Postanowienie z dnia 2005-05-23 sygn. V KZ 14/05

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V KZ 14/05

Postanowienie z dnia 23 maja 2005 r.

W razie skorzystania z prawa do złożenia kasacji przez stronę, to ona podlega wezwaniu na podstawie art. 120 § 1 k.p.k. do usunięcia braku polegającego na niezłożeniu należytych opłat, ponieważ od niej ten środek zaskarżenia pochodzi. Jeżeli strona w postępowaniu kasacyjnym ma obrońcę albo pełnomocnika procesowego, należy powiadomić go o tym wezwaniu.

Przewodniczący: sędzia SN K. Cesarz.

Sąd Najwyższy na posiedzeniu w sprawie Jarosława R., skazanego z art. 190 § 1 k.k. i 157 § 2 k.k., w przedmiocie zażalenia obrońcy skazanego na zarządzenie Prezesa Sądu Okręgowego w W., z dnia 15 lutego 2005 r., o odmowie przyjęcia kasacji

postanowił uchylić zaskarżone zarządzenie i przekazać sprawę Prezesowi Sądu Okręgowego w W., w celu podjęcia dalszych czynności w związku z wniesioną kasacją.  

Uzasadnienie 

W dniu 22 grudnia 2004 r. została wniesiona "kasacja skazanego Jarosława R. od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 23 września 2004 r.", sporządzona i podpisana przez ustanowionego obrońcę. Zarządzeniem z dnia 10 stycznia 2005 r. Prezes tego Sądu na podstawie art. 120 § 1 k.p.k. wezwał obrońcę do "uzupełnienia braku formalnego w terminie 7 dni pod rygorem odmowy przyjęcia kasacji przez dołączenie dowodu uiszczenia opłaty od kasacji w kwocie 450 zł". Tenże Prezes w dniu 15 lutego 2005 r. wydał zarządzenie o odmowie przyjęcia kasacji, bo "pomimo upływu zakreślonego terminu obrońca nie złożył dowodu uiszczenia opłaty od kasacji, a tym samym nie spełnił wymogu określonego w art. 527 § 1 k.p.k.".

W zażaleniu na to zarządzenie, obrońca - powołując się na art. 530 § 2 k.p.k. - zarzucił, że sąd odwoławczy nie powiadomił skazanego o treści przesłanego obrońcy wezwania. Do skazanego nie dotarło też powiadomienie, wysłane przez obrońcę w dniu otrzymania przez niego wezwania, o konieczności uiszczenia opłaty od kasacji albo złożenia w zakreślonym terminie wniosku o zwolnienie od tej opłaty. Fakt wysłania przez obrońcę takiego powiadomienia wraz z wezwaniem otrzymanym od Prezesa Sądu, jest udokumentowany w aktach.

W konkluzji odwołujący się wniósł o uchylenie zaskarżonego zarządzenia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Wprawdzie zażalenie nie wskazuje przepisu, który został naruszony zaskarżonym rozstrzygnięciem, lecz z treści motywów zażalenia jasno wynika, że chodzi o obrazę art. 120 § 2 zd. 2 k.p.k. w zw. z art. 527 § 1 k.p.k. Polegała ona na bezzasadnym przyjęciu, że upłynął termin do wniesienia opłaty od kasacji.

Termin ten nie tylko nie upłynął, ale nawet nie rozpoczął biegu.

Nie ulega wątpliwości, że warunkiem rozpoczęcia biegu terminu do usunięcia któregokolwiek z braków, o których mowa w art. 120 § 1 k.p.k., jest wezwanie właściwej osoby do dokonania tej czynności. W myśl tego przepisu, wzywa się "osobę, od której pismo pochodzi". W razie gdy pismo procesowe, objęte przymusem sporządzenia i podpisania go przez podmiot fachowy (adwokata lub radcę prawnego) nie odpowiada wymaganiom formalnym przewidzianym w art. 119 k.p.k. lub w przepisach szczególnych, wezwaniu do usunięcia braku podlega ten podmiot. Wówczas bowiem pismo nie może otrzymać biegu na skutek wad spowodowanych ("zawinionych") przez autora pisma i dlatego możliwych do usunięcia tylko przez niego. Tzw. przymus adwokacki rozciąga się na korygowanie błędów powstałych w ramach tego przymusu. Wykładnia celowościowa zacytowanego wyżej zwrotu normatywnego ma w tej sytuacji pierwszeństwo.

Inna sytuacja procesowa zachodzi, gdy brak nie uniemożliwia nadania pismu biegu, lecz polega na niezłożeniu należytych opłat. Obowiązek usunięcia tego braku ciąży na osobie uprawnionej do złożenia pisma (kasacji, wniosku o wznowienie postępowania). To ona jest "osobą, od której pismo pochodzi". Gdy tym pismem jest kasacja, do jej wniesienia uprawnione są strony (art. 520 § 1 k.p.k.), strona wnosi kasację (art. 525 § 1 k.p.k.), strona dołącza do kasacji dowód uiszczenia opłaty sądowej (art. 527 § 1 k.p.k.) i to strona może zostać zwolniona od opłaty, jeżeli wykaże, iż jej wyłożenie byłoby zbyt uciążliwe (art. 623 k.p.k.). Za poglądem, że osobą, od której pochodzi kasacja jest strona, przemawia treść art. 526 § 2 k.p.k. Wykładając go a contrario, jeżeli kasacja nie pochodzi od podmiotów kwalifikowanych wymienionych w tym przepisie, to pochodzi od strony, bo właśnie ona - stosownie do art. 520 § 1 k.p.k. - uprawniona jest do wniesienia kasacji. Analogicznie zostały zbudowane normy zawarte w art. 446 § 1 k.p.k. i art. 545 § 2 k.p.k. Wynika z nich, co oczywiste, że apelacja od wyroku sądu okręgowego również pochodzi od strony, zaś wniosek o wznowienie postępowania - od niej lub innej osoby uprawnionej do jego wniesienia. Skoro więc w art. 120 § 1 k.p.k. na oznaczenie osoby, którą wzywa się do usunięcia braku, użyto identycznego pojęcia, jak w art. 526 § 2 k.p.k. (ale też w art. 446 § 1 k.p.k. i 545 § 2 k.p.k.), to nie ulega kwestii, że wezwaniu do usunięcia braku w postaci niezłożenia należytych opłat podlega strona. Od niej kasacja wywodzi się, bierze początek, ma swoje źródło, czyli "pochodzi" (S. Dubisz red.: Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa 2003, t. III, s. 520).

Do takiego samego rezultatu, jak wykładnia gramatyczna i systemowa, prowadzi interpretacja funkcjonalna omawianego przepisu. Przecież to strona może ubiegać się o zwolnienie od uiszczenia opłaty od kasacji albo zdecydować, że ryzyko jej nieuwzględnienia jest zbyt duże, by narażać się na utratę żądanej kwoty opłaty. Wprost do niej powinno być zatem kierowane wezwanie. Nadto, nie ulega wątpliwości, że z uwagi na incydentalną rolę w postępowaniu, obrońca wyznaczony z urzędu do czynności określonych w art. 84 § 3 k.p.k., albo upoważniony tylko do sporządzenia i podpisania kasacji, w razie jej wniesienia nie jest adresatem przewidzianego w art. 120 § 1 k.p.k. wezwania do uiszczenia opłaty. Jego zadanie wyczerpuje się w sporządzeniu i podpisaniu kasacji odpowiadającej wymaganiom formalnym.

Sytuacja procesowa jest bardziej złożona, gdy autorem kasacji jest upoważniony do obrony adwokat oskarżonego lub pełnomocnik procesowy (art. 88 k.p.k. w zw. z art. 89 k.p.k.) innej strony, do którego odpowiednio stosuje się art. 86 § 2 k.p.k. w zw. z art. 88 § 1 k.p.k. Obrońca i - w omawianym wypadku - pełnomocnik procesowy pełnią rolę pomocników procesowych stron. Ta funkcja uzasadnia zawiadamianie wymienionych podmiotów fachowych przez prezesa sądu odwoławczego o wezwaniu strony do uiszczenia opłaty od kasacji.

Podsumowując, w razie skorzystania przez stronę z prawa do złożenia kasacji, strona podlega wezwaniu na podstawie art. 120 § 1 k.p.k. do usunięcia braku polegającego na niezłożeniu należytych opłat, ponieważ od niej ten środek zaskarżenia pochodzi. Jeżeli strona w postępowaniu kasacyjnym ma obrońcę albo pełnomocnika procesowego, należy powiadomić go o tym wezwaniu.

Wracając na grunt niniejszej sprawy, zaniechanie wezwania skazanego do uiszczenia opłaty od kasacji sprawiło, że nie rozpoczął się dla niego bieg terminu określonego w art. 120 § 1 in fine k.p.k. Obraza tego przepisu miała decydujący wpływ na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia, ponieważ bezzasadnie przyjęto, co znalazło wyraz w jego motywach, że to skarżący, czyli skazany, został wezwany do uzupełnienia braku oraz, iż upłynął zakreślony termin do jego usunięcia.

Dlatego należało uwzględnić zażalenie i orzec jak w części dyspozytywnej postanowienia. Tok dalszych czynności będzie zdeterminowany faktem, że skazany złożył już wniosek o zwolnienie od uiszczenia opłaty od kasacji.