność uzyskania zezwolenia przez cudzoziemca odniósł do wszelkich form nabycia nieruchomości. Zgodnie bowiem z art. 1 ust. 4 ustawy, nabyciem nieruchomości w rozumieniu ustawy jest nabycie prawa własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, na podstawie każdego zdarzenia prawnego.

Wyjątki od tej zasady zostały natomiast przewidziane wśród kolejnych przepisów, w tym w art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy.

Jest przy tym oczywiste, że z uwagi na taki charakter nie mogą one być interpretowane rozszerzająco (tak też NSA w Warszawie w wyroku z dnia 24 stycznia 2006 r., ISK 1942/04, i Trybunał Konstytucyjny w uchwale z dnia 18 czerwca 1996 r., W 19/95, OTK 1996/3/25). Przeciwnie, norma ta wymaga ścisłej interpretacji z tego właśnie powodu, że unormowany został w niej jeden z wyjątków od zasady obowiązującej w prawie polskim wobec cudzoziemców, których ochrona nie jest w tym zakresie taka sama jak obywateli polskich. Przemawiają z tym istotne racje ogólne związane z koniecznością zabezpieczenia i ochrony przede wszystkim interesów Polski i jej obywateli.

Sąd Okręgowy trafnie więc uznał, że podstaw wyłączających konieczność uzyskania zezwolenia nie można doszukiwać się w treści art. 7 ust. 1 ustawy. Stanowi on, że przepisów ustawy nie stosuje się do przekształcenia spółki handlowej w rozumieniu przepisów tytułu IV działu III ustawy z dnia 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych. Taka treść przepisu oznacza, że ustawodawca w sposób ścisły, przy uwzględnieniu obowiązującej zasady, skonstruował wyjątek, który odnosi się wyłącznie do wskazanego w nim przypadku przekształcenia spółki z odwołaniem się do konkretnych regulacji Kodeksu spółek handlowych. Dyspozycja tej normy nie obejmuje więc podziału spółki, o którym mowa w art. 529 § 1 pkt 4 k.s.h. W tym zakresie Sąd Apelacyjny w pełni podziela wywody zawarte w pisemnych motywach wyroku, a tym samym nie ma sensu powielania tożsamej argumentacji. Jak wyżej wskazano wyjątek taki musi być wykładany ściśle. Stąd też zasadnie Sąd Okręgowy uznał, że wolą ustawodawcy było ograniczenie obowiązku uzyskania zezwolenia tylko i wyłącznie w przypadkach szczegółowo i ściśle wskazanych w ustawie. Gdyby jego wolą natomiast było objęcie wyłączeniem także podziału spółek znalazłoby to swój jednoznaczny wyraz w ustawie. Stanowisko skarżących stanowi więc wyraźnie próbę rozszerzającej wykładni sformułowanego wyjątku, co jest zabiegiem niedopuszczalnym. Ustawodawca ograniczając wyjątek od zasady dotyczącej konieczności uzyskania zezwolenia tylko do przekształcenia spółki musiał przy tym uwzględniać kwestie związane z przywoływanym w apelacji charakterem podziału spółki (niezależnie od jego rodzaju), z zasadą sukcesji uniwersalnej ograniczonej pomiędzy spółkami, z tożsamością wspólników w spółce dotychczasowej i w spółce powstałej w wyniku podziału.

Pomimo tego nie zdecydował się na formułowanie wyjątku dalej idącego, co winien uczynić wprost, jednoznacznie ze szczegółowym jego określeniem. Wręcz niezrozumiałe w tym kontekście, a także bezprzedmiotowe są twierdzenia pozwanych dotyczące tego, że w przypadku podziału spółek nie w każdej sytuacji przepisy ustawy znajdą zastosowanie.

Uznanie, że podział spółek nie został objęty wyłączeniem musi prowadzić do jedynego wniosku, że całkowicie obojętne było, czy przybierze on formę "podziału zwykłego", czy też podziału poprzez wydzielenie. To więc, czy spółka, na którą przeniesiona zostanie cześć majątku spółki dzielonej już istniała, czy też w tym celu zawiązywana była nowa spółka pozostaje bez znaczenia. Trudno też uznać, że Sąd nie odniósł się do argumentacji skarżących odnośnie kwestii tożsamości wspólnika w obu spółkach. Jest to bowiem nie kwestia decyzji Sądu, a wskazanej wyżej treści ustawy i decyzji samego ustawodawcy.

Zupełnie pozbawiona podstaw była podniesiona w apelacji argumentacja dotycząca pośredniego i bezpośredniego nabycia nieruchomości odnoszonego do celu podziału spółki, jakim miało być objęcie udziałów przez dotychczasowego wspólnika w nowopowstałej spółce. Tego rodzaju podział nabycia w sensie prawnym nie istnieje w szczególności na gruncie omawianej ustawy. Nie sposób go wywodzić z treści art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy, zgodnie z którym nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia przez cudzoziemców, będących obywatelami lub przedsiębiorcami państw - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym albo Konfederacji Szwajcarskiej, z wyjątkiem nabycia nieruchomości rolnych i leśnych, przez okres 12 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. Przede wszystkim bowiem nie został on wysłowiony w samej normie prawnej. W przepisie wskazano bowiem jasno, że w przypadku nabywania nieruchomości rolnych zezwolenie musi uzyskać cudzoziemiec. Ustawodawca posłużył się pojęciem, którego legalną definicję zawarł w art. 1 ustawy. Skoro wymóg uzyskania zezwolenia odniósł do cudzoziemca, to oceny w tym względzie dokonywać należało uwzględniając sytuację (...) spółki (...), a nie wspólnika tej spółki. Z drugiej strony ustawodawca nie zawarł w omawianym przepisie jakiejkolwiek nowej definicji pojęcia nabycia, a nawet w ogóle tym pojęciem się nie posłużył, co oznacza, że zgodnie z art. 1 ust. 4 ustawy wymóg uzyskania zezwolenia odniósł do wszelkich zdarzeń prawnych prowadzących do nabycia nieruchomości, za wyjątkiem tych, które wyraźnie zostały z tego pojęcia wyłączone, a jak wyżej wskazano do takich nie należał podział spółek.

Stanowisko skarżących musiałoby natomiast prowadzić do wniosku, że na gruncie art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy, posłużono się zupełnie nową, całkowicie odrębną definicją pojęcia nabycia i to zawężoną do takiego, które skarżący określają jako bezpośrednie, a więc nieznane ustawie. To z kolei wprost prowadzi do konstruowania dodatkowej przesłanki stosowania omawianego przepisu. Nie negując więc ewentualnych argumentów w sferze ekonomicznej celowości podziału spółki wiązanych z funkcjonowaniem tego samego wspólnika w obu podmiotach, wskazać należy, że dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczność ta nie miała jakiegokolwiek znaczenia. Nie jest możliwe uznanie, że nie doszło do nabycia nieruchomości w rozumieniu ustawy, co jak się zdaje odnoszone jest przez skarżących do kwestii sukcesji uniwersalnej mającej miejsce w przypadku podziału spółki. Całkowicie przy tym nieuzasadnione było odwoływanie się tak w toku postępowania pierwszoinstancyjnego, jak i w apelacji do przepisu art. 3e ust 2 ustawy. Przepis ten stanowi, że nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będącej właścicielem lub wieczystym użytkownikiem nieruchomości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych, jeżeli spółka ta jest spółką kontrolowaną, a udziały lub akcje nabywa lub obejmuje cudzoziemiec niebędący udziałowcem lub akcjonariuszem spółki. Po pierwsze, jak słusznie zauważył Sąd I instancji, to że ustawodawca wprowadził w ustawie dodatkowe czynności prawne, które z uwagi na ich przedmiot wymagają uzyskania zezwolenia (tutaj nabycie udziałów lub akcji) w żadnym razie nie powoduje jakiegokolwiek wyłączenia określonych form nabycia samych nieruchomości spod działania ustawy, a już w szczególności nie może prowadzić do wniosku, że w art. 8 ust.2 pkt 1 ustawy, posłużono się odmiennym, ograniczonym do pewnych tylko przypadków pojęciem nabycia. Po drugie przepis art. 3e ust. 2 ustawy dotyczy sytuacji, gdy nabycie udziałów lub akcji dotyczy spółki będącej już właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, nie natomiast sytuacji, w której mamy do czynienia z powstającym dopiero podmiotem.

Po trzecie, skarżący zdaje się nie dostrzegać, że przedmiotem zdarzenia prawnego nie było nabycie udziałów czy też akcji spółki, która była już właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a podział przez wydzielenie, co oznacza, że nie wpisuje się ono w ogóle w dyspozycję tego przepisu. W rozpoznawanej sprawie mamy bowiem do czynienia z podziałem spółki, nabyciem w jego wyniku nieruchomości przez nowopowstały podmiot. Rację ma Sąd wskazując przy tym, że próba wykładni ustawowej regulacji (w tym podziału na bezpośrednie i pośrednie nabycie nieruchomości) proponowana przez pozwanych prowadziłaby wprost do obejścia przepisów dotyczących konieczności uzyskania zezwolenia w sytuacji podziału spółki. Oceny tej nie zmienia charakter podziału przybierający formę sukcesji uniwersalnej ograniczonej. Po raz kolejny należy wskazać, że ustawodawca takiej formy nabycia nieruchomości nie wyłączył spod działania ustawy. Nie można przecież negować stanowiska, że stanowi ona zdarzenie prawne, w wyniku którego dochodzi do nabycia nieruchomości przez cudzoziemca. Należy też podkreślić, że nie sposób oceniać przesłanek stosowania omawianej ustawy wyłącznie w zakresie nabycia udziałów przez dotychczasowego wspólnika w nowopowstałej spółce. Mamy do czynienia z powstaniem nowego, innego, niezależnego podmiotu i w tym kontekście konieczne jest rozważanie nabycia nieruchomości. Sąd I instancji nie naruszył również art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy prawidłowo ustalając, że do nabycia nieruchomości doszło przed upływem okresu wskazanego w tym przepisie.

W świetle powyższych regulacji nie ulega wątpliwości, że konieczne było uzyskanie zezwolenia na nabycie nieruchomości przez spółkę powstałą w wyniku podziału. Spółka ta spełniała kryteria cudzoziemca, przedmiotem nabycia były między innymi nieruchomości rolne i jednocześnie nie zaistniały określone w ustawie wyjątki czy to określone w art. 7 ust. 1 oraz w art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy.

Zgodnie z treścią art. 6 ust 1 ustawy, nabycie nieruchomości przez cudzoziemca wbrew przepisom ustawy jest nieważne. Jednocześnie ustęp drugi tego artykułu stanowi, że w razie nabycia nieruchomości wbrew przepisom ustawy, o nieważności nabycia orzeka sąd także na żądanie, właściwego ze względu na miejsce położenia nieruchomości, wójta (burmistrza, prezydenta miasta), starosty, marszałka województwa lub wojewody albo na żądanie ministra właściwego do spraw wewnętrznych. W orzecznictwie wskazuje się, że Minister posiada zdolność sądową i legitymację procesową do wytoczenia powództwa opartego na treści art. 6 ust. 2 ustawy (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 października 2013 r., sygn. akt V CSK 509/12, LEX Nr 1394098). Zgodnie z poglądem wyrażonym w tym orzeczeniu, a który to pogląd Sąd Apelacyjny w niniejszym składzie podziela - analizowany przepis przesądza, że podmioty w nim wymienione mają samodzielny interes prawny determinowany potrzebą ochrony strefy publicznoprawnej i nie jest konieczne wykazywanie interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 lutego 2013 r., sygn. akt IV CSK 313/12 niepubl.). Należy przy tym zaznaczyć, co prawidłowo dostrzegł Sąd I instancji, że roszczenie przewidziane w powyższym przepisie zmierza do stwierdzenia nieważności skutku w postaci nabycia własności (użytkowania wieczystego) nieruchomości (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r., sygn. akt III CZP 80/15, OSNC 016/12/141).

Wykładnia art. 6 ust. 1 i 2 ustawy wskazuje, że ustawodawca wprowadził skutek nieważności bezwzględnej nabycia nieruchomości bez wymaganego zezwolenia. Artykuł 6 ust. 1 wyraźnie określa skutek w postaci "nieważności" aktu, który ma prowadzić do nabycia nieruchomości, w tym czynności prawnej, a art. 6 ust. 2 stwierdza, że sąd orzeka o nieważności nabycia, a nie o unieważnieniu nabycia. Nie ulega też wątpliwości, że orzeczenie wydane na podstawie art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (jedn. tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 167, poz. 1758 ze zm.) ma charakter deklaratywny, co prowadziło Sąd I instancji do niewadliwego ustalenia, że przedmiotem oceny winien być stan faktyczny istniejący w dacie nabycia nieruchomości.

W ocenie Sądu Apelacyjnego brak było podstaw do uwzględnienia zawartego w apelacji wniosku o zawieszenie postępowania celem skierowania na podstawie art. 267 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej pytania prejudycjalnego dotyczącego zgodności regulacji ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców jest zgodny z Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską w zakresie zasady swobodnego przepływu kapitału (art. 63 i 64). W tym względzie podzielić należało stanowisko zaprezentowane w pisemnym uzasadnieniu wyroku. Nie ulega wątpliwości, że art. 1 ust. 4 ustawy zawierający definicję nabycia (każde zdarzenie prawne) dodany został nowelą z dnia 4 maja 1996 r. Jak jednak słusznie zauważył Sąd I instancji, w załączniku XII do Traktatu Ateńskiego odnoszącym się do Polski w pkt 4. dotyczącym swobody przepływu kapitału postanowiono że nie naruszając zobowiązań wynikających z Traktatów stanowiących podstawę Unii Europejskiej, Polska może w odniesieniu do nabywania nieruchomości rolnych i leśnych utrzymać w mocy przez okres 12 lat od dnia przystąpienia zasady przewidziane w ustawie z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców ze zmianami. Takie brzmienie powyższej regulacji nie pozostawia wątpliwości, że pomimo obowiązującej zasady swobody przepływu kapitału wyrażonej w art. 63 i 64 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i zawartych tam ograniczeń w zakresie daty uregulowań krajowych mogących zawierać w tym względzie ograniczenia, Państwa Członkowskie wyraziły zgodę na czasowe odstępstwo od tych postanowień odnośnie Polski.

Takie warunki przystąpienia do Unii Europejskiej zostały ostatecznie ustalone i przyjęte. Inaczej rzecz ujmując Traktat Akcesyjny uregulował zasady, na jakich Polska przystąpiła do Unii Europejskiej. Jak wyżej wskazano znalazły się w nim również odstępstwa od obowiązujących uregulowań uwzględniając szczegółowe uwarunkowania i wzajemne relacje z Państwem Przystępującym. Co ważne, treść Traktatu Akcesyjnego uwzględniała z jednej strony wskazane wcześniej regulacje prawa unijnego i obowiązujące zasady, w tym zasady dotyczące swobody przepływu kapitału, jak i funkcjonujące już przecież (art. 1 ust. 4 ustawy z dnia 24 marca 1920 r.) regulacje krajowe. Faktycznie więc podważanie zgodności krajowego porządku prawnego z prawem unijnym skutkowało również podważaniem zgodności z prawem samego Traktatu Akcesyjnego, jako aktu regulującego warunku przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. W ocenie Sądu Apelacyjnego nie jest możliwe w takiej sytuacji niejako wsteczne odwoływanie się do postanowień Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i podważanie uzgodnionych przez wszystkie Państwa Członkowskie warunków przystąpienia do Unii nowego członka, choć oczywiście rację mają skarżący wskazując na brak umieszczenia stosownego zapisu w art. 64 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Uzasadnione jest stanowisko, że mamy w tym przypadku do czynienia do podobnej (także w zakresie hierarchii) jak w przypadku przystąpienia do Unii Europejskiej Bułgarii. Estonii czy Węgier ograniczeniem obowiązywania zasad wynikających z art. 63 i 64 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Sama natomiast ustawa krajowa swoim brzmieniem odpowiada wprost treści wynegocjowanym warunkom i dopuszczalnym ograniczeniom. Nie można więc uznać, jak chcą tego skarżący, że ustawa polska pozostaje w sprzeczności z zasadami Traktatu o zasadach funkcjonowania Unii Europejskiej. Treść załącznika jest przy tym jednoznaczna, albowiem wskazuje po pierwsze, że źródłem ograniczenia jest ustawa z dnia 24 marca 1920 r., a po drugie i co w sprawie jest najistotniejsze, że dotyczy to brzmienia ustawy nie w pierwotnym brzmieniu, a ze zmianami wprowadzonymi przed przystąpieniem do Unii Europejskiej, co oznacza, że wynegocjowane ograniczenia dotyczyły również zmiany art. 1 ustawy wprowadzonej wspomnianą nowelą z 4 maja 1996 r., która do art. 1 dodała ustęp 4.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, apelację pozwanych, jako bezzasadną należało oddalić na podstawie art. 385 k.p.c.

Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu postępowaniu apelacyjnym stanowiły przepisy art. 108 k.p.c., art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 105 § 1 k.p.c. Zgodnie z pierwszym z nich, sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Jednocześnie art. 98 § 1 k.p.c. stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

Wreszcie art. 105 § 1 k.p.c. stanowi, że współuczestnicy sporu zwracają koszty procesu w częściach równych. Sąd może jednak nakazać zwrot kosztów odpowiednio do udziału każdego ze współuczestników w sprawie, jeżeli pod tym względem zachodzą znaczne różnice.

Pozwani przegrali sprawę w całości, a tym samym winni zwrócić w częściach równych poniesione przez powoda koszty, na które składało się wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 4.050 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 6 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804) w wersji obowiązującej w dacie wniesienia apelacji.