Wyrok z dnia 2020-01-14 sygn. II SA/Gl 1251/19

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Bonifacy Bronkowski, Sędziowie Asesor WSA Tomasz Dziuk, Sędzia WSA Elżbieta Kaznowska (spr.), Protokolant st. sekretarz sądowy Magdalena Strzałkowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 stycznia 2020 r. sprawy ze skargi S. N. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie zasiłku stałego uchyla zaskarżoną decyzję

Uzasadnienie

Decyzją nr [...] z dnia [...] r. Prezydent Miasta K., działając na podstawie art. 8, art. 11, art. 37 , art. 106 ust. 1 i ust. 3 i art. 109 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 1508) oraz art. 104, art. 127 oraz art. 108 i art. 163 i 130 § 4 Kodeksu postępowania administracyjnego zmienił decyzję Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w K. nr [...] z dnia [...] r. przyznającą S. N. zasiłek stały w zakresie sposobu wypłaty zasiłku ustalając, że zasiłek stały dla osoby samotnie gospodarującej w wysokości 548 zł miesięcznie od dnia 1 maja 2019 r. płatny będzie: kwota 208,00 zł miesięcznie - przelewem na konto osobiste, kwota 140 zł miesięcznie przelewem na konto "A" oraz kwota 200 zł miesięcznie w bonach towarowych- wydawane w siedzibie Ośrodka. W pozostałej części decyzję pozostawiono bez zmian.

W uzasadnieniu wyjaśnił, że wobec zgłoszenia przez pracowników socjalnych nadużywania przez stronę alkoholu oraz z uwagi na brak współpracy w rozwiązywaniu własnej trudnej sytuacji życiowej, a także marnotrawienie przyznanych środków niezbędna jest ingerencja organu w postaci zmiany sposobu realizacji przyznanego zasiłku stałego.

Nie godząc się powyższym rozstrzygnięciem strona wniosła odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Katowicach. W odwołaniu wyraziła niezadowolenie z otrzymanej decyzji, wskazując, iż wydana ona została w wyniku uznania wielu przekłamań i nieprawidłowości. Strona podniosła, iż nie są prawdziwe zarzuty dotyczące nadużywania alkoholu. Przyznała, że pracownicy socjalni zastali w jego mieszkaniu nieporządek i bałagan, ale było to spowodowane rzutem choroby, która uniemożliwiła mu aktywność i samodzielność. Stwierdziła, że nie nadużywa alkoholu.

Strona podkreśliła, iż nie odpowiada mu forma przyznanego świadczenia, gdyż realizacja bonów towarowych w odległym sklepie jest dużym utrudnieniem a przekazywanie na rzecz "A" miesięcznie kwoty 140 zł jest zbyt duże wobec tego, że rachunki za prąd mają różną wysokość. Kształtują się jednak na wysokości ok. 140- 150 zł ale za dwa miesiące. Dodała też, że potrzebuje większą sumę pieniędzy na wykup m.in. leków.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach decyzją z [...] r. Nr [...] utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu swojej decyzji organ wskazał, że zasiłek stały przyznany został stronie decyzją z dnia [...] r., która następnie była wielokrotnie zmieniana w zakresie wysokości i sposobu wypłaty świadczenia. Niniejsza zmiana decyzji spowodowana została ustaleniem, iż strona marnotrawi przyznany zasiłek, poprzez m.in. nadużywanie alkoholu. Wobec stwierdzenia przez pracowników socjalnych w miejscu zamieszkania strony nieporządku oraz faktu nietrzeźwości strony, organ, po poinformowaniu zainteresowanego, wszczął postępowanie z powołaniem się na art. 11, art. 12 oraz art. 107 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej. Kolegium po analizie akt sprawy stwierdziło, że zaskarżona decyzja organu pierwszej instancji jest zgodna z prawem i zasługuje na utrzymanie. Przyjmując i potwierdzając ustalenia faktyczne organu pierwszej instancji stwierdziło, iż celem pomocy społecznej nie jest utrzymywanie na koszt podatnika osób, które nie chcą podjąć trudu wyjścia z ciężkiej sytuacji materialnej. Osoby, które wnoszą o przyznanie im pomocy na zaspokojenie własnych potrzeb mają obowiązek współpracy z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu własnej trudnej sytuacji. Szczególne znaczenie ma podpisanie pomiędzy osobą ubiegającą się o pomoc a pracownikiem socjalnym kontraktu socjalnego, będącego swoistym gwarantem właściwego spożytkowania otrzymywanej pomocy i zamiaru polepszenia swojej sytuacji życiowej. W przypadku strony brak takiej współpracy, odmowa zawarcia kontraktu społecznego, nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia odwykowego, rezygnacja z pomocy opiekuna PCK mogą stanowić podstawę do zastosowania ograniczenia zawartego w przedmiotowej decyzji, a także mogą stanowić podstawę do dalej idących sankcji – tj. odmowy przyznania świadczenia czy też uchylenia bądź wstrzymania świadczenia przyznanego.

Nie godząc się z powyższą decyzją i zawartą w niej argumentacją skarżący złożył skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. W skardze tej powtórzył zarzuty podnoszone już w odwołaniu, podkreślając, iż nie zgadza się na zamianę przyznanego świadczenia na bony towarowe i ryczałt na energię. Pokreślił, iż sklep realizujący te bony znajduje się w dużej odległości, co utrudnia mu ich realizację, gdyż jest niepełnosprawny i słabo chodzący. Dodał też, że kwota przeznaczona na kontro "A" za energię jest za duża, gdyż jego rachunki wynoszą ok. 150 zł ale za dwa miesiące, a nie co miesiąc. Dodał, że nigdy nie nadużywał alkoholu, a bełkotliwa mowa i brak równowagi wynikają z ciężkiej choroby.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Katowicach wniosło o oddalenie skargi i przywołało analogiczną argumentację do tej, którą zamieściło w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia.

Na rozprawie w dniu 14 stycznia 2020 r. skarżący podtrzymał skargę i zawartą w niej argumentację, podając, że ma trudności z realizacją bonów towarowych a za prąd płaci od 140 do 170 zł co drugi miesiąc.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach rozpatrując sprawę zważył, co następuje:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Kontrola legalności zaskarżonej decyzji przeprowadzona w oparciu o postanowienia art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (t.jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 2167) wykazała, że zaskarżona decyzja naruszała wymogi prawa, a zgodnie z treścią art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 2325) sąd administracyjny uwzględnia skargę na decyzję lub postanowienie, jeżeli stwierdzi naruszenie prawa materialnego lub naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy jak również naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego. Po myśli art. 134 wyżej wymienionej ustawy sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Podnieść należy, że celem pomocy społecznej i przyznawanych w jej ramach świadczeń jest umożliwienie osobom i rodzinom życie w warunkach odpowiadających godności człowieka. Cele te osiąga się przy wykorzystaniu świadczeń przewidzianych w ustawie, co oznacza, że przyznanie świadczenia nie jest celem pomocy społecznej, lecz jest środkiem do osiągnięcia tego celu. Należy zgodzić się z orzekającymi w sprawie organami, że osoby, które ubiegają się o przyznanie pomocy na zaspokojenie własnych potrzeb mają obowiązek współpracy z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu własnej trudnej sytuacji. Niewątpliwie marnotrawienie przyznanych środków oraz brak współdziałania osoby z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu własnej trudnej sytuacji życiowej może być podstawą wstrzymania czy uchylenia przyznanego świadczenia. Może także, jak w niniejszej sprawie, być przesłanką do zmiany formy realizacji tego przyznanego świadczenia.

W niniejszej sprawie nie wzbudza żadnych kontrowersji fakt, że skarżący spełnia wymagania do otrzymywania świadczenia - zasiłku stałego, który przyznany mu został decyzją z dnia [...] r., a następnie kolejnymi decyzjami zmieniano jego wysokość i sposób jego realizacji. Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego można też podzielić twierdzenie organów, iż zasadnym zdaje się zmiana formy realizacji przyznanego świadczenia. Nie zostało jednak w sposób wyczerpujący i jednoznaczny wyjaśnione czy sposób realizacji przyznanego świadczenia zaproponowany przez organ pierwszej instancji jest w pełni zasadny i właściwy w przypadku skarżącego. Podkreślenia przy tym wymaga fakt, iż pomimo zgłaszanych przez skarżącego w odwołaniu wątpliwości, organ odwoławczy w decyzji drugoinstancyjnej w ogóle się do nich nie odniósł. Skarżący w odwołaniu wyraźnie bowiem zakwestionował wypłatę przyznanego zasiłku stałego w kwocie 140 zł miesięcznie przelewem na konto "A", wskazując, iż nie opłaca tak wysokich rachunków za prąd. Wyjaśnił, że rachunki za prąd wynoszą około w140 do 170 zł ale za dwa miesiące. Pomimo to organ odwoławczy w swojej decyzji nie zajął stanowiska w tym zakresie i nie odniósł się do zarzutu odwołania, pozostawiając przekazywanie na rzecz "A" kwoty znacznie przewyższającej należność skarżącego za zużyty prąd.

Nie odniósł się też organ odwoławczy w żaden sposób do zarzutu skarżącego, iż realizacja przyznanego zasiłku w bonach towarowych jest dla skarżącego dużym utrudnieniem, a to z uwagi na zbyt dużą odległość sklepu realizującego takie bony od miejsca zamieszkania skarżącego oraz fakt, iż jest on osobą niepełnosprawną i słabo poruszającą się. Obowiązkiem orzekających organów jest natomiast wnikliwe i wyczerpujące wyjaśnienie wszystkich aspektów danej sprawy.

Zdaniem składu orzekającego w niniejszej sprawie takie działanie ze strony organu odwoławczego pozostawało w sprzeczności z treścią art. 7 i art. 77 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego. Podniesione okoliczności mają bowiem istotne znaczenie dla oceny sytuacji skarżącego, zatem należało skorzystać z możliwości wynikających z treści art. 136 tegoż Kodeksu i zlecić organowi pierwszej instancji weryfikację twierdzeń skarżącego. Brak podjęcia działań w tym zakresie oznacza, że organ odwoławczy wykorzystał jedynie wcześniejsze ustalenia i pominął całkowicie podnoszone przez skarżącego zarzuty nie dokonując ich należytej weryfikacji i oceny. W konsekwencji oznacza to, że zaskarżona decyzja podjęta została z naruszeniem wskazanych powyżej art. 7 i art. 77 Kodeksu postępowania administracyjnego, a mianowicie bez wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności mających znaczenie dla rozstrzygnięcia. Uchybienie to wyczerpuje zarazem przesłankę uwzględnienia skargi przewidzianą treścią art. 145 § 1 pkt. 1 lit.c ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, co zdecydowało o uchyleniu zaskarżonej decyzji.

W ponownie przeprowadzonym postępowaniu organ drugiej instancji winien uwzględnić podnoszone w odwołaniu przez skarżącego zarzuty i odnieść się do nich w sposób wyczerpujący, mając na względzie tak postanowienia ustawy o pomocy społecznej jak i potrzeby skarżącego.