Postanowienie z dnia 2004-03-18 sygn. III CK 455/02

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CK 455/02

Postanowienie

Sądu Najwyższego

z dnia 18 marca 2004 r.

Przewodniczący: Sędzia SN Tadeusz Żyznowski.

Sędziowie SN: Jan Górowski (spr.), Irena Gromska-Szuster.

Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku P. i W. N., przy uczestnictwie M. i J. S., o zniesienie współwłasności, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 18 marca 2004 r. kasacji wnioskodawców od postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 12 lutego 2002 r.: oddala kasację.

Uzasadnienie

Wnioskodawcy małżonkowie P. i W. N. wnieśli o podział majątku wspólnego powstałego w wyniku rozwiązania spółki cywilnej, której także wspólnikami byli uczestnicy małżonkowie J. i M. S.

Postanowieniem z dnia 8 czerwca 2001 r. Sąd Rejonowy zasądził z tego tytułu solidarnie od uczestników na rzecz wnioskodawców kwotę 10.110,28 zł i rozstrzygnął o kosztach postępowania.

Bezsporne było, że w dniu 31 maja 1994 r. wnioskodawcy i uczestnicy zawarli umowę spółki cywilnej "M." Transport Międzynarodowy. Działalność miała polegać wyłącznie na dokonywaniu przewozów towarów. W pisemnej umowie jako wartość wniesionych wkładów strony określiły kwoty po 100 zł każdego ze wspólników. Przewozu towarów strony dokonywały ciągnikiem siodłowym marki "S." zakupionym w maju 1994 r. w Holandii zarejestrowanym na rzecz M. S.

Strony rozwiązały umowę spółki z dniem 31 marca 1995 r. i w tej dacie sporządziły pisemne oświadczenie zawierające ostateczne rozliczenie spółki. Z tego dokumentu wynikało, że do podziału pozostał ciągnik siodłowy "S." po 50 % dla wspólników.

Na podstawie tego dokumentu Sąd Rejonowy prawomocnym postanowieniem wstępnym z dnia 10 listopada 1998 r. ustalił, że stanowił on majątek wspólny i na dzień 31 marca 1995 r. miał wartość 41.885 zł. Wnioskodawcy w chwili ustania spółki byli dłużni uczestnikom kwotę 11.745,56 zł.

Sąd Rejonowy ocenił, że wartość 50 % udziału wnioskodawców wyniosła 20.942,50 zł niemniej skoro P. i W. małżonkowie N. byli dłużni małżonkom J. i M. S. kwotę 11.745,56 zł, to tym samym ostateczna kwota należna wnioskodawcom z tytułu udziałów w majątku spółki wyniosła 9.196,56 zł. Dokonując jej waloryzacji uznał, że wnioskodawcy powinni z tytułu działu otrzymać 10.110,28 zł.

Postanowieniem z dnia 12 lutego 2002 r. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zasadzoną kwotę podwyższył do 24.899,77 zł, oddalając apelację wnioskodawców w dalszej części a apelację uczestników w całości.

Sąd drugiej instancji wskazał, że przy przyjęciu metody waloryzacji na poziomie odsetek ustawowych, należna małżonkom P. i W. N. kwota wyniosła 24.896,77 zł i zauważył, że Sąd Rejonowy pomyłkowo dwukrotnie odjął zadłużenie wnioskodawców i bezpodstawnie, gdyż wbrew pisemnemu oświadczeniu zainteresowanych z dnia 31 marca 1995 r. potrącił dalszą kwotę 3.040 zł. Za bezpodstawny uznał zarzut dotyczący nie zasądzenia odsetek z tego względu, że wnioskodawcy nie zgłosili tego żądania przed Sądem Rejonowym i w tej sytuacji uwzględnienie go przez Sąd Okręgowy - jego zdaniem - naruszałoby zakaz wynikający z art. 383 k.p.c.

Odnosząc się do apelacji wnioskodawców wskazał, że pomimo braku wyraźnego oświadczenia stron o rozwiązaniu spółki, należało ocenić, że skutek ten wystąpił, skoro strony ustaliły sposób rozliczenia jej majątku.

W kasacji opartej na obydwu podstawach określonych w art. 393¹ k.p.c. wnioskodawcy zarzucili naruszenie prawa materialnego przez niewłaściwe zastosowanie art. 212 § 3 k.c. w zw. z art. 875 k.c. polegające na nieoznaczeniu terminu i sposobu uiszczenia spłaty, wartości i terminu uiszczenia odsetek, nadto ustaleniu wartości przedmiotowego samochodu stanowiącego współwłasność wnioskodawców i uczestników nie na dzień orzekania, oraz naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, w szczególności art. 378 § 1 k.p.c. oraz art. 328 § 2 k.p.c. przez brak jakiegokolwiek ustosunkowania się do zarzutu zawartego w pkt 3 apelacji i art. 233 § 1 k.p.c. polegające na dowolnej ocenie zebranych w sprawie dowodów, zwłaszcza opinii biegłego E. D.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja jest środkiem odwoławczym wysoce sformalizowanym i z tego względu zarzuty kasacyjne powinny być przedstawione tak szczegółowo, aby Sąd Najwyższy, bez poszukiwań w aktach sprawy sądów niższych instancji miał w nich omówienie wytkniętej wady. Nie czyni zadość temu wymaganiu odwołanie się do zarzutu zawartego w apelacji, skoro nie został on w kasacji przytoczony (por. np. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21 grudnia 1934 r., C III 321/34, Zb. 1935, poz. 275).

Całkowicie chybionym był zarzut obrazy art. 233 § 1 k.p.c. Skarżący pominął że opinia biegłego E. D. z dnia 20 kwietnia 2000 r. miała charakter całkowicie hipotetyczny. Biegły wówczas wskazał, że przy szacowaniu ewentualnych pożytków wynikłych z eksploatacji przedmiotowego pojazdu należy uwzględnić nie tylko ilość przewozów, ale brak własnej naczepy oraz konieczność poniesienia dodatkowych nakładów na przypadający w tym okresie poważny remont samochodu. Jednocześnie zastrzegł, że szacunkowe wyliczenie pożytków będzie możliwe dopiero po przedstawieniu w tej materii materiału procesowego przez strony. Tymczasem w opinii uzupełniającej z dnia 3 stycznia 2001 r. opartej na dowodach dotyczących wykonanych przewozów kosztach eksploatacji i naprawy samochodu biegły wyraźnie stwierdził, że ciągnik siodłowy w okresie od kwietnia 1995 r. do grudnia 1999 r. nie przyniósł dochodów przewyższających wartość pracy uczestnika jako kierowcy tego samochodu. Skoro tę kwestię w ramach dokonanej oceny dowodów w sposób logiczny i zgodny z doświadczeniem życiowym wyświetlił Sąd Rejonowy a Sąd drugiej instancji ocenę te podzielił to nie był zobligowany do powtarzania tych samych argumentów.

Ponieważ więc w przedmiotowym okresie ciągnik siodłowy nie przyniósł dochodu to żądanie wnioskodawców zasądzenia na ich rzecz 1/2 części wartości pożytków z tytułu jego użytkowania nie mogło zostać uznane za uzasadnione.

Przystępując do oceny zarzutów dotyczących obrazy prawa materialnego na wstępie należy zauważyć, że wartość rzeczy stanowiących przedmiot działu powinna być ustalana według ich stanu z chwili rozwiązywania umowy spółki oraz cen z chwili dokonywania działu. W tej kwestii skarżący nie sformułowali jednak prawidłowo zarzutu skoro nie wskazali właściwego przepisu prawa, który wyraża zasygnalizowaną zasadę (por. np. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 1997 r., III CKN 13/97, OSNC 1997, nr 8, poz. 114). Na marginesie w tej materii trzeba zauważyć, że waloryzowana może być jedynie spłata zasądzona i nie spłacona, a w orzeczeniu działowym wysokość spłaty powinna wynikać zawsze z wartości udziału we współwłasności. Bliższe jednak omawianie tej kwestii jest zbędne, skoro skarżący nie przytoczyli jako nietrafnie zastosowanego art. 358¹ § 3 k.c. Zasądzenie przez Sąd spłaty bez oznaczenia terminu i sposobu jej uiszczenia oraz wysokości i terminu uiszczenia odsetek samo przez się nie stanowi o naruszeniu art. 212 § 3 k.c. Orzeczenie takie oznacza, że wymagalność zasądzonej spłaty nastąpi z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia, ich płatność nie została rozłożona na raty i zsadzone zostały bez odsetek. Artykuł 212 § 3 k.c. uprawnia sąd do wydania takiego orzeczenia w określonych okolicznościach (za postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2002 r., III CKN 1372/00, nie publ., por. też uchwalę Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 1984 r., III CZP 21/84, OSNC 1984, nr 12, poz. 221). Nietrafność zarzutu obrazy art. 212 § 3 k.c. polegała na tym, że został on błędnie umotywowany tj. w ten sposób, iż w każdym orzeczeniu działowym obligatoryjnie sąd powinien oznaczyć termin i sposób uiszczenia spłaty oraz termin i wysokość odsetek. Skarżący natomiast nie powoływali żadnych konkretnych okoliczności sprawy, które ich zdaniem powinny decydować o tym, że w rozpoznawanym wypadku odsetki jednak powinny zostać zasądzone.

Skoro zatem powołane podstawy okazały się nieusprawiedliwione kasację należało oddalić (art. 393¹² k.p.c.).