Wyrok z dnia 2020-04-29 sygn. I OSK 4390/18

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Dnia 29 kwietnia 2020 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Maciej Dybowski Sędziowie: sędzia NSA Rafał Stasikowski (spr.) sędzia del. WSA Jolanta Górska po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2020 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej T. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 13 września 2018 r., sygn. akt II SA/Lu 317/18 w sprawie ze skargi T. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w C. z dnia [..] stycznia 2018 r. nr [..] w przedmiocie odmowy umorzenia zaległości z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego 1. uchyla zaskarżony wyrok, 2. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Burmistrza S. z [..] sierpnia 2017 r., nr [..].

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 13 września 2018 r., sygn. akt II SA/Lu 317/18 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie oddalił skargę T. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w C. z dnia [..] stycznia 2018 r. w przedmiocie odmowy umorzenia zaległości z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym.

W piśmie z dnia 11 kwietnia 2016 r. T. S. zwrócił się do Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej w S. z wnioskiem o umorzenie w całości na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego wraz z odsetkami. Wniósł także o rozważenie możliwości umorzenia na podstawie art. 30 ust. 1 powołanej ustawy należności przewidzianych w powołanym przepisie. W uzasadnieniu wniosku skarżący podał, że ma orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności i nie jest zdolny do samodzielnej egzystencji w związku ze stanem wzroku. Z tego powodu wymaga opieki innych osób przy zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Ze względu na stan zdrowia nie jest w stanie podjąć żadnej pracy i utrzymuje się jedynie z renty inwalidzkiej i dodatku pielęgnacyjnego. Od wielu lat płaci alimenty na dzieci. Ze względu na pogorszenie się stanu zdrowia doszło u niego do powstania znacznego zadłużenia. Od 2009 r. komornik regularnie ściąga z renty część należności, obecnie po 405 zł. Całkowita wysokość zadłużenia powoduje jednak, że wnioskodawca nie ma możliwości jego spłaty. Okoliczności te w ocenie wnioskodawcy uzasadniają umorzenie należności dłużnika alimentacyjnego z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego wraz z odsetkami. Do wniosku dołączono odpis orzeczenia Lekarza Rzeczoznawcy KRUS z dnia [..] lipca 2003 r., z którego wynika, że wnioskodawca jest trwale niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym, nie jest zdolny do samodzielnej egzystencji i wymaga stałego leczenia.

Decyzją z dnia [.]. czerwca 2016 r. Burmistrz S. odmówił umorzenia należności. Na skutek odwołania wniesionego przez stronę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w C. decyzją z dnia [..] sierpnia 2016 r. uchyliło decyzję organu pierwszej instancji w całości i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Ponownie rozpatrując sprawę organ pierwszej instancji na podstawie art. 65 § 1 k.p.a. przekazał wniosek T. S. w części dotyczącej należności wymienionych w art. 30 ust. 1 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, do organu właściwego dłużnika, to jest Wójta Gminy P.

Decyzją z dnia [..] października 2016 r. Burmistrz S. odmówił umorzenia zaległości powstałych z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części. Uzasadniając decyzję, organ pierwszej instancji powołując się na treść art. 27 ust. 1 i art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów wyjaśnił, że w ustalonym w sprawie stanie faktycznym nie zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające umorzenie należności.

T. S. wniósł odwołanie od powyższej decyzji.

Decyzją z dnia [..] grudnia 2016 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w C.utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

Na skutek skargi wniesionej przez T. S. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2017 r., sygn. akt II SA/Lu 17/17 uchylił zaskarżoną decyzję oraz decyzję organu pierwszej instancji z dnia [..] października 2016 r. Sąd w uzasadnieniu wyroku wskazał, że organy nie dokonały rzetelnej i szczegółowej analizy sytuacji dochodowej i rodzinnej skarżącego w oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania, co miało swe źródło w nieprawidłowej wykładni art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Ustalenia organów odnośnie sytuacji życiowej skarżącego ograniczyły się w istocie jedynie do jego bieżącej sytuacji materialnej i rodzinnej. Organ administracji badając sytuację dochodową i rodzinną dłużnika alimentacyjnego powinien oceniać także perspektywy i rokowania na przyszłość, a te mogą leżeć u podstaw uznania administracyjnego w sprawie dotyczącej umorzenia należności z funduszu alimentacyjnego. W niniejszej sprawie organy obu instancji nie wzięły pod uwagę, że stan zdrowia skarżącego nie pozwala na podjęcie przez niego pracy tak obecnie, jak i w przyszłości. Według orzeczenia Lekarza Rzeczoznawcy KRUS z dnia [.]. lipca 2003 r. skarżący jest trwale niezdolny do podjęcia pracy w gospodarstwie rolnym, a ponadto jest niezdolny do samodzielnej egzystencji i wymaga stałej opieki osób drugich. Stan zdrowia skarżącego nie rokuje więc, że w przyszłości będzie mógł on podjąć pracę, co umożliwiłoby mu spłatę zaległości alimentacyjnych. Dodatkowo nie wskazuje na to wiek (62 lata) i wykształcenie (podstawowe) skarżącego. Okoliczności te wskazują natomiast, że brak jest jakichkolwiek rokowań poprawy sytuacji zdrowotnej skarżącego i tym samym zwiększenia się jego możliwości zarobkowych. Nierozważenie tych okoliczności przez organy obu instancji, a jedynie przytoczenie zapisu orzeczenia, świadczy o tym, że rozstrzygnięcia swoje nie poprzedziły w istocie rozpatrzeniem całego materiału dowodowego.

Ponownie rozpatrując sprawę organ pierwszej instancji decyzją z dnia [..] sierpnia 2017 r. odmówił T.S. umorzenia zaległości z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części.

Po rozpatrzeniu sprawy na skutek odwołania, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w C.zaskarżoną decyzją z dnia [..] stycznia 2018 r. utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wskazano, że jak wynika z rodzinnego wywiadu środowiskowego przeprowadzonego w dniu 19 lipca 2017 r., skarżący prowadzi jednoosobowe gospodarstwo domowe. Znajduje się w trudnej sytuacji zdrowotnej, ma problemy ze wzrokiem, nadciśnieniem tętniczym, kręgosłupem. Orzeczeniem Lekarza Rzeczoznawcy KRUS z dnia [.]. lipca 2003 r. został uznany za niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolnego do samodzielnej egzystencji na stałe. Skarżący ze względu na stan zdrowia nie może podjąć zatrudnienia. Ma trudne warunki mieszkaniowe. Jest rozwiedziony, dzieci nie utrzymują z nim kontaktu. Jego matka ma 88 lat i nie jest w stanie pomagać synowi. T. S. jest uprawniony do emerytury rolniczej, którą uzyskuje w kwocie 852,47 zł netto oraz dodatku pielęgnacyjnego w kwocie 209,59 zł. Z przysługującego świadczenia potrącana jest kwota 354 zł z tytułu egzekucji zaległych alimentów, zaś skarżącemu wypłacana jest kwota 709,59 zł. Skarżący ponosi miesięczne opłaty: na energię elektryczną - 50 zł, gaz - 44 zł, telefon - 35 zł, za wodę i wywóz nieczystości - 15 zł, opał - 125 zł, na zakup leków wydaje około 100 zł. Wydatki wynoszą ogółem około 370 zł.

Z zaświadczenia Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym [..] K.R.K. z dnia 3 sierpnia 2017 r. wynika, że zaległości dłużnika T. S. wynoszą z tytułu: świadczeń wypłaconych z Funduszu Alimentacyjnego - 22.799,20 zł, z tytułu odsetek zaległych dla Funduszu Alimentacyjnego - 2.897,06 zł oraz z tytułu zaliczki alimentacyjnej - 20.139,00 zł.

W dniu 21 marca 2009 r. skarżący skierował pismo do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w [..] wnosząc o zaliczenie kwoty 12.000 zł przekazanej matce dzieci uprawnionych do świadczenia z funduszu alimentacyjnego na poczet powstałych zaległości. Zatem organ egzekucyjny powinien podjąć działania w celu ustalenia, czy alimenty wpłacone bezpośrednio wierzycielce pomniejszyły zaległości dłużnika alimentacyjnego.

W ocenie Kolegium, w przedmiotowej sprawie bezspornym jest, że stan zdrowia T. S. nie pozwala na podjęcie przez niego pracy, także w przyszłości, brak jest również jakichkolwiek rokowań poprawy sytuacji zdrowotnej i tym samym zwiększenia się możliwości finansowych skarżącego. Kolegium zwróciło jednak uwagę, że umorzenie należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów powinno mieć miejsce tylko wówczas, gdy sytuacja dochodowa zobowiązanego lub jego rodziny nie pozwala mu na wywiązanie się z ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Natomiast skarżący uprawniony jest do renty rolniczej. Ze świadczenia rentowego potrącana jest kwota 354 zł egzekwowana na mocy tytułu wykonawczego na zaspokojenie należności alimentacyjnych. Skarżącemu wypłacana jest kwota 709,59 zł, jego stałe wydatki wynoszą ok. 370 zł. Kolegium podkreśliło, że skarżący nie korzysta ze świadczeń z pomocy społecznej.

Ponadto, zdaniem Kolegium, organ pierwszej instancji zasadnie zwrócił uwagę, że rodzice pozostający w niedostatku mogą domagać się alimentów od pełnoletnich dzieci. Przy czym fakt, że dzieci nie utrzymują kontaktu z ojcem, nie zwalnia ich od obowiązku sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny.

W ocenie Kolegium, trafnie również organ pierwszej instancji zauważył, iż od dnia 1 października 2016 r. nie są wypłacane świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Zatem zadłużenie nie wzrasta o kolejne wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego, co umożliwia spłatę dotychczasowych zobowiązań. Jednocześnie organ zauważył, że skarżący jest osobą niepełnosprawną od 2003 r., a zatem ta okoliczność istniała w okresie wydawania wyroków dotyczących obowiązku alimentacyjnego T.S. wobec jego dzieci.

Organ odwoławczy podkreślił, że w obowiązującym systemie prawnym brak jest przepisu, w myśl którego pozostawanie dłużnika alimentacyjnego w trudnej, czy nawet bardzo trudnej sytuacji życiowej automatycznie wiązałoby się z umorzeniem należności przysługujących wierzycielowi będącemu jednostką sektora finansów publicznych. Nawet w sytuacji, gdyby wnioskodawca spełniał przesłanki do umorzenia tego rodzaju należności, umorzenie ich nie jest obligatoryjne, lecz pozostaje w sferze uznania organu administracyjnego. Należy mieć na względzie, że umorzenie zobowiązania przysługującego jednostce sektora finansów publicznych jest równoznaczne z wygaśnięciem tego zobowiązania, czyli definitywną rezygnacją organu władzy publicznej z możliwości odzyskania środków finansowych wypłaconych z funduszu alimentacyjnego osobie uprawnionej, na rzecz której osoba zobowiązana do alimentów nie wypełnia swego ustawowego obowiązku. Świadczenia te wypłacane są w zastępstwie osób zobowiązanych do alimentacji. Osoby takie zwykle znajdują się w trudnej sytuacji materialnej, nie posiadają dostatecznych środków na wywiązywanie się ze swych zobowiązań wobec dzieci, stąd z czasową pomocą dla ich rodzin wychodzą organy państwa. Pomoc państwa w tym zakresie nie oznacza, że osoba zobowiązana do alimentacji zostaje zwolniona z obowiązku zwrotu wypłaconych świadczeń.

W konsekwencji, w ocenie Kolegium sytuacja dochodowa skarżącego, jakkolwiek trudna, nie uzasadnia umorzenia ciążących na nim należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Dodatkowo organ podniósł, że odmowa umorzenia należności nie stanowi przeszkody do złożenia przez skarżącego odrębnego wniosku o odroczenie terminu spłaty zobowiązania lub rozłożenia spłaty należności na raty.

Skargę na tę decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie wniósł T. S.

Wojewódzki Sąd Administracyjny stwierdził, że materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie stanowił przepis art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, zgodnie z którym organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną. Uprawnienie organu do orzekania w zakresie wskazanym w tym przepisie realizowane jest w ramach tzw. uznania administracyjnego, o czym świadczy zawarte w powołanym przepisie sformułowanie "może". Kontrola sądowa legalności decyzji wydawanych w ramach uznania administracyjnego polega w szczególności na sprawdzeniu, czy wydanie decyzji poprzedzone zostało prawidłowo przeprowadzonym postępowaniem dowodowym oraz wyjaśnieniem stanu faktycznego sprawy zgodnie z regułami postępowania zawartymi w przepisach art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a., tzn. czy organ w sposób prawidłowy ustalił i rozważył wszystkie okoliczności mogące mieć wpływ na wybór rozstrzygnięcia o umorzeniu lub odmowie umorzenia należności. Wybór treści rozstrzygnięcia przez organ nie może być bowiem dowolny, ale musi wynikać z wszechstronnego oraz dogłębnego rozważenia wszystkich okoliczności faktycznych sprawy.

Sąd podkreślił, że w rozpoznawanej sprawie analiza zaskarżonej decyzji w kontekście zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym dowodów prowadzi do wniosku, że organ administracji przy wydaniu tej decyzji nie naruszył wskazanych reguł postępowania. Jak wynika ze szczegółowego uzasadnienia decyzji, organ ponownie rozpatrując sprawę zebrał wyczerpująco cały materiał dowodowy i poddał go ocenie zgodnie z regułami wynikającymi z przepisów art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. Ustalił dokładnie stan faktyczny i wyjaśnił wszystkie okoliczności niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy, mając na względzie treść przepisu art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Sąd zwrócił uwagę, że sprawa niniejsza była już przedmiotem badania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie, który wyrokiem z dnia 4 kwietnia 2017 r., sygn. akt II SA/Lu 17/17 uchylił wcześniej wydane w tej sprawie decyzje organów obu instancji. W uzasadnieniu wyroku Sąd podniósł, że okoliczności dotyczące stanu zdrowia skarżącego wskazują, iż brak jest jakichkolwiek rokowań poprawy sytuacji zdrowotnej skarżącego i tym samym zwiększenia jego możliwości zarobkowych. Sąd zwrócił uwagę na nierozważenie tych okoliczności przez organy przy poprzednim rozpoznaniu sprawy, co skutkowało stwierdzeniem naruszenia art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. Wskazał, że ponownie rozpoznając sprawę organ pierwszej instancji winien wziąć pod uwagę powyższe wywody przedstawione w uzasadnieniu wyroku. Dokonując zaś na podstawie art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów oceny możliwości umorzenia należności skarżącego z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części organ winien uwzględnić, jak stan zdrowia skarżącego wpływa na perspektywę zapłaty przez niego należności w przyszłości oraz ocenić, jakie ma to znaczenie dla rozstrzygnięcia o umorzeniu ciążących na skarżącym należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Zdaniem Sądu, mając na względzie normę art. 153 p.p.s.a. nie można podzielić podniesionego w skardze zarzutu naruszenia art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów przez błędną wykładnię tego przepisu. W uzasadnieniu wyroku wydanego w sprawie o sygn. akt II SA/Lu 17/17 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w ramach wiążącej organy w dalszym postępowaniu administracyjnym oceny prawnej zwrócił bowiem uwagę, że dokonując wykładni art. 30 ust. 2 powołanej ustawy i tym samym sytuacji dochodowej i rodzinnej dłużnika, o której mowa w tym przepisie nie można pominąć, iż przy ocenie tej sytuacji należy mieć na uwadze nie tylko aktualną sytuację dłużnika, lecz także należy ocenić, czy istnieją widoki na poprawę jego sytuacji w przyszłości. Organ administracji badając sytuację dochodową i rodzinną dłużnika alimentacyjnego powinien oceniać także perspektywy i rokowania na przyszłość, a te mogą leżeć u podstaw uznania administracyjnego w sprawie dotyczącej umorzenia należności z funduszu alimentacyjnego. Zatem rozpatrując sprawę ponownie organy obu instancji zasadnie zastosowały przepis art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów z uwzględnieniem przytoczonej jego wykładni. Odmawiając po raz kolejny umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego wraz z odsetkami organ wyjaśnił i rozważył wszystkie okoliczności wskazane przez Sąd w uzasadnieniu wyroku z dnia 4 kwietnia 2017 r. i wynikające z art. 30 ust. 2 ustawy. W związku z tym brak podstaw do uznania dowolności decyzji odmawiającej uwzględnienia wniosku skarżącego o umorzenie zaległości z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, po uwzględnieniu sytuacji dochodowej i rodzinnej skarżącego.

Odnosząc się do zarzutów skargi, Sąd nie dopatrzył się opisanych w niej naruszeń prawa, w tym naruszenia art. 7, 77 § 1 i 80 k.p.a. poprzez nienależyte zebranie i ocenę materiału dowodowego. Organy w wyniku ponownego rozpoznania sprawy dokonały rzetelnej i szczegółowej analizy sytuacji dochodowej i rodzinnej skarżącego w oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania wyjaśniającego oraz dokonały prawidłowej wykładni art. 30 ust. 2 ustawy. Z akt sprawy wynika, że organy odniosły się do wszelkich istotnych okoliczności sprawy, zarówno tych wskazywanych przez skarżącego dotyczących jego sytuacji osobistej, zdrowotnej i dochodowej, jak i wynikających z rozważenia interesu społecznego. Organy szczegółowo ustaliły zwłaszcza okoliczności z zakresu stanu zdrowia skarżącego. W świetle tych okoliczności bezspornym jest i nie kwestionował tego organ w zaskarżonej decyzji, że stan zdrowia skarżącego nie pozwala na podjęcie przez niego pracy, także w przyszłości, brak jest również jakichkolwiek rokowań poprawy jego sytuacji zdrowotnej i tym samym zwiększenia się jego możliwości finansowych w związku z ewentualnym zatrudnieniem. Jednakże, jak podkreślono w zaskarżonej decyzji, skarżący uprawniony jest do renty rolniczej, a w stosunku do wierzytelności z tytułu renty prowadzona jest przez komornika sądowego skuteczna egzekucja należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, które stanowią przedmiot wniosku o umorzenie w kontrolowanym postępowaniu administracyjnym. Jak ustaliły organy, a co znajduje potwierdzenie w znajdującym się w aktach administracyjnych zaświadczeniu komornika o dokonanych wpłatach, miesięcznie z tego tytułu egzekwowana jest kwota 354 zł. Ograniczenia egzekucji są uregulowane ustawowo. W świetle art. 833 § 4 kodeksu postępowania cywilnego kwoty, które mogą być potrącane ze świadczeń pieniężnych przewidzianych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym określone są w tych przepisach. Treść art. 833 pozwala stwierdzić, że ochronie przed egzekucją podlegają te świadczenia powtarzające się, których celem jest zapewnienie utrzymania i w zakresie, jaki z założenia ma zapewniać dłużnikowi minimum egzystencji. Ustawodawca, kierując się względami humanitarnymi, społecznymi i gospodarczymi ograniczył generalne uprawnienie wierzyciela w przepisach szczególnych.

W konsekwencji Sąd uznał, że dokonywanie w zakresie przewidzianym w przepisach o ograniczeniach egzekucji potrąceń z renty skarżącego nie stanowi okoliczności, która mogłaby przemawiać za umorzeniem należności ze względu na wysokość kwoty pozostałej po potrąceniu. Przy tym jak wynika z prawidłowych ustaleń organu, skarżącemu wypłacana jest po potrąceniach kwota 709,59 zł, a stałe wydatki skarżącego wynoszą około 370 zł. Fakt prowadzenia skutecznej egzekucji wskazuje na możliwość dokonywania spłaty należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Trafnie także organ zauważył, że skarżący jest osobą niepełnosprawną od 2003 r., a zatem ta okoliczność istniała w momencie wydawania wyroków dotyczących obowiązku alimentacyjnego skarżącego wobec jego dzieci. Zasadnie również organy podkreśliły, że w 2017 r. nastąpiło zmniejszenie wysokości kwoty potrącanej ze świadczenia rentowego skarżącego z kwoty 405,19 zł, wskazanej w poprzedniej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [..] grudnia 2016 r., uchylonej wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 4 kwietnia 2017 r. do kwoty 354 zł. W konsekwencji kwota świadczenia rentowego wypłacana skarżącemu wzrosła z 649,95 zł do 709,59 zł.

Nadto Sąd wskazał, że od dnia 1 października 2016 r. nie są wypłacane dalsze świadczenia z funduszu alimentacyjnego, zatem zadłużenie nie wzrasta o kolejne wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego, co niewątpliwie ma wpływ na ocenę możliwości spłaty istniejących już zobowiązań. Sama sytuacja materialna, w tym także duże zadłużenie, nie może przesądzać o zasadności umorzenia należności wypłaconych osobom uprawnionym. Uzyskiwanie niskich dochodów bądź też nieuzyskiwanie dochodów nie jest okolicznością wyjątkową i szczególną na tle sytuacji innych dłużników alimentacyjnych. Sytuacja rodzinna i dochodowa dłużnika ubiegającego się o umorzenie należności musi go więc wyróżniać spośród innych dłużników alimentacyjnych

Zdaniem Sądu, powodem umorzenia należności z tytułu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego powinna być szczególnie uzasadniona okoliczność wskazująca na wystąpienie sytuacji wyjątkowej na tle innych tego typu. Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy wnioskodawca znajduje się w sytuacji, w której obiektywnie i w sposób trwały nie będzie w stanie zrealizować obowiązku zwrotu świadczeń wypłaconych z funduszu alimentacyjnego. Każde umorzenie zadłużenia alimentacyjnego powoduje przerzucenie na wszystkich członków społeczeństwa kosztów utrzymania dzieci dłużników alimentacyjnych. Zatem dopóki sytuacja strony rokuje nadzieję na spłatę zadłużenia, niezasadne jest stosowanie preferencji wobec wnioskodawcy w postaci umorzenia zaległości z tytułu wypłaconych świadczeń. Mając na względzie skuteczność egzekucji prowadzonej w stosunku do wierzytelności skarżącego z tytułu renty uznać należało, że ta sytuacja ma miejsce w rozpoznawanej sprawie. Dodatkowo Sąd zwrócił uwagę na brak wzrostu zadłużenia w związku z zakończeniem wypłaty świadczeń alimentacyjnych. Jednocześnie okoliczność zmniejszenia potrąceń z tytułu egzekucji zwiększa kwotę, którą skarżący aktualnie dysponuje na swoje potrzeby.

Zdaniem Sądu, akcentowana przez skarżącego okoliczność niekorzystania ze świadczeń z pomocy społecznej ze względu na niespełnienie kryterium dochodowego nie przemawia za uwzględnieniem wniosku skarżącego o umorzenie należności. Kryterium dochodowe odzwierciedla bowiem wysokość środków na zaspokojenie minimum egzystencji.

W ocenie Sądu, nietrafny jest zarzut nieustalenia przez organy sytuacji materialnej dzieci skarżącego. Organy wskazały bowiem na istnienie obowiązku alimentacyjnego dzieci w stosunku do rodziców pozostających w niedostatku. Jak słusznie podkreślono w uzasadnieniu decyzji organu pierwszej instancji, utrzymanej w mocy zaskarżoną decyzją, dla nałożenia na dzieci obowiązku alimentacyjnego względem rodziców po stronie dzieci muszą istnieć możliwości zarobkowo-finansowe. Jednocześnie zasadnie wskazano, że brak kontaktów z ojcem nie zwalnia od obowiązku sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny.

Sąd podkreślił, że w art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów ustawodawca przewidział uprawnienie dla właściwego organu administracji do umorzenia należności alimentacyjnych. Rozstrzygnięcie w tym przedmiocie ma więc charakter uznaniowy i uzależnione jest od stwierdzenia przez organ przesłanki występowania szczególnych okoliczności, opartych na kryterium dochodowym i rodzinnym. Oznacza to, że umorzenie należności dłużnika nie jest obligatoryjne nawet w przypadku, gdy zostaną spełnione wszystkie przesłanki warunkujące udzielenie tej pomocy. Ustawodawca swobodnemu uznaniu właściwego organu pozostawił bowiem odmowę lub uwzględnienie wniosku dłużnika alimentacyjnego. Warunkiem wydania decyzji w tym przedmiocie jest jednak szczegółowe zbadanie stanu faktycznego sprawy po kątem występowania powyższych przesłanek i zindywidualizowanie uzasadnienia decyzji. Uznaniowy charakter takiej decyzji nie oznacza bowiem, że organ administracji może podjąć ją w sposób całkowicie dowolny, gdyż jest on związany treścią powołanego przepisu oraz przepisami kodeksu postępowania administracyjnego, w szczególności art. 7 k.p.a. Wobec tego rozstrzygnięcie sprawy musi zostać poprzedzone wyjaśnieniem i rozważeniem wszystkich okoliczności, a w uzasadnieniu decyzji winny być przedstawione motywy podjętego rozstrzygnięcia. Rolą sądu administracyjnego, kontrolującego zgodność z prawem wydanej decyzji, jest zaś sprawdzenie prawidłowości wnioskowania organu administracji stwierdzającego, że w danej sytuacji faktycznej nie było możliwe uwzględnienie wniosku o udzielenie ulgi w spłacie należności alimentacyjnych lub że udzielenie takiej ulgi było uzasadnione. Wywody organu w tym zakresie muszą być wewnętrznie spójne, a także zgodne z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. W ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego opisane warunki legalności uznaniowej decyzji administracyjnej odmawiającej umorzenia należności z tytułu wypłaconych świadczeń alimentacyjnych zostały w niniejszej sprawie spełnione, co uzasadniało oddalenie skargi. Natomiast jak wskazano w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, odmowa umorzenia zadłużenia wraz z odsetkami nie wyłącza możliwości wystąpienia przez skarżącego z wnioskiem o odroczenie terminu spłaty zobowiązania, czy rozłożenie należności na raty.

Skargę kasacyjną od tego wyroku wniósł T. S., zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie:

I. przepisów postępowania, którego to uchybienie miało istotny wpływ na wynik sprawy tj. art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25.07.2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych ( Dz. U. 2017.2188 t.j. z dnia 2017.11.28) – dalej "p.u.s.a." w związku z art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 ustawy z dnia 30.08.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz. U. z 2018, poz. 1302 t.j.) – dalej: ppsa, poprzez wadliwe wykonanie funkcji kontrolnej w zakresie zgodności z prawem skarżonej decyzji i wydanie orzeczenia, którego nie poprzedziła kontrola działania organu administracji polegająca na ocenie, czy organ w sposób wyczerpujący dokonał analizy materiału dowodowego zebranego w postępowaniu oraz czy organ rozważył wszystkie okoliczności podnoszone przez skarżącego, przez co zostały naruszone następujące przepisy:

1) art. 145 § 1 pkt 1 lit a) w zw. z art. 151 ppsa w zw. z art. 30 ust. 2 ustawy z dnia 07.09.2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. 2018.554 t.j. z dnia 2018.03.15) poprzez ich niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w uznaniu przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, że organy obu instytucji zasadnie zastosowały przepis art. 30 ust. 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów z uwzględnieniem przytoczonej jego wykładni a w konsekwencji, że jest brak podstaw do uznania dowolności decyzji odmawiającej uwzględnienia wniosku skarżącego o umorzenie zaległości z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, po uwzględnieniu sytuacji dochodowej i rodzinnej skarżącego pomimo, iż sytuacja skarżącego daje podstawy do zastosowania tego przepisu zgodnie z wnioskiem, co winno skutkować uwzględnieniem skargi i uchyleniem decyzji a nie jej oddaleniem,

2) art. 145 § 1 pkt 1 lit c) w zw. z art. 151 ppsa i zw. z art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016r.,poz.23), dalej kpa, poprzez wadliwe uznanie, że organy orzekające podjęły wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia sprawy, w sposób wyczerpujący zebrały i rozpatrzyły cały materiał dowodowy a ich ocena była prawidłowa, zgodna z zasadą swobodnej oceny dowodów, pomimo braku kompleksowej i właściwej oceny zebranych w sprawie dowodów, w tym dokumentów dotyczących sytuacji dochodowej i rodzinnej skarżącego, okoliczności związanych z brakiem możliwości ubiegania się o świadczenie z pomocy społecznej (zasiłek pielęgnacyjny) czy tez brakiem kontaktu i pomocy ze strony dzieci, jak i złym stanem skarżącego, co spowodowało naruszenie wskazanych przepisów i bezpodstawne odmówienie skarżącemu umorzenia zobowiązań a w konsekwencji miało wpływ na treść rozstrzygnięcia.

Wniesiono o uchylenie zaskarżonego wyroku i rozpoznanie skargi przez jej uwzględnienie, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz przyznanie pełnomocnikowi z urzędu kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Jednocześnie wniesiono o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodów z dokumentów: kopii wyroku Sądu Okręgowego w L. sygn. akt [..] z [..] marca 2011 r. na okoliczność treści rozstrzygnięcia wydanego w związku ze złożonym przez skarżącego odwołaniem od decyzji KRUS, wskutek którego Sąd zmienił zaskarżoną decyzję.

W skardze kasacyjnej zawarto oświadczenie o zrzeczeniu się rozprawy.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 z późn. zm.), zwanej dalej p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania. W rozpoznawanej sprawie nie zachodzi żadna z okoliczności skutkujących nieważnością postępowania, o jakich mowa w art. 183 § 2 p.p.s.a. i nie zachodzi żadna z przesłanek, o których mowa w art. 189 p.p.s.a., które Naczelny Sąd Administracyjny rozważa z urzędu dokonując kontroli zaskarżonego skargą kasacyjną wyroku. Wobec tego Naczelny Sąd Administracyjny przeszedł do zbadania zarzutów kasacyjnych.

Skarga kasacyjna została oparta na obu podstawach uregulowanych w art. 174 p.p.s.a. Zasadniczo w pierwszej kolejności rozpatrzeniu podlegają zarzuty naruszenia przepisów postępowania. W niniejszej sprawie zarzuty te jednak w sposób bezpośredni wiążą się z zarzutami naruszenia przez Sąd I instancji prawa materialnego, stąd ocena przez Naczelny Sąd Administracyjny zarzutów naruszenia przepisów postępowania wymaga uprzedniego odniesienia się do istoty problemu w niniejszej sprawie, tj. zastosowania przepisu art. 30 ust. 2 u.p.o.u.a. Zgodnie z nim organ właściwy wierzyciela może na wniosek dłużnika alimentacyjnego umorzyć jego należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego łącznie z odsetkami w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, uwzględniając sytuację dochodową i rodzinną. Decyzje organu oparte na cytowanym przepisie podejmowane są w ramach tzw. uznania administracyjnego, co zasadniczo oznacza, że organ ma możliwość, lecz nie obowiązek umorzenia należności, nawet w razie stwierdzenia, że zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji dochodowej i rodzinnej zobowiązanego.

Zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie wypracowano zasady sądowej kontroli decyzji opartych na uznaniu administracyjnym. Można wskazać, że sądy administracyjne sprawują kontrolę decyzji uznaniowych pod względem: 1) przestrzegania przepisów o postępowaniu administracyjnym; 2) prawidłowości ustaleń faktycznych w świetle zgromadzonych dowodów; 3) prawidłowości oceny przesłanek załatwienia sprawy; 4) dopuszczalności stosowania danej instytucji prawnej; 5) dokonania wyboru w ramach wyznaczonych przepisami stosowanymi w sprawie; 6) adekwatności zastosowanego środka do okoliczności sprawy indywidualnej (por. J. Orłowski, Uznanie administracyjne w prawie podatkowym, Gdańsk 2005, s. 156 i 157). Ocena przez sądy administracyjne uznania administracyjnego nie polega na ocenie słuszności wybranego przez organ rozwiązania, lecz prawidłowości samego procesu decyzyjnego. Dokonując kontroli decyzji uznaniowych sąd może badać, czy nie zostały przekroczone grancie uznania, czy rozstrzygnięcie nie było dowolne oraz wszelkie te elementy, które w danym akcie nie wiążą się z luzem decyzyjnym pozostawionym organom przez ustawodawcę (T. Bigo, Kontrola uznania administracyjnego, "Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego" 1959, nr 14A).

Kontrola decyzji uznaniowej przez sąd administracyjny sprowadza się tym samym w pierwszej kolejności do ustalenia przestrzegania przez organ przepisów o postępowaniu administracyjnym oraz prawidłowości dokonanych ustaleń faktycznych w świetle przesłanek wynikających z prawa materialnego. Kontrola wiąże się z oceną, czy przy wydawaniu zaskarżonej decyzji naruszono przepisy postępowania administracyjnego, a jeśli je naruszono, to czy w taki sposób, że mogło mieć to istotny wpływ na wynik sprawy. Stwierdzenie takiego stanu daje podstawę do uchylenia decyzji. Sąd nie dokonuje natomiast oceny wydanego rozstrzygnięcia z punktu widzenia słuszności, czy sprawiedliwości, lecz sprawdza tylko, czy organ w sposób prawidłowy przeprowadził proces wydania decyzji uznaniowej, czy uwzględnił wszystkie przepisy, czy materiał dowodowy został zebrany w całości, czy pojęcia nieostre zostały prawidłowo zinterpretowane, czy nie pominięto istotnych elementów przy ustalania stanu faktycznego oraz czy wybrał rozwiązanie przewidziane przepisem prawa materialnego. Pogląd ten jest utrwalony w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego. W wyroku z dnia 12.10.2011 r., sygn. I OSK 474/11 Naczelny Sąd Administracyjny stanął na stanowisku, że "sądowa kontrola decyzji uznaniowych jest kontrolą ograniczoną, nie obejmuje celowości wyboru przez organ administracji publicznej takiego, a nie innego rozstrzygnięcia, ale ogranicza się do zbadania, czy wybór ten nie nosi cech dowolności. Przedmiotem oceny sądu jest kwestia, czy organ zebrał w sprawie cały materiał dowodowy i dokonał wyboru sposobu jej rozstrzygnięcia po wszechstronnym rozważeniu okoliczności sprawy, a stanowisko wyrażone w decyzji uzasadnił w sposób wymagany przez przepisy kodeksu postępowania administracyjnego".

W tych granicach Naczelny Sąd Administracyjny stwierdza, że organy orzekające w sprawie po wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 4 kwietnia 2017 r. dopuściły się naruszeń prawa procesowego uzasadniających uchylenie zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji w oparciu o art. 188 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. W zarzutach kasacyjnych skarżący nie podniósł naruszenia art. 153 p.p.s.a., w związku z czym Naczelny Sąd Administracyjny nie mógł ocenić, czy w świetle tego przepisu organy administracji publicznej zastosowały się do oceny prawnej i wytycznych co do dalszego prowadzenia postępowania sformułowanych przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyżej wymienionym wyroku. Niemniej jednak Naczelny Sąd Administracyjny, oceniając w granicach powołanych podstaw kasacyjnych zakres i sposób przeprowadzenia przez organy administracji publicznej postępowania wyjaśniającego, dostrzegł uchybienia w sposobie prowadzenia tego postępowania, mające istotny wpływ na wynik sprawy, porównywalne do tych, których organ dopuścił się na wcześniejszych etapach postępowaniach administracyjnego.

Ponownie organy orzekające w sprawie nie dokonały rzetelnej analizy sytuacji dochodowej i rodzinnej skarżącego w oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania. Organy ustaliły, że skarżący uprawniony jest do renty rolniczej, a w stosunku do wierzytelności z tytułu renty prowadzona jest przez komornika sądowego skuteczna egzekucja należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego, które stanowiły przedmiot wniosku o umorzenie w kontrolowanym postępowaniu administracyjnym. Miesięcznie z tego tytułu egzekwowana jest kwota 354 zł. Jak wynika z ustaleń organów, podtrzymanych przez Sąd, skarżącemu wypłacana jest po potrąceniach kwota 709,59 zł. Ani organy, ani Sąd I instancji w żaden sposób nie przeanalizowały, czy skarżący jako osoba w stosunku do której Lekarz Rzeczoznawca KRUS w orzeczeniu z dnia [.] lipca 2003 r. stwierdził znaczny stopień niepełnosprawności, niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym i samodzielnej egzystencji w związku ze stanem zdrowia jest w stanie utrzymać się za tak niewielką kwotę bez żadnej pomocy ze strony innych osób. Nie została podjęta analiza realnej wartości ekonomicznej tej kwoty oraz zestawienia jej z kwotą, która przez organy państwa traktowana jest jako minimum socjalne. Minimum socjalne jest kwotą, poniżej którego nie jest możliwe zaspokojenie podstawowych potrzeb ludzkich zapewniających realizację rudymentarnych zasad konstytucyjnych, dla których źródło stanowi przyrodzona osobie ludzkiej godność (art. 30 ust. 1 Konstytucji RP). Minimum socjalne podlega stałym zmianom, jednakże w okresie orzekania było niższe od kwoty, która pozostaje skarżącemu na pokrycie kosztów utrzymania. Sytuacja skarżącego jest jednak szczególna, gdyż jest osobą niezdolną do pracy i samodzielnej egzystencji, co generuje dodatkowe koszty związane z jego funkcjonowaniem. Organy orzekające w sprawie nie uwzględniły tych okoliczności i nie rozpatrzyły w sposób wyczerpujący całości materiału dowodowego, czego nie dostrzegł Sąd I instancji. Organy administracji publicznej prowadzące postępowanie wyjaśniające, które z założenia, tj. z uwagi na art. 30 ust. 2 u.p.o.u.a., powinno zmierzać do ustalenia sytuacji rodzinnej i dochodowej dłużnika, nie zastosowały się zatem do dyspozycji art. 30 ust. 2 u.p.o.u.a. i nie wyjaśniły w należyty sposób sytuacji skarżącego, w świetle której miały oceniać zasadność umorzenia należności alimentacyjnych oraz nie rozpatrzyły wszechstronnie zgromadzonych dowodów.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego ocena, czy przy podejmowaniu decyzji doszło do przekroczenia granic uznania administracyjnego, wymaga ustalenia właściwych proporcji pomiędzy kryterium interesu społecznego, a słusznym interesem jednostki. Nie wynika to z prostego odczytania treści art. 7 k.p.a. W przepisie tym nie określono hierarchii wartości, ani też zasad rozstrzygania kolizji pomiędzy interesem społecznym i słusznym interesem strony. We wcześniejszym okresie, w orzecznictwie sądowym uznawano - co do zasady - dominację interesu społecznego nad słusznym interesem strony (np. wyrok NSA z dnia 11 czerwca 1981 r., sygn. akt SA 820/81 z glosą J. Łętowskiego, ONSA 1981/1/57, OSP 1982/1-2/22, w którym wskazano, że "obrona interesu indywidualnego i jej zakres sięgają do granic kolizji z interesem społecznym - jako wartością nadrzędną w państwie socjalistycznym"). W wyroku SN z dnia 18 listopada 1993 r., sygn. akt III ARN 49/93 (OSNCP 1994/9/181) stwierdzono, natomiast że "w państwie prawa nie ma miejsca dla mechanicznie i sztywno pojmowanej nadrzędności interesu ogólnego nad interesem indywidualnym. Oznacza to, że w każdym przypadku organ ma obowiązek wskazać, o jaki interes ogólny (publiczny) chodzi i udowodnić, iż jest on na tyle ważny i znaczący, że bezwzględnie wymaga ograniczenia uprawnień indywidualnych obywateli." Naczelny Sąd Administracyjny orzekający w niniejszej sprawie podziela pogląd wyrażony w wyroku NSA z dnia 25 stycznia 2007 r., sygn. akt I OSK 1800/06 (tekst dostępny na stronie www.nsa.gov.pl), zgodnie z którym przy rozstrzyganiu sprawy decyzją posiadająca cechy uznania administracyjnego za udzieleniem ochrony interesowi społecznemu muszą przemawiać istotne przesłanki wykluczające przyznanie tej ochrony stronie postępowania.

Wyważenie tych interesów na gruncie spraw wynikających z art. 30 ust. 2 u.p.o.u.a. ma polegać na ocenie, czy w konkretnej sytuacji faktycznej zachodzi szczególny przypadek uzasadniony sytuacją dochodową lub rodzinną dłużnika alimentacyjnego, który powinien skutkować umorzeniem należności alimentacyjnych. Niewłaściwa ocena obydwu interesów i stanu faktycznego sprawy w świetle rozstrzygnięcia z art. 30 ust. 2 u.p.o.u.a. może zostać uznana za przejaw dowolności, a tym samym przekroczenie granic uznania administracyjnego. Sąd administracyjny w ramach kontroli legalności działalności administracji publicznej opartej na uznaniu administracyjnym jest bowiem uprawniony do oceny, czy w konkretnej decyzji w tym przedmiocie prawidłowo uwzględniono obydwa powyższe interesy. W niniejszej sprawie organy administracji publicznej niejako automatycznie przyznały prymat interesowi publicznemu kosztem niewyjaśnienia w wystarczający sposób przesłanek interesu indywidualnego dłużnika, co wynikało z niewystarczającej oceny jego sytuacji dochodowej i rodzinnej. Nie dostrzegły przede wszystkim, iż dalsza egzekucja spornych należności prowadzić może do pogwałcenia fundamentów aksjologicznych Konstytucji RP. Takie zaś działanie nie jest realizacją interesu publicznego, a decyzje administracyjne nie mogą zostać uznane za legalne.

Każde negatywne rozstrzygnięcie oparte na uznaniu administracyjnym, a dotyczące, np. umorzenia należności alimentacyjnych, powinno być tym samym szczególnie przekonująco i jasno uzasadnione, zarówno co do faktów, jak i co do prawa, tak aby nie było wątpliwości, że wszystkie okoliczności sprawy zostały głęboko rozważone i ocenione, a ostateczne rozstrzygnięcie jest ich logiczną konsekwencją. Uchybienie tym wymogom skutkowało naruszeniem art. 145 § 1 pkt 1 lit c p.p.s.a. w zw. z art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a., tj.przepisów procesowych regulujących zakres i sposób prowadzenia postępowania dowodowego w postępowaniu administracyjnym i stanowiło istotne naruszenie przepisów postępowania sądowoadministracyjnego uzasadniające uchylenie zaskarżonych decyzji (art. 188 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.).

W konsekwencji należało zatem podzielić zarzut kasacyjny naruszenia art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych w zw. z art. 3 § 1 i § 2 pkt 1 p.p.s.a. ponieważ kontrola legalności zaskarżonej decyzji przez Sąd I instancji nie odpowiadała kryterium kontroli decyzji uznaniowej.

W związku z podniesieniem zarzutu naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. a w zw. z art. 151 p.p.s.a. oraz art. 30 ust. 2 u.p.o.u.a. wskazać należy, że obydwie formy naruszenia prawa materialnego, o których mowa w art. 174 pkt 1 p.p.s.a., tj. błędna wykładnia bądź niewłaściwe zastosowanie, mogą odnosić się jedynie do tych sytuacji, gdy w ocenie wnoszącego skargę kasacyjną stan faktyczny sprawy został ustalony w sposób niebudzący wątpliwości. W przeciwnym razie czynienie sądowi I instancji zarzutu naruszenia prawa materialnego jest co najmniej przedwczesne. Skoro w niniejszej sprawie skarżący zarzucił Sądowi I instancji wadliwą ocenę stanu faktycznego sprawy, a zarzut ten okazał się zasadny, odnoszenie się do zarzutu naruszenia prawa materialnego jest na tym etapie przedwczesne.

Z tych przyczyn Naczelny Sąd Administracyjny w oparciu o art. 188 w zw. z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. uchylił zaskarżony wyrok, zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji.

Do rozpoznania wniosku o przyznanie nieopłaconej pomocy prawnej właściwy jest Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie (art. 254 § 1 p.p.s.a.).