Wyrok z dnia 1997-05-08 sygn. II CKN 153/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CKN 153/97

Wyrok

Sądu Najwyższego

z dnia 8 maja 1997 r.

Przewodniczący: Prezes SN T. Ereciński (spraw.). Sędziowie SN: J. Gudowski, Z. Kwaśniewski.

Protokolant: I. Pawlata.

Uzasadnienie

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Apelacyjny w K. zmienił wyrok sądu I instancji i oddalił powództwo o stwierdzenie nieważności umowy majątkowej małżeńskiej oraz umowy o podział majątku dorobkowego.

W kasacji powód zarzucił naruszenie przepisów postępowania, w szczególności art. 245 kpc przez przyjęcie, że niepodpisanie przez powoda pisma pozbawia to pismo charakteru dokumentu przydatnego oraz naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 88 § 1 kc - przez przyjęcie, że pismo powoda z 13 stycznia 1994 r. nie jest skutecznym odwołaniem darowizny. Skarżący wnosił o uchylenie zaskarżonego wyroku i o przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu lub Sądowi

Wojewódzkiemu, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i o uwzględnienie powództwa.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Powód w okolicznościach sprawy mógł uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli przy zachowaniu wymagań wynikających z art. 87 i 88 kc. Zgodnie z art. 88 kc uchylenie się od skutków oświadczenia woli złożonego innej osobie pod wpływem groźby powinno nastąpić na piśmie, a uprawnienie to wygasa z upływem roku od chwili, kiedy ustał stan obawy.

W sprawie bezsporne jest, że powód posłużył się oświadczeniem sporządzonym pismem maszynowym i że oświadczenia tego własnoręcznie nie podpisał.

Nietrafny jest zarzut kasacji, że niepodpisanie tego oświadczenia nie pozbawia go "charakteru dokumentu przydatnego". Zgodnie z art. 78 kc dla zachowania pisemnej formy czynności prawnej wystarcza złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli. Przepis ten skorelowany jest z art. 245 kpc, z którego wynika, że dokument prywatny stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego konsekwentnie przyjmuje się, że niezbędną cechą podpisu jest jego własnoręczność. Określenia "własnoręczny" nie zawarto wprawdzie w art. 245 kpc, jest ono jednak expressis verbis użyte w art. 78 kc. Konieczność własnoręczności podpisu wynika z tego, że przy podpisie chodzi o udokumentowanie nie tylko brzmienia nazwiska, ale także i charakteru pisma, by w ten sposób ułatwić orientację w rozpoznaniu osoby. Jest to zatem wymaganie niezbędne dla bezpieczeństwa obrotu (por. orzecz. SN z 12.V.1933 r., C II Rw 603/33, Zb.U. 1934, poz. 33, z 17.IV.1967 r., II PZ 22/67, NP 1967, nr 12, s. 1720, uchwała 7 sędziów SN z 30.XII.1993 r., III CZP 146/93; OSNPC 1994, nr 5, poz. 94). Nie ulega więc wątpliwości, że napisanie nazwiska pismem maszynowym nie jest podpisem.

W konsekwencji trafnie przyjął Sąd Apelacyjny, że brak własnoręcznego podpisu powoda pod oświadczeniem z 13 stycznia 1994 r. ma to znaczenie, iż oświadczenie to nie doprowadziło do uchylenia się przez niego od skutków prawnych oświadczenia woli, zawartego w akcie notarialnym z 12 sierpnia 1993 r.

Wobec braku uzasadnionych podstaw, na zasadzie art. 393¹² kpc, kasacja uległa oddaleniu. O kosztach procesu za instancję kasacyjną orzeczono na podstawie art. 393¹⁹ w zw. z art. 391 i 98 § 1 oraz 108 § 1 kpc.