Wyrok z dnia 1975-03-25 sygn. IV KR 15/75

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KR 15/75

Wyrok z dnia 25 marca 1975 r.

Niedopuszczalne jest sprostowanie w trybie art. 92 k.p.k. elementów dotyczących merytorycznej treści wyroku, jak orzeczenia co do winy i kary, powództwa cywilnego, zasądzonego z urzędu odszkodowania itp. Wady dotyczące merytorycznej (materialnej) strony wyroku nie mogą być traktowane jako "oczywiste omyłki pisarskie" i usunięcie ich może nastąpić jedynie w drodze toku instancji.

Przewodniczący: sędzia I. Kazimierczak.

Sędziowie: J. Matysiak, I. Śmietanka (sprawozdawca).

Prokurator Prokuratury Generalnej: Z. Śliwiński.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 25 marca 1975 r. sprawy Wacława W. i Krzysztofa C., oskarżonych z art. 210 § 1 k.k. oraz 210 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k., z powodu rewizji wniesionej przez prokuratora od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Lublinie z dnia 20 listopada 1974 r.

zaskarżony wyrok u c h y l i ł w całości i sprawę p r z e k a z a ł Sądowi Wojewódzkiemu w Lublinie do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Wacław W. i Krzysztof C. zostali oskarżeni o to, że:

I) dnia 12 sierpnia 1974 r. w S., działając wspólnie, przy czym nieletni Krzysztof C. z rozeznaniem, po uprzednim pobiciu Wacława B. i grożeniu mu nożem, zabrali mu w celu przywłaszczenia na jego szkodę kwotę 5.180 zł, tj. o czyn w 210 § 2 k.k., a ponadto Wacław W. został oskarżony o to, że:

II) dnia 20 lipca 1974 r. w S., w celu zmuszenia Wiktora L. do natychmiastowego wydania mu 100 zł, szarpał go za włosy, lecz zamierzonego skutku nie osiągnął, gdyż pokrzywdzony nie dał mu pieniędzy, tj. o czyn określony w 210 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k.;

III) w lipcu 1974 r. w S., w celu zmuszenia Mariana T. do wydania mu wina, uderzył go pięścią w twarz, lecz zamierzonego skutku nie osiągnął, gdyż pokrzywdzony nie miał wina, tj. o czyn określony w art. 210 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k.;

IV) w lipcu 1974 r. w S., w celu zmuszenia Mariana T. do natychmiastowego wydania mu pieniędzy, uderzył go kilkakrotnie ręką w twarz, lecz zamierzonego skutku nie osiągnął wobec oporu pokrzywdzonego, tj. o czyn określony w 210 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k.;

V) dnia 2 sierpnia 1974 r. w S., w celu zmuszenia Stanisława F. do natychmiastowego wydania mu 100 zł, bił go rękami po twarzy, lecz zamierzonego skutku nie osiągnął, gdyż pokrzywdzony zbiegł, tj. o czyn określony w 210 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k.;

VI) dnia 12 sierpnia 1974 r. w S., w celu zmuszenia Stanisława F. do natychmiastowego wydania mu 50 zł, zatrzymał go na drodze i szarpał za rower, lecz zamierzonego skutku nie osiągnął dzięki interwencji innych osób, tj. o czyn przewidziany w 210 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k.;

VII) dnia 12 sierpnia 1974 r. w S., w celu zmuszenia Mariana T. do natychmiastowego wydania mu pieniędzy na kupno butelki wina, uderzył jego głową o ścianę budynku, lecz zamierzonego skutku nie osiągnął, gdyż pokrzywdzony nie wydał mu żadnej kwoty, tj. o czyn określony w art. 210 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k.

Sąd Wojewódzki w Lublinie wyrokiem z dnia 20 listopada 1974 r.:

1) Wacława W. i Krzysztofa C. uznał za winnych dokonania zarzucanego im czynu opisanego w pkt 1, przy czym przyjął, że grożenie nożem Wacławowi B. nie miało miejsca i że zabrana mu kwota wynosi 5.000 zł, i za to skazał: Wacława W. na podstawie art. 210 § 1 k.k., art. 36 § 3 k.k. i art. 40 § 1 pkt 3 k.k. na karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności, 5.000 zł grzywny z zamianą w razie nieuiszczenia w terminie na zastępczą karę pozbawienia wolności, przyjmując 1 dzień pozbawienia wolności za równoważny 100 zł grzywny, oraz na karę dodatkową pozbawienia praw publicznych na okres 3 lat; Krzysztofa C. na podstawie art. 210 § 1 k.k. w związku z art. 70 k.k. z 1932 r. na umieszczenie w zakładzie poprawczym, przy czym na podstawie art. 73 § 1 k.k. z 1932 r umieszczenie w zakładzie poprawczym zawiesił mu na okres 3 lat, stosując w okresie próby środek wychowawczy w postaci dozoru kuratora sądowego;

2) Wacława W. uznał ponadto za winnego dokonania czynów zarzucanych w pkt III, IV, V i VII i na podstawie art. 210 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k., art. 36 § 3 k.k. i art. 40 § 1 pkt 3 k.k. za każdy z tych czynów skazał go na karę 3 lat pozbawienia wolności i 1.200 zł grzywny, z zamianą w razie nieuiszczenia w terminie na zastępczą karę pozbawienia wolności, przyjmując 1 dzień pozbawienia wolności za równoważny 100 zł grzywny, oraz na karę dodatkową pozbawienia praw publicznych na okres 2 lat;

3) na podstawie art. 66 k.k. wymierzył Wacławowi W. karę łączną 4 lat pozbawienia wolności, 6.000 zł grzywny, z zamianą w razie nieuiszczenia w terminie na zastępczą karę pozbawienia wolności, przyjmując 1 dzień pozbawienia wolności za równoważny 100 zł grzywny, oraz 3 lat pozbawienia praw publicznych (...);

4) Wacława W. od zarzutu dokonania czynu zarzucanego mu w pkt VI aktu oskarżenia uniewinnił, zaliczając koszty postępowania w tej części na rachunek Skarbu Państwa.

Sąd Wojewódzki w Lublinie postanowieniem z dnia 7 stycznia 1974 r. (sporządzonym po wpłynięciu rewizji prokuratora do sądu) sprostował powyższy wyrok w ten sposób, że na s. 3 w pkt III po wyrazach: "pod pkt" wpisał: "II"; w ten sposób oskarżony Wacław W. miał być skazany także za przestępstwo wymienione w pkt II aktu oskarżenia; do przestępstwa tego Sąd Wojewódzki w części dyspozytywnej wyroku się nie ustosunkował, co - jak podano w uzasadnieniu postanowienia o sprostowaniu - było zwykłą omyłką powstałą w czasie przepisywania brudnopisu wyroku na maszynie, w późnych godzinach wieczornych. Do Sądu Najwyższego został przesłany - jako odpis wyroku - maszynopis, uwzględniający skazanie również za czyn opisany w pkt II aktu oskarżenia.

Od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Lublinie z dnia 20 listopada 1974 r. wniósł rewizję prokurator.

Rewizja zaskarżyła ten wyrok w całości co do obu oskarżonych. Rewizja na podstawie art. 376, 386 § 1 i 2 zdanie 2 oraz art. 387 pkt 2 k.p.k. zarzuca:

a) obrazę 357 i 372 § 1 pkt 1 k.p.k., mającą wpływ na treść wyroku, wskutek nienależnego rozważenia złożonych w śledztwie i na rozprawie zeznań Wacława B. co do użycia noża przez Wacława W. oraz treści orzeczenia Ośrodka Diagnostyczno-Selekcyjnego w D., z którego wynika, iż nieletni Krzysztof C. przyznał fakt przystawienia przez Wacława W. noża do gardła pokrzywdzonego, co w konsekwencji doprowadziło do skazania obu oskarżonych z art. 210 § 1 k.k. zamiast z art. 210 § 2 k.k., a ponadto obrazę art. 152 k.p.k. polegającą na odstąpieniu od przeprowadzenia dowodu z zeznań osoby, która odbierała wywiad od nieletniego Krzysztofa C. w Schronisku dla Nieletnich w D., a z którego to wywiadu wynikało, że oskarżony Wacław W. posługiwał się w czasie rozboju nożem, a uwzględnienie tego dowodu mogłoby wywołać inne przekonanie sądu w tej kwestii;

b) obrazę 360 § 1 pkt 5 k.p.k. wskutek nierozstrzygnięcia w wyroku co do winy i kary za czyn zarzucany Wacławowi W. w pkt II aktu oskarżenia,

c) w uzasadnieniu rewizja podnosi ponadto, że wymiar kary orzeczonej względem Wacława W., a w szczególności zastosowanie przy karze łącznej zasady absorpcji, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności obciążających jest rażąco niewspółmierny, zważywszy zaś na treść orzeczenia Ośrodka Diagnostyczno-Selekcyjnego w D. oraz treść opinii szkolnej orzeczenie zawieszenia umieszczenia Krzysztofa C. w zakładzie poprawczym jest błędne.

Na podstawie powyższych zarzutów rewizja wnosi o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Wojewódzkiemu w Lublinie do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W dotyczącym oskarżonego Krzysztofa C. orzeczeniu Ośrodka Diagnostyczno-Selekcyjnego w D. znajduje się wzmianka wskazująca na to, że oskarżony ten udzielił osobie przeprowadzającej z nim wywiad informacji, jakoby oskarżony Wacław W. - chcąc wymusić na pokrzywdzonym Wacławie B. wydanie pewnej kwoty pieniężnej - groził mu nożem. Nie przesądzając trafności poczynionych w zaskarżonym wyroku ustaleń Sądu Wojewódzkiego, że grożenie nożem Wacławowi B. nie miało miejsca, należy stwierdzić, że Sąd ten w sytuacji, gdy w powyższej kwestii istniały sprzeczne dowody, a zwłaszcza gdy oskarżony Krzysztof C. zarówno w toku postępowania przygotowawczego, jak i na rozprawie składał wyjaśnienia odmienne od informacji udzielonych w toku przeprowadzonego w Ośrodku badania, powinien był na powyższe okoliczności przesłuchać w charakterze świadka osobę przeprowadzającą wywiad z oskarżonym oraz skonfrontować jej zeznania w szczególności z wyjaśnieniami oskarżonego Krzysztofa C. Wszechstronne wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy należy do obowiązków sądu i jest niezbędne do wykrycia prawdy materialnej. Nie czyniąc tego, Sąd Wojewódzki dopuścił się obrazy art. 2 § 1 pkt 2, art. 3 § 1 oraz art. 357 i 372 § 1 pkt 1 k.p.k., przy czym obraza ta mogła mieć wpływ na treść wyroku. W tym też zakresie podniesiony w rewizji prokuratora zarzut uznać należy za trafny. Omówiony wyżej mankament powinien być usunięty przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

Zaskarżony wyrok nie zawiera rozstrzygnięcia co do winy i kary za czyn zarzucany oskarżonemu Wacławowi W. w pkt II aktu oskarżenia. Powyższy mankament Sąd Wojewódzki starał się usunąć postanowieniem o sprostowaniu wyroku wydanym na podstawie art. 92 k.p.k. Tymczasem art. 92 § 1 k.p.k. pozwala na sprostowanie jedynie takich omyłek pisarskich (oraz innych omyłek wymienionych w tym przepisie), które są oczywiste. Do takich oczywistych omyłek pisarskich należeć będzie w szczególności przekręcenie w wyroku imienia lub nazwiska oskarżonego, jego daty urodzenia, nazwy miejscowości, w której czyn został popełniony itp., jeżeli na podstawie akt sprawy nie budzi wątpliwości (rozpatrując na tle wyżej podanych przykładów), o jaką osobę, datę czy miejscowość chodzi. Natomiast niedopuszczalne jest sprostowanie w trybie art. 92 k.p.k. elementów dotyczących merytorycznej treści wyroku, jak orzeczenia co do winy i kary, powództwa cywilnego, zasądzonego z urzędu odszkodowania itp. Wady dotyczące merytorycznej (materialnej) strony wyroku nie mogą być traktowane jako "oczywiste omyłki pisarskie" i usunięcie ich może nastąpić jedynie w drodze toku instancji. Sąd Wojewódzki dopuścił się więc z zaskarżonym wyroku obrazy art. 360 § 1 pkt 5 oraz art. 92 § 1 k.p.k., przy czym obraza ta miała wpływ na treść wyroku. Zarzut rewizji prokuratora w tej kwestii jest więc zasadny.

Niezależnie od rewizji prokuratora wyrok w odniesieniu do oskarżonego Wacława W. powinien być - mimo braku rewizji obrońcy - uchylony również na podstawie art. 389 k.p.k.

Jak bowiem wynika z analizy materiału dowodowego sprawy, Sąd Wojewódzki, skazując oskarżonego Wacława W. za przestępstwo określone w art. 210 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 1 k.k., zarzucane w pkt III aktu oskarżenia, nie uwzględnił, że z zeznań przesłuchanego w charakterze świadka pokrzywdzonego Mariana T. wynika, iż samo żądanie wina nie było ani poprzedzone, ani połączone z użyciem czy groźbą natychmiastowego użycia gwałtu na osobie, przeciwnie - uderzenie pokrzywdzonego nastąpiło w czasie późniejszym, mianowicie wówczas, gdy oświadczył on, że wina nie ma.

Analogicznie przedstawia się sytuacja, jeżeli chodzi o czyn opisany w pkt VII.

Jeżeli chodzi o czyn opisany w pkt IV, to Sąd Wojewódzki nie ustosunkował się do sprzeczności występującej w zeznaniach przesłuchanego w charakterze świadka pokrzywdzonego Mariana T., złożonych na rozprawie i w toku śledztwa, w kwestii dotyczącej popełnienia przez oskarżonego Wacława W. zarzucanego mu czynu; ponadto nie jest jasne, czego dotyczy potwierdzenie na rozprawie przez wyżej wymienionego pokrzywdzonego zeznań złożonych przez niego w postępowaniu przygotowawczym; z treści protokołu rozprawy zdaje się wynikać, że potwierdzenie to odnosi się wyłącznie do okoliczności, czy Wacław B. dał oskarżonemu Wacławowi W. 100 zł po rozmowie z Jerzym W., a więc do okoliczności nie mającej żadnego znaczenia dla poczynienia ustaleń co do czynu opisanego w pkt IV.

Sąd Wojewódzki nie ustosunkował się również do sprzeczności w zeznaniach przesłuchanego w charakterze świadka pokrzywdzonego Stanisława F., złożonych w toku śledztwa i na rozprawie, jakkolwiek sprzeczności te dotyczą istoty zarzucanego oskarżonemu Wacławowi W. czynu (w pkt V aktu oskarżenia).

Już same tylko wyżej przedstawione uchybienia, których dopuścił się Sąd Wojewódzki rozpoznając sprawę, wykazują, że cały materiał dowodowy sprawy wymaga ponownego dokładnego sprawdzenia i gruntownej analizy.

OSNKW 1975 r., Nr 7, poz. 91