Postanowienie z dnia 2017-03-08 sygn. II AKz 139/17

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II AKz 139/17

Postanowienie

Sądu Apelacyjnego w Katowicach

z dnia 8 marca 2017 r.

Przewodniczący: Sędzia: SA Wiesław Kosowski.

przy udziale Prokuratora Krzysztofa Urgacza.

Sąd Apelacyjny w Katowicach II Wydział Karny po rozpoznaniu w sprawie R. S. oskarżonego o popełnienie przestępstw z art. 299 § 1 oraz § 5 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i art. 65 § 1 k.k., art. 271 § 1 i § 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. przy zast. art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i art. 65 § 1 k.k. i inne zażalenia oskarżonego oraz obrońcy oskarżonego na postanowienie Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 19 stycznia 2017 r. w przedmiocie nieuwzględnienia wniosku o zmianę sposobu zabezpieczenia majątkowego na podstawie art. 437 § 1 k.p.k. postanawia utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 19 stycznia 2017 r., Sąd Okręgowy uchylił zabezpieczenie majątkowe na ruchomościach oskarżonego w postaci telewizora plazmowego marki "P." (...) Model (...) numer seryjny (...) i telewizora plazmowego marki " (...)" numer seryjny (...) opisanych w protokole tymczasowego zajęcia mienia ruchomego z dnia 7 listopada 2005 r., pod pozycjami nr 1 oraz 16, ustanowione postanowieniem Prokuratora Prokuratury Apelacyjnej w K. z dnia 14 listopada 2005 r., w sprawie o sygn. akt (...), zmienionego postanowieniem Prokuratora Prokuratury Okręgowej del. Do Prokuratury Apelacyjnej w K. z dnia 21 października 2011 r., w sprawie o sygn. akt (...), nie uwzględniając w pozostałym zakresie wniosku oskarżonego.

W uzasadnieniu postanowienia Sąd Okręgowy przypomniał, iż w toku postępowania przygotowawczego prowadzonego w sprawie postanowieniem z dnia 14 listopada 2005 r., prokurator dokonał zabezpieczenia majątkowego poprzez zajęcie ruchomości w postaci telewizora plazmowego marki "P." (...) Model (...) numer seryjny (...) o wartości szacunkowej 6.000 zł, telewizora plazmowego marki " (...)" numer seryjny (...) o wartości szacunkowej 13.000 zł, samochodu osobowego marki A. (...), rok produkcji 2005, numer seryjny (...), numer silnika (...) o wartości szacunkowej 85.000 zł, 24 obrazów o łącznej wartości szacunkowej 8.240 zł. Kolejne postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym dotyczyło zabezpieczonych w toku przeszukania pieniędzy w kwocie 407.850 zł, które zabezpieczono na poczet grożącej oskarżonemu grzywny do wysokości 300 stawek dziennych w wysokości jednej stawki dziennej 500 zł oraz obowiązku naprawienia szkody. Postanowieniem z dnia 21 października 2011 r., prokurator zmienił powyższe orzeczenie, że wskazał, iż zabezpieczenie na mieniu oskarżonego dotyczy grożącej mu kary grzywny do wysokości 300 stawek dziennych w wysokości jednej stawki dziennej 500 zł przepadek korzyści majątkowej uzyskanej z popełnionych przestępstw w kwocie 407.850 zł.

W tym kontekście Sąd I instancji zauważył, iż wnioskiem z dnia 3 stycznia 2017 r. oskarżony wniósł o zmianę sposobu zabezpieczenia majątkowego poprzez zwolnienie spod zajęcia ruchomości w postaci telewizora plazmowego marki "P." (...) Model (...) numer seryjny (...) o wartości szacunkowej 6.000 zł, telewizora plazmowego marki " (...)" numer seryjny (...) o wartości szacunkowej 13.000 zł, samochodu osobowego marki A. (...), rok produkcji 2005, numer seryjny (...), numer silnika (...) o wartości szacunkowej 85.000 zł oraz mebli. W uzasadnieniu podał, iż zabezpieczenie majątkowe ustanowione postanowieniem prokuratora utrzymywanej jest od 11 lat, a objęte zabezpieczeniem majątkowym przedmioty z uwagi na upływ czasu straciły na wartości i nie mają zapewnionego dozoru, bowiem zobowiązana do dozoru była żona oskarżonego zmieniła miejsce zamieszkania.

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy wskazał, iż o ile objęte zabezpieczeniem telewizory plazmowe w znacznym stopniu utraciły swoja wartość i nie mogą już stanowić należytego zabezpieczenia wykonania grożących oskarżonemu kar grzywien i przepadku korzyści majątkowej, o tyle nie można tego odnieść do pozostałych składników mienia objętych zabezpieczeniem.

Od postanowienia Sądu Okręgowego zażalenie wywiódł obrońca oskarżonego oraz oskarżony.

We wniesionym zażaleniu obrońca zaskarżył orzeczenie w części nieuwzględniającej wniosku oskarżonego i zarzucił:

1) rażącą obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, a to art. 291 § 1 k.p.k. poprzez bezpodstawne przyjęcie, ze możliwość orzeczenia w stosunku do oskarżonego kary grzywny i środka karnego przepadku korzyści majątkowej, stanowi wystarczająca przesłankę do utrzymania zabezpieczenia na mieniu oskarżonego, 2) rażącą obrazę przepisów postępowania mającą istotny wpływ na treść orzeczenia, a to art. 731 k.p.c. w zw. z art. 292 § 1 k.p.k. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i pozbawienie oskarżonego możliwości korzystania z pojazdu marki A. (...), 3) błąd w ustaleniach faktycznych co do braku utraty wartości rynkowej pojazdu marki A. (...), podczas gdy doświadczenie życiowe wskazuje, iż już po 3 latach samochód osobowy traci około 50% wartości w stosunku do ceny nabycia.

Wskazując na powołane zarzuty obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez uwzględnienie wniosku oskarżonego z dnia 3 stycznia 2017 r., w całości.

We wniesionym zażaleniu osobistym oskarżony przestawił analogiczną co obrońca argumentację oraz wnioski, a ponadto podkreślił, że z udziałem objętego zabezpieczeniem samochodu doszło do dwóch stłuczek, zaś poprzez włamania do jego domu i upływ czasu doszło do znaczącego spadku wartości będących przedmiotem zabezpieczenia obrazów.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Zarówno zażalenie obrońcy, jak też zażalenie oskarżonego należało uznać za bezzasadne.

W pierwszym rzędzie należy podkreślić, iż nie da się podzielić stanowiska obrońcy, aby możliwość orzeczenia w stosunku do oskarżonego kary grzywny i środka karnego przepadku korzyści majątkowej, nie mogła stanowić wystarczającej przesłanki do utrzymania zabezpieczenia na mieniu oskarżonego, w tym objętych zabezpieczeniem ruchomości w postaci samochodu, obrazów oraz mebli. Już sama stylizacja art. 291 § 1 k.p.k. wskazuje, że pogląd taki nie ma umocowania w brzmieniu tego przepisu prawa. Uznać należy, iż przesłanką warunkującą dopuszczalność zastosowania środka przymusu w postaci zabezpieczenia majątkowego jest z jednej strony istnienie wyłącznie dużego prawdopodobieństwa, że oskarżony dopuścił się popełnienia zarzuconego mu czynu, nie zaś pewne ustalenie tej okoliczności, gdyż ostateczne ustalenie sprawstwa i winy oskarżonego nastąpi dopiero na etapie wyrokowania, a z drugiej strony wysokie prawdopodobieństwo orzeczenia grzywny, przepadku lub środka kompensacyjnego, czy środka karnego w postaci świadczenia pieniężnego. Na obecnym etapie postępowania w przekonaniu Sądu Apelacyjnego zachodzi na tyle wysokie prawdopodobieństwo, że oskarżony dopuścił się zarzuconych mu czynów, a zarazem orzeczenia w stosunku do niego kary grzywny, czy przepadku korzyści majątkowej, iż zasadnym jest dalsze stosowanie zabezpieczenia majątkowego, co do m.in. samochodu, mebli, czy obrazów oskarżonego.

Kolejno należy zauważyć, że w ocenie Sądu Apelacyjnego nietrafne jest stanowisko obrońcy, iż utrzymywanie zabezpieczenia, co do objętych zażaleniem (i wnioskiem oskarżonego) przedmiotów obraża art. 731 k.p.c. w zw. z art. 292 § 1 k.p.k.

Zabezpieczenie majątkowe dokonane w postępowaniu karnym na potrzeby możliwej do orzeczenia kary grzywny, czy przepadku korzyści, nie może być rozpatrywane w kontekście unormowania art. 731 k.p.c. Przepis ten nie znajduje bowiem odpowiedniego zastosowania dla zabezpieczenia majątkowego na potrzeby penalne. (por. uwagi A. Jakubeckiego (w:} System Prawa Procesowego Cywilnego. Tom V. Postępowanie Zabezpieczające. Warszawa 2016, s. 207 - 210). Rzecz bowiem w tym, że w tego typu przypadkach trudno jest mówić o "zaspokojeniu roszczenia", która to kategoria jest właściwa dla prawa cywilnego, zaś na gruncie prawa karnego wymaga wskazania w wyraźnych podstawach prawnych. Tym samym uznać trzeba, że w postępowaniu karnym o "roszczeniu" w ujęciu ww. art. 731 k.p.c. można mówić w zasadzie jedynie w odniesieniu do instytucji obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia (art. 46 § 1 k.k.), czy nawiązki (art. 46 § 2 k.k.), nie zaś w przypadku zabezpieczenia wykonania kary (grzywny), czy środka karnego (świadczenia pieniężnego), albo kompensacyjnego o charakterze penalnym (przepadek przedmiotów, czy korzyści majątkowej). O ile bowiem instytucje przewidziane w art. 46 § 1 oraz § 2 k.k. stanowią w istocie przeniesione ze względów prakseologicznych roszczeń o charakterze cywilnym (co wynika pośrednio także z treści art. 12 k.p.c.), o tyle skutkujące dolegliwością majątkową kary, czy środki karne mają sensu stricte penalny, publicznoprawny charakter. Nota bene należy zauważyć także, iż norma art. 731 k.p.c. nie ma charakteru bezwyjątkowego także na gruncie postępowania cywilnego.

Zażalenie obrońcy oraz oskarżonego nie zasługuje także na aprobatę w miejscu w którym wskazuje na znaczącą utratę wartości poszczególnych składników objętych zabezpieczeniem mienia (zwłaszcza samochodu). Wprawdzie jest rzeczą oczywistą, iż w miarę upływu czasu rzeczy ruchome, w szczególności samochody tracą na wartości, jednakże okoliczność taka nie może mieć rozstrzygającego charakteru w realiach niniejszego postępowania, zwłaszcza w obliczu tego, że wartość całego zabezpieczonego w niniejszym postępowaniu mienia oskarżonego wynosi zaledwie około 35% wysokości realnie grożącej mu kary grzywny. Tym samym zachodzi uzasadniona obawa, ze wykonanie orzeczenia w zakresie wskazanej kary będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione.

Mając powyższe na względzie orzeczono jak w części dyspozytywnej.