Orzeczenie z dnia 1951-06-19 sygn. C 398/51

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt C 398/51

Orzeczenie

Sądu Najwyższego

z dnia 19 czerwca 1951 r.

UZASADNIENIE

Skład orzekający

Przewodniczący: sędzia M. Lisiewski; Sędziowie: dr J. Marowski, S. Gross (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Katarzyny K. przeciwko nieznanemu z miejsca pobytu Kazimierzowi K. o rozwód po rozpoznaniu zażalenia powódki w przedmiocie zwrotu pozwu i odmowy ustanowienia kuratora na postanowienie Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu z dnia 27 marca 1951 r., zaskarżone postanowienie w części dotyczącej zwrotu pozwu uchylił, w pozostałej części zażalenie odrzucił.

Uzasadnienie

W pozwie wniesionym do Sądu Okręgowego w Kłodzku, a następnie przekazanym Sądowi Wojewódzkiemu we Wrocławiu, Katarzyna K. żądała rozwiązania przez rozwód małżeństwa jej z Kazimierzem K. na tej podstawie, że pozwany 18 lipca 1928 roku wyjechał z Podwołoczysk do Argentyny i od tego czasu poza jednym listem wysłanym z drogi do powódki nie pisywał i nie dawał o sobie znaku życia. Powódka wnosiła zarazem o ustanowienie dla pozwanego kuratora stwierdzając, że mimo poszukiwań nie mogła ustalić miejsca jego pobytu. Dla uprawdopodobnienia tego twierdzenia dołączyła do pozwu pismo Wydziału Konsularnego Poselstwa R.P. w Buenos Aires z dnia 24.IV 1935 r. zawiadamiające, że poszukiwania K. prowadzone w 1932 r. nie dały wyniku, że po tym czasie poszukiwany nie zgłosił się i że dalsze poszukiwania wszczęte zostały przez prasę polską w Argentynie; ponadto zaofiarowała dowód ze świadka i z własnych zeznań.

Sąd Wojewódzki we Wrocławiu zarządzeniem z dnia 1.II 1951 r. wezwał powódkę, aby w ciągu 7 dni pod rygorem oddalenia wniosku o ustanowienie kuratora oraz zwrotu pozwu uprawdopodobniła, że pozwany jest nieznany z miejsca pobytu, przez przedłożenie wymienionych w tymże zarządzeniu dokumentów.

W piśmie wniesionym do Sądu Wojewódzkiego powódka wskazała, że w celu uprawdopodobnienia, iż miejsce pobytu Kazimierza K. jest nieznane, dołączone zostało do pozwu pismo Poselstwa oraz zaofiarowano dowód ze świadka i z przesłuchania powódki. W piśmie tym podkreślono, że "powyższe osoby będą mogły wyjaśnić te wszystkie momenty, które są istotne przy uprawdopodobnieniu wniosku, a o których mówi zarządzenie sądu wyżej wspomniane".

Sąd Wojewódzki we Wrocławiu w dniu 27.III 1951 r. postanowił: a) oddalić wniosek powódki o ustanowienie kuratora, b) zwrócić pozew. W uzasadnieniu powyższego postanowienia Sąd Wojewódzki wskazał, że wezwał stronę powodową do uprawdopodobnienia zgodnie z art. 155 k.p.c., że pozwany jest nieznany z miejsca pobytu, a "ponieważ strona powodowa nie wykonała zarządzeń sądu, a sąd nie jest władny "uprawdopodobnić" twierdzeń pozwu, nie mógł sąd ze względu na brak uzasadnionego uprawdopodobnienia ustanowić kuratora, a w związku z tym nie mógł ze względu na brak warunków formalnych (art. 133 k.p.c.) nadać pismu prawidłowego biegu".

Na powyższe postanowienie powódka wniosła zażalenie, w którym żąda uchylenia zaskarżonego postanowienia w całości i odesłania sprawy Sądowi Wojewódzkiemu do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

I. Na postanowienie Sądu Wojewódzkiego w części dotyczącej oddalenia wniosku o ustanowienie kuratora nie ma zażalenia (art. 391 k.p.c.) i z tego powodu zażalenie w tej części rozpoznane być nie może. Omawiane postanowienie jako niekończące postępowania może być jednak uchylone względnie zmienione przez sąd I instancji wskutek zmiany okoliczności sprawy (art. 363 k.p.c.). II. W związku z zarzutami skarżącej skierowanymi przeciw postanowieniu o zwrocie pozwu należy stwierdzić, że Sąd Wojewódzki miał obowiązek dopuszczenia dowodów zaofiarowanych w pozwie dla uprawdopodobnienia faktu, że miejsce pobytu pozwanego jest nieznane. Przed oceną tych dowodów sąd nie miał podstaw żądania od powódki dostarczenia dokumentów wyszczególnionych w zarządzeniu z dnia 1 lutego 1951 r., gdyż ani art. 155 k.p.c., ani żaden inny przepis nie wskazuje w sposób ograniczający sposobów uprawdopodobnienia, że strona, dla której żąda się ustanowienia kuratora, nieznana jest z miejsca pobytu. Wręcz przeciwnie, jak słusznie wskazuje skarżąca, art. 252 k.p.c. przy uprawdopodobnianiu zwalnia od obowiązku zachowania szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym.

Jak wynika z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia, Sąd Wojewódzki był zdania, że "sąd nie jest władny "uprawdopodobnić" twierdzeń pozwu", rozumiejąc przez to, na co wskazuje zresztą także treść wydanego przez sąd zarządzenia, że uprawdopodobnienie nastąpić może jedynie przy pomocy dowodów pisemnych przedłożonych sądowi przez wnioskodawcę, a nie za pomocą innych dowodów (ze świadków itp.), które wymagają podjęcia przez sąd odpowiednich czynności w postępowaniu dowodowym. Tego rodzaju pogląd jest oczywiście niesłuszny, wprowadza on bowiem rozróżnienie między postępowaniem dowodowym (czy też zmierzającym do uprawdopodobnienia faktów) "prowadzonym przez strony", a takimże postępowaniem prowadzonym przez sąd, podczas gdy zarówno dowód z dokumentów, jak i ze świadków itp. zawsze prowadzony jest przez sąd na wniosek stron, a nawet bez takiego wniosku, w razie potrzeby także w postaci zarządzenia odpowiedniego dochodzenia (art. 236 § 1 k.p.c.).

W tych warunkach uznać należy, że Sąd Wojewódzki bez sprawdzenia zaofiarowanych przez powódkę dowodów nie miał podstaw do uznania, że pozew nie odpowiada warunkom art. 133 k.p.c., a w związku z tym również do zastosowania art. 137 k.p.c., i z tego powodu należało orzec jak w sentencji.

OSN 1951 r., Nr 3, poz. 89