Uchwała z dnia 1989-04-06 sygn. WZP 1/89

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt WZP 1/89

Uchwała 7 sędziów z dnia 6 kwietnia 1989 r.

Sędzia biorący udział w jakimkolwiek stadium postępowania karnego w podejmowaniu postanowień w kwestii tymczasowego aresztowania określonej osoby podlega wyłączeniu na podstawie art. 31 § 1 k.p.k. od udziału w rozstrzyganiu wniosku o odszkodowanie za oczywiście niesłuszne tymczasowe aresztowanie tej osoby.

Przewodniczący: Prezes Izby Wojskowej gen. bryg. K. Lipiński.

Sędziowie: płk J. Juszczak (sprawozdawca), płk A. Kaszycki, płk H. Kmieciak, płk S. Mendyka, ppłk B. Szerszenowicz, płk E. Zawiłowski.

Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: płk W. Kubala.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 6 kwietnia 1989 r. przedstawionego postanowieniem z dnia 27 stycznia 1989 r. - przez skład trzech sędziów Izby Wojskowej Sądu Najwyższego zagadnienia prawnego, budzącego poważne wątpliwości, a mianowicie:

"Czy sędzia biorący udział w wydaniu postanowień decydujących o stosowaniu środka zapobiegawczego - tymczasowego aresztowania względem osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa może również uczestniczyć w rozstrzyganiu wniosku o odszkodowanie za oczywiście niesłuszne aresztowanie tej samej osoby (art. 487 § 4 k.p.k.), a jeżeli nie - to czy jest on wyłączony od udziału w sprawie z mocy prawa (art. 30 § 1 pkt 6 k.p.k.), czy też w takim wypadku zachodzi tylko przesłanka określona w art. 31 k.p.k. - na podstawie art. 13 pkt 5 i art. 19 ust. 2 ustawy z dnia 20 września 1984 r. o Sądzie Najwyższym (Dz. U. Nr. 45, poz. 241)

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

Uzasadnienie

 W artykule 30 k.p.k. wymienione zostały wyczerpujące przyczyny, z powodu których sędzia z mocy prawa (art. 388 pkt 1 k.p.k.) podlega wyłączeniu od udziału w sprawie. Żadna z tych przyczyn nie dotyczy sytuacji opisanej w pytaniu prawnym, ponieważ art. 30 k.p.k. jest przepisem wyjątkowym, przeto nie może być interpretowany rozszerzająco. Przyjąć zatem trzeba, że wymieniony przepis nie ma zastosowania do sędziego, o którym mowa w pytaniu prawnym.

Wniosek o odszkodowanie za oczywiście niesłuszne tymczasowe aresztowanie z reguły zawiera w sobie ujemną ocenę sędziowskich decyzji zawartych w postanowieniach dotyczących zastosowania, przedłużenia, utrzymania w mocy lub uchylenia tymczasowego aresztowania. Taka ocena nie może być dla sędziego obojętna przy rozstrzyganiu wniosku o odszkodowanie za oczywiście niesłuszne tymczasowe aresztowanie, gdyż zawsze łączy się z koniecznością dokonania osądu zasadności poprzedniej decyzji, z mocą której wnioskodawca był przetrzymywany w areszcie tymczasowym, Dopuszczenie zatem możliwości rozstrzygania wniosku o odszkodowanie za oczywiście niesłuszne tymczasowe aresztowanie przez sędziego, który brał udział w podejmowaniu postanowień co do zastosowania, przedłużenia lub utrzymania w mocy tymczasowego aresztowania, stawiałoby tego sędziego w sytuacji konfliktowej i wywoływałoby wątpliwość co do jego bezstronności. Z tego też powodu uznać trzeba - podobnie jak uczynił to już Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 marca 1979 r. (OSNKW 1979, z. 6, poz. 73), że pomiędzy wnioskodawcą, który złożył wniosek o odszkodowanie w trybie art. 487 § 4 k.p.k., a sędzią biorącym udział w podejmowaniu postanowień co do zastosowania, przedłużenia, utrzymania w mocy lub uchylenia tymczasowego aresztowania w stosunku do owego wnioskodawcy istnieje tego rodzaju stosunek osobisty, który w myśl art. 31 § 1 k.p.k. powoduje wyłączenie sędziego od udziału w rozstrzyganiu wniosku o odszkodowanie za oczywiście niesłuszne tymczasowe aresztowanie. Sędzia, o którym jest mowa, nie czekając na wniosek strony o wyłączenie go, sam powinien żądać takiego wyłączenia (art. 32 § 1 k.p.k.).

OSNKW 1989 r., Nr 3-4, poz. 24