Wyrok z dnia 1996-11-07 sygn. II KKN 101/96

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KKN 101/96

Wyrok z dnia 7 listopada 1996 r.

O składzie orzekającym decyduje prezes sądu i uprawnienia tego nie może scedować na pracowników sekretariatu sądowego. Obowiązkiem wydającego zarządzenie o wyznaczeniu rozprawy jest między innymi imienne wyznaczenie ławników do określonej sprawy.

Przewodniczący: sędzia J. Mikos.

Sędziowie: J. Grajewski (sprawozdawca), M. Sokołowski.

Prokurator Prokuratury Krajowej: A. Herzog.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 1996 r. sprawy Stanisławy S., skazanej z art. 167 § 1 k.k., z powodu kasacji wniesionej przez obrońcę skazanej od wyroku Sądu Wojewódzkiego w W. z dnia 4 kwietnia 1996 r. oraz od wyroku Sądu Rejonowego w W. z dnia 15 grudnia 1995 r.,

uchylił zaskarżone wyroki i sprawę Stanisławy S. przekazał Sądowi Rejonowemu w W. do ponownego rozpoznania. (...)

Uzasadnienie

Wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z dnia 15 grudnia 1995 r., Stanisława S. została uznana za winną popełnienia przestępstwa określonego w art. 167 § 1 k.k. i skazana na karę 300 zł grzywny.

Na skutek wniesionej przez oskarżoną apelacji sprawę rozpoznawał Sąd Wojewódzki w W., który, wyrokiem z dnia 4 kwietnia 1996 r., utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie Sądu Rejonowego.

Wyrok Sądu Wojewódzkiego w W. z dnia 4 kwietnia 1996 r., utrzymujący w mocy wyrok Sądu Rejonowego w W. z dnia 15 grudnia 1995 r., zaskarżył obrońca oskarżonej. (...)

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Nie ustosunkowując się merytorycznie do podniesionego przez obrońcę zarzutu obrazy przepisów prawa materialnego, rozważyć należy przede wszystkim podniesiony przez prokuratora wojewódzkiego w odpowiedzi na kasację problem rozpoznania sprawy w Sądzie Rejonowym w składzie jednoosobowym.

Zgodnie z obowiązującym w okresie rozpoznawania sprawy art. 419 § 1 pkt 1 k.p.k., przestępstwo określone w art. 167 § 1 k.k. podlegało rozpoznaniu w trybie uproszczonym ze względu na ustawowe zagrożenie karą pozbawienia wolności do lat 2, karą ograniczenia wolności albo karą grzywny. W dniu wydania zarządzenia o wyznaczeniu rozprawy głównej (22 kwietnia 1995 r.) obowiązywał także art. 429 § 1 k.p.k., w myśl którego prezes Sądu Rejonowego mógł zarządzić rozpoznanie sprawy w składzie jednego sędziego.

Z akt sprawy wynika, że prezes Sądu Rejonowego w W. w zarządzeniu z dnia 22 kwietnia 1995 r. o wyznaczeniu rozprawy głównej na dzień 22 maja 1995 r. określił skład sądzący w sprawie przeciwko Stanisławie S. imiennie co do osoby sędziego (przewodniczącego), co do ławników zaś ich imienne wyznaczenie zastąpił formułą "z listy". Wynika z tego więc, że prezes sądu nie skorzystał z obowiązującego wówczas art. 429 k.p.k., stanowiącego o możliwości zarządzenia rozpoznania sprawy w składzie jednego sędziego.

Do dnia wydania wyroku sądu pierwszej instancji, tj. do dnia 15 grudnia 1995 r., zarządzenie prezesa nie zostało zmienione. Pomimo tego Sąd Rejonowy na rozprawach w dniach 22 maja, 21 czerwca, 6 i 9 września, 23 października oraz 15 grudnia 1995 r. rozpoznawał sprawę w składzie jednoosobowym. W związku z tym należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy orzekał w sprawie w składzie niedopuszczalnym w świetle art. 19 § 1 zd. 1 k.p.k. w zw. z ówcześnie obowiązującym art. 429 § 1 k.p.k., a więc był "nienależycie obsadzony" w rozumieniu art. 388 pkt 2 k.p.k.

Sąd Najwyższy stwierdziwszy, że w niniejszej sprawie zachodzi wypadek bezwzględnej podstawy kasacyjnej z art. 388 pkt 2 k.p.k., był obowiązany - mimo braku podniesienia w kasacji tego rodzaju uchybienia - uwzględnić powyższe uchybienie z urzędu i uchylić wyrok Sądu Rejonowego w W. z dnia 15 grudnia 1995 r. oraz utrzymujący go w mocy wyrok Sądu Wojewódzkiego w W. z dnia 4 kwietnia 1996 r. (art. 473a § 1 in fine k.p.k.), przekazując sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu. (...)

Na tle niniejszej sprawy należy odnieść się krytycznie do nie znajdującej oparcia w przepisach procesowych praktyki umieszczania w zarządzeniu o wyznaczeniu rozprawy głównej jedynie nazwiska przewodniczącego składu sądzącego i zastąpienia nazwisk ławników zwrotem "z listy". Obowiązkiem wydającego zarządzenie jest bowiem imienne wyznaczenie ławników do określonej sprawy. O składzie orzekającym decyduje prezes sądu i uprawnień tych nie może scedować na pracowników sekretariatu sądowego. Powyższa praktyka, niezależnie od swoistej deprecjacji roli ławników w procesie karnym, powoduje także, że strony procesowe do dnia rozprawy nie znają pełnego składu sądzącego w danej sprawie i zapoznać się mogą z nazwiskami ławników dopiero z wokandy sądowej. Jednocześnie tego rodzaju postępowanie w znacznym stopniu utrudnia możliwość ewentualnego skorzystania przez strony procesowe z instytucji przewidzianej w art. 31 § 1 k.p.k., ponieważ wniosek o wyłączenie ławnika powinien być złożony przed rozpoczęciem przewodu sądowego (arg. ex art. 31 § 2 w zw. z art. 34 k.p.k.).

OSNKW 1997 r., Nr 5-6, poz. 48