Wyrok z dnia 2016-04-08 sygn. II KO 7/16

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KO 7/16

Postanowienie z z dnia 8 kwietnia 2016 r.

Postępowanie w sprawach zakończonych postanowieniem o odroczeniu wykonania kary albo o odmowie jej odroczenia nie podlega wznowieniu, w myśl przepisów rozdziału 56 Kodeksu postępowania karnego.

Przewodniczący: Sędzia S N A. Ryński.

Sędziowie SN: J. Dołhy, M. Gierszon (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy w sprawie D. K., skazanego z art. 282 k.k. i innych, po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 8 kwietnia 2016 r., na posiedzeniu wniosku obrońcy skazanego o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Apelacyjnego w W. z dnia 21 stycznia 2016 r., utrzymującym w mocy postanowienie Sądu Okręgowego w W. z dnia 1 października 2015 r.,

postanowił pozostawić bez rozpoznania wniosek obrońcy skazanego o wznowienie postępowania w powyższej sprawie (...).

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 1 października 2015 r. Sąd Okręgowy w W. nie uwzględnił wniosku obrońcy skazanego D. K. o odroczenie wykonania kary 4 lat i 8 miesięcy pozbawienia wolności wymierzonej wyrokiem tegoż Sądu z dnia 12 września 2012 r. Na postanowienie to zażalił się obrońca skazanego. Sąd Apelacyjny w W. utrzymał zaskarżone postanowienie w mocy postanowieniem z dnia 21 stycznia 2016 r., wydanym na wyznaczonym w tym dniu posiedzeniu, na które skazany nie stawił się (wysłane mu zawiadomienie uznano zarządzeniem z dnia 30 grudnia 2015 r. za doręczone, bowiem wróciło z adnotacją doręczyciela: "adresat nie mieszka", pomimo to z zapisów zawartych w protokole z posiedzenia wynika, że uznano je za doręczone z uwagi na dwukrotne awizowanie, stawił się zaś jego obrońca.

Obrońca skazanego w dniu 2 lutego 2016 r. złożył do Sądu Najwyższego wniosek o wznowienie postępowania w przedmiocie wspomnianego zażalenia, podnosząc, że skazany nie został prawidłowo zawiadomiony o terminie posiedzenia Sądu Apelacyjnego, na którym zażalenie rozpoznano. Jako podstawę wznowienia wskazał przepis art. 540b § 1 pkt 1 k.p.k.

W pisemnym stanowisku z dnia 18 marca 2016 r. prokurator Prokuratury Generalnej wniósł o oddalenie wniosku o wznowienie, powołując się na fakt stawiennictwa obrońcy skazanego na posiedzeniu oraz treść art. 540b § 2 k.p.k.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Stwierdzone w sprawie okoliczności nakazują pozostawić wniosek bez rozpoznania.

Nie ulega wątpliwości, że - tak jak w przypadku podstaw wznowienia postępowania wskazanych w art. 540 k.p.k. i art. 540a k.p.k. - również przy podstawie wznowienia postępowania określonej w art. 540b k.p.k. przedmiotem wznowienia może być tylko prawomocne orzeczenie kończące postępowanie sądowe. Takim "postępowaniem sądowym" w myśl tego przepisu, zamieszczonego wszak w Kodeksie postępowania karnego w dziale X I regulującym nadzwyczajne środki zaskarżenia, jest niewątpliwie postępowanie w przedmiocie procesu, to jest dotyczące odpowiedzialności karnej danej osoby, w tym także i dopuszczalności procedowania w tej materii. Nie jest to jednak - tak według piśmiennictwa, jak i orzecznictwa - wyłącznie dopuszczalny przedmiot wznowienia. Przyjmuje się bowiem, że samo pojęcie prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie sądowe odnosi się do postępowania sądowego, w którym prawomocnie rozstrzygnięto o przedmiocie procesu, a które niekoniecznie dotyczy kwestii odpowiedzialności karnej (por. D. Świecki: Komentarz do art. 540 Kodeksu postępowania karnego, teza 4, System Informacji Prawnej Lex).

Dlatego też przedmiotem wznowienia może być orzeczenie sądu kończące postępowanie: o odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie oraz niesłuszne stosowanie środków przymusu, o odszkodowanie i zadośćuczynienie na podstawie ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, Dz.U. z 2014 r., poz. 1851 z późn. zm., (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2007 r., V KZ 24/07, OSNKW 2007, z. 6, poz. 53); prowadzone na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich w razie orzeczenia wobec nieletniego środka poprawczego umieszczenia w zakładzie poprawczym; o umorzeniu postępowania w związku z ustaloną niepoczytalnością sprawcy; dotyczące postanowień w przedmiocie dopuszczalności środka odwoławczego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 sierpnia 2007 r., V KO 35/07, R-OSNKW 2007, poz. 1793). W piśmiennictwie przyznaje się możliwość wznowienia postępowania także co do postępowań ubocznych, ale równocześnie zastrzega się jako warunek tej dopuszczalności to, że muszą one mieć autonomiczny charakter względem zasadniczego nurtu procesu, a więc nie być z nim związane (M. Biłyj, M. Murzynowski: Wznowienie postępowania karnego, Warszawa 1980, s. 59-60).

W orzecznictwie i piśmiennictwie już od lat dominuje przekonanie, że wznowienie postępowania jest możliwe co do postanowień wydawanych w toku postępowania wykonawczego tylko w takim zakresie, jaki wykracza poza możliwości ich reasumpcji w trybie art. 24 k.k.w. Jako zasadę przyjmuje się, że art. 24 k.k.w. ma zastosowanie wtedy, gdy podstawą reformacji postanowienia maja być "nowe lub poprzednio nieznane okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia", a więc przesłanki natury faktycznej. Wznowienie postępowania wykonawczego wchodzi zatem w ogóle w rachubę w następujących sytuacjach: gdy nie można dokonać korekty danego orzeczenia poprzez art. 24 § 1 k.k.w., gdy w związku z postępowaniem dopuszczono się przestępstwa (art. 540 § 1 pkt 1 k.p.k.), gdy w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego lub organu międzynarodowego stracił moc lub uległ zmianie przepis prawny (art. 540 § 2 i 3 k.p.k. - jakkolwiek p o dzielić należy pogląd, że póki co, jest to tylko teoretyczna możliwość - por. K. Postulski: Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2015 r., V KO 43/15 - LEX/el 2015), gdy ujawni się któraś z bezwzględnych przyczyn odwoławczych (art. 542 § 3 k.p.k.), albo rozpoznano sprawę pod nieobecność oskarżonego (przy zaistnieniu warunków wskazanych w art. 540b § 1 i 2 k.p.k.) (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dni: 14 grudnia 2004 r, IV KO 35/04, R-OSNKW 2004, poz. 2343; 15 kwietnia 2010 r., III KO 33/1, R-OSNKW 2010, poz. 788; 7 lutego 2013 r., II KK 144/12, OSNKW 2013, z. 6, poz. 15 oraz K. Postulski: Wzruszenie prawomocnych postanowień wydawanych w postępowaniu wykonawczym, Prok. i Pr. 2007, n r 10, s. 97). Równocześnie w orzecznictwie - także już od wielu lat stosownie do treści art. 540 § 1 k.p.k. - możliwość wznowienia postępowania toczącego się w ramach postępowania wykonawczego ogranicza się do tych postanowień, które kończą to postępowanie i definitywnie zamykają załatwienie danej kwestii, mając przez to cechę trwałości (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 3 września 2015 r., V KO 43/15, OSNKW 2016, z. 1, poz. 3). Podobnie w piśmiennictwie utrwaliło się tożsame stanowisko, uznające za postanowienie kończące postępowanie w postępowaniu wykonawczym tylko takie postanowienie, które powoduje trwale przekształcenie sposobu lub trybu wykonywania kary lub innego środka [por. Z. Doda: Rewizja nadzwyczajna w polskim procesie karnym, Warszawa 1972, s. 132; S. Zabłocki (w:) Kodeks postępowania karnego. Komentarz, t. 3, pod red. Z. Gostyńskiego, 2004, s. 469; T. Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego. Komentarz, 2005, s. 1221; K. Postulski: Glosa do postanowienia SN z dnia 7 lutego 2013 r., II KK 144/12, LEX nr 1328277].

Kluczowy jest tu zatem element trwałości, którego są pozbawione te postanowienia wydawane w postępowaniu wykonawczym, następstwem których jest tylko pewne "przesunięcie w czasie" wykonywania kary czy innych środków. Właśnie tego rodzaju postanowieniem jest z pewnością p o stanowienie wydane w postępowaniu w przedmiocie wniosku skazanego o odroczenie wykonania kary, skoro tej wymaganej "trwałości" z pewnością nie posiada. Nie powoduje przecież trwałego przekształcenia sposobu i trybu wykonywania kary lub innego środka, tylko (ewentualnie) przesuwa term in rozpoczęcia jej wykonania. O poprawności tego przekonania co do właśnie takiego charakteru tego rodzaju postanowienia świadczy też i to, że w określonych (wskazanych w art. 156 k.k.w.) okolicznościach udzielone odroczenie może być nawet odwołane. Stąd też postępowanie w sprawach zakończonych postanowieniem o odroczeniu wykonania kary albo o odmowie jej odroczenia nie podlega wznowieniu, w myśl przepisów rozdziału 56 Kodeksu postępowania karnego. Postanowienia te nie należą do kategorii postanowień kończących postępowanie sądowe, które to jedynie mogą być przedmiotowego wznowienia.

Podobne stanowisko zajmował już Sąd Najwyższy w przeszłości i było ono w piśmiennictwie akceptowane (por. postanowienie z dnia 19 czerwca 1996 r., II KZ 19/96, OSNKW 1996, z. 9-10, poz. 62 i z dnia 26 sierpnia 1996 r, II K Z 34/96, OSNKW 1996, z. 9-10, poz. 63).

W konsekwencji wniosek w tym przedmiocie obrońcy skazanego D. K. należało - na podstawie art. 429 k.p.k., art. 430 § 1 k.p.k. w zw. z art. 545 § 1 k.p.k. - pozostawić bez rozpoznania.

OSNKW 2016 r., Nr 7, poz. 46