Wyrok z dnia 2008-03-26 sygn. II KK 17/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KK 17/08

Wyrok z dnia 26 marca 2008 r.

Przewodniczący: Sędzia SN Józef Dołhy (spr.).

Sędziowie SN: Małgorzata Gierszon, Dorota Rysińska.

Protokolant: Ewa Oziębła.

Prokurator Prokuratury Krajowej: Beata Mik.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w Izbie Karnej, na rozprawie w sprawie Arkadiusza C. oskarżonego z art. 116 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w dniu 19 marca 2008 r., kasacji wniesionej przez prokuratora na korzyść oskarżonego, od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 7 listopada 2007 r. zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego z dnia 5 czerwca 2007 r.,

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 5 czerwca 2007 r. uniewinnił oskarżonego Arkadiusza C. od zarzutu popełnienia czynu z art. 278 § 2 k.k., opisanego w pkt I aktu oskarżenia, zaś w ramach czynu zarzuconego w pkt II aktu oskarżenia uznał, że oskarżony: "w okresie od dnia 1 stycznia 2004 r. do dnia 16 września 2004 r., jako administrator w kawiarence internetowej, działając nieumyślnie rozpowszechniał bez uprawnienia cudze utwory w postaci: D. i C., firmy C., narażając ją tym samym na straty w kwocie nie mniejszej jak 160 zł; H. firmy N., narażając ją tym samym na straty w kwocie nie mniejszej jak 80 zł oraz T., Stowarzyszenie (...) narażając go tym samym na straty w kwocie nie mniejszej niż 80 zł; tak przepisany czyn zakwalifikował jako przestępstwo z art. 116 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych, i na podstawie art. 66 § 1 i 2 k.k., art. 67 § 1 k.k. postępowanie karne wobec Arkadiusza C. warunkowo umorzył na okres próby jednego roku, zaś na podstawie art. 67 § 3 k.k. nałożył na oskarżonego obowiązek naprawienia szkody.

Apelacje od tego wyroku wnieśli oskarżony i prokurator na korzyść oskarżonego. Oskarżony kwestionował zasadność przypisania mu sprawstwa czynu z art. 116 ust. 1 i 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz motywację wyroku w części uniewinniającej z zarzutu art. 278 § 2 k.k. Prokurator w apelacji zarzucił obrazę przepisów postępowania - art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k., art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k. polegającą na bezpodstawnym przyjęciu, że wniosek o ściganie złożony przez Bogdana M. pochodził od osoby uprawnionej, oraz obrazę prawa materialnego, polegającą na przyjęciu kwalifikacji prawnej czynu z art. 116 ust. 1 i 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w sytuacji, gdy oskarżony uznany został za winnego nieumyślnego rozpowszechniania bez uprawnień cudzych utworów, tj. czynu z art. 116 ust. 1 i 4 cyt. ustawy.

Sąd Okręgowy, wyrokiem z dnia 7 listopada 2007 r., zaskarżony wyrok zmienił w ten tylko sposób, że przypisany oskarżonemu czyn zakwalifikował z art. 116 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Od tego wyroku kasację na korzyść oskarżonego Arkadiusza C. wniósł Prokurator Okręgowy, zarzucając "rażące naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k., polegające na niezasadnym uznaniu, iż wnioski o ściganie i ukaranie sprawcy czynu określonego przepisem art. 116 ust. 1 i 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, złożone przez Bogdana M., pochodzą od podmiotów uprawnionych, reprezentujących pokrzywdzonych".

W konkluzji skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i wyroku Sądu Rejonowego i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Na rozprawie kasacyjnej Prokurator Prokuratury Krajowej poparł w całości złożoną skargę kasacyjną.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja jest zasadna.

Oskarżonemu przypisano popełnienie przestępstwa z art. 116 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 80, poz. 904 z późn. zm.). Zgodnie z przepisem art. 122 cyt. ustawy ściganie przestępstw z art. 116 ust. 1, 2 i 4 następuje na wniosek pokrzywdzonego, zaś w myśl art. 122¹ ustawy, w sprawach o przestępstwa określone w art. 115-119 pokrzywdzonym jest również właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.

W realiach sprawy jako pokrzywdzeni występują firmy: C. Projekt, N. oraz Stowarzyszenie (...) jako organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi do programów komputerowych w rozumieniu art. 104 i art. 122¹ cyt. ustawy. Oczywiste jest zatem, że kwestię karnoprocesowych uprawnień tego rodzaju pokrzywdzonych reguluje przepis art. 51 § 1 k.p.k. Jeżeli przestępstwo jest ścigane na wniosek pokrzywdzonego, osoba prawna lub stowarzyszenie przez swój organ albo powołanego przez ten organ pełnomocnika uprawnione jest do złożenia wniosku o ściganie ze skutkami przewidzianymi w art. 12 k.p.k. Procedura karna przewiduje, że tylko określone kategorie podmiotów mają legitymację do występowania w roli pełnomocników stron w postępowaniu karnym - pełnomocnikiem organu osoby prawnej lub stowarzyszenia może być tylko adwokat lub radca prawny (art. 88 k.p.k.).

Kasacja zasadnie wskazuje, że w niniejszej sprawie brak wniosku o ściganie pochodzącego od pokrzywdzonych - firm C. i N. oraz Stowarzyszenia (...).

W aktach sprawy znajduje się wniosek o ściganie pochodzący od agencji "L.", podpisany przez Bogdana M. Z treści tego pisma wynika, że "L." reprezentuje na podstawie posiadanych pełnomocnictw firmy C. i N. oraz Stowarzyszenie (...).

W świetle definicji zawartej w art. 104 ust. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, agencja "L." nie jest organizacją zbiorowego zarządzania, zatem nie może korzystać ze statusu pokrzywdzonego w myśl art. 122¹ cyt. ustawy.

Cywilnoprawna legitymacja Bogdana M., jak ujął to sąd odwoławczy, nie daje mu uprawnienia do składania w imieniu pokrzywdzonych oświadczenia woli w zakresie ścigania sprawcy przestępstwa z art. 116 ust. 1 i 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Udzielone przez pokrzywdzonych pełnomocnictwa nie czyniły Bogdana M. ani organem osoby prawnej lub stowarzyszenia, ani też procesowym pełnomocnikiem w postępowaniu karnym. Uprawnionymi do złożenia wniosku o ściganie w przedmiotowej sprawie są ujawnieni pokrzywdzeni, działający poprzez swoje organa statutowe, bądź też za pośrednictwem prawidłowo umocowanych pełnomocników procesowych (art. 51 § 2 k.p.k., art. 88 k.p.k.).

Nie budzi zatem wątpliwości, że zaistniało uchybienie określane w art. 439 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k.

Zważywszy na względny charakter negatywnej przesłanki procesowej braku wniosku o ściganie, uznał Sąd Najwyższy za wystarczające uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.