Postanowienie z dnia 1982-05-14 sygn. II KZ 38/82

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KZ 38/82

Postanowienie z dnia 14 maja 1982 r.

Jeżeli wnioskodawca żądający przyznania mu odszkodowania za niesłuszne skazanie lub aresztowanie z jakichkolwiek przyczyn nie może wziąć udziału w rozprawie, to sam ten fakt nie stanowi jeszcze powodu do odroczenia rozprawy, gdyż udział wnioskodawcy w rozprawie nie jest obowiązkowy; jednakże wtedy, gdy swą nieobecność usprawiedliwi, wyrażając chęć wzięcia udziału w rozprawie, a nawet wyraźnie wniesie o jej odroczenie, wówczas sąd obowiązany jest ją odroczyć (arg. z art. 102 § 2 k.p.k.).

Przewodniczący: sędzia J. Bratoszewski (sprawozdawca).

Sędziowie: J. Borodej, J. Tobera.

Prokurator Prokuratury Generalnej: K. Borkowska-Grabiec.

Sąd Najwyższy w sprawie Jana L. o odszkodowanie za niesłuszne aresztowanie, po rozpoznaniu zażalenia obrońcy oskarżonego na postanowienie Sądu Wojewódzkiego w O. z dnia 25 stycznia 1982 r. i po wysłuchaniu wniosku prokuratora, postanowił uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w O. do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki w O. postanowieniem z dnia 25 stycznia 1982 r. oddalił wniosek Janusza L. z dnia 23 listopada 1981 r. co do przyznania mu odszkodowania za niesłuszne tymczasowe aresztowanie go przez Prokuratora Rejonowego w B. (...) W złożonym na to postanowienie zażaleniu Janusz L. podnosił m. in. zarzut niepouczenia go przez prokuratora o treści art. 489 k.p.k., tj o rocznym terminie do zgłoszenia takiego żądania, a jego pełnomocnik podniósł ponadto zarzut, że rozprawę co do odszkodowania przeprowadzono w nieobecności oskarżonego, mimo że chciał on wyjaśnić wiele kwestii szczegółowych.

Sąd Najwyższy uznał, że zażalenie to jest zasadne.

Wprawdzie nie jest słuszny zarzut braku pouczenia oskarżonego przez prokuratora o prawie i terminie do ewentualnego złożenia żądania odszkodowania za oczywiście niesłuszne tymczasowe aresztowanie, gdyż obowiązek pouczenia podejrzanego przez prokuratora o przysługujących mu uprawnieniach, wynikający z treści art. 10 k.p.k., dotyczy tylko takich uprawnień, które łączą się bezpośrednio z treścią wydanego postanowienia. Obowiązek ten w odniesieniu do postanowienia o umorzeniu śledztwa nie musiał obejmować wszystkich, zwłaszcza odległych uprawnień podejrzanego, tj. prawa do odszkodowania za oczywiście niesłuszne tymczasowe aresztowanie (por. OSNKW 1980, z. 2, poz. 19), tym bardziej że w świetle materiału dowodowego zebranego w sprawie (do czasu zastosowania tego środka względem Janusza L.) decyzji tej prokurator nie uznał za oczywiście niesłuszną.

W konkretnym wypadku obowiązek prokuratora dotyczył jedynie pouczenia podejrzanego o prawie, terminie i sposobie wniesienia zażalenia na postanowienie o umorzeniu śledztwa, co zostało przez prokuratora dopełnione.

Za słuszny jednak należało uznać zarzut podniesiony w zażaleniu pełnomocnika wnioskodawcy, dotyczący przeprowadzenia rozprawy - w związku ze zgłoszonym żądaniem odszkodowania za oczywiście niesłuszne tymczasowe aresztowanie - nie tylko mimo nieobecności wnioskodawcy, lecz mimo złożenia wyraźnego wniosku - zarówno przez samego wnioskodawcę, jak i jego pełnomocnika wyznaczonego z urzędu - o odroczenie rozprawy i umożliwienie wnioskodawcy wzięcia w niej udziału przez doprowadzenie go z zakładu karnego, w którym przebywał.

Wprawdzie rozprawa wyznaczona w myśl art. 488 § 2 k.p.k. w celu rozpoznania wniosku o odszkodowanie za niesłuszne skazanie lub aresztowanie nie jest "rozprawą główną" i z tego tytułu art. 321 § 1 k.p.k. o obowiązkowym udziale w niej oskarżonego nie ma tu zastosowania, jednakże nie oznacza to, by był on pozbawiony takiego prawa.

Rozprawa tym się przede wszystkim różni od posiedzenia, że odbywa się w warunkach pełnej kontradyktoryjności i jawności nie tylko wobec stron, ale i wobec publiczności. Rozprawa, o której mowa w art. 488 § 2 k.p.k., nie jest rozprawą rewizyjną, lecz pierwszoinstancyjną, wobec czego nie mają tu zastosowania ograniczenia uprawnień oskarżonego pozbawionego wolności do wzięcia w niej udziału w zależności od uznania sądu (art. 401 k.p.k.). W tej sytuacji uznać należy, że jeżeli wnioskodawca żądający przyznania mu odszkodowania za niesłuszne skazanie lub aresztowanie z jakichkolwiek przyczyn nie może wziąć udziału w rozprawie, to sam ten fakt nie stanowi jeszcze powodu do odroczenia rozprawy, gdyż udział wnioskodawcy w rozprawie nie jest obowiązkowy; jednakże wtedy, gdy swą nieobecność usprawiedliwi, wyrażając chęć wzięcia udziału w rozprawie, a nawet wyraźnie wniesie o odroczenie rozprawy, wówczas sąd obowiązany jest ją odroczyć (arg. z art. 192 § 2 k.p.k.).

OSNKW 1982 r., Nr 9, poz. 63